장음표시 사용
591쪽
49 a Petri Victorii Commeta l. l
v x in amicitia villi, quae versatur inter aequales fieri docuit , ita quoque in his, in quibus
altera pars praestat alteri,atque antecellitiatiirmat distensiones, ac controuersias gigni: po. stulare enim inqui utrumque eorum, plus commodi, bonique c pereicilla voluntatum communione, quod cum c9nxig rit, inquit, dirimi inde, frangique amisit iam. Quae stautem radix origoque huius indi, aperit: e si autem illa, qu a uterque ipsorum magis suum bonum aestimat, quam vere aestimari debeat:arbitratur enim inquit, melior,honestiorq;, decere se plus habere,quia bono,quo praeditus est, plus tribuendum est:codem autem p cto inquit, qui uxilior est, magisque prodest alteri, se anteponendum putM, secutus hoc. quod qui fluctum nulluni parit,nec usui vili est in ea societate,minime debeat idem, parq; obtinere. atque ille, qui multa in medium confert: aliter enim inquit ille, foret haee mea ministratio continens, & tamquam in aso quaedam seruitutis, non amiciti , nisi inunera, qpae proficiscuntur ex amicitia, ut ipsorum ratio postulat, aestimarenti; r, Testatur autem Aristotcle s, ipsos similibus ut emes putaredde in amicitia usu vςnire,quod tertiatur tacommunione pecupiae, ac locicrate omni, in qua, qui plus in medium K nicit, illus eius.
quod quaeritur, tuerique, ad se domum trahit.
que liberalioris viri, quae argumenta expositit, docet; inquit enim ille, probi amici ossiciueste, opitulari amicis egentibus. Quid enim aiunt. oporteret quempiam colere amicitiami probi viri, aut fortunati hominis, principisque, nisi fructum aliquem, praemiumq; se ea plurum inde videret post et enim aliter,ae deberet supersedere omnibus iis est ijs ac muneribus, quae laborem non parulam ac molestiam in se habent. M. quoque Cicem suo in libello disseruit de iis amicitiis, quae sunt Inter dispares, & quomodo mederi oporteatinato, quod impendet ipsis admonuit; eos a uicin . quos noster vocat meliorem, & utili rem, ipse appellat superiorest contrarios autem his, iniuriores t exemplo quoque utitur optimi, ac clarii limi cluis, qui hoc periculum,& ipse viderat,ac sedulo in vita cauerat; initium vero huius an imaduersionis apud eum est. Sta maximum est in amicitia, superior enio parem esse inferiori: Gepe ςnim excellentiaς quaedam sunt, qualis erat Scipionis in no-- stro ut ita dicam, grege.
C v M ostendi iter, quibus argumentis ambo se iniuste tr statos declarant idest, & superio. res, & inferiores, ut verbis utar Tullianis: ideoque accusarent amicos, & quid fieri ab itulis oportuisset, exponerent, significat trosque verum aliquo modo postulare, deberique ambobus plus tribui, ac concedi e muneribus, quae Oheunt illius amicitiae,non tamen v-nius. eiusdemque rei, sed ei, qui antecellit virtute, atque opibus, plus honoris: alteri u ro, qui eget, tenuisque homo est, plus pecuniae ac lucri quod, si factum fuerit, ilico viam obstructam esse uerelis, tς statur, atque omnes numeros eam in se habituram aequitatis. eum virtutis, ac beneficentiae compensatio, & praemium, sit honos: qui autem volunt
rem ferre egenti, subleuarς que ipsum, debeant, recuniam ei, mercedisque aliquid sup
Egens antem re inferior contra: boni exum amici octoium ese dicit, suptigitare egentibus e qui enim prodesset satum) amicum esse probo γλ σ να-
lento, si nihil inde commodi expectare posses
592쪽
In IX. Librum Arist. de morib. 493
peditare. In priore horum seruari hoc debere vidit quoq; M. Cicero, cuius haec verba suntis ς V. Phili p. Neq; enim ullam mercede lata virtus, praeter hanc laudis, gloriaeq; deliderat.
Ira autem se habere in rebvsperespicitur non enim consequitur honorem via Ium, qui nihil boni comparat communi ciuitatis: commune enim quod sit, at r
ei, qu3 commune iuuerit: honos autem commune est: non enim contingit,Vt ali-Du simul pecuniam cogat e cura rerumpublicarum , oe honores consequatur cunctis enim ιn rebus minus habe e nemo patitur: et igitur, qui damia aliquid accipit in re familiari, honorem tribuunt,atque ei, PI capitur donis, secumam 2
quod enim pro dignitate fit Adaequat ac tuetur amicitiam,vt dictum ea sic igitur,quisunt inaequales in amicitias gerere debent of tumi eius est,qui pecunia, aut sirtute adiutus est, honore illa compensare, reddendo, quo acere potest.
