장음표시 사용
551쪽
si1 EXERCITAT. IN HI sΤO R. POMPON. Romanorum corpus eX I93. Centuriis constaret. Λ quibus
centuriis dicebantur Centuriata Comitia , quae nihil aliud quam populi conventus , per classes in centurias divisi, ad sufflagium serendum, in quibus suffragia per centurias colli. bantur , & quod plures jussissent centuriae, id ratum habeatur. De quibus quoque , quae ad I. 2. annotavimus, vide. Deinde I ribuni plebis tributa introduxere comitia anno 162. M. Augurino , & A. Sempronio Atratino Coss. quando Cn. Marcius Coriolanus nobilium primus damnatus a plebe perduellionis eii , quod de Tribunorum potestate abolenda in Senatu disseruisset. De cujus capite plebs primis tributis
comitiis in suffragia vocatus , eum absentem exilio damnarunt. Liv. I. I. c. 3s. Postea vero anno 18 I. L. Pinario Rufo, E, P. Furio Fuso Ctis Volero Publilius homo plebejus Minfimae sortis, qui ordines duxerat, creatus Trib. pl. rogati nem de Comitiis tulit ad populum. Uti. Tribuni. plebis. AEdilas. Tributis . non. Curiatis. crearentur. Comitiis. Et . qui quid. Tribunus. plebem. roga et . Iisdem. scisceretur. comuirs. Ante hanc legem pleb os Magistratus curiatis, patricios centuriatis comitiis creatos vero simile est. Tributa autem comitia inde dicta, quia ex regionibus locis, hoe est, per tribus f ragium ferebatur. apud Gell. I. I s. c. 27. Tributa autem a tribubus, unde vero tribus , su p. diximus. Ex Gellio igitur constat , non solum eos cives Hom. qui in ipsa urbe habitabant , & tribubus sive locis distincti essent , suffragii jus habuisse. Sed Sc eos, qui extra urbem in Italia habitabant, atque etiam regionibus εἴ tribubus ipsam urbem circumsacentibus distincti essenr, postquam civitate cum jure suffragii donati erant, sive municipes & coloni essent. Solitum erat hisce comitiis creari Magistratus minores, quales erant Tribuni plebis , t Ediles plebis, OEdiles curules, stum stores , Triam vir; Capitales , Trium υiri Noctu/ni, Triumυiri , Tribuni militam. De quibus Vid. Liv. I. 1. cap. s6. Gell. l. 6. e . 9. Liv. lib. 4. S 9. χχ. 23. fiebat quoque Sacerdotum in Collegia cooptatio. Sacerdotum vero non omnium. Quidam enim a collegis suis cooptabantur, quales erant, Stari,
Luseret , Fratres Avernales , Sacerdotes Galia ζύ Sodales mitis Disitiges by c
552쪽
DE ORIGINE IURI s. 6 3tii Vestales a Pontifice Max. Rex Sacrorum, centuriatis , Hamines & Curio Maximus Curiatis creabantur comitiis. So. us Pontifex Max.. ante legem Domitiam, Tributis Comitiis fiebat, donec deinde etiam Pontifices , Augures, Feciales, Semptemviri epulonum & uindecimviri sacris faciundis creati fuere. Tertia tributorum comitiorum causa fuitiatio, non omnium, scd earum quas Tribuni pl. ferebant, quaeque plebiscita appellabantur. Ut ad g. 2. diximus, & in eo a lege disierunt, quod lex a populo ferebatur, Senatorio Magistratu interrogante, veluti Consule. Plebiscitum autem plebs plebeis Magi ratu interrogante, veluti Trib. pl. constituebat. Itaque plebiscito non universus tenebatur populus , verum Plebs tantum , lex vero omnem populum, id est, Patricios re Senatores aeque ac plebem obligabat. Donec lege Hortensia L. Valerio & Horatio Coss. sancitum fuit, ut quod plebs tributim 3 u is stet, populum teneret. Unde plebiscita leges quoque appellata fuere. Quarta tributorum comitiorum causa judiciorum exercitatio. Scit. ejusmodi judicia , quae mulctae alicui indicendae causaeXercebantur. Personae, quibus tributorum comitiorum habendorum jus erat , erant Tribuni pl. Consules, Praetores, Dictatores. Personae, quae suffragia tulerunt , erant omnes cives Romani, per tribus 33. distributi, non solum, ut diximus, qui Romae, verum etiam qui extra urbem in Italia domicilium habebant. Locus, ubi