장음표시 사용
31쪽
seu voces rerum significati uas. Dico autem rerum significatiuas, quia termini significantes solas voces secundum se sunt Primae intentionis, ut hi, vox, nus,gemitus, spirium.
i VCV Qvε Terminum vitiique que per se divisimus:at si
unu alteri comparemus, coplures existent Terminorum
m ah - pecies. Alij enim sunt Pertinetes,alij Impertinetes. Imperti diu si . nentes sunt,qui ab inuicem sic se habct,ut nec repugnet inter ti . se, nec se in bona consequentia inserat ut album, iustum: haec in e'im non repugnat, quia pollunt uni inesse; aliquis enim portest e ue albus δε iustus: nec se inserui; no enim est bona con- sequentia, hoc est album,era o iust in , nec econuerso,quia al- terum altero esse potest pertinentes sunt,quoru alxer ait
xcri repugnat, ut 3 bum,& nigrum, homo Sc equus; non enim ista duo uni. I sse possunt: vel similiter,quot vi unus alterum insert,v t homo,ri bile. Isti dicuntur Pert nentes sequeia, illi. Pertinente' repugnantia. 'um PER T. NaN Trv M SE EL A,alii se habet ut superior,& in- serior, ut homo & animas Inferior est,qui alterii inscit, dc no, insertur ex φρ visomo. Superior, qui ab altero tantum in-etos sertar, ut anjmalxς ectu hoministi serior excessus, superior in- excedes dicitur. Alij Conuertibiles,qui se inuice inferunt, vis bomo, risibile. Alij Synonymi, qui tignificant eandem rem, cum diuers e sotyoces,vosita indumentum. I N his autem Pertine; ibus aliq*ot modi argui putani di . Primus, circa superiorem & inferiorem. Ex pax te alicuius Θ,ου- subiecti si de aliquo assit matur inferior affirmabitur su perior; Vt bomo est animal ,ergo est vivens: non autem contii, si de μ' aliquo assicinatur superior assiimabitur inscrior, nO ςnim valet, hoc est v lues,ergo Loc est an inna quia vivens est superius animal Negative aute valet,cotra a sup siori ad inseri prem,
ut hoc non est animal, ergo no est homo: non autem, hoc non est homo, ergo non est animal. -. i.
SECvNDvis modus, parte pys dicati:& tuc valet assimiatiue & negative ex parte utriusque,scilicet, quicquid assit matur,vel negatur de inseriori,affirmabitur vel negabitur de superiori; particulariter tam e sumpto, ut homo currit ergo aliquod animal curri homo no est irrationalis, ergo aliquod animal no est irrationale. Similiter c quid assit matur, vel negatur de superiori uniuersaliter tame svpto,eria aclrmabitur vel negabitur de inferiori,ut omne animal est sensibile,ergo
homo est sensibilis:ite, nullu animal est incorruptibile,ergo
32쪽
no non est incorruptibilis. PER T. v, modus argum clandi est in Conuertibilibus&3 onymis,in quibus sui. t iidem odi, qui erant in desinito, Minitione, ne pede quocunque assirmatur, vel negatur unus motur vel negatur εἰ alter, di quicquid affirmatur vel o eur de uno, affirmatur vel negatur de altero, ut superius di ius. Pertinentiu repugnat in alij Disparati,alij Cotrarij,a- 'rivativi, alij Co tradicior ij, alii Relativi Disparati, qui si- p
ficat res diuersas, ut homo, equus Contrarit,qui significat Ds quae ab eodem suesecto mutuo se expellut v t calidu,ni- rι.um. Priuatiui quoru unus significat carentia alterius cum cotro fitudine, ut videns, caecuna:dicitur enim caecum, quod non et,erat tamen aptum ut videret. CCntradictorij, quUrum Cisi ad ais exprimat negationc alterius, ut curIens,non currens,& et Ony.s termini negati,infiniti dici solet. Relativi sunt, quorum is significato rdinem ad alium, vi pater ad fili hi,& tilius ad M- -
em. His omnibus unus est communis argumentandi mo-,nempe ab affirmati ne unius ad negationem alterius, ut . est album,ergo non est nigrum,homo est rationalis ergoi irrationalis.Non autem valet a negatione unius ad am zionem alterius mon enim dicitur bene, hoc uo est album,
o est nigru: potest enim aliquid esse nec albae nec nigrum, ne est coelum. Si qua alia circa haec supersunt,alibi dicctat. Atque hae diuisiones suffciant Terminorum,quet preci- necessaliae visae sunt.