CONsTITVIT sententἰam suam qua tradidit diuersas hominum sortunas,condicione'; in amicitia coleda,longe aliis rebus ornari,ae compensari debere:utiturq; exemplo rerum-publIcatum,quae custodiunt hoc diligentermeque enim illae ut ait morem habent,honorem tribuere illis,qui nihil commodi,utilitatisq; attulerint communi ciuitatis,quod recte, ordineq; ipsas facere sgnificat,dicens commune namque,scilicet bonum, tribui decet homini,qui commune iuuerit,commune scilicet ciuitatis beneficiiq; aliquid In remp.contulerit. Addit autem, quod requirebatur ad concludendum huiuscemodi quiddam este honorem, idest commune, publicumq; bonum: signiscat autem eos valde peccaturos, qui put rint se una, atq; eadem opera sua, in publicum collata, & honorem adepturos, & domum pecunia expleturos: contra autem inquit,cuctis in rebus minus quam deceat, habere; iacturamq; simul facere,& pecuniae,& honoris nemo ferret quare inquit,huIuscemodi hoc ecse praeclare intelligentes, liberae ciuitates ae reges eiul qui damnum acceperit in re fami liati,dum seruit reipublicae, tribuunthonorem: cupido autem pecuniae,atq; auaro pecuniam. Post hoc redit auctor ad id quod In manibus nune habet. atq; inquit, idem seri illic. debere, ut qui studio amici virtute auctus sit, aut pretinia cocedat melior . & benigniori honore &cultum,atq; ita competet acceptum beneficiu quod omnino fieri in amicitia inaequaliu personaru debet;qd enina pro dignitate fit,& vt vera ratio postulat, adaequat, tueturque amicitia, ut supra se affirmasse dieit,quae amicitia aliter fiageretur,atq; extingueretur.
Quia feri enim potest, amicitia requirit tan quod aestimatis vult accurate: neque enim fieri potest hoc in cunctis rebus, exempli causa in honoribus erga Teos, parentes: nemo enim umquam par pro fari redueret , qui autem pra
tribus colit imos, is probus esse Uiltur .
PRAE capi T..ut arbitror, id quod contra diceret quispiam: Iiississe Ipsum, ut haec ORscia adaequarentur, id tamen aliquando praestari non posse, quare oportere Inquit. incompensandis benesciis, id praestare . quod aliquis potest, naturamque hane este amicitiae, vi contenta st ijs. quae possit ni essici ab amico, nec praeterea requirat aliqui , Poscatque sibi par pro pati reddi, quod si etiam velit aliquis efficere, coneturque In Omnixus rebus id ipsum Impetratur Anegat, veluti inquit in Diis immortalibus honorandis.
593쪽
ae parentibus quavis enim omnia faciat aliquis, non tamen valebit aestimationem, duntatalemq; beneficIorum illorii adaequare, ac par pro pari reddere: qui tamen pro viribus eos coluerit, existimatur ossicio functus esse, laudatur, ac vir probus putatur.
Quapropter videretur non licere filio Ad care patrem: parri autem Eum, ius es: qui enim debet, redire debet: quamuis autem omnia fecerit, nihil diagnum lys, quae in eum a Patre ceciderunt,praestiterit: quare perpetuo debet: illi vero, quibus debetur, valent dimittere, liberares debitores: quare patri liceat.
Hoc tamquam corollarium es hc m enim iam probati e quod proposuerat,admonere praeterea voluit, quid nobis sentiendum essex de re non aliena prorsus a materia, de qua hie agitur,& quae aliquando,vel nimis potius saepe, in ludicium venit. Inquit igitur; Q propter non sine causa putaret aliquis minime licere filio repudiare patrem, & veluti a se illum abdicare: contra autem in potestate parentis situm esse, depellere a se filium. aedomo extrudere: Declarare autem hoc significat, quod qui debet, cogitur soluere, de quod accepit, reddere: neq; aliter potest se e manu creditoris prippin: perpetuus autem est quasi debitor patris filius,& quamuis omnia praestiteri non tamen Potest merita patris in se adaequare, ac penitus hoc, quasi aes alienum dissoluere ; contra autem inquit, illἰ, quibu, debetur, valent liberos dimittere debitores suos, si visum ipsis fuerit: quare idem etiam patri licet, creditori Profecto.
