장음표시 사용
91쪽
6 2 Petri Victorii Corni ne fit
in vIam rediens; nobis vero. qui aliud agImus, ex ljs quae sunt exposita, apertum essu potest, beatitudinem unum eorum bonorum csse, quibus nonos tribuitur, quaeque periecta sunt. εκ φν quod inquit, alijs non pancis locis, idem significare volens, eodem pacto locutus est, ut in libro, quem habemus de arte poetarum I ανο αδὼriem ne ἐκ t.μ εο τὸν Μνεώ .eν se ν 'en ιυν, & in primo de moribus ad Eudemum, quo loco tradidit, quae vitae putatae sint participes esse vitae beatae.
Videtur autem hoc ita se habere, quia principium esse huius en tra
ria cunm relisua Omma agimus trincipium autem, causim bonorum, homre dignum 1uiddam,odiuinum esse, Baruimus.
C O N p i R M AT idem altero hoc argumento: videtur enim Inquit verum esse. quod de beatitudine, diximus, honorem ipsi, non laudem conuenire, quia est principium, & quasi fundamentum eorum omnium, quae gerimus in vita: cuncti enim mortales, qui aliquid sapiunt, propositam sibi In vita beatitudinem habent, studentque ipsam adipisci, ut fi- nein suarum omnium actionum: etsi non omnes in eadem re positam illam rentur: finem autem rationem Principii habere notum est, quia qui de aliquo cogitant: remque aliquam moliri, in animo habent,primum illam Integram, re iam absolutam animo versant.
persetiae, de xirtute considerandum est: sertas enim ita melius άου beatituί-
Qv A s I fundamentum quoddam iacit disputandi de animo, non subtiliter, neque exquia site, sed quantum requirit haec de moribus dissiciplinat, orditur autem a definitione vitae beatae, quam docuit elle functionem quandam animi; verum , quia actionem hanc ipsam vult sequi auctoritatein virtutis, totamque se ad illam accommodare; de virtute prius non nulla praecipit; cuius etiam cognitio quam utilis futurast huic operi, declarat a cior ; quantoque melius, illa percepta, perspecturi simus naturam beatitudinis.
positum enam in animo habet, ut ciues bonos e clat, lgibus obtempero. res: exemplum autem horum habemus eos, qui Cretensibus , oe Lacedaemon s
teges sera runt, Gr siqui ali huiusmodi extitere : si autem ciuitu discipli
nae est c sideratio haec, apertum est feri debere conquisitionem, ut pomo πο- bis proposivimus, meliust statuimus.
I u cisi T igitur videri virum utilem resp. peritumque illius administrandae. ac vere poliis cum, non verbo tenus, quales multi reperiuntur, plurimum studu, curaeque ponere de , bere
92쪽
In I. Librum Arist. de morib. 63
bere in virm te percipienda; ut reijcit autem noster hic summus doctor ab hoe munere filso vocatos politicos, ita M. Cicero in epistola quadam ad Atticum queritur illo tempore Romae sutile nullos, qui vin bratri etiam huius virtutis viderint; inquit autem. Sed inter- , , ca Us, ut autem hic, ita etiam in I. de moribus ad Eudemum dicit, multos e numero eorum, qui vulgo vocantur politici, selso ita appellari, quo loco accurate docet, qui sunt veri politici, & qui non vere ita vocentur: distinctis illis, a rebus, in quas ambo incumbunt. που citi autem de hoc inquit, quemadmodum supra eodem verbo usus est de illis, quos dixit diligentiae plurimum adhibere in laudationibus conficiendis: neque enim sine laboribus magnis praeclara opera conficiuntur. Non posth au-wm sine virtute fungi suo munere politicum sisnificat; cum officium ipsius sit reddere cia Mes probos, & qui legibus pareant; quod probat exemplo illorum, qui sicripserunt leges Cretentibus, ac Lacedaemoniis: ipsos enim incubuisse toto animo huic rei notum est: Addidit autem , Et siqui alii tales extitere, qui seueras leges litteris mandarim : si autem addidit, concludere volens, haec est animadi tersio & yropria cura ciuilis disciplinae, quaerere de vinule, & ad ipsam hortari, perspicuum esse potest, nos sequi vetus proposi
Te virtute autem considerotam ess , quae videlicet cassi in hominem: ete- nam bonum humanum quaerebamus ,.. learitudinem, cuius participessime homInes: virtutem autem dicimtis humanam, non eam , quae corporu ea, sed iram, quae animi eu, leatitudinem itidem, animi senstionem dicimus .