CAP. XV.NvNci A Tio simplex ex Nomine,& Verbo tanquam ex duabus partibus, Nomine, ut materia, Verbo, ut forma in n. aciNomen auto,est vox significat via ad placitu sine tepo- cuius nulla pars separata est significativa, finita & rccta. serunt significare tepus, importare tepus,& signific re cui pore Id tempus fgnificar,quod impositu est ad explican UZn ves tempus totu, vel aliquam ipsus partem, 'x hi xςxmi iis . i. lies, hora,tepus. Id connotat, vel importat tepus, quod s-fieat aliquod quod tepore determinato fit, ut coena, pran- tare pulam Id cum tempore significat, quod significat vel esse ali. i. im actionem, ves passionem,quae fiunt in tempore,& ea s- pq set ficat prout fiunt in tempore,ut,currit,vincit PrimU, Ridum nomini conueniunt,tertiti Verbo,& Participi', Donmini: propterea ad separandum Nome a Verbo & Partici-
in ipsos definitione ponitur illa pars diues in ore. Adiunigitur
33쪽
gitur praeterea, quo A n da para Ominis separata significηt, ad differentiam orationis,quae nome non est, cum ipsius partes per se significent,vi dicemus.Nomen enim in complex US terminus est : qudd si compositae figurae Nomina ex partibus significatiuis constare vidcntur, tales tamen partes, cum in co- positione sunt,iam non significant: cuius signum est,quod ali quando etia pristinii characterem amittant;quod si aliquetre- . tineant,id per accides est, nec necessarium. Dicitur praeterea, sinita,ad excIudendas negatas voces, ut, non homo, non leo: quaecum nihil certi aut determinati s gnificent, simpliciter' Nomina diceda non sunt. Additur vltimo ,recta, propter Obli quos casus a qui cum per se partes propositionis non stat nisi rectis adium' i sint Nomina non sunt, sed Nominum casus. Q. . Vasta via est vox significatiua ad placitum,cutupore, cuius nulla pars separata est significatiua,finita,& recta;& est eoru, qua de altero dicuntur, nota. In qua definitione aliquae particulae cu Nominis definitione comunes videntur quamuis noςade ratione hic,&illic constituatur. Hic enim dicitur,quod nulla pars Verbi sit significativa per se,ad exclude das orationes ex pluribus verbis, vi currere est moueri, legit & studet, sicut in definitione Nominis excludebatur or tiones ex pluribus Nominibus, vi, homo iustus Praetere. dicitur, fulta, excluded si verbii infinitu, ut, non currit, no vincit; quod cumi nulla actione d terminata signi cet, verbii no est. Circa quod ,-- ό., aduerte,verbii tria habere. Primum enim significiat aliquam
.isitaram Operatione, ut, curro cursu,disputo disputatione: m quo cum . ' Nomine conuenit, ac propterea dicitur vox significativa ad
R placitu sicut,d Nome. Secudis, illa significat, ut fit in tepore: in quo a Nomine differt, sedc a Participio com umcat; pr pterea dicitur,ci. γε re, ad differcntia No ininis Turtio illam unit cu aliquo h Qua lues ibiecto, ut, horrio currit: & hoc pro priu est Verbio; cpropterea dicitur suo; aeorum quae de altero ν. i. sp di sit r. Q a Rute audis, Vesbu infinitari, hoc intellige, i vh i quad Oneg tio eius sis, ficatione destruit, uti e sit no dispo jura t t ac est,no disputas. Dicitur tadu, recta: vienam in Nomine solus rectus Nomc dicitur reliqui obliqui, catus, ita Verbum F seni praeseptis in dic tiui Verbu eii, praeteritu dctatur uicasus Vex-Dic t bi. Hoc aute fit, quia propositio simplex uo conflatur ex aliis mQdi pzxter indic Imum, in quo praeteritu& futuru ad prς- sentis raorma expendunturina pr texitu nihil aliud est quam per.i Cisu, quod fuit praesens; futuru,quod crit praeses: ideo praecipua ra-vxi tio Verbi in praesenti consiliit,quamuis non sit negandu prae-
34쪽
itum M suturum Verba esse,cum ex eis propositiones fiat. i
ta De Oratione, σε nunciatione.