Simul autem nemo fortasse umquam seiungeret se a filio, nisiille mossum ο-
mnem transiret in omni genereprauitatis 'fraeter enim naturalem amorem mos
hominum, non depellere a se guod opis iamin culis vim habet: huic vero fugiendum est, aut saltem non tu endum Iuppeditare, cum prauus isti sit: ma-tna enim pars hominum boni aliquid potius accipere vult: deferre autem Aj, fugiunt,tamquam inutile. Ne his igitur satu dicium sit.
A. Di v N c i T aliud, quod & ipsum idem recte atque ordine fieri posse ostendit . est autem hoc Neminem patrem ςonsensu Omnium huc peruςnturii estς,domoq; eiecturum filium, nisi ob insignem aliquam eius improbitatem, quod duobus argumentis buiuscemodi elle. fgnificat, quorum prius est a natur proscctum esse amorem parcntum inlibutos:innatisq; ipsis. qui facit,ut magis potius ipsos diligant, quam deceat, ne dum tanto Odio prosequan
tur:alterum autem, non esse consuetudinis hominum, naturae';, depellere a se atq; exturbare opem & adiumentum,quod ipsis p*ratum, promptumq; sit, cum tempus venerit; ut
enim pater aluit filium prima aetate, ita filius deoetali xilium ferre parenti se I, quo bonos se priuaret,inale sibi. utilitatibusq; tuis consuleren huiusceinodi autem sippe j Itirre, cum tam prauus sit, patri iugiςndum est, aut si non omnino declinandum; saltem non summo
studio procurandum: magna namque pars mort lium, idest homines, qui natura n0n sunt moderati, neq; bonis artibus instri uni strident utilitatibus suis:conferre autem beneficIa in alios fugiunt,ut noxium,ac detrimoniolum suis sertunis: neq; enim praestati id po est sine . labore multo, ac iactura aliqua, damnoq; rei familiaris. valere detrudere aliunta a se, ac repudiaredidiciq; non soluin de te Sus malis, verum etiam de bonis,certum est, quod exemplo etiam Plutarchi hoc plane perspicitur in vita Lysandri, narrat enim eum rogatum a Cyro, tan vellet Asia linia γἀς me μοῦ . .. ν-ασ, idest bςnignitatem , & proin rtum in cum iuuandum animum.
594쪽
GUM, Uli τουτω μετου-ι. cunctis autem di milium formarum amicitiys proportio adaequat, tuetur amicitiam,vi traditum est, veluti in amicitia ciuium inter se sutori pro calceu commutatio fit, ut aestimario requirit,eodem pacto textori, oe ceteris hic igitur communis mensiura comparata eu inummus, ad fuem cunctae res referuntur, atque hoc metimur .
N i T 1 o posterioris huius de amicitia libri, ostendit, quid requiratur ad tuendum genus id amicitiae, quo iuncti sunt inter se homines diuersarum artium,ac condicionum, quare facilius in eas irrepunt cotrouersiae,ac querimoniae: remedium autem Euius ingentis mali elle inquit, & quod tamquam in tvita ipsas retinet, si ponderatis,ea mensura qua id enici potest, ii plorum operibus,ac studiis, redactae fuerint ad aequalitatem quandam, id quod in praecedente quoque libro se signifieisse tradit : usu autem hoc venire non in uno tantum genere ipsorum, sed in cunctis allirinat. Primum autem hoc fieri monstrat in vulgaribus amiciti js, & quibus copulati scint inter se Ieulter, qui eandem urbem incolunt: hoc enim amicitiae genus arbitror ipsum intelligere. cum vocavit ipsam πολι rinis ,ut exemplis quoque, quibus utitur,videtur declararimeque e- .nim pollet furor pa alceorum cum fabro domus permutare,cui longiore spatio temporis opus fuit ad humilem etiam calam aedificandam, nisi proportio adhiberet ut, atq; ita res icompensaretur:diiunge retri renim ilico consortium ipsorum;& tamquam imago haec amicitiae. Idem autem usu venire docet in aliis artibus,& iis, qui tractant ipsas ut textore, dcce' teris opificibus, quos tame minus laborare oportere lignisicat, cum studio prudentium vi- Tt a rorum Ul
595쪽
rorum excogitata sit ratio qua hoc commode sat, mensuraq; communis in uenta,praestina hoc , illa autem est nummus,aes lite signatum atqire argentum , ad quam mensuram inquit. morti est e cuncta referri ac redigi; quaque res dispares,ac valde disti miles metiri homines consuesse; Vt autem prope extremum prioris horum libri de aestimatione rerum loquenti ait, ipsam adaequ/re, ac conseruare amicitiam, ita nunc, ijsdem paene verbis utens, idem csficere, tuerique amicitiam proportionem adhibitam.
