Petri Victorij Commentarij in 10. libros Aristotelis De moribus ad Nicomachum. Positis ante singulas declarationes Graecis verbis auctoris ijsdemque ad verbum Latine expressis. Accessit rerum et verborum memorabilium index plenissimus

발행: 1584년

분량: 761페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

701쪽

6 odi Petri Victorii Comment.

foret gaudere jses re optima ,sibii maxime a ni : hoc autem esset mens, disiuras, qui Aligunt maxime hoc, atque honsiram, compensare, ut qui curam gerant rerum ipsis amicarum, oe recte, boninei se gerant: haec autem Omnia sapienti viro maxime in se, non est obscurum : carisimus igitur Deo erit: e

dem autem verisimile ea, beatissmum 1μρjue esse. Quapropter boc etiam pacta sapiens maxime beatus.

IN FLAMMAT nos vehementer auctor ad hane vitam colendam . ostendens eximia bona, vel diuina potius, quae inde ea piemus, s obtemperare Ips voluerimus, de quibus nullum maius cogitari potest: atque impetrari ab hominibus t inquit igitur in extremo hoc ut vi deri poterat, huius operis , exacuens nos & acerrimum stimulum mortalibus adimouens. Cui autem cuncta gerit in vita ex praeceptis mentis,atque hanc colit ; optimeque affectus animo est, existimari potest carus dijs esse, atque ab ipsis maxime diligi, quod probat hoe pacto: si enim inquit suscipit ut aliqua cura de rebus humanis a diis, ut sane videturi probabile etiam esset,gaudere ipsos optimo Omnium; sibique maxime cognato ac propinquo, quod profecto nihil aliud est, nis mens . Post hoe addit, consentaneum etiam esse . deos ipsos nomines eos, qui maxime diligunt atque honorant hoc, quod optimum appellauit. idest mentem, muneratI, ac beneficio aliquo compensare, quia uent, coluntque rem s-bi gratam. & acceptam : hoe enim unum est eorum, quae hortantur deos ad ipsos amploxandos . alterum, quod recte se gerunt in hac vita, atque honester ouid enim praeclarius, cite inqui . Quare statim concludit Cai G--- quit Argyropylus, an quod supra dicit au r, recte, atque honeste agentes, transferri possit ad alteram vitam: ne videatur ipsam exclusiille. quod non placet, ac nimis durum vid tur : si enim eam quoque, quae tota versatur in retius gerendis. AIssimilisque admodum est .lintelligere volui et, veris mile non est, uno tantum verbo eam indicaturum suilla , quod verbum commune ipsi est cum vita posta in contemplando. πεα me enim quoque munera ipsius vocari possunt,ut videtur supra Aristoteles locutus. Praeter quam quod lo tus modo occupatus est in altera celebranda.

Numquid igitur, si de his, m de intutibus: praeterea autem ρο δε amiaeitia, σνοluptate satis Ayctum est, quod ad formas pertiset, finem Heptum esse, quοἱ nobis proposuimus, putandum est' an, ut fertur, non si in rebus is genis sinis, singula contemplari cir cognoscere ,sed potius gerere queas: ne1 eigitur de xirtute satis ect intelligere ,sed tenere, atque uti ipsis enitendum est, vel si alia Papiam ratione probi πιι reddamur .

Nou omnino sine causia putasset aliquis, hunc Ierminum esse librorum de moribus: pe uentii inque iam esse ad extremum huius operis: quippe cum, ut ipse ostendit, exposueri e partes ipsus cunctas, ut disciplina haec requirit, quas partes ipse nominat. Eripit igitur hunc errorem illis. ac monstrat, quae res ipsos Induxerit, qui ita existi inent: neque enim sciebant qui verus finis est horum librorum: quodque consilium fuerit auctoris, cum pursandam vitam hominum, perpoliendamqvi su epit: Inquit enim, satis non esse haec tenere, & vitia, ac virtutes cognitas habere t in rebus enim gerendis. dc doctrina, quae traditur de vita δί moribus finis non est vῖdere haec, ac cognoscere, sed potius gerere ipsi, dc dministrare : quare inquit, eodem pacto de virtute Ipsa putandum est,suis non esse interuis litere,

702쪽

In X. Librum Arist. de morib. cor, , Si igitur verta satississent ad e ciendus homines moderatos, Multri

mque mercedes magnas merito reportassent, τι censiuit Theognis, opor- ght utique has par re: nunc autem perfficiuntur ea quidem hortari min-fammare valere e numero adolescentium eos, qui ingenui sunt naturums --nerosam, ac vere studusam dignitatu, correptam reddere a more virtutis ' tardas autem quales multi sunt, neque ad honenia ludi a adhortara: neque enim

D natura facti sunt ad pudori obsequendum , sed metui: neque temperare sipi

a rebus improbu propter turpit inem , sed tropter timorem legum Inam cum Ieruιant in bita motibus animi turlulentis suas ac proprias νoluptates siectanatur , atque eas res, unde hae pariuntur fugiunt autem contrarios ipsis dolores honesti autem ac verae iucunditatis nullam cogitationem in animo habent, cum eam ne octauerant quidem umquam.