habebantur, non unus erat hisce comitiis, quemadmodum aliis, ut curiatis & centuriatis , destinatus. Verum interdum in Campo Martio , aliquando in Comitio , nonnunquam in Pratis Haminiis, vel Circo Haminis. De tempore idem dicendum, quod de aliis observatum, scit. non potuisse nisi diebus comitialibus haberi. Et antequam habebantur, indici oportebat a Magistratu , qui ea habiturus erat, trinundino antequam haberentur. Notandum vero in hisce habendis comitiis auspicia observari non solitum fuisse, ut in aliis moris fuisse ostendimus. Quod de avium inspectione , & tripudiorum animadversione intelligendum. . Quippe observatio de coelo, ut in aliis, tributis quoque ad-i
553쪽
Populus suffragia daturus in tribus discedebat. Deinda sortitiones fiebant. Quae variae erant, sed quarum omnium prima, in qua tribu Latini suffragia ferebant. Tesibus datis, Tribuni populum funimo runt : Sitellaque aliata es, ut sortiis rentur, ubi Latini suffragium ferrent. Liv. I. a . e. 32 Altera sortitio fiebat inter Tribus, quo ordine quaeque earum suma- 'gium latura esset. In cistas autem populus tabellas sui sum gii mittebat per pontes transiens. Unde apud Cic. Foum distis at , c; sus dejicit. Multi enim pontes erant, multaeiaque cistae, cum multae essent tribus , in cujus pontis initio stabant Diribitores, qui populo tabellas ministrabant. Ex multis autem locis constat , eum ipsum, qui Comitia tributa habebat, cillam deferre colligendis per tribus suffragiis , solitum fuisse, isque Rogator dicebatur. Nominibus Tribuum vero in cistam conjectis, quae prima exierat, prima
suffragium dabat. Quod ius primi suffragium ferendi praerogativa dicebatur. Sitellae in sortiendo mentio est apud Plaut. in Casina are. 2. sicen. 6. pone hic sitelliam soritis crede mihi. Et apud Cic. Mum tabellae diribuntur , inum sitella defertur , dum aequantur fortes, dum Hrtitio sit Et lib. I. denat. Deor.
Ut igitur T. Gracchum cum videor conrionantem in Cyitolio υidere de M. Octaυio deserentem sitellam. Unde apud Turneb. advers I. I 3. c. I 3. vetustae legis fragmentum , Adsitellam sorti veniet is, in eam siteliam manum dimittito. Iterum: MN tem ex hacce Dee apertam brachioque aperto titeram digitis operistam. Colligebantur autem suffragia viritim , ita ut cim qui ex eadem Tribu essent, rogarentur, & quum tota tribus suffragium tulisset, numerabantur sententiae, id est, tot puncta notabamur in tabella, quot tabellae similes reperiebantur,& in quam plures consensisse videbamur, ea tribus sententia
ren tiabatur. Rosin. antiq. l. 6. c. ao. Et Gruch. I. a. c. 6.
Observandum vero , initio vocibus & sententiis palam coram
omni populo suffragia ferre solitum fuissse, postea lege Cassia
a L. Cassio Longino lata hunc morem suffragii ferendi introisductum. Verum cum animadversum, hanc legem mentes h minum tegere , ac cuique libertatem dare, ut quod vellent facerent, promitterentque quod rogareat, ac libidinem oc-
554쪽
DE ORiGINE JURIS. Siseultaret , ad pristinam consuetudinem reditum. Hinc Cic. Orat. contra Latium: Sed tamen salt) magni centius S ornatius esse illo nihil potes, quod meis comitii s non tabellam iudicem tantae libertatu, sed vivam Docem prae vobis Indicem vestrarum erea me votautatum ac sudiorum tulistis. Petituri autem Magistratum candida veste induti unde candidati nuncupati, tribus circuibant, manus singulorum prensabant, de quoscunque etiam e X infima plebe homines rogabant, ut in consequendis honoribus se suis suffragiis adjuvarent. Unde Plutarch. in Coriolano, de more petentes Consulatum rogabant prensabant cives togis in comitiis sve tunicis amicti quo magis ea Ipecie summitterent se ad stetitionem , sue quo subjicerent ocutis , qui cicatrices habebant, perspicuas virtutis notas.
