Georgii Agricolae medici Libri quinque de mensuris & ponderibus, in quibus pleraque à Budaeo & Portio parum animaduersa diligenter excutiuntur

71쪽

a I LIBER SE cv Nodus de Mensuris Guris. 'OMANAS MEN svaras eo pluribus primo libro tradidi,ut ipsus sectori, quoin ad fieri posset,explicatas Cr

rem si cui longioris sciat me maluisse in hane

parte peccare potius, q in obascuritatem incidere, iη re tam perplexa breuitati nianus conμlendo. Mea quoque contra docti' rura bominum opiniones diligenter quidem n mea remqse, non tamen petulanter aut arroganter defindere volui: adeo ut si docti etiam iudicarent , opera, studio, labore meo Romanas mensuras , quod ad earum eapacitatem attinet ,e tenebris quasi erutas,tandem suam lucem vere recepisse,equidem hane laudem mihi soli non armis vrem sed partienda eam eum Budaeo, Alciato t Portio mea stonte arbitrarer.Nam rara scripta, esto, me no multu iuuerint,ut illuse no negabo,certe occisionc de busiribe di,qae aliquid puto,praebuerat.In Guas uero si qrid de tuti s eius linassae hic meas labor merea

iura, quamobis

72쪽

τS DE MENSURI s GRAE c. ur,credo me no admodu arroganter Acturum,si id mihi in silidum uindicarem.Et hic tamen I aeim Cr Alaetatu Portius enim solius medimni nimiiuge contenatus est libenter etiam in partem laudis admitto, uel obtae quod studiose quidam collegerin . Num quod ad

reliqua attinet, illi minus in illis elaborarunt. Etenim Budaeus tradit quidem Graecas mensuras,sed sic ut pauacas a Romurus capacitate distinguat ,uis alibi easdem

esse dicat,alibi in js nihil certi tradi posse fere asserat.

Riciatus uero eas a Romanis discernere nititur, er inexplicandis operam cosui t,quo etiam plus negocij mihi cum illo erit,cum alijs duobus mιαις. R6manaram autem mensuraru ratio tactua expeditior,quod reip. maxime quidem es unius tamen essent unicae. Graeca rum uero inuoluta magis: primo quod diuersariam rearum pub. mo unius noununquam luerint diuersae. Siquiisdem aliae Atticae,aliae Ephoiae,aus Alexandrinae ut realiquas non commemorem,tum aliae medicae, alis Georagicae,aliae Hippotatricae. Deinde quod scriptores rei rusticae omnes ac alij plurimι perierint runde medicis mensuris exceptis re quarum usuε sic ostendι, ut ego cupio ex stidiosis arbitror utile , non potest: enitar tamen, quoad res ipsa fret, Omma diligentius explicare. cclearum in hoc libro potissmum declarabo Atticas,quas Erraedicas adpellamus,4tque Georgicas,quod ijs in pris sauibores usos esse constet. Ad clam autem inis CrHippotatricas, quod ars ueterinaria noti omnino sit a mediana excludenda.Seruabo uero prorsus eanta,quomin

73쪽

Di Romanis,docendι seri .cum it 9 Atticae siue me dice mensurae quoque duplices fuit diquorum Cr arido rum,primo liquorum exponam,ὸ μετPirti. χρα .

sit mihi or hic minoribus ponderi&M pro mensuris rei declaridae gratia abuti,ut inti iligantur plane drachmaer scriptulsi er grana unciae mensuratis,in quae tametiss nos pi usu diuisu, animo tamen diuidi poten, o etiam re ipse, si quis hanc operam ue et sumere nihil neis

f. o. cessariam.

74쪽

cessariam. sis sentio de Atticis mensuris,quibuη maxime medici utuntur, quam sententum Crinam authorum

scriptis conabor probare. Metreten itas duodecim choas comprehendere Nicandri interpres his uerbis declarat. νε η ς - εως. οβ . Hoc est,Metreles capit

sextarios duos er septuaginta. cum enim sex sextarij, ut mox o kndum,efficiant choa, efficient omnino duom septuaginta duodecim choas. Idem ex Fann uersiabus percipitur, qui mensuram hanc Atticam amphoaram adpellat, Attica praeterea dicenda est amphora nobis, Seu eadus, ne facies nostrae I adieceris urnam. Si enim Attica amphora capit amphoram Romanam et

urnam.Romana uero amphora conglos octo,urua quaatuor,nonne sequitur Metreten continere choas,qui Romanis cong dicuntur, duodecim s Quod autem Metretes er eadus idem 1 At,ex Dioscoride ex Pltimo est clarum. Nam ubi apud Dioscoridem με κτνς legitur. Plinius eius quasi interpres eadus reacidit. Verba utria usque quo res fiat clarior asseribenda censui noscoriis

esi,uite Diuestri, quod uocatur Oenambitum, Flores eius libris duabus in niti fit cudo macerati poli triginata dies

