장음표시 사용
101쪽
Ea tigri artificiadis docens censetur genuina, quae praxi veterum Geo. Ia smetrarum conformis. In confesso est apud Omnes , veteres Geometras Lydi veritatem, quam quaesiverunt, invenisse & eam adeo rigorose demonstrasse , ut nemo in eorum demonstrationibus reperire possit , quod re- . ' prehendat, sed omnes in assensum trahantur id quod ipse eventus testatur, cuin nemo Euclidem, Arclamedem, Apollonitim, THoristum &c. legerit , qui non veritatis stadim fuerit convictus , quam primum vos intellexit. Constat itaque, cos Operationes meruis non invita natura direxisse in veritate cum investiganda, tum demonstranda. Quoniam regulae methodi philosophicae eaedem sunt quae methodi mathematicae S. I 39. Disci praelim. 9 i methodus vero ordo est , quo in tradendis dogmatis utimur cata Ias . Dsc. praelim. ἱ non alia sane ratione dirigendae sunt operationes mentis in philosophia, quam in Mathesi , ueveritas agnoscatur. Quodsi ergo regulae, quas in Logica artificiali docente tradimus, eaedem sunt , quibus Geometrae veteres in veritate demonstranda sunt usi; nullum superest dubium , quin eaedem sint illae ipsae regulae, juxta quas operationes mentis dirigi debent in verita. te cognoscenda, consequenter constat, Logicam docentem artificialem, quam examini subjicimus, esse genuinam S. Io .
Veteres laudamus Geometras, ubi Logica artificialis ad examen revocanda , propterea quod recentiores subinde laxius demonstrandi genus ament a rigore veterum alte. num. Nos in Elementis nostris Matheseos universae, ouae in usum Logicae artiseialis u. tentis comparandae potissimum conscripsimus, non modo rigorem veterum secuti sumus, verum etiam, in Mathesi praesertim pura, eum in demonstrationibus tenuimus ordinem, quem in methodo philosophaea requis vimus fg. ra 3.rx . Dis. praelim.). Quainobrem siquis Logicam, quam didicit, artificialem luxta elementa nostra Geometriae examinet, is de elus valore optime statuet , sque genuinam deprehenderit, utentem Logicam ea dem opera in potestatem suam rediget. Si quis sbi nescio quam disterentiam inter Lo gicam mathematteam di philosophicam imaginetur , earn non moramur, cum nullam esse appareat ex iis,.quae de identitate methodi philosophicae & mathematicae adstruxi mus t s. a 3s. Disc. .el m. . Imo in sequentibus patebit, Nathematicos naturali cogitandi modo, quem Logica artificialis distincte explicare dehet cf. II), firmiter inhaere re . Quodsi vero fuerint aliqui, qui Mathematum imperiti aspernantur suod praesare nequeunt 3 in eorum gratiam alium adhue lapidem Lydium Logicae artificialis exhi
Ea Logica an sicialis docens censietur genuina, per cuius regulas ratioηem G1dia, reddere licet cogitationum, quae sese invicem naturaliter consequuatur. LO- 1eicagica artificialis docens distincte explicare debet Logicam naturalem sar. artificia D , adeoque tradere regulas, juxta quas Operationes mentis in co- lis doctu gnitione rerum diriguntur, dum dispositio naturalis, . quae menti ad tis riter istas operationes eliciendas inest , ad actum deducitur S. 8. 6 . C gitationes, quae naturaliter se invicem consequuntur in mente, juxta istas regulas producuntur, si vel maxime mens eas non intelligat
102쪽
84 Logica Protegomenia iacm . Quamobrem si per regulas in Logica artificiali traditas reddi potest ratio cogitationum , quae naturaliter sese invicem. consequuntur; ea non est nisi explicatio distincta Logicae naturalis, adeoque
Plures iam elaps sunt anni , ex quo reperi , mathematicae demonstrationis formam esse eandem , qua est seriei cogitationum naturaliter sese invicem consequentium , &publice in Lexieci mathematico vernaculo 1ermone edito esus rei mentionem sedi. Abeo autem tempore quoque cognovi lapidem hune Lydium Logicae artificialis doeentis, quem hie propono. Agnovi quoque hine identitatem demonstrationis mathematicae, aut in genere me odi mathematicae ac modi cogitandi naturalis r ut adeo certum si, Na. thematicos naturalem cogitandi modum in scientia quoque tenere , a quo deviare solent, quotquot diversa via incedunt. Si cui scrupulus superfuerit , is removebitur ipsa Logicae artificialis pertractatione, quam luscepimus ..S. 28M Logica artisicialis docem censetur genuina, cujus reguia ex Usa memt 1 humanae nasura ct notione entium in genere demonstrari pollunt. Menti inest dispositio ad dirigendas operationes mentis