C A P. XVI. in Λου et o est vox signiscat tua ad placitum, cuius partes scpara: ς sui significatinet ut dictiones Id aute significat,
dichio , quod terminus est. v x sit scius, Oratio est vox signi- aticia ex pluribus si plicibus turminis coposita. Nec obit cratio De aliqua ex proposi tionibus aliquando elle cocta, ut Ozias est verax, N. homo est mendax: tales enim oratio. zs eciam ex dictionibus simplicibus componulur, propterea rationes sunt. Oratio quaeda i rupersecta quaedam periecta. ripa et iacta est quae no c instituit quietum audientis Intelle ta sed scis pesum dimitti a si venires ad me. Sunt aut cillae miles orationes imperiactae, in quibus non est verbum & inuibus est relatiuu cum unico verbo,&in quibus sunt dictio-ies, quae virtutem habent suspendendi, & no est nisi viii eum ei bia, ut ubicunque, quandocunque. Oratio persccta est, quς T. f. γerfectu generat sensum, & intelligentiam, ut homo studet. Harum quaedam Enunciatiua,quaedano Enunciat tua.Enunia S 'ΠGariatiuaere,quit cum perfectu generet sciam, vel . vel falso si --
gnificat, ut, Deus est iustus. Non Enuciatiua illa est, luc cum periacta sit nihil veri,nihil Alsi significat,qualis est oratio ii , Hμ. terrogatiua, imperativa, optativa,& similes: quas Dialecticus innitii uersum tisi curat, qui solum verum vel falsum indagat. Eset igitur Enunciatio, quae comuniter Propositio dicitur, Oratio persectamine vere vel falso significat, ut, Leo no ei avi mal Homo disputat . Est aute quaeda simplς , qua Catego rica quaedam copo sta,quam Hypotheticam alij vocat. Simplex est Enunciatio constas eη subiecto, copula, & praedicato Smiscisi. tanqua pallibus praecipuis. Subiectum, id est,de quo aliquid dicitur, ut, Homo, in hac po olitione Homo est Dialecti. cus: quod ali tu do vi ad ostio est, aliqua do una integra proposit: o quoties est cum relativo, qui, & quoties male in litet accipitur. vllit in hac, Homo qui est iustus sperni r mu tu ubi totum id, Homo qui cst iusi os, i , cum habet votos subiecti, similitet in hae Homo est animal, in propositio, ii id totum, Homo est anima subiectum est, quia maxeria iter sumitur.Et, iis bis iurisque illud verbum, Quod in tali pi positione , quae subiectum est, inest, dicitur minus principale. Copula estimin xcibum. Praedicatum m a quod de alio dicitur, scat, P a. Dialecticus in illa propositione,Homo eo Dialecticus. Fue :sum. in aliquando propositiane muciabcipa jquor Iedis at ut a, restici & tunc
35쪽
& riinc copula totalis praedicati locum habet; & huiusmodi propositio,de secundo adiacete dicitur, ut, Homo est:aliqua-do praeter copulam praedicatum aliud inest & huiusmodi de tertio adiacente dicitur,vt Deus est bonus.EuunctatioHypo thetica est,quae ex pluribus simplicibus principalibus, vel earum locu habentibus componitur,vi, Virtus est sequenda,&vitium fugiedum Dicitur autem locum simplicium habentibus quia Enunciationes aliquando fiunt ex orationibus,quet licet umplices non sint propositiones,earum tamen virtutem habet, ut,Si homo studeret,esset doctus. Omissa igitur Hypothetica ad Simplicem manifestandam prius accedamus. De Materus,Forma . O alitas Vticu Enunciatieuis. CAP. I. OV E M A D M o D v M in re aliqua naturali quatuor pretes pubPhilosophi cossiderant; Materiam nepe ex qua rcs facta est,Formam per quam est, Passiones , & proprietates a tali re procedetes,quas Qualitates vocat, & denique magnitudine,& dimes onem rei, qu Quaritas dicitur ita proportione qua-idam haec quatuor in Enunciatione quae copositum quoddam est, Logici speculatur Enuciationis Materia est ordo,&habitudo quaedam inter subiectum N proicatum .Forma est ipsarum uniOec connexio quam verbu importat. Qualitates limi, quod a Trinatiua sit,quod negatiua,vera, aut falsa. Qualitat autem, quod uniuersalis, particularis, aut definita iit, ut simordine trademus. .