In amatoria aute amicitia aliquari P Ramator insimulat i si, cuiui ambre incensius est quod, cum fraeter modum eum amet, non re ametur ab imo vi-
hiliis se halens dignum quod ametur, si forte ita caseus tulit: saepe etiam qui
amatur,accusat amatorem Fuum, luod, cum prius omnia ' liceretur , sic ni
IN VIII. quoque horum librorum usus est e emplo huius amicitiae, quo loco disseruit de amicitia, qua iuncti forent inter se contrarii homines,S longe alios fines In coniunctione illa sua habentes, inquit, eo trahi posse ob similitudinem amatorem, & delicIas ipsius: illi enim quoque intelliguntur conixarij intςx se este,cum eorum alter, sermosus,alter, defor mis sit: hic igitur quoque, ubi praecipit de querelis, amicitias disturbantibus, eodem te dijti narratque, hos ambos aliquando non sue causa queri de amore hoc secum copulatis iquandoque enim inquit,amatorem accusare puerum, cuius amore flagrat, quod cum mutifice ipse eum amet, non mutuo diligitur ab illo, cuius postulatum, iiii lium admodum es se significans auctor dicit, contingere aliquando, ut qui nihil in se habeat dignum. quod ametur, ita quoque loquatur: nam forma placer ς ipsum non pol se apertum est: declarari autem hoc exemplo in cordis amore, intimeque peccari voluerunt interpretes, cum tribus polle modis amicitiam violari in compensandis o 'scijs putent hic tradere Arittotelem, quorum primus hic est. Speςimen autem plus, visque masna querelarum, incallum iactat,tum est Corydon Virgilianus, qui hoc pacto iniuriam sς accipere putabat, quia despiceretur. Saepenumero etiam inquit Aristoteles deliciae. atque amores queruntur de amat re suo, qui, cum prius, antequam scilicex expleret desiderium illud tuu in acre, maria Mmontes polliceri soleret, nihil postea eorum praestaret, nec promissi donis datis, muner busque seruaret, quem sectindum modum este voluerunt, quia rebus extra positis hoc efE-citur, aut desideratur. Cu dixerit, In amore, qui tamquam modum nullum seruet,indiearido , frequens est aliquod verbum, ita iunctum, in Attico serinone, ut Xenophon quoque in primo libro arra raui, οῦ mi ,usurpavit Im .him, & ἱ xant ,cum incontinenter comedere,& immodice laborare ostedere vellet, & noster infra,s ipso in lib. I Ἀλκμα-ν.
ίοlus non contigerint cum enim amicitia confata initio fuerit propter haec ia- scitur ι solutio ,postquam non extiterint ea, quorum gratia amabant non enim
semetinosam bant sed quae in Esistunc erant , quae flabilia non sunt: unde tales sunt etia amicitiae amicitia aute, cuius solum, ac funes enia sunt mares, cum per se sit, manet,seolidateis, ut dictum a nobis est.
Fos τε M liatum querelarum, & unde illac erumpanr, monstrat, contingereque hoc ait,
596쪽
In IX. Librum Arist de morib. 497
quando idem finis amborum non extiterit,eiun ipsorum alter, idest amator, voluptatem sitiat: allex vero fructus atque emolumenti cur 4qs.sii:, auarus inquam puer ille, quςm a mat , iri aut in neuter ipsoruin eo senuutus sit: cuin enim inquit, propositum illud Eabeat anticitia haec, statim minuitur , ac dissipatin, cum minime haec conlequuti fuerint. quae impulerant ipses ad eum amorem: neque enim inqlla, filii tempus vlltim, quos illa πvere dilimrent, sed am bant, quae in ipsis tunc existebant, minime firma nec stabilia: ama
t Ir inquam, iorem illum aetatis puer autem largum in se, cliberalimrana iritim amatoris.