S i a N I F I c A T. non tantam vIm ae potestatem posit m esse In verbIs atque In orat Ione ut ope ipsorum homines probi essiciantur, a seque omnem maculam ac vitium exponit autem hoc suauiter, ita tamen, ut cum venustate sermonis. auctoritatis etiam non parum admixxum sit in sententia grauis poetae, qui & ipse plurimum studii potuit Ibtri perpolienda vita humana, & a grauibus culpis ipsa vindicanda: is autem est Theo n s

narent morbos animorum ac vitia, ut corporis scilicet eurant multas ct magnae mercedes domum comportallent. Aristoteles contentuς fu i in f more versiculo, qui minor est: in seruitque in ipsum adverbium vi , pentameter. quemd x eum

appendice est: & sine addἰt Aristotele . oportui sibi mori , pra Thra , b ira

nunc aut in inquit, postquam hoc verbis.docuinentisque concellia in non est aliam ratio Mem ineundam esse: declarat autem, quid verba moliri valeant: neque zm - t. ptima non prosunt i esse vero hoc inquit, quod valent hortari. atque excitare ad virtutem colendam, non omnes sane adolescentes, sis ingenuox tantum i ii lemquE ,e 2 mnobilem, veraeque dignitatis studiosim i ingeniumque tale inflammare desiderio virtutis Histit h. 'N' Ti VJ Nip P0illi Monat, ita contia ι miles superioribu,.quite,' multi sunt.non posse illa narrat . ad honesta facta impellere; culus etiam suae isentemἰa ni x te nati fiunt, Vt pudori pareant, sed metui, nequε sibi temeerant ab improbis factis propter turpitudinem . sed sermidine paenae cum enim to; , ἡ ic 'I by V imo um p plendi , sectamur voluptates eorporix. & .nde apsae manant, illa ipsa amam : vitant autem cuncta, unde oppositae Ipsis aegritudinet Ao -- ' si xyn xu ign ita i is autem inqui . atque eius, quod lidam v lii talem ae ve fam signat, ne umbram quidem umquam viderunt, cogitariintque aliquid de ipsa ut citi

703쪽

6 64 Petri Victorii Comment.

Abi scemodi igitur homines quae oratio immutare valeret ' um enim se-νi potet, aut saltem non ea facile, ea, quae si a temporis satio moribus impressa sunt, oratione depellere pulchrum fortasse foret, earumi, habendum,

si cuncta nobis tenentibus i γi suorum probi Ura simur fieri, participes vi tutis fleremus.

Co Npi T iudiciu ri situm , alique, huiuscemodi omnes nullo pacto persuader posse ιuatione, ut mOrcs, vitamque mutent, cuius etiam rei causam adfert: a t enim. fieri non polle, aut saltem non facile id esse : corriSit enim leuiter, quod nimis asseueranter dixerat, ea, quae antiquitus moribus impressia sunt, verbis variare, atque inde quasi extirpar quin imo addit pulchrum estet: contentique eo esse deberemus, nec condicionem hanc respuere, si, cum omnia nobis prompta, parataque sint, quae ad virtutem capessenda inoccommodata putantur, quibusque probi, ac moderati fieri possemus, ipsa potiremur, quibus verbis non dehortatur nos a virtute aucupanda, sed stimulum admouet adc. mmaiore studio persequendam. Quod με Ουἰναι inquIt, apparet verbum esse transia tum a numeris , cantuque, qui numeri e .Θμαι a GraecIs vocantur : ipso quoque usus est Phalereus in libello qui ipsius restitit e multis, doctitque, quae scrIpsit voluminibus. Sed etiam Aristoteles in II. naturalis auscultationis dixit, , cum Infoi me significara velletiverba eius sunδ - δἰ . G. me, - ή Dixis νυν aDM L . U. .i,M tde laicis κxnῶ ,. unde quod infra eodem loco positum est in Antiphontis arguine to explicando, καπιν π δια irriti narrax Simplicius, extitisse quosdam, qui pro lege rent tuζωών, quorum iudicium probat. affirmans dici μνου, idest sermam. Kx mχινι ,. quod nic apud auctorem est. valere inflammatum . & quasi diu Ino spiritu assiatum. constat, quo it dem nomine usus est in erudito illo problemate ce atra bile, ubi inquit,

ita enim legi debet, non invi uti. ut sane scrῖptum est in antiquo , de fideli libro, quod verbum etiam manifesto Theodorus expressit.