N I s error nascatur ex hoc verbo generatim prolatrisignificat, quam virtutem intelli gala. iunt enim plura genera virtutum : quarum etiam non nullae superant captum condicioneinque humanam: aliae vero inferiores ipsa sunt, cum dicantur etiam beluarum non nullae virtutes, & partium etiam quarundam nostri corporis, & animi etiam ipsius , quemadmodum ipse quoque insta locutus eminquit igitur,quaerendum est e, diligentem; cogitandum ijs , qui tradunt hanc disciplinam de virtute, quae cadit in hominem, quod confirmat: indeque plane cognosci poste, docet; quia ab initio monstratum est, quaeri in his libris de humano bono, non de diuino, ae caelesti: eodemque pacto nos sollicitos elle de beatitudine, cuius participes mortales sunt; non de illa, quae remota est a natura ipserum ; quare inane est e, stultumque consilium, suscipere curam uniuersam eam explicandi. Restabat adhuc scrupulus quidam in verbis ipsius, sed tenuis, quem tamen euelli ne molestus alicui sit: cum enim dixerit, conquirendam esse humanam virtutem e virtu-tzs autem suas habeat & corpus hominis,& animus, testatur modo se intelligere virtutem non corporis, sed animi: nam bcatitudinem etiam docuit esse actum, opusque animi,
Si autem haec ita se halent, apertum est oportere politicum intelligere Hy-
quo modo ea, quae animi sunt, veluti illum , qui oculos curaturus est, omne etiam corpus oe tanto magis, quanto maiore honore digna, meliω eLI Asiel-plina ciuilis, quam sit ars me corum, atque ex omni numero miaicorum , qui
politi sunt, multum m j, curaei ponunt in regnitione totim corporis: quare F, elum e uetus, qui incubiturus fit in remp. se aliquid de animo.
93쪽
Quo D s inquit vere haec a nobis tradita sunt, virtutem Inquam . animi elle videndam , non corporis; itidemque beatitudinem munus esse aetiimque animi dubium cste non potest,quin deceat politicum cognoste aliquo modo animum uaeq; partes eius iunt, sue potestates: Aliquo modo autem inquit, idest, ut loqui solet et .aω , de crassa quada Minerva. non subtiliter, & exquisier nimis enim magnus labor seret. de sne causa sit aret studiosum huius disciolinae percipiendae, quae non requirit tam certam, & exquisitam scientiam obscurarum illarum, aedissicilium quaestionum e nam non debere penitus ipsam Omitti, declarat, exemplo medicorum illorum , qui cum oculis tantum mederentur, totius tamen humani corporis notitiam quandam habebant. neque a se alienam ipsam putabat. Magis autem debere assirmat ponere aliquid curae in anima, aliquo modo intelligenda . Illos, qui incumbunt in remp. subernandam, quam medicos oculorum, quanto honore dignior, ac melior multis partibus est facultas regendae. ornandaeque ciuitatis, quina ars medicorum. Addit autem, si non omnes medicos, tamen politiores e numero ipsorum . atque clegantiores, plurimum studii ac curae ponere solere in partibus corporis cognOscendis ; quod alij multi non fac; unt, etsi proprium munus ipsorum est, curare corpus Ilaboris enim vitandi eausa. accedunt ag artem tractandam, non sine periculo magno n stri capitis . parum in stritisti ae parati. Interpres Graecus, & Latini quoque, non viderunt verum sensum auctoris. qui est is, quem ostendi: nescierunt enim apud veteres illos Graecos extitille quosdam, qui oculis tantum mederentur: neque alii ulli parti corporis manus adhiberent, ut etiam totius corporIs sanandi curam nullam susciperent. Hoc etiam vi M. Cicero nouerat; cuius haec .erba sunt in iii libro de oratore. An tu existimas cum es.., set Hippocrates, ille Cous, fuisse tum alios medicos, qui morbist aliosi, qui vulneribus, ,, alios, qui oculis mederentur ε, sed e libris etiam Galeni hoe verum esse plane intelligitur.
