Hammonii Hermeae In Praedicamenta Aristotelis commentarii, per Bartholomaeum Syluanium Salonensem nuper Latine conuersi ad ... Christophorum Madrutium ..

41쪽

ipsum esse non habet in alio Socrates.Probat autem non esse in subiecto de substantias secundastidiri syllogisino utens huiusmodi in secunda figura. Secundae substantiae nomen finitionems sa/hiecto distribuunt. Quae in subicisto sunt,ea neque nomen neq; finitionem aut solum nomen tradunt subiecto. Ergo substantis secudae nos uni in subiecto. PORRO NON EST HOC

SUBSTANTlAE PROPRIUM: SED DIFFERENTIA OvOQUE EX

iis EsT QUAE NON SUNT IN SUBIECTO. Promulgatum substantiae pro

prium ci cit, ut quod non soli huic insit sed etiam disserentiis. Porro ex hoc tum inungere a sub stantiis differentias,tum conectere eas substantiis uidetur. nam cum ait no proprium id substam tiae sed disserentiaru quiny esse,discernere eas uidetur a substantiis. per id uero rursus quod differentias de subiecto dici ait m subiecto autem no item substatiis eas coniungit.mmea Inquit q- in subiecto non sun iis tum nomen tum finitionem impertiunt de quibus de subiecto dicuntur. tales enim inquit sunt de disserentiae nam pedestre dc bipes,& rationale no nomen solum homini elargiuntur. pedestre enim animal homo dicitur,di rationale fc bipes sed finitionem quo*,quo euns modo quis horum cuiuslibet rationem explicuerit.uerbigratia sunt in homine pedestre dc hipes sed no ut accidentia:quoniam fe nomine de ratione prsdicantur de homine.homnem enim pedestrem uocabis.dices ta rationem pedestris id est quod super terram pedibus graditur.id urio proprium eorum est quae essentialiter de prima praedicantur substantia. Quamobrem differen tias rursum substantias esse uult ex iis uerbis. Quidam igitur ad hoc tres esse species aiunt diffrarentiarum . quarum aliae magis substantiae sunt quam accidentia: quaedam magis accidentia qua substantiae: non ullae medio quodam adeo se modo habent ut sit incopertum utrum accidentia magis ipsas an substantias dicamus.exempli causa magis substantiae quam accidentia sunt tionale brutum se quae sunt id genus. magis quidem subtantiae,st subiectarum sint specierum cople riumaccidentia uero P in quale quidquam sit praedicentur, quemadmodu S accidentia. at acci

dentia magis quam substatue,album in olore 6e Scytha:& nigrum item in coruo de Aethiope. ab Aethiope enim Scytha hoc differt,esbo de nigro. accides quidem st abis subiecti fiat corruptione ac defiat. penis enim corvi detractis nihilominus conius erit.& Scytham si denigra tum mente co/ceperis,nihilominus de homo erit Ac Scytha. Rursus qus huiusmodi sunt,substantis quodam in i cto esse uidetur: quoniam adest omni coruom Aethiopum p speciei nigrum. similiter 5c albumi oloribus ac Scythis. Medio uero quodam se habent modo quae sunt in elementis qualitates,ut cas lidum 8c siccum in ignerigidum uel humidum in aqua.Csterum quo planiora nobis fiant quae de his differentiis inquam qui sunt elementis inlit icuntur,sermonem paulo altius repetamus. Primam materiam aiunt philosophi incorpoream esse propria ratione, sguras carentem, ac ma gnitudine, ais ab omni qualitate abiunctam. Quod enim insormis sit, ex eo plane ostenditur, Pomnium ipsa naturalium sit capax formarum. quemadmodum enim ligna domesticq instrumen o materiae ratione adhibentia forma omni priuata sunt quae in eo spectatur nam nes sedilis formam habetines abaci ines alterius id genus ullius sic materia quos cum sundametum quoddaac omnium quae in corporibus cosiderantur sormarum sit conceptaculum,ne unam quidem propriam formam obtinebit. Hsc igitur secundum tres dimensiones in molem exaucta subicctum lecundum hoc est corpus exquale seu qualitatis expers ex Aristotelis lacit sentetia . Quadoquidemtium per se subsistere qualitates haudquaquam ualebant nam ipsum esse qualitas omnis habet in corpore, corporis eguere,quod,ut in ipso existerent,propria ratione qualitate uacaret. Huic iubtur parte quadam sicca dc calida accedens qualitas ignem effecit. stigida dc humida aquam. rursus Q ebrii sicca 5c frigida terram .aerem autem calida de humida. non Quod actu uel incorporea materia, uescorpus exauale aliauando suetit i sed id dicimus rectum generandarum rerum ordinem cotem J plantes diuidente'; haec cogitatione quae natura separari non possunt. Quae ergo superueniunto qualitate1 corpori, secundo inquam subiecto, quatenus ipsi qualitate carenti aduenere, sunt asci

dentia substantiae autem quatenus ignis aquae elementorums reliquorum sunt completivata cal lida enim dc sicca igni uelut corpori qualitas superindita est,ut autem igni,no hsc eum supermel nire dicuntur sed huius magis complere substantiam.Quamobrem mediae hae quodam pacto ses habent nihilo magis substantiae quam accidentia nam corpori quidem simpliciter, quod trina inquam dimensione constat contiger esunt autem substantialiter elementis cum complemiae eo

rum substantiae sint. Quoniam igitur inquiunt non una species ut ostensum est habetur dii rentiarum, Aristoteles cum quasi ad rotam dularentiarum res init latitudinem, de dicitentiis