Tonos autem viros fieri,putant, hi quidem, natura i hi vero, censetusne nonnusti autem, doctrina: quia igitur a natura manat, planum est,non se in no Ira potessate, furi alicuius diuinae causae, his, qui vere fortunati sunt,im esse ratio aute, doctrina numquid in omnibus vires non halet sed oportet prius moritus extustum ese animum auditoris, ut discat recte gaudere, γ odipe, Ve-lura teliarem, quae semen alere debet: non enim aliter audiret orationem eius, qui dehortaretur, a prauaque ratione reuocaret: neque etiam intelligeret, qui in italaret terturbationizeum autem, qui ita assectus sit, quomodo valebit oratio in aham Iemeutram traducere emum autem non videtur motus iudidus

verbis, orationi sue caedere, sed vim esse illi adbitendum: oportet igitur inciolem

704쪽

In X. Librum Arist. de morib rso snaturamque es prius aliquo meri idoneam redditam accommentamque viris

tuti, ut ametho ne natem, Bomacheturque turpitudinem .

ExpoNIT plures, variasque opiniones de virtute ac probitate. vel pollux de via, ratione que, qua homines probi, moderatique evadunt: sunt autem illae tres; quarum prIma est, qua commemorat, inuentos quosdam, qui arbitrarentur, natura hoc fieri, sine opera vlla, ae studio no stro : alios autem, qui vellent consuetuatne Ar more hoc obtineri . tertium genus eorum erat, qui doctrina hoc bonum parari dc a doctore, magistroque huius tamquam artis, hoe accipi putarent. Disierit ut ur primum contra primos; aitque planum, ape tumque esse, quod natura sit, non ei te in nostra potestate, neque iuuare nos hoc posse. Vnde addit, quibus contingit hoc vere illos felices ae fortunatos esse, cum a diuina causa proficiscatur, quae sne ullo nostro merito ornare nos voluerit. Post hos, relictis medijs, transit, ad tertios, quorum sententiam in Omnibus locum non habere, tradit, cum ratio, aedocti Ina in omnibus idem non eisiciat & moliatur. Quid autem re an latur.ut veros fructus gignat, docet: ait enim, oportuisse prius, an mum eius, qui audire debet optima illa praecepta, & argumenta, excultum & quasi subactum csse, institutis ae moribus . vi recte gaudeat, atque odio habeat, veluti tellurem, quae semen ipsi mandatum. alitura sit: utitur enim simili,ut rem illustret, ac quod vult, uobis ponM ante oculos verbi autem accommodatis simili coepit uti, cum inquit, προδι- - , M. Adsert autem rationem statim post simile

huius stud ij positi in purgando pectore eius. qui imbui debet optima distiplina: dieit enim

. aliter ipsum auditurum non esse monita , quae auζIrunx ipsum ab ea vita, neque perciperet ullo pacto is, qui obtemperat voluptati, ceterissique motionibus animi turbidis. Adijeit deinde. ad consimandam sententiam suam aptum eosque, qui aduersari vellent. contu bandos, mortalem talem , qualem descripsit . quo pacto pollet aliquis e sua sentem Ia vltaque, quam amat, in alienam oratione transferre i demumque ait, non est ea vis, natur que retturbationis. vi cedat, vincique se ab ea patiatur, sed vi sibi allata. Qigare inquit. perspicitur, Iudicium nostrum Verum esse,opusque pile,ut indoles, naturaque prius sit inii ructa ad virtutςm ; quod pnicie ur, cum ipsa diῖnitatem diligat, abhorreatque a tu pitudine.

adolescentulo autem rectam in nrisonem adipisci ad Uirtutem capessiaam, di cile ea, ni aliquis, ubi vigent huiuscemodi leges, educatus fuerit:

temperatnter enim vivere, ac duriter Minime iucundum en multis, praesertim

adolescentitus: quare oportet letibus educationem definitam esse, Ο Iugarnis enim erunt molessa, si fuerint visitata, usue e consuetudinet.