in cognitione rerum iuxta regulas , quas violare nequit 6, 3 & quas Logica artificialis docens distincte explicare debet cf. II. 8) . Quae Vero per mentem fi ri possunt, eorum quoque ratio ex natura mendis humanae demonstrati potest. Quamobrem si regulas tradit Logica artificialis docens, quae quomodo a mente humana observare possint, ex ejus natura demo strare licet ; nullum remanet nobis dubium , quin illae ipsae sint rogulae, quas mens Vi naturae suae tenet, operationes suas in cognitione rerum directara , consequenter pater, Logicam artificialem esse genuinam. Enim vero quoniam ens, Omne, quatenus tale, cognoscibile est, quod suo loco clarius ostendemus regulae quibus facultas cognoscitiva dirigitur in cognitione rerum, suas quoque in no tione entis generali rationes habent. Quare cum regulas istas distin
cte explicate debeat Logica artificialis docens S. D ; eam genu nam esse patet ubi regulae, quas tradit, rationi entis generali fue
rint conformes. Ideo iam in superioribus inοι. . a) monui , nos quaedam ontologiae & Psychologiae
principia esse explicaturos, ut demonstrationi si locus. Ceterum tibi caveas velim, ne hoc Logica verae eriterium perverse interpreteris . Ninime contendimus , tum demum Log cam artificialem esse genuinam , s regulas ex natura mmitis & notione entis generali demonstretr lassicit enim, ut regulae habeant rationem suam in natura mentis denotione entis generali, utut qui illas tradit hane non capiat. Arithmeticae regulae sunt genuinae , s ex noti e numeri & valore notarum numericarum demonstrari possint. item Autor , qui eas tradit , demonstrat lones nec afferat , nec contexere queat. Quods tamen regulae Icgiis dicta ratione demonstrent. , earum facilius cocis arueritas .f. 29.
Quoniam Logica, artificialis docens sola est , quae doceri verbis potest , eaque dudum per eminentiam Logica dici suevit F. Io9; nos quoque eandeta tradituri & de ea verba facturi sola Logicae appella
103쪽
tione erimus contenti, distinctionibus non alium lotum concessuri , quam quem iisdem vindicavimus ε , nempe in tollenda ambiguiatate judiciorum , quae de Logica ferri soleat, cum in praxi studioruta
104쪽
De tribus mentis operationibus in genere.
Ensu precipimus res exterea , quae organa nostra senseriis assicium. Quis enim nescit nos apertis oculis in visibile praesens directis videres sonum in aures incidentem audire ; sapores gustu , dorcs olfactu, alia bene multa tactu discernere
Nemo miretur, nos hic inculcare, quae un cuique obvia suntl Omnes sesentiae ortum a notitiis vulgi trahunt. Ρ tehit id in serius luculentius . ubi omnem ilicoriae logicae ambitum fuerimus eanensi . Neque dubium videri potest assertum vel tantilla attentione usis. Primi enim invent res non alias habuere , quam vulgi notitias , unde prima scientiarum i a mina deduxerunt e quod qui olim capere non poterant, ad sabulosas origines sunt delapsi.s 3I., - Mens etiam sibi conscia est eorum, quae in ipsa comingunt , si non om-imi operia mom , fast m quorundam , atque sic veluti seipsam percipit sensu quodUmei is intcrno . Quis cnim n scit, se sibi conscium ejus, quod videt, vel a-imm . lio sensu externo percipit S. 3o , aliarumque mentis operationum, quocunqtie tandem nomine posthac designandae veniant λHae saeuitate s mens destititeretur , nulla foret Logio. Etenim veritates Logicae docentis artifiei alis ex iis dedue imus, qua in mente nos ra circumspei ha attentione ol servamus t Logica vero utens artificialis , cum dis nesam requirat regularum A centis applicationem I. 1 in . a nobis acquiri non poterat, nisi sobis conscii ellemus illorum actuum, qui ad tegularum applicati em necessarii. Absque hae applicatione saepius tim
105쪽
tata non aequiritur habitus applicandi Logicam docentem artificialem a in quo utenseonsstit s I. ia)r si autem nobis non essemus conscii operationum mentis , unde , quae so , nobis constaret , applicationem regularum a nobis fieri , prout debebat & hahi us acquirendus requirit 3 Et si autem unicuique inanilestum si, quod mens percipiat, quae in ipsa contingunt 3 non tamen aeque liquet , annon plura in eadem accidant , quam quorum sibi conseia est. Id hic non decidimus , sed ulteriori discussioni reservamus. In praetenti nobis sui icit , nosse ea , de quibus nemini dubium est , cum a primis notitiis Logicam sinus derivat uti inu. I. 3o .