Quod sequitur apud Michore m. : A ἀιδεῶν, καἰ m. ἔσα, iaci. mita accipio, ut pertineat a Meandem amicitiam declarandani, qua luncti sunt Inter se amator, deliciaeque ipsius i usu
Pim venit aliquaud'. ut ipsae quoque maneat, cum Egi a x quin e xciti neque coli ut Horter explendam lividinem a 'tfiuatim inde at quem coni modumque auferundum: led propter morum , ingeni j que si nilitudine n ; nam quod addidit, nutrie, bae , te antea di cium fuiste, intelliuit locum eum, in quo primum super re in libro, de ip a prae Pii: v sus enim quoque illic e st, in alijs ijsdem, quibus Lic, verbis, quae suntliaee ; i , NU
διαμῶανι' αἰ ocet m- . Non me fallit autem Arsurorylum, reliquosque interpretes alit et loculti acςepissi , qui putarunt illiς paucis verbis significari 'reriectam amicitiam, & qum virtute constati etsi enim hic duarum amicitiarum meminerat, non tamen appellauerat,aut jucundam, aut utilem, quac cuni vera diuidunturi sed ci. vilem, communemque dc amatoriam hanc.
Litigant autem inter se quoque amisi, eum longe alia fidi euenerint,m non ea, quorum desiderio tenentur: simile namque ere, ac sinihil extiterit, quotiescunque id,quod appetit , consecutus non fuerit: veluti ille, qui citharoedo pollicitus ectisu quanto melius cecinerit Iota plura mane autem promissa poscera ri, pro voluptate se voluptarem reddidi e ait: si autem uterque i reum hoc voluisset fatis si res habuisset: si vero hic quide oblectationem, alter autem lucrsi eatque Esorum aster tenet, alter vero minime, res belle se non habebit in communione: quibus enim eget alituis, haec curat: atiue illius obtinendi gratia, haec dabit.
T a R T iv M hoc quiddam est, quod parere tradit in vulgaribus amicitiis querelas. & alteriscationes ; cum tribuitur sane aliquid pro opera, & studio eius, qui ei secerit, quod rogatus. siti non tamen illud ipsum, quo egebat, & quod inde se ablaturum sperabat 1 perinde enim .hoc esse auctor inquit, atq; nihil accipere eum non ad ἰpiscitur aliquis id.quod vehemen ter cupicbat. Exemplum autem, quo utitur ad rem declarandam satis planum, & apertum. Est i illusit enim ille cithar stae lepide quIcunque fuit, ac sine sumptu expleuit desiderium
suum. Ostendit Aristoteles, non es le hanc veram rationem compensandi beneficium,cum diuersae voluntates eorum tarent rectumque hoc futurum fuisse, si idem ambo animo ex petis lent; cum vero ip rum alter oblectationi, suauitatique Hideret: alter vero quaestui. i Zunusque ipserum obtinuerit, quod cupiebat: alter vero frustratus eo sit, quae fieri oportebat in ea communione,con rtioque. exitum non habuerunt; nec belle administrata sunt: naturam enim , consuetudinemque hominum elle a stirmat, ut illud , quo egere se putat. mortalis omnis amςt, α illius impetrandi gratia omnia gerat: reliqua autem non gno.
597쪽
4 9 8 , Petri Victorii Commenc I iis
estimationem autem ponere utrius eu, i φη , qui liberalis tu hoc fuit. Aut illius, qui antea accepit' sui enim non astra risissem , a detur fermitte re illi id, quod aiunt, Protagoram facere solitum: quanda enim docuist,quodcumque illud foret, iubebat, qui didicisti GHimare , quanto t eup dignavia
erentur ipsi, quae sciret, tantumi accipisbat: in huisemodi autem non nururili, satis est 1stud, Acmes autem se di