M v v i et sibi viam ad ostendendum, sine legibus non posse hoe obtinerI: nee tantum v rium positum esse in educatione, ut omni actat s plenum fructum serati tui illa valde prodest, praesertim adolescentibus: requiriturque in omni bene instituta ciuitate; inquit igitur' In pueris. adolescentibusque nancisci rectam educationem, de quae sine ullo errore ad virtutem ducat, arduum esse: significat autem, ut opino quae nascatur a parentibus, dedis ei plina bona domus: nam statim docet, proficisci illam debere a publicis legibus, non tamquam a priuatis institutis. Reddit autem rationem, cur hoc dissicile sit,subi jeIens temperanter enim vivere, constanterque manere in ea voluntate, nee pati se illecebris voluptatum deprauari,inInime iucundum est maiori parti mortalium, praesertim autem adol seentibus. qui flagrant desiderio explendarum suarum cupiditatum; quare inquit, ut o euitatur huic malo, firmioribus remedijs uti oportet, legibusque educationem stabilire de studij x. rationibusque honestae vitae, quod si factum fuerit, citoque obuiam itum I stanti peticulo, quae aliter molesta fuissent, ac tristia, consuetudine vallata, non odi sa amplius: consuetudo enim, ut ille ait, concinnat amorem.

705쪽

6o 6 . Petri Victorii Comment.

κω γραουι, οῦ et κοιλ p. Non satis autem sertasse ea cum adolescemes adhuc Iῖnt, educationem, m. curam adipisci rectam, verum Vstquam etiam, fucti fuerant, opus est cole- re jρ π mercere: in his etiam rebus, legibus egeremus, demumi in omni via

- ra: magna enim pars hominum nece uti magis, quam υtioni obtemperat, σ

λ D r v N G i T, satis fortasse non esse illao a pueris nancisci educationem idoneam, studiumqtie publicum. positum in tuenda lubricae illi ita aetatis vita, verum etiam, quia opus est. viros quoque ipsi,s factos eadem illa instituta colere , usuque lorum cogi ea amare. in his ctiani rebus. quae ab illa grauiore aetate tractantur, libenter serendis, opus erit legibus, cum bona, dc magna pars mortalium extet, quae potius neceilitati pareat, quam rationi, acraenae magis, quam dignitati atque honesto.

Quapropter arbitramur non nulli, eos, qui leges scribunt, portere ad Hirtutem cohortari, impellere honestatis causa, ste, quod asultatura sint mus Hixi, i in primis . meritus in bucti : illis autem , qui non paruerint, agre tiο- resi fuerint, animaduersiones oe supplicia a bibere: eos autem, qui sanari

nequeunt, penitus e ciuitate e ciendos: mos Ius enim homo , quique in ruta propositam sibi habeat honestatem,orationi obtemperet improbum autem, Incen

sum desiiderio voluptatis, dolore calligatum iri, non aliter atque iumentum: qua δ causa etiam aiunt, opus esse huiu cemodi dolores ipsis ad emi, sui maxime

aduersentur voluptatibus, suarum amore correpti sunt.

Hoc est corollarium : sen tentiam eri in quorundam adfert , iud cliimque, quos videbat s cum magna ex parte facere: inquit igitur, extare quosdam, qui putant, hoc ossicium esse Illorum. qui leges scribunt: oportere enim ipsbs au virtutem colendam quasi vocare, atq; hortari, quos ornare student. ut dignitatis causa hoc iaciant, nullis primum propositis minis, ac nullo metu: sui autem consilii rationem hanc reddebant: tare enim ita arbitrabantur, ut moderati homines, bonique ingenii primum obsequentes se praeberent: illis at wm, qui persuaderi se non paterentur. agrestioresque homines forent, putabant ad biben das esse castigationes verberum, ac Paenas'. tertium genus ipsorum . quod prorsus corrigita fanari non potera existimabriate ciuitate eiiciendum,atque exterminandum este: non dubitandum enim hi censebant, quin vir probus . & qui propositam sibi in vita habet di- SI ita ten),obtemperaturus citet: improbum autem contra, & qui ardenter appetit volupta- em, dolore inusio e Mendari volebant, tamquam iumentum atque asellum. Addere etiam ipsos solitos esse huic .ntentiae, quo potissimum supplicii genere ipsos castigari vellent. H quo genere doloris, illo inquam. quod maxime aduersatur voluptatibus as ipsis cupitis, xxeinpli carita, vitio gutturis, ac ventris deditum, corrigere tenui victu ac ieiunio

706쪽

Si stitur, quemadmodum Zctum ς 3, eum , qui vir prolus euasurus γportet bene educari, uefieri: deinde sichone lis fluhs teneri. m neque in

uitum , neque volentem res malas, culpae i, Ulines gerere: haec autem obtine-luntur , si in vita secuti fuerint aliquam mentem , ordinem rectum , robur halentem paterna igitur trarer Io non habet vires, ac fir senem , neque nece statem imponit, neque etiam omnino mus homi uers, nisi rex sit, aut alicuius talis e lix autem vim ac potestatem balet cogendi,' cum ratio fit, quae proseisicitur at aliqua tru cutia, ac mentet .