Possumus etiam nobis imaginari res abstrues es , s quae simiai percepi
mus atque unius perceptio denuo producatur , ab imaginatione quoque producitρr perceptis aherius. Possumus nobis imaginari leonem antea visum, ita ut imago eius veluti oculis nostris oberret. Et ubi in platea nobis obviam cat persona in templo visa , imago templi nobis limul objicitur : imo cum imagine templi recurrit quoque imago aliarum pers narum, vel objectorum aliorum ibi visorum. Qui ad se attendit, non modo plures rerum absentium imagines in se continuo advertit , verum eas contemplatus perspiciet etiam legem , quam commemoramus, constanter observari.
Legis hu us imaginationis , de qua plura nobis Alcenda erunt in Psyehologia , ma. xima est in Logica utilitas . LIt igitur perspicua fia. ae familiaris , auxta eam segulo inquirendum in rationem , cur hoc vel istud nunc imaginemur. Quae enim a posteriori sumuntur principia, exemplis confirmantur & inculcamur.
S. 33- Dum rem sive sensui, sive imaginationi praesentem tantum intuemur, seu attentionem nostram in eadem defigimus, eam simpliciter ap. prehendere dicimur . Unde fimplex apprehenso nobis est attentio ad rem sensui vel imaginationi praesentem scu menti quomodocumque reprae-
lenta tam . E. gr. Si Solem instar disci argentei per nubes transparentem intuemur , & attentionem nostram in eo deligimus , sed ultra obtutum non progredimur eum smpliciter apprehendimus. similiter si imago rei ab:entis, veluti leoni, , quasi oculis nostris oberis rat, di nos imaginem istam tantum intuemur, ac si rem praesentem obtutu comprehen deremus, leonem simpliciter apprehendimus.
S. 3 Rerum in mente repraesentatio Notio, ab aliis Idea appellatur.
Habemus nimirum rei notionem , quam nobis in mente repra sentare valemus , itant nobis eius simus conscii five tanquam extra nos exissentis , sue tanquam nobis inexistentis. Ita ideam seu notionem habemus equi , quem licet absentem nobis ita repraesentare valemus, ae s coram esset nostrisque oculis Ob: iceretur. Ninionem habemus simplicis rei apprehensonis , quatenus nobis lumus conscii hu us actus mentis eumque ab altis distinguere valemus. Similiter si quis stii imaginetur Centaurum , ut e us imago oculis ipsius veluti oberret , is notionem Centauri habet . Ita in Geometria no tionem habemus trianguli rectilinei . si nobis in mente repraesentemus figuram tribus lineis rediis terminatam: in Arithmetica notionem habemus tirnarii, si cogitemus unitatem cum alia unitate in unum numerum coalescentem . Numecorum enim notiones acquirimus, dum unatatem unitati coluinuci addimus.
106쪽
notione notionem seu Heam habemus. Dum enim rem simpliciter apprehendimus, simplex in eadem attentionem nostram defigimus S. 33 . Sed non sumus no- προς- bis rei conscii, nisi quatenus eam nobis in mente repraesentamus, con-s' tis sequentet quatenus ejus notionem Vel ideam habemus s. 3 , ade v ' que in eadem attentionem nostram defigere non possis mus , nis ejus habeamus notionem . Patet itaque, nos rem nullam simpliciter apprehendere posse, nisi cujus notionem & ideam habemus.
