장음표시 사용
341쪽
O8 TRACTATUS IV.CXXV. Item dum dicit: omnes fontes ab vii magna rupti iunt: significat, quod aquae ex prosun dissimis hydrophylaciis suma Violentia per
canales, quibus cum fontibus, lacubus, & aquis marinis communicant, ad superficiem terrae propulsae fuerint, adeoque, quod exinde summus ibidem aestus excitatus fuerit. Unde iterato constat Imo communicatio fontium , fuminum, lacuum , &marium cum aquis subterraneis.
CXXVI. Item exinde deduci possunt plura hydrophylacia, seu plures abyssi: nimirum aquarum abyssus magna & plures minores inter se communicantes, aut saltem plura smilia hydrophylacia subterranea inter se pen diVer, sos canales communicantia, abyssus aquarum magna Vocari potest.
Tandem exinde derivari possunt montes, & di Versa peregrina atque eXOtica
342쪽
conchylia , quae ibidem reperiuntur, &quorum ortus ad haec usque tempora magna Physicorum adeo exercuit ingenia. Nam dum aqua ex profunda abysso magno impetu per canales communicantes ad superficiem terrae exprimebatur, tunc debuit necessario contingere, ut multum terrae minus cohaerentis ex his canalibus abraderetur, & ad superficiem terrae abriperetur, quae ibidem congesta , si non omnes , saltem multos, quOS Uidemus ,
Quia vero exinde canales per quos aqua impetuose serebatur , necessario dilatabantur, factum est ; ut una cum aqua& terra ex profundissimis hydrophylaciis quam plurima conchylia adserrentur , quae dein partim praedictae terrae ex . can, libus abrasae , & ad superficiem terrae
343쪽
1ao TRACTAT Us IV. terra mixta, hinc inde sat copiose de prehenduntur Dum Vero aquae diluvii subsidissent, & se in pristinas c Vitates re cepissent, multae portiones terrestres leviores di limosae, quae cum aquis hinc inde agitabantur, partim lege graVitatis operiebant superficiem terrae, partim Vinro ipsis canalibus, per quos aquae dilu-Vii se receperant , adhaerendo angustabant eorum diametrum , uti mox di Ximus , nimis dilatatum, quae tamen susficeret pro conservanda communicatione sontium cum aquis subterraneis.
EX quo ratio patet, quare scaturi gines circa montes potissimum habeant
suam sedem; item cur ibidem multa superficialia hydrophylacia efformata fuerint , quia tales cavitates, quae praedi'cta hydrophylaeta efformant, nihil aliud esse Videntur, quam aliqua pars adhuc superstes ex illis canalibus nimium te
344쪽
DE TER RAE MOTU. Is TSupersunt aliqua, sed minoris moementi explananda terraemotus phaen e
na, quae facile ex datis principiis solvi& explicari possunt. CXXX.
Primo, quare terraemotus nunc magis horizontalis , nunc magis Perpendicularis observetur , quinimo idem t*rraemotus in uno loco magis horizontalis &ab una plaga ad alteram directust, in altero Vero magis perpendicularis esse deprehenditur CXXXI.
Secundo, a quare unus locus magis, alter minus tremat, quinimo contingit saepe, ut multa loca intermedia leviter, aut plane non commoVeantur, ubi tamen alia circumambientia magnopere conis,luntur , uti hoc in terraemotu 1755. multis in locis observatum fuit.