Ar et v M hoc est e superioribus,quae repetit. ut addat. quod necess r iam putat: resta eque adhue existimat. ad simiter ciuitatem bonis moribus instruendam: consitum enim iptiti est. perpolire ita vitam ciuium, ut idonea materia fututi lint Opi mae reῖ ' rec piendae. atque etiam amandae ac tuendae. st igitur inquit. ut dictum est, opus est eum qui vir probus euadere debet, educari recte 'asluescereque vitam illam ana in quamuis primo duram. - deinde reliquam omnem vitam in studiis honestis, atque institutis degere. & neque Inu;- tum, recusantemque esticere, quae improba sunt & a virtute aliena. neque etiam 1 ponte. . haee obtinebuntur ab illis est autem haec redditio eorum, suae modo repetiuit qui vixelint.ut mens quaedam & recta ratio, ordoque postulat ac iubet: hanc modo, qualia vocavit mentem, & ordinem ciuitatis,e inultis, quae potitii multi sit quaerit: religit igitur duo genera huius mentis,ac consilij, non quod penitus inutilia sint.& praestare aliquid boni ne queant , sed quod non solida sint, nec tantum virium robori lque in se habeant. quantumo pollet ad hoe munus obeundum. patris inquam Imperium, di virilis euiuslibet hominis. nis ille rex sit, siue alio quopiam modo summam potestatem in ciuitate habeat: contra au tem inquit, lex vim tantam,& auctoritatem habet, ut cogere valeat, & nece litatem impo-

nere eius faciendi, quod iubet. quae lex nihil liud est, nisi ratio profecta a prudentia qua' dam ac mente. iiii ire ait. qui legem sequitiis atque ipsi paret. patet menti, quod dictum

est, Leere oportere . .

Et homin m quidem, eos inimicorum loco habent, qui repugnant appetiti nibus , etsi recte hoc faciunt: lex auteri non ea Esis o ipsa, praecipiens quia

probum, ac moderatum e t.

Anui et praeterea quiddam, ductitim ex ingento, & natura homῖnum, quod hortatur ad leges utiles, & quae modum imponam huic rei, recipiendas : hoc autem est, quod homines odio prosequuntur eos, qui aduersantur suis voluntatibus , ae libidinibus. quamuis id recte, atque ordine faciant, absterreantque ipsos ab improbis factis ae flagitijs lex vero vacua est ab noc periculo, ac malo ' neque enim inuisa est, cum praecipit. 'quod recti im est: neque inimicitias aliqui cum legibus gerunt. Accedit huc, quod recte ad incinitum est ab Argutopylo, qui leges scripserunt. plerumque abest e. & aut vita functos este, aut in illis locis non manere, quac res fecit, quod etiam memoriae proditum est, ut Solon. eum lege, Atheniensibus scripsisset, discessierit ex urbe, & spatio multorum annorum peregrinatus sit.

707쪽

.6o8 Petri Victorii Commenti l

In sola autem LMegaemeniorum Auitate, eum paucis alisi, qVi scripsit liges , citram Iusicepisse νidetur educationis, Rusorum in plurimis autem ci- sitatis in omnis cogitatio de huiuscemodi relus tenitus neglecta est, siuis 'D. usui rue, ut i i commodum ea, mρre clopum iribimus liberos, .

' uxorem.