CvM igitur Enunciationis Materia, fit habitudo Π dieati adsumet, an, lit ut cum tripliciter pridicatu se ad subiectum babbre possit, triplex sit & propositionis materia. Prima est Naturalis, altera Contingens,icitia Remota. Naturalis est nqua piaedicarii, vel est definitio subiccti,vel pars definitionis ipsius, ut ij, ubiectum est de definitione pr di csti,ut homo est animal, homo estiationalis, homo est animal rationa ς homo est risibilis Similiter etiam harum negatiuae Contingens est,quando praedicatum sic inest subiecto, ut possit non in eo se, vel sic non inest, vi possit inesse ut equus est albus , homo disputat. Remota est,cum praedicatum lic non inest subiecto, ut nunquamine possit, ut homo est leo album est nigrum: S harum omnium negativae:in eadem enim materia sunt ne gatiuae: in qua & assirmatiuae. D E Forma autem Enunciationis nihil alluit quam quoi de verbo dictum est,tractare mod6 oportet. ci RcA Qualitate autem:Enunciatio simplo,in veram ac
36쪽
alcaria diuidi primo potest Vera est,quaerem ita se habere si-
nificat, sicut se habet,vt,homo est animal. Falsa, quae aliter 'igni ficat, quam res se habeat, ut, homo est leo. Nec code mo- ' ' Ιo veritas vel falsitas in omni simplici Enunciatione sumen-Ia est: ED unciationes namque de Prta terito dcfutaro ex praeeritis ratione pendent: tunc enim propolirio de piae terito vera exit, si aliqua praesentis eius detin praecesserit vera: similiter propositio de futuro, si aliqua depraesenti futura sit vera Et tales Enunciationes de praesenti, Gicunxur propositioncs mo sitis de inesse: utinetrus currit, erit vera,si ista, perrua currit, fuit.ti m s . aliquando vera: similiter & ista, Antichristus erit, est. vcia, si aliquando ista, Antichristus est futurus,su Vcra . . PRAE TE RE A est etia propositio aliqua nec ei laria,alia im- essa pol sibilis,alia c5tingens. Necessaria est,quae signiscat ita rem csse sicut est, nec aliter se res habere potest, ut homo est animal. Impollibilis,quae aliter significat, qnam res se habet vel habere potest, vi, homo est leo. Contingens es' qu significat ἡ . rem sic se habere, qualiter se habere,ec non habui ς potest, ut, homo currit. Necessaria semper est ver , Impus libitis semper est fessa,Cotingens aliquando vera, aliquando falsa. Propositio in materia naturali astirmativa,est necessaria, v t,homo est animal.Negativa impossibilis,ut,homonsi est animal In materia remota contra, negativa necessaria,ut, bon o non est laris. In materia vero contingenu utraque contingens &assi maliva,& negatiua,ut homo currit, homo non currit. ENVNci Ario NuM simpliciu quada assismatiuia, qu i ri damnegativa. Assirmativa est,cuius copula princip*lla alar- tiis. . matur,vi, homo est animal, Deus est verax. NUatiua, cuius A rat-- copula principalis negatur, ut, vitia non est virtus. Dico autem de copula principali, i negetur,vel assirmetur monenim
habenda est ratio copulae minus principalis , quam superias
explicuimus .Erit enim Enuciatio affirma trua, si copula prin- . ., is,Zcipalis affirmatur,etia copula minus principali D, VR a , qua- . tr ῆ 1
Iis est ista, qui mecu non colligit, dispergit: dc contra ςiit'e' gatiua copula minus principali affirmata, si talης' p incipa:, sis negetur,vi, si sequitur Christum in 'dam , 3l in