Ut endum autem ipsi de eo harum rerum gratia, o quantum satis est ad M. de quibus hic quaeritur Pe enimpi quam oportet exquisitius omnia scire operosius fortassi oret quam ea, quae hic nobis proposita sent.
CONCLUDIT, duobus sim Ilibus usus, quae rem declxtant, ossicium eodem pacto esse bovi ciuis, ac periti reip. admInistrandae, videre aliquid de animo. dc quantum person munusque, quod obit, requirit tantum ipsius didicisse; non tamen ita incumbere in eam intelligendam, ut faciunt, qui propositum id habent, naturamque animi omnem percipe student: sed solum tantuin ipsius sumere,quantum valet ad eum perpoliendum : magisqὲ idoneum emciendum muneri proprio ciuis explendo: Addidit etῖam, velle accurate ani mum cognoscere operosius esse,quam haec ipla, quae in manibus habemus, cognolle .
Dicuntur autem de is non nulla. in exotericis Iermonibus , . quantum
quidem satu est, oe Mendum jsis, veluti hac quidem Vsius expers rationu esse r
hoc vero rationem in se habere. .
os TEN E et Iam voluIt, unde quaedam sumerentur, quae ad hunc erudῖendum satis sunt, sine noua ipsius cura; narratque in libris illis, qui ἰόωτιγιοι vocati sunt a se quaedam exposita esse, quae satis sunt huic ossicio ipsius. si cognita fuerint . quare posse illum ipsis uti, ut certis,& accommodatis his rebus tradendi st& quae satis auctoritatis habeant. ii autem fuerint. Aristotelis libri ita appellati, & veteres ipsius Graeci interpretes: &non nulli antiqui Latini scriptores, accurate docuerunt, δc nomae quoque aetatis quidam docti viri, expsoso errore recentium quorundam, qui sine causa ab auctoritate maiorum discesserunt. Primum autem inquit, quanqam animi partem esse expcrtem rationis ra-liam autem quandam, participem eiusdem.
94쪽
In I. Librum Arist de niorib. 6 s
nare autem virum di Pincta sint, veluti corporis partes, oe quiqui diuidi potest ue ratione duo sunt, quae natura separari non posimi, veluti in cir
cumferentia conueaum , oe concauum M ia suod modo quaerimus , nabilinure11. VR xii e i, etiam ὶ munere politici quaestionem hanc, de qua graues admodum & docti viri inter se dissenserunt: nihil enim intereste inquit, viro modo accipiatur, ad Id. quod in manibus modo eli; disciplinam de moribus, utrum inquam hae duae partes animi fini distinctae inter se loco ut partes corporis; membraque nostra quae loeo seiuncta sunt: siue ratione tantiam duae sunt, & eogitatione : re Lutem unum . Nam Platonem separas leipsas , Sc in diuersis corporis partibus. & tamquam sedibus, illas collocasse, notum est iquod M. Cicero etiam commemorauit in prim x quaestione Tusculanar ut autem mem. Era corporis separari, distingitique loco ait; ita etiam quidquid diuidi, & secari potest. Ita diuidi, exempli causa ponier quae autem sint . quae non re distinguantur . verum eo-
sitatione tantum, simili etiam monstrauit: hoc enim usu ventre Inquit circumferentiae circuli, euius exterior pars vocatur a Graecis n. τυ, inter or vero κε εν & a Lat nis conia
uexum. Steauum, etsi virgilius alterum horum siler eetiste videtur,eum feeit Di lonem se dicere. Taedet eaeli convexa tueri. In II. quoque libro de moribus ad Eudemum ad rem declarandam eodem simili vius est:cum eundem hune locum explicaret nisi quod non solum hoc circumferentiaeque, sed omni καμπυλα, contingere illic dixit. - TGαλόγου A aestierasti, Unωma et κρρ. λέγu A Se ρνεῆ πεῖε Θω. D Howἱεodia r esui misi E I s ccam. τυα . M oema me Tei γι uele eaκ τἰς ας.
ctus autem quo rationis eu evers,hee simile communi et,c quod in cun-ms, quae oriuntur te terra existit: Zco autem quod causa eis, ut id alatur ,er crescat: talem euim animi vim in omnibus his quae aluntur,poneret alisuis, 'suin etiam in fetibus,tam tabue in Hera sunt .eandem autem hane minteris; ectis: consentaneum enim est, maris quam aliam quampiam .