Qv o p sentit de educatione pueroro di re loquituriIn hac enim parte publicae discἰ ianae.tradit, laudem n. a nam ccnsecutos Lacedaemonios: neque enim uniuersiam, totiusq; vitae institutionem ceteras ciuitates neglexisse narrat. sed solum tantum Iludii curaeque in ea aetate excolenda non posmille iradit: ut enim Lacedaemouit Lycurgum, qui Ornaret ciuitatem ortimis i sibus ita Athenienses Solonem nacti sunt,& al Iac ciuitates Dios quosdam & ipsae non othetas habueriint. Auget autem incuriam ipsarυm in line parte, exemplo Homerico. n rsans in eis unumquemq; vivere more cὶ clopum, Prestis ac se uae nationis:quemlibet enim illorum, poeta,quibus institutis vellet, solitum ester accidauit,r pete ex se natos, de uxores, cum communiter etiam non viverent. sed sparuae disteminati peream iciture ai, in qux viverent, forent; idest in Sicilia. Cum autem cuncti, qui e terunt hos libros, quorum et itin ipse unus sui, exprimere volentes hanc vocem π - , reddiderint educationem . videndum puto , an potius rationem victus. εc cibum hic valeat hoc nomcn, cum a Graecis plerumque educatio α-- πάδεν vocetur vix enim posisum existi mite, Athenienses nil, i studii adhibuisse in liberis educandis, tam grauem de sapientem ciuitatem,&quae optimum nomotheten nacta sit: nam Lacedaemonios amasci tenu*m admodum victum, notum est,atque in hoc superasse morem, &consuetudinem reliquarum omnium ciuitatum constat.veluti etiam mensas diuitum a dapibus,ςscis'; pati

rerum non discrepasse, Sed cum etiam perspicuum sit, hoc ipsum quoque nomen, idest vocatam suisse educationem. quemadmodum hic, ut videtur paulo supra. non reprehendo, qui existimarint πενται hic quoque valere educationem, quo tamen breuiter disteruisse non importunum, ut arbitror, sui .

Optimum igitur fret adhiberi communem glitentiam, oe eam quidem rectam , post, i e cere: quod si haec publice negligentur, videretur uniculis

que conuenire si s suu amicis a virtutem capessendam opem ferre, aut finem huic rei toto animo studere : praecipue autem loc effere pse ac praestare ideretur iste, qui ex js, quae tradita a nobis sum, vim ae potestatem sirile durum legum adeptus esset.

Ex r Mi T. quod optimum esse censet: quodque in prIm Is optandum putat, idest ut communis sit institutio liberorum, atque ea quidem recta, quorum utrumque valde aberatan oribus, de consiletudine Cyclopum: propria enim ipsorum erat ac singularis disciplina, si eravi hoe 8c honesto nomine vocari poterat tam incosderata vitae consiletudo, eademq; vitiosa, S immanis aliud etiam requiri ait, ut potestas si visq; hoc faciendi: neq; enim pro muri est persuadere latae multitudini, voeandem vitam, victiimq; colat siue inueniri quempiam. qui tantam ingeni j vim, conflijque habeat, ut hoc praestare valeat. Quod si publiace huic rei prouisum non est, quod multo melius. re . tunc ait, debere unumquemque patrem familiae suae domui prouidere: liberisque-amicis auxilium ferre ad virtutem consequendam: quod si omnino istici non Pptest, saltem eniti. ac vella: totoque aximo in hanc

708쪽

hanc rem incumbere. Cum dixisset autem, parui negotἰj non esse instituere etiam priu tam domum, liberisque atque amicis hac tarte prodesse , quomodo aliquis euadat par atque idoneus huἰc muneri obeundo, significat, u non omnino perfecte, saltem ita, ut fert ἰpossit studium eius. Viam autem suturam inquit, si dederit operam, ut secutus, quae tra

Fublicas quidem curas plamum , apertums confici praesidio legum : prone autem erunt, quae per leges bonas utilest institutae erunt, Dei ae scriptae sint , siue non scriptae, nihil disse re sidetur, neque per quas unus , siue

multi instituuntur, veluti neque in musica, gymna ca,m alijs Eud,s quemadmodum enim in Auitatibus robur magnum , ω Amitatem halent leges. σmores, ita Er priuatis in domibus faternae orationes, π mores .c adhuc magis

propter generis societatem , m beneficia costatae inceperunt enim multo prius di digere, Ersunt procliues ad parendum naturae ipsius vi.