Atque ea ratio est, cur simplex rei appreb, atque -- vulgo pro Synonymis h beantur . Plaeuit tamen nobis simplicem apprehenss.nem distinguere a notione. Etenim alius actus mentis est , quo notio immatur leu idea producitur 3 alius vero , quo ad notionem sormaram seu ideam productam attendimus . Utrumque actum a se invicem distingui debere , patebit ex sequentibus . Quae igitur tanquam distincta concipimus,
ea quoque nominibus nobis disceruenda sunt. Quamobrem cum minime opus, imo p rum contuitum sit, ut unam eandemque rem diverfis nominibus exprimamus I nil obstat. quo minus simplicem apprehensionem sumamus pro eo actu mentis, quo attentionem in rem repraesentatam convertamus, notionem vero pro ipso actu repraetentationis.
S. ῖ6. MI, O Notiones, quas habemus, vocibus alteri indigitamus. Sunt adeo V Te ini res soni articulati , quibus notiones significantur . Voces autem istae desinitioia Termisi appellantur. Unde Terminus definitur, quod sit vox noti nem quandam significans.
E. gr. Vox tio est fgnum alieulus notionis, qua animal quoddam serum nobis repta, sentamus& quatenus ea logice consideratur, terminus dici solet.
S. 37. Termini Termisi densans res, quarum notiones habemus, aut habere possumis. Nisi λ Termini denotant notiones S. 36 . Sed notionibus res nobis reprae-'---, sentamus cf. 3 . Patet itaque , quod perinde res indigitent ac notiones, quas de iis habemus.
Ideo terminos philosophicos cI. I s. Disi. r.eliso definiuimus per nomina rerum aphi Iosopho discretatum, sed quarum vulgo differentia non attenditur . Eis enim terminiisti proprie denotent notiones, quibus sibi philolophus res representat a communi ea
initione remo ast quoniam tamen res non cognoscimus, Nis quatenus earum notione
abemus, perinde est sive terminos philosophicos per nomina rerum, sue per voces Donum fgna definiamus. Et idem eodem modo patet de omni termino reliquo. I athit tamen in serius ratio, cur termini notionum potius, quam retrum iisrepraesentatarii a dicantur sgna, ubi de notionibus universalibus agemus.
V. 38. thnai, quis Videtur habere notionem aliquam , cum tamen nullami misi habet, eamque V e quadam indigitat, tum terminus notionem deceptri. in ii cem significat, quae cognoscenti imponit, cum sit re vera sine mente sonus . Terminum istum inanem appellamus. Atque adeo Ter xus inanis est, qui notionem deceptricem significat.
E. gr. In explicando commercio inter mentem & corpus multi ad influxum H, βω- tanquam causam provocant, videmurque sibi intelligere, quid dicant. Enimvero eum voci huic nullae idea respondeaL, terminus inanis est. In eundem censum veniunt termini bene multi in Physica Scholasticorum, ubi ideis deceptricibus insta distinctius explicandis multus est locus. Quemadmodum vero idea deceptrix proprie loquendo nulla estidea, sed laetis tantummodo apparet; ita quoqne terminus inanis proprie non est terminus , sed tantummodo talis apparet. Sicut enim idea deceptric a convenit definitio
107쪽
Part. I. R. I. Cap. I. De tribus mentis 89
ideae sive notionis cl. 34 , ita similiter in terminum inanem non quadrat definitio ter mini s. 36 I. Sed quamdiu homines falluntur, tamdiu quoque serendum, ut notionibus, quae apparent, tribuatur id nominis dc vocibus , quibus eas indigitamus, nomen termini. Etenim cum apparentes notiones a veris distinguamus , quod illas deceptrice appellemus, & terminos spurios a veris discernamus, quod illos inanes dicamus, nihil inde periculi enascitur, propterea quod notionibus deceptricibus ac terminis inanibus non tribuimus, quod de noti thus atque terminis cognovimus. Luculentius haec constλbunt, ubi ratiocinandi leges explicatas dederimus.
S. 39. Quando aliquid in re obvia distinguimus aut cum ea simul percipimus, idque primum tanquam ab ea diversum , deinde vero tanquam ad eandem quomodocunque pertinens , vel non pertinens spectamus ;tum iudicare dicimur. Atque actus iste mentis , quo aliquid a re quadam diversum eidem tribuimus vel ab ea removemus, Judicium appellatur.