C y M'diuisisset animum in partes anim quartim altera particeps est rationis:altera penitus cxters: nunc vacuam a ratione rursus aluidit ; eodem pacto, quo totam diuiserat, idest bifariam: dicitque alteram ipsius partem, quae vacua inquam est , ratione . similem pata emque ei se communi animo: illi inquam, qui inuenitur in cunctis naturis participibus aliquo modo animi, quem animum masis declarans, cuiusmodi sit, s. i. is ipsum appellat, quia cuncta etiam, quine oriuntur e terra, herbae, frutices, arbores, illum in se habent : aliter enim ali, crescereque nequirent. Addit autem hunc animum, vimque ipsius ac potestatem, ut in sis omnibus quae videmus ali. extare, ita etiam in si tibiis, dum in ytero matris adhue sunt: alantur enim & ipsi,augescuntque ' quam etiam in perfectis na. uris inueniri tradit: idque magis consentaneum esse:quod enim In inchoatis existit idemas integris, absolutisque abesse non potesti aliter enim integra, perfectaque non forent quin etiam tequitit in his, quae tempore ad integritatem non peruenirent,ac paene sensi- bus orbata . loco non mouentur, cui semel haesierunt, euiusmodi sunt conchae. Videtur autem Aristoteles diuisionem hanc minime diobare in III.libro de animo,quae tamen ab ipso nune recipitur, ut accommodata huic doctrinae de moribus tradendae.
95쪽
- uiasigura communis quaedam MNM est, O tsi propria hominis esse percisurui videtur enim in somms munere suo fungi pars haec, ac is , maxime L
nulla re discrepare inter se beatum ac miserum dimidia parte vitae: Guνenit: autem hoc merito segnities enim quaedam animi et somnus, ea parte qua di
praeter quam si motus aliqui perueniunt exiliter , atque ita inde σἔ-η sunt τι se mcderatorum τirorum , quam quo=umhlet Sessi his satis alen- ίω incnIPest , filia hinuris,latu Pe of 8atura est
uibus, & nagitiosis : veri imile enim et texta is ,ἐogitationibusque quae antecesserunt, manare ad aqimos viro inque simulacrρ quaedam pr)eteritae vitae, quae ciuiurant perc
sibio de divin. it on . editum 1 triti Platon Is polit ala Post hoe videns. quid attige fit. fatemi se'aliqui, inodo re,' in Hii se . qui de hix rebus longitis praeceperit, quat non valde se iis abrae iii seminam ; quare addit rasius Erlam relinqub atri, seni Hetiendamque este ab hoc uermbra uae valet ad alendula, quia ipsa sibi iiii ab re suo attra
96쪽
notis rationem, animi partem, quae raraonem babet, Ludamus irecte madea, quae optima sunt, allicit. v
AD i v Η ovis, quod alterum in ibilim e luision ἰs videri et ameitare at am quandam animi naturam, quae R ipsi vMua sit a ratione, sed alio pacto vacu .: neque Maim peni s rationis est, cum aliqux parte audiat illam, particepsque ipsius itarat: ueclarat autem hoc simili ho nis tim thiciatis; atqde incorulahniistin qm bus ainb iis rat Memexpers ilaudamus, sed non pariter: quae namque constans est, nec patitur se id illa contentione, pugnaque superari, maiore prosecto laude digna est: quae vero, postquam aliquantum restitit, cedis, manusque dat, 'oota cinn nendatur, ipitur in utroque nos rationem hin . aue solere tradit. ita etiam partem animi, in qua ratio manet, ut in domicilio sitio: nacriiaio autem nos hoc facere inquit; cum recte se Scrat, hortetur in fios ad ceti, quae rapi masunt in vita, & omni laude se na, administranda, quod hic inquit puto he h
scare δείαν. quomodo locutus est in I.libro oriris cum ait, ce de Oitii ani
mouetur, in anamo autem non aes icimus fortasse autem nihilominus oe in ani-