C A v x A M huius sui consilii adfert dicendo .communes en Im curae, diligent ἰaeq: adhibItae in aliqua re .essiciantur ope legum:ad ipsa'; se conferre oportet. qui commode aliquid evicere volunt erunt autem illae probae, si a rectis, probi'; legibus manarint, siue lege, illae Ipsae litteris mandatae fuerint silue non scriptae, sed memoriae hominum commillae: neq; enim hoc quicquam valere indicat ad ostendendunt , facultatem legum serendarum nihil iuuare ad ornandam, perpoliendamq; priuatam domum. Alterum etiam hoc adfert quod& ipsum, nihil valere putat ad sentetiam suam, similitudinemq; labefactandam:aiebant enim. qui distentiebant. non iuuare facultatem legum scribendarum. disciplinam domesticam, quia in hac eruditur, emendaturq: unus, in illa vero multi. exemplo igitur se lenti xum artiumq; non nullarum id resellit, idest studii musices, arusq; excercendorum corporum,s jsq; huiuscemodi praeceptionibus. Quin potius longe aliter se rem habere ostediti quemadmodii enim inquit, in ciuitatibus vires magnas habent leges, & mores, sic etiam Indomibus patrIs oratio, Se documenta, nec non moresi, post quod adiungit, quod dixi,& adhuc magis ob propinquitatem, coniunctionemque sanguinis, α beneficia a parentibus in filios nepotesque collata:quomodo enim pollunt filii non sequi auctoritatem patris , monitisque ipsius obtemperare, a quo sati, & alti sunt: vetus enim amor in ipsis est, liberique facile patiuntur se persuaderi a patentibus naturae ipsus vi.

μα ori προς φόρον in ἔκ m. mplius autem praestant infritusiones singulares communibus, xeluti in aene medicorum : Ἐniuerse enim ei, qui febrim habet,prodea inedia, ct quies:

alicui autem fretas nullo pacto: magisteri pugilum sertas non eandem pu

gnam omnibus imponit exquisite enim tradere , detur, perficeres singulaι --

tes, sua propriai curam inis adbibetur: magis num ita quia ibaccommodu

709쪽

6io Petri Victorii Comment.

H oe quoque exist Imati poterat valere ad documentum suum, iudiciumqire tem 'noom, mare ipsit in testillit, atque inane esse docet. inquit igitur. Amplius poestant lingulare , es nitaeque praeceptiones communibus & uniuersis: magisque prodeste cre tu mur, id quod exemplo artis medicorum probat: in curandis enim aegrotis irem ritur accommo ἡatae illis ipsis. non quae in uniuersum opitulantur cunctis eo morbo oppressis. vlitur ait. tem exemptu unius: in uniuersum enim inquit omni homini. qui inciderit in febrim. condueit inegia & quἰes i culo iam autem inquit fortasse hoc mInime prodesset. Elle autem hane unam e selectis illis sententiis principis medicorum, notum est. Non contentus autem hoc exemplo medicorum, alio utitur, eius inquam, qui pugiles eludiret, quem sit unustendit videre vires corporis omnium illorum, ec cetera, quae valia in ipsis sunt, nec unonique codem tenore omnibus eundem laborem, contentionemque virium mandare, idem

In klijs studii; & altibus valere, planum est: quis enim non videt inductione hoe fit mare auctorem, & s satis este putauit ad id, quod vuls, declarandum, duo haec adferre 3 Addit. quod pertinet ad sententiam suam infirmandam: inquit enim, videri omne illud. quod na-etam est suam , peculiaremque praeceptionem ac curam, exquisitius, integriusquq cons-ςi,cuius etiain causam adfert: ita enim inquit, singulas res partcsq; certi alicuius consequi, quod ipsi accommodatum est: Vsque ad hunc locum auctor non cessauit excogitareotinnia, quae contra se facere existimari poterant: voluix enim tamquam aduersimum armare ut

postea ipsi im. 8c si validum suam opera etiam munitum, subigereticis prosternete iam,

frangereque numquam cogitauit, sed tantum Ostendere, explanateque, stant. etiam illo, superiorem suam sententiam veram,certamq; eith: a tr a v lcre,qi: Od aptum accommo-ὰatumque alicui est, testimonio ei Iam hoc Euripid s persp citur, qui in extrem , Deeubae,, Ita indux t Agamemnonem cum pol)meliore loqucntem : λίγδε -. e. . -

Sed conficere Optime, curareque singulas res, o medicus, m gister exer-eendorum corporum , ω' quiuis alius, qui sciret uniuersum, conuenires ipsum omnibus,siue talibus: eius enim, quod commune est, mentiae dicunt insunt.