E. gr. Si triangulum intueamur, & praeter tria latera tres in eodem angulos distin guamus, atque adeo perpendamus, tres istos angulos non elle ipsuna triangulum, eoc tamen ad idem pertinere; tum iudicamus , triangulum habere tres angulos. Imo si ipsa quoque tria latera tanquam a triangulo distincta, ad idem tamen pertinentia consideremus, de eodem triangulo iudicamus, quod tria habeat latera. Quodsi quadratum eum triansulo una contuemur atque quatuor angulos, quos illi inesse deprehendimus, hute non inesse advertimus et, tum de triangulo iudicamus, quod non habeat quatuor angulos. Similiter cum eandela accensa lucem, quam 1pargit, una percipimus. Quodsi eam tanquam a candela diversum quid, ad eandem tamen pertinens consideramus, tum judieamus, eandelam accensam lucere. Si serrum intuemur & imaginatio is. 31 nobis veluti praesens sistit serrum candens olim visum; comparatione inter utrumque instituta , uta' pareat, huic inesse, quod ab illo abest, judicamus, serrum non candere. Liquet utique ex dictis, actum iudicii exerceri posse absque vocum seu terminorum usu, etsi non adeost praecisum.
Dum stitur mens judicat, notiones duas MI conjungit, ves separat. Etenim dum judicat de re quadam , eidem tribuit , quod tanquam di versum ab ea agnoscit, vel istiusmodi quid ab ea removet g. 39 9. Quoniam igitur cum rem , de qua judicat , tum illud , quod eidem
tribuit, vel ab ea removet, sibi repraesentare, adeoque utriusque no
tioncm habere dcbet f. 3 ὶ , rei ignotae nihil tributura, nihil ab ea
remotura, nec rei notae tributura, vel ab ea remotura, quod ignorat; patet eam notiones duas vel conjungere , vel a se invicem separare.
B. gr. Si iudicamus, triangulum habere tres an Iosue notionem habemus trianguli, quoan his repraesentamus tanquam spatium tribus lineis rectis terminatum; notionem habe mus anguli, quem nobis repra tentamus per inclinationem duarum linearum in eodem puncto concurrentium ad se invicem a notionem quoque habemus ternarii, quem nobis reprae lentamus tanquam numerum ex aditione unitatis ad hi narium ortum, S ex coa. I mone notionis iernarii atque angulorum enascitur notio trium angulorum, Coniungmaus autem notionem triuin angulorum cum notione trianguli. Eodem modo patet, quod econtrario iudicantes alia g. Δ, non habere qMat σν anguDa notionem quatuor angulorom anotione trianguli separemus. Similiter dum solem Leere sudicamus, notionem habemus Solis, notionem quoque lueis: quod eni in lux a Sole separatam constituat ideam, inde nobis e stat, quod in aliis quoque rebus a Sole diverss lucem experiamur. Utramque autem notionem coli ungi inus, quod in notrone Solis notionem lucis comprehendi vivemus, seu , si ad lumen directum a corporibus terrestribus rinexum respicimus & hoenobis tanquam lumen solis repraesentamus, notionem luminis cum notione Solis una lia. ,emus, nec unam ab altera removeri poste advertimus. Dum sudicamus. aerem viis ege
108쪽
hum tam , notionem habemus humiditatis, notionem quoque aeris ; sed notionem istam ab hae separamus.
g. 4 I. Solemus etiam judicium verbis efferre , tumque illud enunciare vel proponere dicimur. Est igitur Enuntiatio sive Propostula oratio, qua alteri significamus, quid rei conveniat, vel non conveniat. Per Orationem vero hic intelligimus terminorum combinationem.
E. gr. Enunciationes sive propostiones sunt, quando diei mus: T,I uti vim halet tres angulos , tν largulam non haset qua ον angisses , Sat lueet, a/ν On es humicius . Etenim triangulum, angulus. Sol, lux, aer, humrditas sunt termini s. 36 r quando igitur dicimus, Triangulum habet tres angulos, non hahet quatuor angulos ; in priori ea u eombinamus terminos, quorum notiones in ludicio coniunguntur ; in posteriori vero eos , quorum notiones in iudicio separantur g. 4 . Eodem modri , quando dicimus e Sol lucet , aer non est humidus; terminos combinamus, quibus respondentes notiones in ludicio vel con iunguntur, vel a se invicem separantur . Termini nimirum duplici modo eombinari pol sunt, vel ut per hanc combin atronem idearum indigit etve con unctio , vel u per eandem spniseetur earum separatio. Sed de hoc discrimine, ut ut ex ipsis exemplrs inam-sest , tuo tamen loco dicemus apertius.s q2. Patct adco, differre propositionem sis enunciationem a Judicis . Etenim judicium cst actus mentis, quo ideae, quibus res in mente repraes c rantur 6. 3 , Vci conjunguntur, vel a se invicem separantur 6. o) : propositioncs vcro sive enunciationes non sunt nisi combinationcs terminorum , idcis istis respondentes , quibus carum conjunistio , vel separatio significatur f. or). Quemadmodum itaque disterunt nOtiones & termini, quibus illae indigitantur, cum se habcant termini ad notiones ut signa ad res significatas g. 3 . 36 ); ita similiter differunt etiam enunciationes & judicia ut signa & res iisdem indigitatae.