Pκκxpieti in ipsis addit concinentibus inquam hominibus atque incontinentibu . praei iec patiem, Oaerationis Cibcompos, aliud quiddam etiam eiic, quod adne clatnt ratiotiri pugnatque vehementer cum triar hoc alite. ut facilius probet. Ponatquc nobis ameo talos, ut supinis Tat, ita hic quoquo facit: utitur enim ii mili; si imite auium est hoc inquis nim, eodem mota quo partes earporis membraquc alii bluta temptata morbo illo, i .a Graecismael: umo alui cum laborantes illo in dexteram pariemin ere: Insas voltinneontra in laeuata seruntur, ita in animo contingit. Expolito autem limiti Jrediens ad id quod ope illius incnderen oluit, inquit; in oppositas enim partes tendimi intontinent ii 4mpetus animorum, atque appetitiones. Idem hoc, sne simili tamen dixit in V Taiseida ilia M. Cicero, cuius haecverna fiant. Sic distrahuntur in contrariax patres impotenti i.eupiditates, hoc innuim discripten est, addit Aristoteles. quod nate: ne vitio line eomlo facile vitare ipsum valeamus , quod in corporibus cernimus. quod contra sensumani ieilicitur, peruerseque mouetur: in animo autem ita aspicere nori valeamus. Fortati e autem .inqui miam ina sun a unis . quam videmus fierUn wrp x ruxistimare lilae uni stequiddam praeter rationem, partemaue eam,quam compotem raIimis reo ' si ' usisti aduei sitiit huic ipsi:semperq;ic sic illis opponat, quomodo autem pars liaec ab altera diuer
97쪽
68 Petri Uictorii Comment. Ill
zationis autem hoe quoque sicitur esse particeps, t άiximus: Oltem - perat igitur rationi illud, quod in continenti e Ist: adhuc autem fortasse multo magis audit i am, quod in temerante est, . forti viro: cuncta enim assen
Qv o D Igitur magis huic tempor I, locoque aecommodatum est, modo dicit quaerendum et id autem est demon strare partem hanc animi,quae rationis sua vi expers est, ut diximus, ct ipsam intelligi, apparereque indicijs quibusdam , aliter participem rationis elle. Argutamentum , quo hoc probat, est, quod videmus ipsam in homine continenti parere rationi; id quod planius adnue perspicitur in temperante viro: In cuius animo lis nulla ta alterca tio perspicitur: quod enim Diacet parti animi compoti rationis, probatur alteri,postquam erudita est ab ipsa, de ita initructa, ut non recuset imperium S auctoritatem ipsi iis; sue Potius temperans est, in cuius animo scintilla nulla exoritur turpis eupiditatis; cum con vitensuit, qui primo mouetur ad aliquid concupisccndun , sed non rapitur. neque abducitur a vero, de honesto, captus illecebris voluptatis, specieque pulchritudinis, in temperante autem inquit, cuncta assentiri rationi. . A . . .
Fespcitur igitur, quod spoliatum ratione e 3 duplex esse : quod enim
'tre prium en eorum', quae gignuntur e terrai nusto modo communitat ratione,
id autem in quo vigent cupiditates, demum i appetitiones, aliquomodo pari ceps eu 3 ea parte qua non alienum est ab ea audienda: iri diemperandumefc igitur dicimus G patris, 'amicorum rationem habere, non fuemiam
Eum rerum mathematicarum. Pa mei iam inquit ex iis, quae modo dicta sunt, an Imi partem, vacuam a ratione, non unius generis esse . sed duplicem: ipsius enim genus quoddam est, quoa funditus expers est rationis. iIlud inquam, quod appe latue, quia quae glanuntur δ terra: herbae inquam, frutices, atque arbores participes ipsius sunt, quare vivere dicuntur: alterum genus est, in quo cupiditates vigent id umque quod est somes appetitionum o- Immum, nam genus esse; continereque in se & voluntatem. & iram, de cupiditatem motum est: hoc igitur aliquo modo particeps est rationis, quem modum, qui sit, indicat rauscultare enim iptum inquit rationem, de obtemperare illi, cum libet: neque enim seni per in potestate eius est; cum autem ipsum pati se persuaderi de eo pronuntiasset, vel potius habere ipsum rationem, & iam, ut loquuntur Graeci; hocque non uno modo dic tur , significat quomodo accipi hoc velit; aitque se hoc sensu edidisse, quomodo mos est dicere, quempiam rationem habere patris, & amicorum , idest sequi, ac probare consilia ipsorum ; inducereque in animum ita facere. dc non quomodo . mos est loquendi de robus mathematicis, theorematis alicuius nos rationem habere; idest nose, quomodo ipsuin . . demonstrari possit rinec deesse argumentum, quo id comprobetur, ac Verum esse intelligatur. Ll l