I Ner pir hie. si non, ut dictum eli, quae contra d cha sunt, conuellere, &falsa esse osten dere. saltem inanem contra ipsa probare superiorem sua ri sentent am : concedit icitur. illa probari posse aliquo modo. sed iamen firmiora , exploratioraque fore, si, quod illa si tigillatim praecipium , cognitum tuerit, in uniuersum valeta: inquit enim, quasi ita oldiens. non inficior quod ais, verum esse, sed tamen , qui praecep a conata unia cognoscunt, quae infra ipsa sunt, continenturque communibus illis, melius admini lirare possunt. vel potius egregie,optimeque tractare,quae singularia etiam sunt, quod ijsdem duobus illis magistris artium confirmat. quibus etiam alios pares ipsis, quod supra non secerat, adiungit: non tame o nominatim. ait eodem pacto illos sic praebituros, qui didicerint omnibus illud accommodatum esse aut si non penitus omnibus . sine dubio talibus. cuius etiam rationem reddit: inquit enim scientiae vocatae sunt, quae in uniuersum aliquid praecipiunt, & ita

Nihil tamen fortasse prohibet, quin unius alicuius curam optime gererepsis, qui scientiam non perceperit oueret autem accurate ea, quae eueniunt in unaquaque νe propter usum , . tericulum saepe factum rerum i quem a Lmodum medici 1uidam rii extur sibi sis optimi esse: Aν autem, qui minime

valeant

710쪽

In X. Libr u m Arist. de morib. 6 si

valeant opitulari: nihil autem minus fortasse ei, qui vestet peritus alicuius a tis esse, ac vim haere, potestarems contemplandi, ad id,quod in uniuersum e II, adeundum videripotest siluas cognoscendum, ut fieri potest: dictum enim es. circa hoc versari scientiaι .

v M ornasset modo intelligentiam rerum, quae uniuerse tales sunt; prodesseque eam mutatum ostendisset rebus singillatim gerendis nunc docet, non esse contemnendam scientiam, oppostam illi, rerum singularium ; eumque, qui multum stud ij in ipsis percipiendis col-

Iocarit, posse etiam aliquos iuuare, Ccrtasque quasdam res commode tractare, etsi stientiam illarum non didicerIt, si tamen viderit accurate, quae contingunt, euentumque ipso rum magno usu, periculoque multorum eius generis tacto. Con stituit hoc exemplo quorundam medicorum, non tamen eorum, qui empirici vocantur, etsi tunc li ipsum nomen appellarat, sed qui, ut narrat, se aegrotantes optime curabant, teris autem, morbo aliquo

laborantibus, nihil auxilij serre poteranti significare videtur,iplos cognitione sui corporis, posse sibi prodesse, alijs, quos ita cognitos non haberent remedii nihil certe praebere. Redit post hoc ad superius illud: aitque, illi quoque qui studeat peritus esse artis alicuius, possitque animo videre, quae in ea sunt, serique opisex bonus, ad ea, quae in uniuersum in ipsa praecipiuntur, accedendum esse, atque in ipsa incumbendum, & quomodo possint sexquisite non licet, cognoscantur: repetit autem quod multis locis, & Paulo etiam supra dixerat.

Fortasse aut oe ei, qui vellit cura diligentiai s siue multos lae paucos meliores e cere, enitendum essetferi idoneo ad scribendo leges si ope legum probi viri redderemur quemlibet enim O illum Vsum, qui tibi traditus in manum sitorem confirmare,non est cuiuslibet, si si alicuius eis, istius HI, qui dissicerit 3 veluti in arte medicorum, oe ceteris, quarum cura aliqua γ prudentia HI.

DEcERNir diligens doctor, eadem tamen modestia utens, qua plerumque solet dandam operam esse illi, qui aliquos sua cura erudire velit, & utiles reip : reddere, ut idoneus legibus serendis fiat : quod enim supra admonuerat, repetit. Probat hoc ostendens, quod vi detur negari non poste ; ipse tamen hoc ed i non omnino hoc assirmans, sed cum condicione quadam. vi opeque legum eos posse probos euadare: non est enim opus cuiuslibet, quem uis, qui traditus ipsi sit, informare di quod s alicuius est. Illius est, qui studium illud. artemque tenet: is enim praecipue videtur cum laude hoc esticere pone : id quod constituit exemplo aliarum artium, in quibus requiritur cura aliqua, & sisientiar prudentiam enim hic, ut alias, vocavit ἰπις arui idest cognitionem Sc intelligentiam : earum enim ratio. acc pitur a doctore magistroque ipsarum, appellat autem unam tantum, idest artem medicorum siue equestrem, ut Eustratius legit, id quod olim admonuI.

Numquid igitur post Lot considerandum est, unde O quomodo aliquis eoiaciatur idoneus adsintendis leges: an veluti in Hirs , Atys, qui regendae reip. teriti sunt :pars enim ris ea esse ciuilis facultatis,

CV M docuIsset modo, erudire ciues, cd optima disti plina Ipsos Imbuere, proprium esse i M. qui idoneus foret legibus latendis, Paralletque sibi eam facultatem, nunc quaerita quibus

SEARCH

MENU NAVIGATION