s. 2 r. Itemque ut 6bent, qui AEdibus pracsent, in quibus omnia scita sua plebs deferebate duos ex plebe constituerunt: qui etiam AEdiles appellati sunt.
Femque ut essent, qui e fidibus praeessent , in quibus omnia sua sua plebs aeserebat: duos ex plebe constituerunt: qui etiam e fidius appenati sunt. J Tres in Republica AEdilium
ordines fuisse apud Veterum monumentorum auctores legimus, quorum alii FIMθι, alii Curules , alii Cereaos. Plebeja veis ro AEdilitas caeteris vetustior , utpote quae cum Tribunatu plebis Reipub. inducta. Quanquam non linuit cum Tribunis in monte sacro creati snt , ut tradit Dionys. l. 6. Verum cum, inita inter patres Si plebem concordia, plebs, quae in montem sacrum secellerat, in urbem rcdiisset , a Senatu petiit
sibi permitti quotannis duos e plebe viros designent, qui Tribunis subministrent quicquid opus st: & lites, quas Tribuni
eis commiserant , judicent, aediumque sacrarum, locorum Publicorum, atque annonae curam habeant. Hoc quoque Perbenatum concesso , creaverunt quos tum ministros de collegas
ac judices Tribunorum appellabant , nunc vero ab officio una vernacula lingua AEdiles' id est , Sacrarum AEdium cura-
555쪽
sis Ex ERCITAT. IN HISTOR. POMPON. tores, vocant , potestatem habentes alterius Magistratus ministram , ut antea. AEdiles itaque appellati, inquit Pomponius , quod aedibus praeerant , & aedibus quidem sacris, 1isdemque publicis , & videtur Pomponius verbum e Edibus ad AEdem sacram Cereris solummodo referre , in qua omnia sua scita plebs deferebat, & Senatus quoque Consulta asservabantur, ab iisdem Consulibus institutum , ut Senatusconsitata in C fidem Cereris ad ei miles plebis deferrentur , quae ansearbitrio Consulum supprimebantur, vitiabanturque. Liv. l. c. ss. Quod munus imperante Augusto translatum ad Quaestores, penes quos mansit Perpetuo aetate Caesarum eorum custodiendorum cura , & mutata illa consuetudine , in intimo reponebantur aerario. Pomponio quoque adstipulatur Varro. Testatur quoque Zonaras Annal. Tom. a. Creatis Tribunis duos iis fuisse adstunctos C diles , quorum ministeriis ad literas uterentur. Aut cum omnia decreta, omnia plebiscita, Ss Senatuscomoua acciperent at ue asservarent , nihil eos eorum omnium quae agebantur latebat. Olim igitur his de eausis, dicundi juris ergo creabantur. Post autem cum Hia , tum rerum venalium forum eis es commissum. Unde ὼ Graecis appellantur. Videtur secundum Pomponii mentem initio sacrarum tantum aedium curam ad AEdiles pertinuisse , verum postea privatarum quoque aedium aliarumque rerum curam habuisse te. stantur scriptores. Cum enim urbis intererat, ne in ea domus ruinosae essent vel inordinate extructae, quo aspectus d formaretur , privatarum quoque aedium curam egerunt, teste Varrone I. 4. Praeterea curabant, ut loca publica, Theatra, stadia, sora, porticus, Basilicae, atque moenia, magnificis operibus reficerentur. Tum quoque feriarum & sacrificiorum certaminumque curam Senatus AEdilibus commisit. Uiarum , cloacarum , aquaeductuum publicorumque quasi omnium operum tutela atque cura iis commissa. Insuper mensurarum ac ponderum, rerumque in urbe venalium examen iis erat. Unde Juvenalis Satyr. IO. vers. IOI.
