장음표시 사용
61쪽
LIBER PRIMUS. QDemus nunc verum esse vini sextarium Romanam pendere uncias u in i: Portius certe non uoluit uini tantum explicare,sed communem tam liquoribus quam
aridis: unde fit ut modij pondus librarsi uiginti sex crunciarum octo,quod inde sequitur,esse dicat, quo tramen modio ueteres nullum liquorem,ne in uinum meatiri fuge solitos in confiso est. Ne vero haec credantur consisti,Poriij verba attendamus. Modij sex meo divinum conficium,sextarij sedecim modium. Sextarios pono quia cr bis sicca Cr humida metiri consueuerui.
Horum singulorum pondus superias scripsi fiasse librae
er sests,id est,unciarum uiginti. Modij pondus ex computatione sextarq Cr amphorae superius adducta, fuit librara siginti sex cr unciarum oriis. Sic ille. Viades clare s extarium communem viginti unciarii eu constituisse,non vim tantir: tum enim modium non tot liis brarum dixisset esse,sed pondus cridoriam cum modi mensura impleant,declara Iet. caetexu hcc rerum quas metimur diuersitus in podere,non minus ipsum ac auos torsit,quod ex istis quae de mensuris sermone incipies scribit,percipere licet. Mensurae igitur,inquit,liquora, ut ab his initium capiam,quae frequentiores cr statiosiores apud antiquos fuerunt,qvra hut da pondere inater se parum disserunt .cum in eo secta et praecipue seηm xa,quibus vita constat,genere Cr strere raro conveniant,ut triticum a millo Cr utrunq, inter se. Sic Portius,qui cir aduerteret esse diuersum pondus reru quas metimur, uiam murare conatur,qua tuto peruemat ad
62쪽
- DE MENSURIS ROM. sextarij com s definitionem : sed quo modos Humida asperis podere purii inter se Aferre. Videamus igitur
bocitere sit dictu de humidis . olei sextarius ex Faniiij sententia,que ipse sequi uoluit, pedet uncias decem Cr octo,vini uiginsi,mellis triginta.Differunt ne ergo parumscia mel uino decem unci s fit grauiris oleo uero duodecim,id est,integra libra. Mihi sane plurimum diis stire videntur, quae etiamsi dracbma solum una diseferrent, uix dicerem partim inter se disperre , quod tam etiam discrimen ad libram examinuti insigne apis pareat. At Portius id ausus suit dicere, cu mel sexta. Π, mensara,oleo eiusde mensurae plus pedeat drachmasNCVI.iuxta Fannia initio LXXX. Quid uero ait de aridis Geuere cyspecie non cosmire ideo eoru mensuras non ficile pondere deprehedi posse. cur ergo modiu pensere libras uiginti sex er uncias odis scribit sque ipse recte sentit aridora tantu esse mensurus Quaenam ti est inconstiutius Nihil aliud respondere παtest, quod sextariu comane siccis aeque ac liquidis eo tuerit,qui uncias vigintis dist placeat, pendeat, quantuuis inter se arida differant. Iam eius opinione intellecta,quibus ipsum probet consideremus. Postq dixisset quam si quas mensura penderet , qIae uerba sua pra retulι,μbrygit, Haec ex dispositione tam dicta meus rarum, tar ex multis avrboribus Cy maxime ex Fauiano supra dicto colligι possunt.Sle ille.Nos fuemurnea cessario consequi ex proportione,quam men Arae inter se habent,vi restiua tansa pendeant, quantu asserit sextarius