CXXXII. Tertio, quare & quanuo fiat sibilius, mugitus S strepitus subterraneus , qui
345쪽
Iaa TRACTATUS IV. ab uno loco in alium moUeri observatur; item unde bombi & fragores, quasi tormenta bellica exploderentur
Quarto, quomodo eX terraemotu al, quando oriantur montes igniVomi, &novae insulae ; aliae Vero obliterentur ;item, quomodo noVae propullulent se, turigines , aliae Vero per multa saecula nobiles , comprimantur; & multa alia, quae aut jam eXplanata sunt, aut levi labore ex his, quae jam dicta sunt, deduci poterunt. CXXXIV. Itaque de duabus primis quaestionibus dicendum aliquid brevissime, & quidem quoad primam dicimus , quod terraemotus perpendicularis fiat , dum materia intra cavitatem subterraneam rare facta sornicem seu septum superius, tan' quam partem minus resistentem perrumpit, in quo casu tota Vis materiae rare factae in cavitatem superiorem superemi
346쪽
DE TERRAE MOTU. X23nentem agit, adeoque omnia, quae CaUitati huic superincumbunt, concutit &contremiscere facit. Dum Vero parietes laterales , qui pariter sunt septa cavita tes subterraneas ab inVicem separantia , Perrumpuntur, tunc tota actio & vis de terminatur & dirigitur ad lineam magis horiZontalem , in quo casu terra una cum aedificiis suprapositis pariter horigon- taliter, & quasi undularet, moVetur, quia . illa ipsa Vis plures & repetitas allisiones, repercussiones & refractiones subire debet. Iste terraemotus , cujuS g
nil videtur fuisse ille 1755. potest se ad
magnam distantiam eXtendere, eo, quod, si impetus sit vehemens, plures tales &lissimas subterraneas caVitates perfringere & perVadere possit. Item potest contingere, ut praedicta Vis se non tantum horiZIntaliter & ad latera , sed etiam perpendiculariter ad su-Periorem partem extendat, in quo casu
347쪽
I 24 TRACTATU . IV. motus,qui obserUatur, erit minuS, cteo Vio. lentior. CXXXV. Ad secundum vero, quare nimirum
unus locus magis alter minus tremat,
ipso Plinius Lib. I I. jam respondit, dum ostendit aliquas terras facile, & ad imgressum tremere, sicut in Gabiensi agro non procul urbe Roma jugera fere ducemia equitantium cursu terra tremit. Idem observatur in agro Reatino.
Interim observationibus physicis constat, quod terrae solidiores magisque compactae , ut rupeae, montosae, magis & Violentius concutiantur, quam rariores limosae,& laXe cohaerentes. Ratio physica hujus observationis in eo consistit, quod impintus & Vis , quae in rebus compactis communicatur uni extremo, propagetur ad aliqud usque extremum , ubi e contrario in illis, quae rariora &laxe cohaerentia sunt Vis communicata mox infringatur & obtun
348쪽
datur. Sic globus tormenti explosus, & insolidissimum propugnaculi murum impactus commovebit notabilem propugnaculi partem, quod non sit, si tale propugnac tum G terra plus minus limosa & argil lacea compactum sit.
Si ultronee de effectibus, quos terrae motuS causatur, ratiosi nari. libet, sane iblos, qui animalia & specialiter hominem attingunt, ex ossicio physici & medici , quo fungimur, sicco pede praeterire non possumus. Etensim observationes & rei tiones nos docent, quod saepe Vehementes terraemotus diversi morbi epidemici mali gni , contagiosi, quinimo pestilentiales sequantur, uti Seet. I. jam diximus. Ratio hujus est, quod mu eXhalationes putridae tali tempore inficiant aera, item quod ex illo moerore & terrore, quo homines tempore terraemotus percelluntur , humores facile ad putredinem di spoliantur.
349쪽
Quam Vehementer autem mens hum,na ex convulsionibus globi terraquei pedicellatur, patet oinde, quod menti exinde tam tristis imprimatur idea, ut diu noctu. que in continua anXietate & paVore degat uni infixa triri cogitationi. EX quo necessario sequitur, ut omnes functiones tam animales, quam Vitales & naturales langueant. Unde mirum non est, si exinde non tantum corpus, sed & mens aegrotet; etenim multos tali tempore assiigit vertigo, vomitus. Alios a popimia invadit, foeminae passionibus hystericis corripiuntur, aliae, quae uterum gerunt, abortire solent. Ve-TUm numerus eorum , quos affectus hypochondriaci, melancolici, quinimo etiam maniaci teBent, ViX non aliis praeUM let, quod Seneca quaest. naturai. Lib. VI.Cap. I. eXperientia edoctus confirmat :,, Nunquam Visa fuit tanta stultorum &ω saluorum quantitas, quam eo anno, quo
350쪽
se terraemotu cecidit illustris urbs Pom-- peja in Campania nonis Febr. Regulo,, & Virginio consulibus.
Interim calamitoso tali tempore quorundam, aut delirantium, aut impiorum in litia eo invalescere consueUit , ut audeant urbium, oppidorum ruinaS, QVersioneS pGhlice praedicere & Vaticinari. Hoc factum esse, legimus ex Baronio ad Annum 396. Constantinopoli sub Arcadio & Honorio
cum maximo habitantium terrore. Ast idem recentissime contingit Romae I7Oa. Nam nocturno tempore, media nocte, dum fere omnes somno sepulti essent Romani, quidam scelestissimi audo bant, semitas, Vicosque percurrere, domo-l rum fores pulsare, & alta Voce clamare, ea nocte uniVersam urbem dirutum & abso Ptum, omnesque incolas sub ejusdem ruinis sepultum iri, eX quo salso nuncio terrefacticiVes, propriam salvare Vitam studebant, &