v A 2 3 τ ι o IN B Μ quandam, in beneficijs remunerandis i meraliter datis, existere ostendit, quae illicitaret cos, qui recte hoc tractare vellent, aditumque obstruere testibus; eamque dilioluit; est autem ipsa, cuius potinimi ni paries sint definire, quantum Pio quolibet opere reddendum st: virum eius, qu in hoc largus, & tamquam eiiii sus fuit, suo illius, qui prior accepit; qui enim insuit, non curauit ast ingere fidem illius . quem adiuuat,
quali vinculo aliquo, sed remisit id, videtur, permittere hoc egenti, velleque arbitrii elus este hoc sacere, exemplo autem declarat, quid intelligat: narratq hoc cilicere solitum Pro lagoram, magnum illum Sophistam: uando enim tradebat adolescentibus, quos infatu ahat, inanem illam suam doctrinam, iubebat eum, qui iam didicisse cuiusmodi illa tarent, aestimare, quanto pretio digna puIaret, quae pei cepit Iet, tantumque sibi mercedis loco dari aeqtium ei te alebat. Quam callida autem foret ratio haec nullum negotium est videret adolescentes enim illi cogebantur honoris sui causa, magni ea aestimare, in quibus perdI scendis plurimum liudii, laboriique conium pilitent, Hapudalios quoque alicuius pretii serent. Memoriae autem proditum est, hunc ipsum Abderitem Sophistam, & Gorgiam itidem Leontinum ope illius suae inanis sipientiae, magnas diuitias consecutos este. Ad dit auctor, in huiuscemodi rebus metiendis, qiribusdam placuiste praeceptum illud, quod Hesiodus inclusit in primum librum de rebus ruricis: nam auctorem huius sententiae suisse Pittheum Troepenium, disertum illum S castum in prii pis virum , qui optima diiciar ina imbuit Hippolytum, Plutiremis scripsi, di, iste, hi istotelem. In libris quoq; de in
ribus ad Eudemum, philoiphus Versum hunc citauit, quo loco itidem plenum non po- is stat, nam integer est ;Wχὶ δ' οἰ -ἰ ω ι idest amicum nominem pretio dicta contentum ςilς debere, nec plus poscere
Qui autςm,antea accepta pec is,dei e nihil eorοῦ essecerunt, quae a marunt, quia nimis maζω polliciti sus, merito accusant neque exum ad exitum ter cunt, q*ae framisere, hoc inutem seri se facere coguntur seophistae: n minem enim iuueniunt, qui 'cunia emcret ta, suae illi sciunt . si igitur minim: e cientes ς ,1uorum mmerim acceperunt, incurrunt in res, qui de sis
β MiτVR apud auctorem; eos, qui prius pecuniam . mercedemque acceperunt, post nihil eorum serunt, quae polliciti sunt, atque id, quia multo plura prae se facturos tule,runt, quam vere praestare pollon , culpae attines elle, meritoque inuenire. qui ipsos Ins-mulent, quod adiungit, Sophistas ne ilirio cogi facere; cum enim eupidi pecuniae sint. viamque eam unam habeant quaerendi ipsam, nisi ostentarent illam niam exilem scien-u m, neminem inuenirent, qui emprct c*m, Icnui ctiam pretio, unde augent,& amplis
598쪽
In IX. Librum Arist de morib. 499
eant ipsam; quare inquit Aristoteles, hi, cum minime abselliant ea, pro quibus tradendis
pecuniam acceperunt, merito accusamur.
Sorum aut e,in quibus consiensius, pagums tura intercesserit operae, ae minisse re, illos quide, qui 'volentes non astrinxerunt fdem sed hoc facere remiserunt ictum est, causam non bisere accusandi alteros: huiuscemodi enim et amicitia Iropria virtuti e compensatior, facienda est, spectata electione: haec enim amici est , si tutis: sic enim par est se gerere cum his, qui communicant nobiscum Husis sapientiae: neque enim dignitatui tu iusta mensiuras' pecunia: 'eriumsi ipsius far, atq, aequale non inueniretur,sed freta satis es ita segerere,veluti erga Neos, Er farentes, quantum furique roteis.