Et de mensura Ius dicere, vasa minora lo Frangere sannosus vacuis in vitis Utabris.
556쪽
DE ORIGINE IUM . a Et Pers Sat. I. vers. 13Ο. - - - Italo quod honore δε iuus , Fregerit Heminas Arreti e filis iniquas.
Hemina est mensurae genus dimidium sextarii continens. Usrum quia AEdiles mensuris Praeerant , pro qualibet mensura hic ponitur, quas iniquas frangebant. A Graecis dicuntur μέτρα mutilae mensurae , ut πλα α falsae, apud Plaut. Si quae improbae fiunt merces, jactat omnes, adititatem gerit. Et
in I. I 3. I. 8. f. locati. Si quis mensuras conduxerit, e quee agistratus ficit. AEdilis stangi jusserit , si quidem iniquae fuerunt Se. Plura adhuc de AEdisitate ubi ad s. 26. perve
s. χχ. Deinde cum Afrarium populi auctius esse coepisset : ut essent illi qui praeessent, co istituti sunt
Quaestores , qui pecuniae piaeessent: dicti ab eo, quod J inquirenda, er conservanda Pecunia cas
sa creati erant. Einde eum ingrarium populi auArias ege carpissi J AErarium αμ aliquando sumitur pro loco & repositorio ipuus pecuniae publicae. Ut apud Caes. de heu. Ciυ. Quibus rebus Romam
nunciatis tantas repente terror invasit. ut quum Lentulus Consul ad aperieudum aerarium venisset, ad pe viam Pompevo ex Sena- tabconsulto proferendam, protinus aperto sane Iiore aerario ex urbe profugeret. Nonnunquam denotat ipsam pecuniam quae in aerario recondita asservabatur. Dictum ab aere , quod veteres aerea utebantur pecunia Hinc Isidorus lib. I 6. Antiquissimi , nondum auro argentoque invento , aere utebantur, nam prius
aerea pecunia tu bominum usu Dit postea argentea , deinde aureas sicuta , sed ab ea qua coepit, nomen retinuit, unde laerarium dierum , quia prins tantum aes is usuDis, i m suum recon-
557쪽
sr3 Ex ARCrTAT. IN HISTOR. POMPON. debatur. Servius Romanorum Rex primus aes signavit nota pecudum, unde pecunia appellata, Plin. t. 33. c. 3. Quanquam alii ad Saturnum primum nummorum signandorum & monetae in formam cudendae usum referant, in qua ab una parte caput ejus impressum, altera navis, qua in Italiam vectus erat, apud Tertuli. Mologet. advers. Gent. cap. Io. Si quaeras rerum
argumenta , u quam inUenio Meliora , quam Uud tuam It ιiam , in qua Saturnus pos multas expeditiones, postquam Attica hospitia consedis , exceptus a Jaπο , vel Iane, ut Salii voluus mons quem incoluerat, Saturnius dictas ἰ ciυitas, quam depopul verat , Saturnia usque nunc es, tota denique Datia post tam triam , Saturnia cognominabatur s ab ipsio primum tabulae, Θ
Malia quidem didici; sed ear navalis in aere Altera signata es, altera frema bieeps p
AEs Ianus primus signavit , Macrob. Satur. I. I. Hinc quoque aerarii praesidem appellavere. Acts itaque pro omni pecunia sive argento sive auro facta. Seneca de benes L s. cap. I . Es alienum habere dicitur 63' qui aureos debet , S qui corium forma publica pereussum , quale apud Lacedaemonios fuit. A rarium autem in aede Saturni a Valerio Publicola constructum,
Ogarum, vasa Numae, Saturniaque impulit c Fra, Vestalesque urnas,'Tuscum fictile mutat.