75쪽

ta dies mutantur. Metretes autem Oro του διε Iis, id est, a metiendo derivatum en . Latiim in eo cum mutatione terminationis et genus mutarunt,non tamen φmficationem: si quando enim Aletretam dicunt,modia Atticum,mea sententia. telligunt. cadus uero,nam Crinum Graecum est ro του χαj p, quod capacem esse figmficat,as ratae in tenuem mutatione deriuas ri uidetur. Sed quod utrunque liquorum mensura si, turbis Dioscoridis π Plini1 persticuum fuit, cr certe alter alias frequeter Metrere,altcr cado sie utitur. Nuna cupatur idem mensurae genus Myαμιop. Vnde Hesγα

peret dιctum,nisi intelligeret ex noscoride ceram a Cr Metreten idem esse,ex eodem Cr Plinio atq- Nnio Metreten Cr cadu: ex quo id quod uolumus bequitur. Sic uero ceramio Xenophon libro sexto

nao mu u, libram unam isssopi foliorum contusoruin addere. Porro idem Dioscorides,ubi Romariam amphora uult indicare disserentiae causa ad cu ιταλαρο taceramis

76쪽

rijs ceram Italici miscuerunt a mih pontici libram unam. Ibi ceramium Italicum nominat simul explicans s extariorum esse octo er quadraginta ,quod ipsum in Romanis mensuris est declaratum. Dioscorides itus 1i Atticam amphorum significare via ,simpliciter Iouel Myαμιορ uocat: Sin Italicam fme Romanam,

quae non paulo mcior est, ταλ.ικορ,ut dixi, adiungit. Quemadmodum Latini cotra Metreten amphoram Atticam adpellant,addentes Atticum, ut a Romana di Dis

Pim,quam simplici amphorae nomine dicunt. Utranq- uero Graecoram medicis in usu fuisse,postquam Romani Graeciae coepertit imperare inel ex Dioscoride liquet. Salιs multa de Metrete . Sequitur chus qui chara quoque dicitur. Hic ut apud Romauos congrIs,fex continet sextarios ,quod cleopatra declarat, cuius pauca Driam de mensuris ex ponderibus,sed ualde docta eis xtant e libris κοσμWικοῖς excerpta. Sunt autem haec

77쪽

LIBER SECUNDU s. si eius verba, b χου εχ μέ ω lusu κοτ λας θῆικας δ' εκα. εως Ηἰ ε . Hoc est, chus quidem habet mensura cootis Atticas duodecim ,sextarios ire ro sex. Idem Plinius indicat congium transferre soles.

nt, In unde ad choemcas decor; cquae couglos tres. De eodem Plinius libro quariodecimo cepite decimo sexto, Dioscoridem imitatas. Proximumque ei e paumis,quo Parthi cr Indi Aluntur Cr oriens totus. Maia raram,quas uocane Cr codeas, modio in aquae conis

gys tribus macerato expreJoq . Rursum Dioscorides de uino quod fit e nardo Drraca CP celtica atq; mda Iabathro, -ssau κμιμ υop λαῖ op υς ορίχ' γλεσκους καrig. Plinius, Apud alios rtardi Cy maalabathri stabris in moli congios duos additis. Quin etiam carmina Fanni idem 6hnduns, Hemietas recipit geminas sextarim unus,

Adde duos chus fit uulgo,qui est congiuη idem.

M p,quod μοdere, in ua1is genus etiam signia sicat,quo aqua haum fundebatur Quod utro sit hu,

nudi mensura ex tam dictis nisi isti him est. Tertia lacum in Atticis mensuris obtinet sκJ, quod uocabulam e Romana dictione, quae sextarius ulcitur, corruapta formarunt,ut claris uer&s,que libro superiori reis tuli,Galenus asserit. Nam neque nomen neque mensiara tae apud uet horas Atticos scriptores invenustri.