63쪽
LIBER PRIMVs. 6 sexturius uiginti uncus pendet. Quia uero in comunestatuit ipsinn, ro sensu dicti declaraui. Qm uero si isti multi authores,ex quibus bac mensurarum pondus colligi posis,non intelligo.Ex Fannio certe,qκem Fallinum nomisat et ex quo mo me posse ait, id quod uult non colligitur.Nam is asseris uini Cr aquae sextaria, quod supra quos dixi,pendere uncias viginti,olei linacias dece Cr octo,medis triginta. carmina eius sum, Illud praeterea tecum cohibere memento, Finitu a pondus uaγios seruare liquores: Num librae ut memoraur,bestim sextarius addet, Seu puros pendas latices,seu tara L G. Addunt seimssem librae liuensis olivi, Selibranas ferunt mellis superesse bilibri. Ex his liquet Fannium iuxta rerum diuersitatem diuersa sextarij protulissee ponderasso hoc sentire, quod Portius ex ipso probare contendit, sextarium communera pendere uncias viginti. Si igitur Portius Fanulum uota
luisset sequi,quemadmodum Alautus hi e albi calculo sequitur,oportebat eum qua uor liquoru poti βmorum
pondera explicare ,non omnι- certum unum ponam
stituere,er dicere parum vater se differre. Sed stri scire me puto quid deceperit Portιum. Legerat in Hermolat eastigationibus sextaria unciarum esse uiginti: deinde ex Punἰo,de uino Opim loquente,idem colligi posse animaduertebat: quibus inctus delinitu stituit potadus,et quia legerat apud Fantua uini et aquae sextaria pendere Ancigs uidimi,reliquos gero siquores differre,
64쪽
63 DE MENSURIs ROM. ut id dilueret,scribit parum inter se differre.. Pergit,
Et de amphora Cr sextario Sextus Popem attestitur. Illius uerba cum nou citet credimus ipso non plura qnos inueni Je,uidelicet amphorum capere octo ex quais draginta sextarios,sed fide habere Hermolao Barba aro,qui scribit Fefisi silc sentire. Demum ait,Et ex pocherrima Puniaua copulatione paucis cognita libro deis rimoquarto capite quarta scribendo de uitio Opimisisno colligitur. Gloriatur ibidem quae essent usurae se. mi um primo a se inuenia, quod ut veru esse potest, ita fuisset multo credibilius,ii Barbaro uiuente adhue, illud sibi uindicast. Non nerabit tamea Barbam primo Pliiiij expositionem protulisse,quam cum retuli et Portiws,ntax aliter sen Ie Plinium opinatur cui opianioni ,qui ex primis Hermolai castigationibus uendistus est,fl locus ulla erit iubil ex ipso probare poterit. Quam igitur incerta sit Porij de mea uris opinis,ex iam dictis quilibet intelligit. Quam ob re ad Hermoatium Barbara,que ille imitatuῖ est,seniam, nee is disestrensiae huius inter libras er uncias mesurales ac ponderales ustium memiuit,quam sciente uerisi te est)ι
eius fudisi obscur .ma quaes explica di consideramus, nou luisse tacitura. Ioum vero ignorasse est indicio, quod postquam duas se vientias de sextario protulfaset,altera Fem,qui vigιnti dicat esse unciarsi, alteram Africani,qui duaru uel trium librarum,subiungit. Ita se singuli amphorae LXXX Festo, uel XCVI. Afric Πο, alit certe C X O. Aim pondo capiant.