Es, inquit Vet. Scholiast. in aede Saturni condebatur, uondum argento auroque signato. Unde aerarium nomen accepit Se. Rationem , quamobrem potissimum aedem Saturni prae caeteris locis Romani elegerint, tradunt, quia aureo illo seculo, quo Saturnus vixit, Italiamque incoluit, nullum admissum Iuris tum , aut, ut Macrobius ait , quia sub illo nihil erat privatum. Uel ut alii volunt, ob reverentiam sacri loci, qui inviolabilis censebatur, ideoque tutissima credebantur , quae in iis deponebantur. Verum illorum sententiae subscribo, qui censuerunt,
558쪽
DE ORIGINE IURI s. 617suerunt, Valerium Publicolam Saturni aedem aeris publici,
legum, Senatusconsultorum tabularumque publicarum, εc si1-gnorum militarium Sacrarium esse voluisse , quia locus erat provida naturae manu munitiis mus , omni aditu per septus, undique praeruptus, accessu dissicillimus. Plutarch. in Problem. sui cinquit Saturni templo utuntur loco aerarii ibidemque contractuum monumenta adservant y An quia obtinuit opianis , regnante Saturno avaritiam apud homines , injustitiam Acum
non hasuisse, sed fidem justitiam 8 ut quia Deus iue fructibus atque agriculturae praeesse creditur λ Ex ubertate autem frugum S venditione pecuniae nascitur copia. Itaque Saturnum a ctorem custodemque eum faciunt. Aut cinquit) haec quidem vetusta sunt. Primus autem aedem Saturni aerarium fecit post Reges exactos Valerius Publicola cum sentiret locum istum munitum ei, S conssicuum , ab insidiis tutum. 2Erarium Romae triplex fuisse, opinantur quidam. Unum, iii quo civium tributa, ac sacrorum vectigalia, & praedae Imperatorum asservabantur, quibus sumptus bellorum ordinarii sustinebantur. Alterum sanctius. Tertium fuit, in quo pecunia Gallici belli causa servabatur, de quo Appianus i. a. de MII. Cis.
Post haec cinquit perfregit Caesar rarium, Tribuno pl.
cello obstanti mortem minatur, inde sistereti pecuniasque ad id tem-Foris intactas abstulit, quas ferunt per Gallicos tamultus d positas eum execratione publica in caput cujuscunque contrectare ausi,
nisi causa Belia Ganiel. Q jura enim , religione solutam Rem - ab. perdomitis a se Gallis, ut nihil inde sit periculi. Dion TL &Plutarch. vero aerarium in universum ab eo expilatum tradunt. Verum illud 2Frarium, quod a Caesare expilatum scribunt, a Floro appellatur sanctum. e rarium c inquit J qu que sanctum , quia tardius aperiebant Tribuni ,jussit efingi: ce sumque S patrimonium populi Romani ante rapuit, quam imperium. Nonnulli tantum duplex fuisse aerarium volunt: unum quod Vulgare, in quo, ut diximus, communis Reipub. census& ordinaria recondebantur tributa. Alterum Sacrum, quod ad ultimam Reipub. necessitatem & extremam sublevandam laborantis Reipub. fortunam destinatum erat, in quo aurum Vicesimarium, quod ex vicesimis redactum, reponebatur. Quod Xxx dc
559쪽
si 8 Ex ERC1TAT: IN HISTOR. POMPON.& AErarium sanctius appellatum , de quo Liv. l. 27. cap. II. Caetera experientibus, quae ad bellum opus erant, Consulibus , aurum vices artum , quod in Sanctiore aerario ad ultimos casus kν
varetur , promi placuit. Et Cic. l. 7. ad Atticum Epist. M. Capuam Cn. Cassius Trib. pl. venit , attulit mandata ad Consules , ut Romam venirent , pecuniam de Sanctiore aerario auferiarent , statim exirent urbe relicta. Casiar l. I. bel. Oυ. Lentu-
Ius Cos aperto Sanctiore aerario ex urbe profugit. Sed & te tium addit Manutius, scd. illud, quo est racto, cum per annos multos clausum fuisset , C. Caesar pecuniam universam belli civilis initio sumpsit, in quo conditum fuit aurum, quod in usum Gallici belli erogandum asservabatur. Cum autem cin-iquit Manutius) tria aeraria memorantur, distinguuntur pecuniae potius , quam loca: cum in uno Saturni templo pubticae omnes pe- euntie a perventur , sed in eo templo tres fuisse cellas , in quibus thesauri publici reponerentur, licet existimar e. De effracto a Caesare aerario ita canit Lucanus:
Ertiitur templo multis intactas ab annis
Romani census populi, quem Punica bella, zuem dederat Perses, quem victi praeda Philippi ,
aeuos tibi Roma, fuga P rebus trepidante rei quit, zuo te Frabricius Regi non vendidit auro, Euicquid parcorum mores 'vastis avorum , Quod dites A tae populi misere tributum, Victoriaeque Mit Minoia Creta Metello, Pauperiorque fuit tum primum Caesare Roma. Quantum vero pecuniarum inde abstulerit, tradit Plin. I. 33. cap. 3. ubi inquit: C. Caesar primo ivtrcitu urbis in ciυiti bello suo ex 4 aris protulit latcrum aureorum XXVI. M. ω in numerato poηdo CCC M. is fiuit aliis temporibus Resub. locupletιor.