Equidem vulsu enunciatio S iudicium pro synonymis habentur , sed veritati parum convenientor e eten m discrimen adera luculentum est, ut in dubium vocari nequeat, eis vulgo ad idem non attenderint. Neque usu caret , si rudicium ab enunc atione di- sthimitur: seuti enim termini inaneet parium idea deceptrices I. 38J, ita quoque clatriaciationes ex terminorum inanium coinbinatione resultantes sunt inanes , qurbus nulla respondent iudicia, ted respondere tantumna O videntur. Enimvero ea ex sequentibus clarius constabunt.
g. 63 Quicquid sensu percipimus, sive cxterno , sive interno, aut imaginamur, id singulare quid est, soletque Indisiduum appellari.
E. gr. Equus, quem videmus, est ens quoddam in sngulari, seu unum quid . soniis, quem aud mus, est quid singulare , diversus ah eo, quon alio tempore percipimus. Si nolus sumus conseii aliculus mutationis in mente nou a, illa mutatio satapularis, dixer a ab omni reliqua, quae alio tempore percipitur. Imago leoni et vi imaginationis i r ducta, quae oculis nostris Ol errat , ens quod uam singulate repraetentat. Nondum ii redesuimus, quid sit individuum. notione clara contenti: dabimus tamen inserius, quae ad distinctam ejus cognitionem spectant.
g. qq. Res singulares, quas percipimus, vel in quibusdam similes sunt inter se, vel sunt dissimiles. Quae similcs sunt, ad canssim classem rcse
109쪽
operationibus in genere . 9 irimus, quam Speciei nomine insignimus . Est itaque Species similitudo
E. gr. Omnes equi sunt inter se smiles, unde classem constituimus entium, quam e qui nomine Aesignamus . Similiter omnes homines sunt inter se s miles, atque ideo elassem entium constituimus, cui hominis nomen imponimus. similiter omnia triansu ia rectilinea in eo conveniunt inter se, quod tribus lineis comprehcndantur, & ideo classis sputarum tribus lineis terminatarum constituitur , eui triangulorum rechi lineo. rum eiait nomen. Quoniam species non des gnat niti s militudinem individuorum, ideo notionem speciei non ingreditur, nisi quod invidua inter se commune habent.
. - . Quodsi notiones specierum quaedam communia contineant adeoque individua ad eas relata catenus adhuc aliquam inter se similitudinem habent , classem quandam superiorem constituimus , quae species istas sub se complexa Genui appellatur. Quamobrem Genus dennimus per similitudinem specierum.
E. gr. Equi constituunt eertam entium speciem, boves perinde Ae se porro. Sed si ad notionem equorum , boum &c. attendas, non obstante differentia, in quibusdam adhuc conveniunt. Quamobrem id, quod eommune habent & ob quod aliqua inter haee animalia similitudo intercedit , ad notionem peculiarem reserimus & sc genus ex tium constituimus , quod anima iam quid piarum fert nomen . Similiter si cogitemus , inter figuras tribus lineis terminatas hoc intercedere posse discrimen , quod linem istae vel sint tectae, vel curva; triangulis rectilineis & eurvilineis tanquam speeiebus commune genus trianguli assignamus, curus notio non complectitur, nisi quod triangula rectilinea & e vi- tinea commune habent, nempe terminum spatii tribus lineis constantem.