65쪽
LIBER PRIMUS. 69Pondo dicit, ex quo nemo non intelligit eum de ponaderabbus libris sentire. Sed princto bene Misset, si Fod uerba assoriri sit,quae frie ipse habuit, inti
seris uero exeplaribus deoderantur. Haec pro mea sententia destudenda libere magis Cr necessirio, q petuo Ianter Cr temere dum a me accipiantur etia atq- etiarogo. IUros enim illos ob summa eruditione aplector,m quouis honore digitos iudico,quos nihιl nuru in re tam obscura a uero deviasse,c- neminem e ueteritas opi r laxentu iri,qui per omnia usu s ueritatis iniustiterit,ae non alicula aberrarit. Illud uuii s rusus diis xero sine differendi de mea suris liquorum faciam. Liabrae Cr uncie mensurales certae Cr immobiles me suris semper minent,ponderales uariae sunt pro uarietate taaridoriz qetam liquora. Quocirca victi quis humida uel fccum expresserit,aut ex consuetudine loquendi rutetiligi posis,ponderales libras uri uncias in me suris nunquam de intre patrii. Quod si etiam expres erit illius
rei tanta mensurus,caeterarii nanime declarauit. mucaridorii mensuras uia er ratione non dit u exponeamus ossius capit duos semodios . semodias sextarios octo. Sextarius hemisas duas. Heauna acetabula quaatuor. Acciabulum sesquis album. c albus ligulas quή- tuor. Sed quia sextarius capit uncias uiginti, ut sunt probaui,sequuntur bra ordine quodum. Modius counet libras uiginti sex,uncias octo. Semodius libras tredeacim,uncias quatuor.Sextarius uncias uiginti. Henatus decem. Acetabulum duas cum di nidia. c thus se cunis E ι ciam
66쪽
o DE MENSURIS ROM.eiam drachma Cr scriptula .Ligula drachmas tres σseri lily unum. Haec de Romanis mensuris aridorum mea est sententia,qua rursus te Monjs authoru annistar constr*re. Ut alite a maxima mensura er hic oradiar,Modum aio daos semodios comprehendere,quod
initia semodij uox satis significat: dictus enim est se, modiivi a semis Cr modius quasi sem modius,elisa δε
laba una,quod etia in semantia fieri uidemus.caetera quod uterq sit aridoru mensura,nulla eget probati ne cum in m in scriptoribus praesertim rei rusce,ta' frumentaria cicerotrus silc irrueniantur. Modius autem denominatus uidetur a modo, quod inter cicterano raro mensura silvificat: inde modiale vas dicimus,quod mod habet mensuram. Unde Plautus ait in captiuis, Aulas calicesque omnes constegi, ructi quae modi
Hinc etiam dicitur sesquimodius. Varro de re Ru libro primo, Hoc licet coiectura uidere ex aliquot reisbIs,ut nuces integras,quas lino modio comprehendere posiis: quod putamina suo loco quaeque habet natura composita , cum easdem si si egeris uix sesiquimodiae ncipere posis. Semodius autem sextarios octo continet, quod ex hac ratione liquet. Quadrantal tres modios, sex semodios , octo σ quadraginta sextaririos capit, ut Volusius clare dicit , ut in quartari e rarratione retuli. Igitur necesse est modium se indam sextarios, semodi m octo continere. Quemaadmodum uero a modio modialis ostendi formulam, ita
67쪽
LIBER PRIMUL Tritu quoque fit a semodio semodiatis. Sic calo capite
LXXVI. inquit, Haec erit placenta semodialis. Sex: riuam porro duas heminas capere non esὶ necesse ni ultra probem : aridorum uero mensuram fiasse deis eiurant uerba catonis quae sunt ea te CV. Scoenam Cr calamum in pila contundito, quod siet senarium unum .eodem is dolium contundito, ut odoratum siet. Et colum/lla libro duodecimo capite quinto,salis stamariam subterito. Et paulo post,Qhidam ordei t ni sextarios quatuor. Sequitur hemina , quam quaatuor acetabula cotinere probam: quod uero sis ariduis rum mensura, catonis uerba quae sunt capite CV II. explanant, Et iris aridae contusae heminam. Praererea columellae libro duodecimo capite XLI X. Sat erit antem totidem heminas fusis adjeere,qura sunt modi olivarum. Acetabulum vero siccorum mensuram Lasese declarunt autores. Cato capite C II . Si bovem aut avillam quamuis qua rupede serpens moris erit semela ibi acetabulum, π quod medici uocant 'Mneu conterito is uim ueteris hemina. cornelius celsus libro quinto capite decim muo,Habet galli Cr immullirae Craberius,coriandri seminis,cicutae,iachomae aridα, gurimi ingulorum plana acetabula. Apud quem aut abalin us freques est. Plinius etiam scribit libro decim mvo capites imo,Qnocus autem genere praeparato, uicenis ordri libris ternas seminis Eim,er coriadri sellabras,satisq; acetabulo utonetes ante omnia miseet in m