Praeterea non recondebantur tantum in aerario, ut dicere inc Pimus, opes Reipub.; verum & Senatusconsulta, & leges in
aere incisae,& tabulae publicae in eo servabantur. Unde Cic. 3. in Vere. Primam missi titeras publicas, quas in sanctiore aerario Diuiligod by Cooste
560쪽
ris e ditas habebant, proferunt. Et apud Suet. in Aug. cap. 9. LAucror es Pulius Marathus, ante paucos quam nasceretur mensis, prodigium Romae falIum publice, quo denuntiabatur Reia
gem populo Romano naturam parturire: Sevatum exterritum ce
Disse, ne quis illo anno geritus educaretur: eos , qui gravidas xx res haberent , quoad se quisique spem traheret, curasse ne Senata Frausiustum ad aerarium deferretur. Idem in Iul. CV cap. 28. Acciderat autem , ut is legem de jure Magi ratus ferens, eo capite , quo a petitione honorum absentessummovebat, ne Caesarem quidem exciperet per oblivionem: ae mox Iego jam in aes incisa iis in
aerarium condita, corriseret errorem. In aerarium enim semel
relatis legibus , nil ex illis absque nova ad populum rogatione mutari poterat. Suet. in August. cap. 9. mentionem facit aerarii militaris , a militibus, quorum causa constitutum , sic dictum , ex illo enim pecunia militibus dividenda promebatur. Erarium cinquit J militare eam vectigalibus novis instituit. Anno V. C. 738. ut Phig. refert, M. a milio Gue L. LArruntio Coss. Dionys. I. s s. tradit Anno V. C. 7s9. M. milio , δε- inde Lepido , L. rruntio Cosse . quum nullus reditus excogitaristifer, quem omnes probarent , omnesique eum quaeri indiguarentur , Ufugustus pro se S Tiberio pecuniam in aerarium, cui militaris nomen indidit , intulit. Verum inquit cum haec ρο- eunia sumptuum magnitaedinem minima parte altiveret, ac perenni copia esset opus , Senatoribus negotium dedit , ut pro se
quisque aliqvam rationem inveniret. Cum autem multae v
riaeque de eo propositae fuissent sententiae , nulla earum probata , insiluit, ut vigesima pars haereditatum ac legatornm, emceptis iis, quae proxime genere Πιnctis ac pauperitus morte aliorum relinquebantur , in aerarium militare inferretur. Uerum postea anno V. C. 766. quia vigesimae pensio adeo omnibus fere molesta erat, ut videretur aliquid novi motus excitatura, misso in Senatum libello, aliorum redituum eX- cogitandorum negotium eis dedit: multis ea re in Senatu scr-monibus agitata, nonnullisque etiam sibi per literas indicatis, quum quidvis eos facilius quam vigesimam toleraturos intelligeret, in agros & domos pensionem transtulit, ac confest1m . non ostenso quantum aut quo pendendum cuilibet modo fo-X x x a reta