Dico, etiam ut copula negetur, vel pinxi : ἰὴ cl*. lio cuma '
37쪽
vivit, & vivet. In his accidit aliquando unam copulam aspr-
mari,& alteram negari,ut,Petrus non ueuit,sed veniet,homo Viuit,aut non vivet Et tales propositiones , quamuis sormaliter mixtae sint, quia partim affirmativae , partim nigatiuae sunt, tamen virtute vel affrinatiuis,vel negati uis adsciabedae sunt. Pio quarum coguitione haec regula est obseruanda, vi si fuerit sub disiunctione, ag scribatur negatiuae, ut,Petrus non vivit, vel cito morietur: si aute sub copulatione, adscribatur affirmativae, ut, Petrus studet,& non studebit. Et hoc est quod alij aliter dicunt,nere si talis propositio infert in bona consequentia affirma tua in simplicem , ipsa est affirmativa, qualis est illa sub copulatione: valci enim, Pettus studet,& non studebit, ergo Petrus studet. Quod si ipsa inseratur ex negati uas inplici,erit etia negatiua,qualis est illa sub disiunctione: valetcnim, Petrus non vivit, ergo Petrus non vivit, vel citis morietur; nam disiunctiva ex una parte inferri potest. AD ho c genus Enunciationum reducuntur illae, in quibus est multitudo negationii: est enim malignantis naturae: quicquid post se inuenit negat,& oppositum reddit: si inuenit as- firmatum negat,ut, homo non est lapis : si inuenit negatum, iter u negat,& virtute assirmatum reddit megare enim negata est virtute assirmare, ut, nullus homo non est animal, id est, omnis homo est animal.Vnde dici solet, paritas negationum assirmat, imparitas negat: sed hoc intellige virtute; Da semper negatio neςat, negat autem id solum,quod post se est, ut, homo non est bonus, illa negatio no negat subicctum, sicut ista, nullus homo est bonus, nullus impius est gratus Deo.
CAP. XVIII. ENVNc i 4Ti o simplex secundu quantitate, quadruplexesi quaeda uniuersalis,quaeda particularis, quaeda indefi-pita q1 ted S singularis. uniuersalis est, in qua subiectu est terminus cois signo uniuersali determinatus , ut Omnis homo appetit bonsi, nullus impius habet pacem. In his denotatur m omni indiuiduo subiecti praedicatu competit, vel ab eo remouetur. Particularis est, in qua subiectu cst te iminus communis aliquo signo particulari determinatus, ut aliquis homo disputat,in qua denotatur q, non omni praedicatu conueniat,& non ab omni remoueatur. In definita,cuius subiectum Est terminus communis communiter acceptus, nullo tamensgno determinatus,vi homo eurrit. Hae autem indefinitae in materia naturali aequivalent uniuersalibus, oc earu frequensi
38쪽
est in sciet iis usus ut homo est animal ,huic aequi ualet,omnis γ'.homo est animal. Singularis est, in qua subiicitur terminos singularis, vel terminus communis signo demonstrativo de- ' terminatus,vi Paulus suit de capitatus, iste homo est iustus. IN his omnibus diligenter attende non esse habenda rationem praedicati, sed subiecti,quantuncunq; enim praedicatum sit commune, si subiectu singulare sit,& enuntiatio singularis erit,ut Petrus est homo, leu, Petrus est omnis homo. Similiter
etiam si subiectu commune sit quamuis praedicatu sit singulare,enunciatio communis erit, ut aliquis homo est Paulus.