D o e ετ quId constituendum sit in beneficijs acceptIs compensandis ; illa autem non sunt eius teneris : usu enim venit aliquando, ut, qui opera alicuius uti volunt, non paciscantur cum ipso, quid mercedis pro illa dare velint: alij autem sui t. qui praemium laboris illius, atque operis statuunt. Primum igitur ostendit, quomodo se gerere debeant illi, quibus de mercede non conuenit cum iis, qui tamquam eos conduxerunt, nee'fi- dem eorum astrinxerunt. liquo tamquam vinculo, ipsosque merito queri non posse tradit . Id quod supra significavit; si se postea exigue, atque minute tractatos putarim, cum huiuscemodi sit hoc: ipsumque praestet vera, persectaque amicitia ; quare non elle dubium ostenὸit, quin compensatio administranda sit pro voluntate. studio eius, qui boneficium dedit: neque enim tam res ipsa spectanda est, quam videndum, quo aninio ille . qui adiuuit, Id praestitit: inueniuntur enim non nulli, qui magis inanis laudis aexloriae aucupandae causis, conserunt in quempi in benefici, aliquid , quam quod ipsis
prodesse studeant, hanc autem compensationem esse addit, quae Prooria est amici, atque ab eo expectari debet. Eandent autem esse adiungit, nec dii limitem ipsi ullam in partem, si omelo fungi volunt,copen sationem eam,quam expcc antiqui tradunt aliquibus bonas artes sociique sunt inter se optimorum studiorum meque enim pecun a opera illoruin, fru- isque, qui inde capitur. adaequari potest, ac, siquis pretium lumina thulus operae inda. xaret frustra In eo operam poneret: neque enim extat villum: quare inquit. non est alienum ita satisfieri huic ossicio existimare ea ratione, qua se gratos ostendunt, memoresque tantorum beneficiorum.homines erga Deos immortales, ac parentes sitos, idest contetitiesse illo, quod seri ab ipsis commode potest. Quod mercedem parem aequalemque vocavit l, v binis: apparet verbum transatum esse a libra, in cuius lances, cum par onus impositum fuerIt, in neutram partem seruntur. Eodem pacto Graeci, historiae scriptores, appellant vasta, Mna υν cum Victoria in neutram parte Inclinat nos patrio sermone huiuscemodi res, ab eadem libra ad eas translato nomine, bilanciata appellamus.
Cum autem quod fuerit datum,m in aliquem collatum ,non hoc animo praeis Ilium fueris,suu projs aliquid accipiatur. maxime quidem fortas opor-
ut compensationem fieri, Iude ambo itideatur pro dignitat esse; quias hu
599쪽
s ob si Petri Victorii Comnient.J ni
non contigerit, non solum necesiarium Ua retur etsi illum, qui imus ne pis, quantum reddendum sit latuere, verum etiam iustum quantum enim hie .sutus in,meliori factri, σ quanti voluptatem illam cepi sio, tanto pro ii ο acce-tto habebit ab hoc iunam merciam, in rebus: a enalibus Ilane cernitur Lu
TRAN si et ad altenim genus compensitionis orna latini:quomodoque elit vltesilai s fininistrari debeat, declarandum : nisi igitur imuit, tali animo datum fueris, quod pra betur, idest largiore, id liberalitatem procliuiore, sed praen, io pacto, praecipue Spoctes comi pensationem iteri, proba iam ambobus, quae Putetur digna re praebita: irini, uniq; concessa: si autem hoc it, non contingeret, vi ambobus scilicet de illo conueniat, sed a scor dent intcr se, non solum necessarium ei se videri pollet. verum etiam iustum eum, qui pr iis rem tonet. statuere, definireque, quod pro illa reddi debet : viden imu cnim ella. inlusi ut rectς hoς fAt, quantum fructueas, emolumentique sitis in rebus is Acceperit , aue quam emisset voluptatem eam euius compos Lotiis est: & si tanti in acces erit. tia luxi it vertam pretium, mercedemque aeqtiam earum rerum. Simili Pras terea vixi ci ad rem nti gis de- . flarand.im: dicit enitri, idem hoc fieri in rebu* venalibus; quaerit enim emptor. quanti ea res sit; venditor autem plus Iusto petit, tunc empxor,cum secum uideta, quia collimo 2 voluptatisque inde capere possis, Pretium stiui '. 'it . .e
Quibustam etiam in locis synt seres, contrarium, qui ponte fiunt, iudicia
non feri quoi oporteat, cui fidem habuerit, di silui cum eo, ut communicauu reuius enim arbitrio res permissa est, hunc existimat aeruierem esse,pra flatuat, quam illum ui permiserit .mμlta nam que simi, quae non tanti aestimaut, qui habent, . qui accipere volunt a ratim propriai m quae dant , singulis videntur esse magno pretio dignasia tamen compensatio Ist cum hoc, quanti statuerint,qui acceZerunt: ecet autem fortasse non ita exinimare, Panti, tostquam
habet, dignum qZaret,su quanti, priusquam haeret, Mistimabat.