98쪽
vax v M esse, quod dixit, de posteriore hoc animi genere, vacuo a ratione . quod sit aliquomodo particeps rationis, docet, utens signis quibusdam, quae hoc declarant: illa autem sunt: quod mos est, & institutum hominum admonere eos, qui in aliqua re labuntur, ac peceant. quod faciunt graues viri, & qui plurimum auctoritatis apud eos habent, & in crepare etiam, maleque accipere verbis, quod gerunt is, ut vident,eos perseuerare in pratia vitae ratione: ac sua monita spernere: nec non hortari, ut deteriore via relicta; melio rem sequantur: quorum nihil tacerent, si putarent, fieri non polle, ut illi ausirent, orbati facultate, monita sua accipiendi.
Iussquia rationem habet, hoc quidem proprie, in semet i a positum; hae
autem, quemadmodum filium dicimus procliuem esse ad au2iendum patrem.
v x tan AT aliquo modo, quempiam insimulare se posse , aut saltem secum valde mirars, quod animi partem, quam primum expertem rationis fecisset, postea, quasi mutato consilio, rationis eam participem esse voluisset; quare nunc se quasi purgat, nec metitb reprehendi poste significat. Si enim inquit, decet, rectumque est hanc quoque dicere rati nem habere ; duplex itidem erit geminumque genus animi, quod rationem habet quemadmodum ostentum est, gemitium este vacuum ab ipsa: unum enim ipsius genus duobus modis capitur. quo pacto autem tale sit, itaque vocetur, declarat; alterum enim horum inquit proprie rationem babere dicetur, quod in se positam ipsam habeat, non accersitam re aliunde sumptam: alterum autem mutuo acceptam, quemadmodum supra declaratum est simili, ut inquam dicimus,aliquem factum esse instructumque ad auscultandum patre.
2 istinguitur autem virtus quoque perinde atque Loerentia haec: dicimuι enim ipsarum quastam rationuesse: aliis autem morum sapientiam quidem
solertiam σ prudentiam, rationis: liberalitatem autem, or temperantiam,
morum cum emm loquimur is more,uo dicimus quempiam sapientem sese solertem sed mitem jsum esse aut temperantem laudamus autem sapientem quoque commendatione habitis : ex omnibus autem habitibus eos, qui laudabi
C . M diuisisset animi partem participem rationis, In eam, quae In se positam rationem habet. & in illam , quae aliunde ipsam trahit atque ita ornatur, meliorque fit; nunc docet, distingui etiam virtutem eodem pacto, seruataque diuisone hae: volumus enim inquit quasdam ipsarum in ratione positas esse, atque ita de illis loquimur, vocantes ipsas δια-- a sede. & quas domicilio ipsarum. alias, quae natura, δc more perficiuntur, appellamus inde .lΘιααe: quae vero utraeque sint, nominibus ipsarum positis, signiscati priores autem nominat . Intellectivas vocatas ab InferiorIbus; sunt vero nae, sapientia, solertia, prudentia : morales dicit esse liberalitatem , de temperantiam ; recte autem has Ipsas ita. idest a more, naturaq; nominatas esse inquit, testimonio, & instituto citato hominum, a quibus eum quaesitum est, quibus moribus aliquis praeditus est. non solent respondere, illum esse sapientem, siue selertem, verum dicunt, eum esse mitem. aut temperantem. nec tamen non inquit laudamus etiam, commendamusque sapIentem virum,quia tali ha-bItu animi est, quod additum ab eo suit, ut declararet, ipsum etiam virtutis compotem es
99쪽