Quoniam genere quoquc diversa in nonnullis adhuc convenire possunt, atque eatenus quandam inter se similitudinem habent in otio, quae pluribus generibus communia complectitur, Genus quoddam superius constituit. Quamobrem Genus superius est similitudo generum . E. gr. Figurae rectilineae ae curvilineae, duo figurarum genera, hoe eommune habent, quod sint spatia terminata. Novum adeo genus constituitur, sub quo comprehenduntur, nominα si νa designatum.
g. 47. Quoniam Genera superiora adhue alia superiora habere possunt, ideo Genera intermedia iive Subasterna appellantur , quae alia habent se superiora & inseriora. Et notandum quidem est , gelacra inferiora rospectu superiorum, sub quibus continentur, appellari species, respectu inferiorum gencra: speciem autem insimum dici, quae non nisi individua sub se complectitur. Enim vero cum rerum disserentiae nondum ita sint constitutae, ut in species & genera accurata distributio fieri possit , consultius forsan foret, si sola generis appellatione contenti ipsas quo que species generis nomine designaremus, & genera nonnisi secundum superioritatem graduum distingueremus , quemadmodum quoque incommuni sermone fieri solet.
Nostra spec ei definitio nomia si speciein infimam des gnat g. 443.
110쪽
Mtiocia nationis primum genus. i allacia viri is alterum
Si quid simpliciter apprehendimus o ulterius progress iudicamus , quod
ei ves conueniant, vel non conveniant, quae ad hujus Dei istius speciei dis generis norisnem pertinentῆ eidem quoque nomen illius speciei aut generis Des convenire , vel non convenire porro iudicamus. Patet per exempla asserti veritas. Etenim si notionem trianguli rectilinei habemus . quod sit figura tribus lineis rectis terminata, ac jam nobis occurrat figura, de qua judicamus, quod tribus lineis rectis terminetur; moκ recordati triangulum rectilineum dici debere figuram tribus lineis temminatam judicamus , praesentem quoque figuram triangulum rectilineum dici debere, seu esse figuram istiusmodi, quae triangulum dicitur.
Iudicamus nimirum et Figura hae ερνminaaων aν.1. IMἰ, risi . vi legis imaginationis a. ix nobis succurrite Figura trilias lateribvia formia sis es ινiaes tam Hesit -- . Atque in. de inserimus: me figura ε' Hiangu - νesili iam. Haec mentis operatio constanter Ohilianet, quotiescunque rem oblatam suo nomine generali appellamus. v. gr. quando suducamus: Petrum esse hominem, bucephalum esse equum, Saturnum esse planetam.
Si stre si iud camui, res nobis obvium ese hujus ves sius generis aut species , nobisque succurrit, generi si aut speciei Me eonvenire , vel non convenire , sive absolute , sive ob praesentem conaetionem ἱ ideo judicamus, huic quoque enti idem convenire , vel non eo enire , sive absolvete , si ob praesentem conditionem. Patet denuo a Tertum per exempla. Etenim si nobis constet ferrum candens urere atque de ferro nobis obvio j dicemus , quod candeat , prioris judicii recordati judicamus porro, hoc quoque serrum candcias urere dc re. Applicamus itaque , quod certae cuidam species convenire sub certa conditione ante cognovimus, ad ens quoddam nobis obvium, propterea quod ipsum ad eandem speciem pertinere & eandem ejus esse conditionem perspicimus.
Iudicamus nimirumr Hre feritim eandea . Succurrit nobis iudicium alias formatum vilegis imaginationis a. 313r Feν-- eaticion, vijia. Atque inde inserimus, seu ulterius ideo iudicamus : Hae θρο- .ris. Haec mentis operatio contanter obtinet, quoties sudicium
aliquod de quodam genere, vel quadam specie, live absolute, sue in aliquo statu sormatum, denuo wplicamus ad aliquod ens , quod ad istud genus vel istam speciem referti debere agnoscimus & cujus in easu posteriori eundem elle statum intelligimus. E.
gr. In Geometria demonstratur : omnes mea ans Ias in ari visu ν nilinoa se diso a recti aequalia. Qilando itaque nobis occurrit figura , v. gr. triangulum rectangulum , quam ex ipsius notione triangulum rechi lineum esse agnoscimus μοι. s. 48 , adeoque iudicamus: Fig. haec sue aridissultim νeer utiliam νεAilineam es rei vialtim νesialaeum et illico ultemus judicamus t Iliama hiatis sve ariauisti νε Iavali rem li- ι ei aristiti sim,ι stivit duutis νeaia
Dum ita ex duobus judiciis notionem communem habentibus te tium vel, quod perinde est, ex duabus propositionibus terminum communem habentibus tertiam elicimus , combinando notiones in utroque judicio , vel terminos in utraque propositione diversos , ratiocinari dicimur. Est itaque Ratio inutio operatio mentis, qua ex duabus propo siti