Coni igitur triplex sit enunciationis facta diuisio secundum species, aliquo modo, cum in Categorica, & Hypotheticam;
secundu qualitatem, cum in veram vel falsam, actis aliua Anegatiuam; secundu quantitatem, cum in uniuersalem, pallicularem, indefinitam de singularem diuisa est;triplex erit etia T lix interrogandi Sc respondendi modus. Quae enuciatio est ista Η Qualis enunciatio est ista λ manta enunciatio est ista λ Ad primu responde,esse Categoricam, vel Hypotheticam. Ad secundum per qualitatem ei te veram vel falsam, assirmativam, vel negatiuam. Ad tertium responde per quantitatem , esse luniuersalem,particularem, indefinitam,vel singularem.
CAP. XIXSVrκ A quid esset Enuciatio Hypothetica definiuimus: est E isu. a.
enim ex simplicibus Enuciationibus,vel ex coplexis locu bh. ho. simplicui habentibus , media aliqua colunctione composita. 'Huius tres sunt species,C5ditionalis, Coculativa, Disiunctitia. Conditionalis est, in qua una parte conccssa postelior sequitur,ut, si homo cuirit, homo mouetur. Copulariua,in qua copisialiaco iungiatur partes per colunctione copulativa, Deus est bo- ua. nus,e, iustus saluator. Disanctiua,in qua partes iungutur per i sis in copulam disiuitistionis, ut ego moriar,vel tu non vi ucs.
Corini Ti ON A Lis diuidi solet in Causalem, Rationale,& Particulariter conditionalem. Causalis, in qua coniunctio 'est causalis, ut, quia si, i lucet, dies est. Rationalis , in qua est conivitistio illat tua , ut, sol iueet, ergo dies est. Particulariter conditionalis, in qua coniunctio est cadationis, ut si sol lucet, dies est. Ilae autem tres communiter Conditionales dictae & 'Consequentiae quaedam, de simul Enunciariore dis sunt. Conse- Gus 'utaquentiae , quia in eis unum ex alio denotatur inserta : Enuti- Uationes , quia in eis verum vel falsum exprimitur. Vt consequentiae sunt, bonae vel malae dicuntur, & ex antecedenti, n e x & con
39쪽
O πα- ει consequenti constant. Est autem antecedes in c5ditionalii. .. ς dccaumi, quod immediatum est post coniunctionem ; quale
ia est id, sol luccx, in his, si sol lucet,dies est , quia sol lucet, dic s
ciri fili, est: reliquum est consequens In rationali vero, quod antecc- libus. dit comunctionem, antecedes est. Earum autem trium rectitudo, vel vitium, in bona vel mala consequutione uniuet crialtero coiriistit , ut superius diximus. Qua parte vero Enunciationes sunt, verae , vel salsae , necessariae, impossibiles, Se contingentes sicut reliquae dicuntur. Et quantum ad hoc, Rationalis a Copulativa no differt, ita ut possimus quatuor species Enunciationis Hypotheticae constituere, Copulativam, Dis unctivam, Pioprie conditionalem,& Causale. Ad Copu latiuam multae enunciationes reducuntur, hae nempe, in quibus est aliquod adverbium temporis vel loci, vel coniunctiones aduersatiliae, vel relativa: vi,dum lego,vos auditis: vbi est . magister, est discipulus: Paulus est sanctus, sicut Petrus: tanta est turris, quatus mons : qualis pater,ialis filius,& multae aliae huiusmodi. Hic autem Hypotheticam pro copos taenunciatione accipimus,quamui, antiqui aliter eo vocabulo usi sint, Verita di ut inferius trademus Harum veritas, & falsitas non eodem I tW e moilo in omnibus pensanda est. Veritas enim copulativae, Misis An, rationalis in Luarum partium omnium veritate conubit, ut th tua. tuc copulativa vel rationalis vera sit, cum omnes eius partes