68쪽
τ1 DE MENSURIS ROM. undecimo. Atque ita mense ultimo Aprilis serito lanis tum,quinu ut singuli cγathi sic ais locum occlipens decem pedsi longum, Cr quinq; latum cornelius celsus libro quinto de curatione papulari ,Git, Oalbas tres, picis aride una. Plinius preterea libro decimoquarto capite nono,Dulci e genere est et melilites,distit a mul
so,quod fit e muli, cum quinq; congijs au teri musa,
congio me lis cir suus o ibo sulle uictis austerum. Ligula postremo pro aridora mensura usus est coluismetra,cuius uerba im ante retuli. Pluribus aute probaoni mi iores triensurus fuisse aridorti,qub res fieret credibilioriuidentur enim queda in his ex natura sigmficationis liquorum tansuesse mensurae. Iani iterii malores m minores quasque resoluam. Modius cupit semodios duos, sextarios XVI. heminas XXXII. acetabula CXXVII Loathos CXCII. ligulas DCCLXVIII. Semodius capit sextarios V m. heminas XVI .acetas bula LXm I.oathos XCV IMul s CCC LXXXIIII . Sextarius Cr reliquae nanores se habent ut m siquidis. Restit,ut in lauto ordine paucis ea quae obscura nobis occurrat elucidemus, quae repugnatia elidamus.
Mensuras itas siccoru ab humidorsi mensuris nec BIdaeis nec Alciatus distinxit, sed eas conjuse tradidit uters. Portius aute discrevit quidem, uerum diminute de utrisq; scripsit. Nd in hu)mdis onasit quartarici,acetabula, album gula silue cochlearia, libram Junciam. Quis uero illi credet,qsus Ierit minores heia a mediarii sola in usu fulserea Liuius er columella utamur quartario s
69쪽
LIBER PRIMUS. 73 quartarios Acetabuli Cr c ibi usus apud aulbores ste quens sit Librae ex unciae Romarus quotidianus fuerit
in oleo uendendos In aridis autem betaram,acetabuliι,
e album Cr ligulam praeterbi. Quibus tamen si rubii aliud eguminum semina it hodie quoque paruis quibi sis dum mcncturis uenduntur, olim fuisse diuendita crediis bile est,ac non medicis solum fuisse in usu. Sed fistus. sis illud hominem decepit quod nu aridorum mensuris modio er semodio atque sextario frequenter ueteres ,
maxime rei rusticae scriptores utuntur,rarius heminaer acetabula Cr inalbo. Nune ad modium revertar, in cuius eapacitate declaranda multum Allitur Perottus, qui scribitinum duos er uiginti sextarios continere :licet ibidem legatur uitio librarij sestertios. Idem tradit modium quatuor modiolos eapere,sed nullius id aut horitate .confirmat.Nibi quidem modiolus apud Plautum in cithilaria mensurae genus esse uidetur,cui 3 uero rapacitatis fuerit,fateor me ignorare. Ait auιem Plautus,
Quia ei promisi modiolum uini dare. viviraop certe celsus modiolum transuit,sed in diis uersa gruscatione. Dim sunt a modi s Deceminose
et Trimodiae uasa rustica apud columellam decem Crtrium modiorum. Acron uero interpres Horati j cu ait, mere dicuntur uasa minora,quae capiunt quinque faue sex motios,quae lingua Sabinorum Trimosae dimistur, uidetur non aduertisse trimodias a numero trium' modiorum,quos comprehendere vi dictu is locus cor
70쪽
clarabo ,dici. Medimnu iccirco no addidi mensuris aridor si Romams .s Graeca sit,et cicero is frumentaria non uteretur hoc uocabulo nisi de rebus Siculorum, qui non minima ex parte Graeci erant, loqueretur. Satis de aridorsi mensuris.claru ergo est quod mensurae liquois ram tantu fuerint apud Romanos,culeus,amphora, uνna,congim,quartarim. Aridorum solum, Modiarer semodem. Humidorum Cr siccorum simul,sextarius, num,acetabulum, albus,ugula.Η ctenus Romanas mensuras, eoquenti . libro Graecas exponam.