78쪽

sed una eum imperio Romano cr uox er mensura in Graeciam uenit. Unde ora eius apud Andromachu, Heaerum. Asclepiadem,critonem, Dioscoridem,ae nonustos alios,qui dum res Romana floreret, de medicamentis libros scripsere,admodum sequens est. Lauretius Vulla censor Latine linguae acerrimus is Herodoti secundo is tarios franstitit: quod si cisus, s idem fuisset quod sextarius Romanus, celeberrimi illi media ei Graeci dubio procul usi fuissent ea uoce potius quam

lea scribtι distadiam sextarij partem figi care.Sed id ipsum praeter medicos in qbus facile potest obseruari,

Aristophanis interpres in Pluto his uerbis declarat κοτσλη δε εSila Lis γ' μέ Uou,o λέγοm p ημοῖ MLiῖἡGop. Hoc est, cot se ariem mensurae genus quod nos Hemdiectam dicimus, Fanulus etiam inquit,

At cootis,quas si placeat dixisse licebit

Heminas,recipit gemiras sextarius unus. Verum liquidi meliorum esse crito os dit apud Gralaiunt Hli σαυγ εωS ς αῖ αακωp-τoωous cis ait,οtους i g. γ. Id 6ι, Aceti sextarios tres. Sed nil ι opus est inis cum nusquam non in Galani hisbris de compositione medicataeiviorum exempla sine obuia;

79쪽

LIBER SECUN DV s.

obum. quocirca ad coolen veniamus , κοτμίη vox est in Graecia nata: na Romani heminae uocabulo utuntur,quod ipsum ex Graeco quidem κ/υσυ derivatum

est. sed Graeci non fere habent in usu, cum Romanas aliquas medicamentorum compositiones in suam tinguam tranfrunt. Hoc autem nomine ea minisvincant: unde κοτ λ. appellauere,non modo Mariss genus Cy men Aram , sed sinum etiam in quo cais put Demoris uoluitur,Cτ concauitate manu,quam Moalam latini nonriuant. A mole quoqlie dicuntur κοτυα λψρον et sinus tum uteri tum pobpi,atque etiam herisba ob sinatitudine. Sed idem nun ure genus πιαλιπ

Ucis Rus obg.s . id eji,Trγbiton eandem quam cotyla mensura capit:continet erum mensura cγatris stae. Dicitur eadem mensura ἔμ εs.,id est, dιi dira scoxtarius,quod uerba Aristopharus interpretis,p ulo anate retita,declarant. Recipit uero cot te duo κμικοrsm x,qus uox quia medicis,ut mox ostenda,in usu est, satis id ipsum quod uolo, probat. Mensuram aure huisnadi esse,hoc unum indicare potest te limonium, quo magis hic ulm r,ut consueta nobis cousirmandi ratiorinem alibi necessaria seruemus, j ut id ,tanqua multust dubium,corroboremus. Soranus apud Galenu Ibro

80쪽

caliis uiue drachmas XX. A ceti cotγlen unam. Daquitur quartarius,qui τεταsrop ab ipsis nuncupatur,s Od quarta pars sit sextarij: utriusque enim uocabuli ratio in promptu est. Hes chius quos mensuram esse

dicit,licet capacitatem ipsim non explicarit : inquit uetarc , ταὐτό t Mael . Id est, Quartario mensura hutruiorum. Idem clarum est ex Dioscoride, qui in exponendis liquorum,quos melimur, ponderibus

semper oτας rou m curae post eoiγleu mentione stis est,cuius uerba in Libello de mei suris Cr ponderibus,

Galeno asscripto, quisque Graecarllm literarum non orimnino rudis legere poterit, quaeq; nos in alio opere eiusdem cura hoc argumentι explicauimus. Utitur sis Dimocrates apud Gκlenum libro octauo φαρμακώωU Ut ro Duς,uersus est senarius, is u τετ τυ δγ αsou μιγμαTO .

id est, Pars quarta Sextarij mixtura ex qualibet.

Eadem vero mensura κμικοτά,π, id est, dimidia eo se,ut dixi, nuncupatur. Dioscorides risi Pu αο. αλια ιδ libro quintολας χ' υρβατωκοτυλα . S. uo' ς ΗΠ κοτ λ. top. Hoc est ri unde aquae cossas sex, aceti dimidiam cotγlen. Apollonius apud Galenum libro primo operis supra cora ne rati, μεταοξούς κδυκοτυλιο I. Id est,coque cum accit dimidia coole. Liquet autea ex his liquorum esse mensuram, tametsi Damocrates medicus cx poeta etiam ad arida traxerit. csit uero duo ox barba.co se enim duos quartarios.