verr sunt. Vnde ista est vera, ignis est calidus,& aer est sumi - dus , terra autem sicca, singulae enim partes verae sunt. Eius , i. autem salsitas ex partium falsitate , siue omnium , siue unius, solum prouenit: adeo ut si copulariua quatuor , aut quinque partcs, aut plures habeat, inter quas una inueniatur falsa, tota etiam copulativa salsa erit: qualis est ista, terra est grauis , α. . ignis leuis.& aqua non est elementum,tota est falsa,cum tex- xia eius pars falla sit. Tu suctiva autem vera est cum una eius pars est vera adeo ut si plures partes verae simul aut falsae sint, tota etiam disiunctiva salsa siti unde haec vera est,Ignis est ca- Iidui,vel non est calidus , Petrus stat, vel non stat: hae autem falsae, bomo est animat,ves homo est risibilis,quia utraq; pars vera: smiliter , homo non est animal, ves, homo non est risi bilis. Ita sentiebat antiqui Graeci, & Latini de disiunctivae v xitate. ves falsitate,quamuis recentiores, non admodum pro prie disiuncti uis utentes,existimant disiunctivam, cuius noniolum una pars,sed etia omnes verae sunt,& ipsam etiam essu veram, praesertim quando disiuncta uae fiunt ex partibus intex , se non oppositis,ut,Petrus ambulat vel Paulus studet. Tunc
40쪽
autem salsa est solum disiunctiva , cum omnes partes salsae
sunt. Conditionalis autem veritas solii in illatione consistit, si illa sit conditionalis vela, quae consequentia sit bona, illa vero falsa, quae consequentia sit mala, siue propositiones ve- 'rae sint siue falsae. Propterea dic solet, conditionalis nihil ponit inesse unde ista vera est, nullo homine currente , ii homo Currit, mouetur, cum sit recta illatio, ista vero salsa, etiam homine currente,si homo ni ouetur, homo currit, cum no sit re
cha illatio. At causalis plura petit ad sui veritatem, nempe, lutraque pars sit vera,& antecedens sit causa cosequentis ,adeo ut ex virtus horu desectu salsa sit : vnd sta est veta quia ignis est calidus, ignis est leuis , non solum quia utraque pars vera est, sed etia quia antecedens,scilicet ignis est calidus, est causa consequentis, q, ignis sit leuis. Ista vero est falsa , quia fumus est, ignis est, fumus enim nota est eausa ignis. Similiter& ista falsa est, nullo homine currente, quia Lomo currit, homo mouetur,cum prior pars sit falsa. Haec omnia intellige in affirmativis Hypotheticis : nam negatiuae opposito modo se
habent. Sunt enim ad affirmativarum rationem examinandae. Negativa enim est falsa, cuius assirmativa vera, vera au- rem cuius assi ritiativa salsa. De reliquis accidentibus N potheticae Enuncia:ionis.
NON solum Hypotheticae Enunciationes verae aut salsae, o p rased etiam neceuatiae inpossibiles, et contingentes sunt, ac, reliqua accidentia, quae simplicibus insunt participat qua- cinis . M.
uis no eodem modo omnibus accidant. Copulativa enim De
cessaria est cum omnes eius partes Decessariae sunt, qualis est ista,homo est animal,& Deus est unus: illa autem contingens est, cuius utraque pars est contingens,& compossibilis, ut ho mo studet,& leo currit. Dico autem, ut pars utraque sit compossibilis, id est, ut sint ut vera, vel simul falsa esse possi tritam cum incompossibilis est, id est, ut simul vera, vel salsa esse non possit quamuis utraque pars sit contingens, copulativa non erit contingens, sed potius impossibilis,qualis est ista, Petruet
stat & Petrus no is staci similiter ista, ego lego,& ego non lego. Potest etiam copulativa contingens esse, quando vita pars est necessaria,& altera eotinges,qualis est ista homo est animal,& equus currit: nam ratione unius partis cotingentis poterie tota copulativa aliquando esse vera,aliquado falsa. Vera qui dem, cum contingens simul cum necessaria suerit vera , tune enim xtraque pars vera erit:salsa autem cum sola contingens