se: e genete enim Inquit omni habituum eos, qui laude digni sunt, virtutes vocamus. Iaprimo librorum illorum de moribus, quorum index est, inivit cum quod hie incit. illic etiam seiunxisset virtutes, duoque genera ipsarum fecisset, in quo nihil discrepat a diuisioue ipsarum, quam hic probat loquens de virtutibus morum,nominatisque non nullis ipsarum, addidit, & quaecunque aliae videntur laude dignae, quod fieri inquit, quia commendatione ipsarum dicimur laude dignit ob virtutes autem rationis nemo mortalis laudatur, quod explicat, enumeratis non paucis r nullus enim mortalis. inquit, laudatur. ruod sapiens sit, neque quod prudens : eodemque pacto se res habet de ceteris. Videnum igitur est, cum videatur dissentire a semetipso, quomodo hie serupulus euellendus sit. Admonere etiam libet, extitisse sam illam aliam sapientum, qui diuisionem hane non prosarint, voluerintque virtutes omnes unius generis elle . idest rationis rid quodna vi rauit de ipsis M. Cicero in Academicis ad M. Varronem his verbis. Cumque superiore, se non omnem virtutem in ratione esse dicerent, sed quasdam virtutes natura aut more peria sectas; hic omnes In ratione pontibat. Arbitror autem Zenonem hoc se eisse. sententiam sequutum Socratis, qui censuit, omnes virtutes esse scientias. id quod multis locis refellit Aristoteles. In eodem autem de moribus libro eo piose, & accurate hoc argumento edixit enim socratem putasse, nihil incassum esse oportere quod si virtutes scientiae serent, nece stario usu veniret virtutes incassum esse atq; Id. quia in scietijs statim ut quispia scientiam percepit, ac quid illa sit, nouit, selens factus esti exemplis autem id probans, ait: si enim aliquis scientiam medieorum didicit. vimque ipsius tenet. statim medicus est; quod in aliis etiam scienti js eodem pacto contingit; sed virtutibus ipsis hoc satis non est : non enim , qui cognouit iustitiam qu Id si extemplo Iustus est. eodem autem pacto se res habet in ceteris virtutibus: contin sit igitur ait, rationem concludens, incassum virtutes esse, nec quicquam opus ipsis ad nominem perseiendum, Quod ver. add t, & non esse Ipsas scientias, declarat In noe peccasse Socratem, rationem due Ipsus explosam est. .
100쪽
IN II. LIBRUM ARISTOTELIS De moribus ad Nicomachum
Um sit autem duplex sinus, una quidem, rationu ζ altera autem moris , ea, quae rationis est plurimum habet a doctrina, ortum Crincremetum . Quapropter Uuget, temporarmoralis autem amore comparatur: viae. Er nomen,parum deinclinans amore, nacta eis. NITIV M seeundi huius libri ducitur ab extremo primIrrepetit enim, quod illic exposuerat, duo extare genera virtutis , quorum unum rationis esti alterum vero consuetudinis ac morum: ostenditautem nunci additque ei, quod illic tra diderat ; unde ambo haec genera proficiscantur, quomodoq; conflentur . Primum igitur signiscat virtutem . a ratione vocatam, maximam partem suae. & Originis, & incrementi trahere a doctrinar munereque alicuius, qui eam doceate vi
enim ille primo inserit ipsam In pectus eorum, qui accipere velint ita, squae semina ipsus illie sunt, sue a natura data sue studio di cura prius parta, auget illa, de ampliscat domina sita, & ossicio. Plurimam autem partem huius virtutis inquit, de non totam;nusa non est dubium, quin nascantur quidam; tamquam semina, & igniculos non Datuos hu- Ius vIt tutis habentes , idest quἱ quas naturalem habeant es prudentiam, & sapientiam, magisque, quam alii multi sint nati, pronique ad eam persectam aceIpiendam : Qilare inquit usu eget, ac tempore: periculum enim In se sacere debent harum virtutum, qui compote, ipsarum seri velint, seque in ipsis exereere, id quod subito'. breuique spatio temporIs , cbtineri non potest. v irtus autem moralis inquiti paritur consuetudine , ortumq; ab ea ducit: qui enim semel, iterumque se abstinuerint a turpi alIqua volNtare: in eaque ratione aliquantum Permanserint, paulatim temperantes fiunt: eadem ratio est sertit