ADDIT praeterea, quod idem praestat, quibusdam in locis extare leges, quae vetant de hi iuscemodi tamquam permutationibus aliquorum inier se sponte, liberaliterque adminia stratis, iudicia ncri, neque magistratum ullum has causas suscipere, quasi rectum sit, hiiIuscemodi omnem, cui fidit, cum eo, ut coepit, disi lucre illum, tamquam contramina 'e demque animo. quo initio instituit, idest prono ad iidem l li habendam ; illum enim, ebircs commilia e t , magis iuste putatuit, polle hoc definire. e quasi metiri, quam illam, qui
commisisset, rationem hanc secutus; quod plerumque mortales non tanti aestimant ros, post quam adepti ii uix, atque iani tenent, quanti aestimabam, cum cas optabant, adipii s-que studebant. Quid autem aequiuς sit magis cie accedere ad veritatem ipsain arbitretur. aperit, dicens, magis fortaste tu stum este,non ianti aestiinare,quanti aestimanda videt ut e qui eam tenet, seὸ quanti prius aestimabat, quam ea potitus citct.
600쪽
In IX. Librum Arist. de moris,. y O l
guiuscemodi etiam quaedam nos dubios, atque incertos habent. ceu virum decet, patri omnia tribuere, cunctui in rebus i obtemperare: an aeger medico parere debet. ducems exercitus creare sufragio suo peritum besti: eodems pacto amico ne magis, an bono viro iseruiendum sit: σ isti ne, qui beneficium La
d riseraria reserendu sitsiue se ali praeben m, si faculta, non Νt ambobus.
V et autem dubitari merito posse de illo,quod proxime ostenderat, significauit, ta exoriri alias non paucas quaestiones in his rebus, ouicijsque amicorum inter se tuendis , testatur; quae non sine causa sollicitarenteos, qui peccare nollent in ipsis, α ab omni culpa abelle. Primum igitur inquit, dignum esse , de quo aliquis dubitet, an lilium deceat cuncta patri, sine discrimine ullo, tribuere: exempli caula omnes gradus honoris suffragio suo : eodemque pacto obtemperare illi omnibus in rebus,sive potius aegrotus filius debeat parere medico, quam parenti: contingit enim saepe, ut pater metuat curationes quasdam, ut periculosas vitae filiorum:exempli causa, millionem sanguinis; similiterque videntur partes eius esse, deligere potius ducem exercitus peritum rei militaris, imminente rei p. bello periculoso,& duro. Eodemque pacto inquit, quae altera quaestio est,amico potius,qua probo viro pecunia subueniendum, temporique i pilus seruiendum; dc, quae tertia, beneficium e qui prIus in te beneficus fuit; potius reddendum quam sodali dandum; si facultas tibi non fit utriusque ornandi, studioque tuo, ac pecunia ambobus opitulandi. Vt aurem in deligendo imperatore,non es le attendendum docuit officium, amicitiamque filii erga patrem. ita etiam utilitatem publicam anteponendam esse constat priuatis inimicitiis, quod fecisse narrauit M. Cicero C. Fabricium,qui hominem sibi Inimicum consulem fecit bello magno, &gravi: nec solum inimicum, verum etiam male audientem , N insemem auaritia, dc futtis: atqtie Id,quia sciebat egregie sortem esse & bonum imperatore. Videndum igitur est, quid tempora Postulςnt, atquc id conuenire, & rectum esse existimandum.
Numqui igitur huiusicemodi omnia Meurate desinire facile non e 1 multas erum, atque omnis generis habent in se disserentiis: γ magnitudine, oe paruitate, atque etiam quo ob dignitatem a se gesta sunt, siue neces stare sibi impu-
sita non oportere autem nos eidem omnia reddere, obsecurum non es.
Vinget se premi varietate Inconstantsaq; harum rerum . & quasi dolet non eosse, ut vellet, mosque ipsius in certioribus rebus est, exquisite haec tradere; id quod significat nasci vitio ipsarum, non sua ulla culpa, quae multis, varijsque de causis immutantur,cum partim e rum magnae sint; partim autem pusillae, eodemque pacto quaedam decoris, dignitatisque non parum habeant: quaedam autem necessitatem secum ferant: nam minime esse cuncta uni, eidemque tribuenda, planum, de apertum esse testatur.
Et beneficia quiay accepta potius plerῆerferuῆ est, quam sodalitus gra
tificandum in tamfuam mutuo acceptam fecuniam cui abet reddendam ρο-
tius, quam seduli Alargiendam.
Ra preti et non nulla eorum, quae supra ostenderat, scrupulum Inscere in pectora multorum: accurat;usque docet, quid confiij a nobis de ipsis capiendu tit. Primum igitur prae cipit in uniuersiim beneficia, quae accepimus reddenda nobis esse potius, quam pecunia illa, operaque nostra gratificandum sodalibus : quod s perpetuum non st, plerumque tamen seruari debete i id quod simili probat, ostendens hoc custoditi in aere alieno: pecuniam