42쪽

pe hos ingeniole quidem fuisse, rerum no uere omnino comentos. nam si disserentias esse Ari .stoteles inter substantias & accidentia uolebat, faciendum ei praedicamentum erat undecimum quod inter substantiam atq; accidens medium esset, quo disserentias referret. oe s praeter decem aliud no est, rumq; unum substantia, tera autem omnia sunt accidentia nihiloe interiacet en i

tia omnia uel substantiae uel accidentia sint necesse est,ac nihil medium intercurrat Quod autem με substantiae dubioprocul sint disserentiae ipst,cisertum inde est.ς, completiva specierum sint eae ac de ipsis substantialiter prsescentur.nam si complent substarias,substantis quom uidelicet sunt no enim substantiam complent accidentia. Quod autem substantias esse eas uel ipsi Aristoteli uise deatur apertum est ex eo q urit quod inserius paries eas uult esse substantiarum cum ait Neve/- ro turbent nos partes substantiarum.& russus. mperit autem substantiis ac differentiis iam uois re ab iis dici omnia.declaratur id etiam ex Porphyrii uerbis. nam de iis ut placet peripateticis diserens ille Disserentia est inquit qua species est amplior genere.propna autem parte omnino est amplior.ergo pars quos substantia est,si quidem & species. Quamobrem S Aristoteles tum ex suis uerbis, tum ex usqus Porphyrio ex Aristotelis sententia prodita sunt, ipsas differentias u ult esse substantias Quonam igitur pacto inquit, Proprium autem hoc substantis no est, sed differentia rum qumi quasi diuerst a substantia palam snt diiserenus. Ita censemus, quemadmodum in unitate & pumsto & instanti diximus,hsc sub nullum prsdicamentum redacta propterea esse Aristoteli g, pluribus cognita no essent hominibus. etenim recipere illa quom sub quantum licebat dicenti quanti hoc tribui quidem in partes posse hoc uero no po Ila.ais id quod tribui potest al/tera parte cotinuum esse,altera distretum nec sunt tame recepta:quoniam ut 0pe diximus no detis: qus sunt quatenus sunt hoc loco disputat sed quatenus de ipsis uulgo hominibus uidetur. sic in promtia quoq; substatias eu quidem esse ipsas nouisse differetias csterum eas sub prodicamentum no retare substatis, D hominum nota no sint multitudini. Quod siquis dicar atqui multis

in propatulo sunt disserent .hominem enim rationalem ac mortalem esse aiunt. respodemus nctes differentiis ceu de simplicibus ut de ipsa per se rationabilitate aut irrationabilitate notione iis

sed quasi de compositis haberi. rationale enim animal totum ut unum quidpiam norunt & bru/tum similiter. Porro & superius dicebamus cu substaria partim simplex partim coposita stuac simplex quaedam sit praestantior corpore quaedam deterior, desola composita disputare philosophuquae in generibus de speciebus indiuidui'; spectatur Nimirum igitur conserens inter se substan tias sola genera ac species assumpsi,& uero etiam indiuidua:quandoquidem ipsi S de solis his docere cosilium est.differentiarum autem ne mentionem quidem fecit, quoniam simplices hae sunt Hanc igitur ob causam dixit Aristoteles no esse hoc substitiae proprium. caeterum no simpliciter omnis dixit uerum compositae. in no esse in subiecto no solum G sits,sed simplici quom hoc est differentiis competit. Cum uero superius nobis quadripartita entium tradita diuiso si quae/rendum sub quod diuisionis segmentum redigere oporteat differentias. dicimus itam si quae prae multis sunt disserentias ceperimus has sub primo segmento quod est de subiecto & non in subie,cto statuendas. sunt namq; hae uniuersales substantiae. si eas quae in multas, primum quidem ne disserentias quidem has dici arbitramur. uti neq; genus id quod in ipsis est animal genus enim si id est quod de pluribus &specie differentibus in quid est dicatus, animae' autem quod in So crate est no dicitur de pluribus, utis genus nequaquam fuerit. & uero species smiliter que est mmdiuiduo species dici no poterit.cum species de pluribus S differetibus numero in quid est praedicetur. sic di rationale in Socrate nemo proprie loquendo ditatentiam dixerit.de fucibus enim idisserentia & specie disserentibus in quale est praedicatur. at rationale in indiuiduo de eo p dicatur solo. no erit igitur differentia. Sed haec partes esse dicimus indiuiduorum. ut enim specierum partes sunt genus & disserentia, sic quod in indiuiduo est animal & rationale partes sunt indiui dui.quo circa nec sub definitionem cadunt ut pote indiuidua. Asserit enim in libro de demonstratione Aristoteles, indiuiduorum nec finitionem nec demonstrationem esse. si enim ex generibus disserent uis constat finitio, in indiuiduis autem nec genus est nec differentia dubium nemini est nec eorum haberi finitionem .at si finitio non est utique nec demonstratio:si quadem ex finitioni bus demonstrationes consistunt. in squis differentias quoque eas uocari dignum arbitretur,non absolute disserentias, sed ut in indiuiduo differentias nominabimus, quibus differt hic homo ab hoc equo te hoc angelo. iccirco sub quartum eas recipiemus segmentum, quod neque de subie

43쪽

cto est neque in subiecto. quandoquidem 6c completivae indiuidui substantiae sunt Be particula/res .de nullo enim praedicantur subiccto.

H Non conturbent autem nessubstantiarum partes,quae ita sint in toto, quas insubiectosinit ne forte cogamur eas non esses stantias consteri. Non enim ita ea quaesunt in subiecto dicebantur

quas ut partes inessent alicui. NE VERO NOS TURBENT SUBSTANTIARUM PARTES, UT OVAE TOTIS IN SUBIECTO SINT, NE SUBSTANTIAS NON ESSE EAS FATERI ALIQUANDO COGAMUR.Quod iniecturum Aristoteli scrupulum erat id praeueniens ipse in quaestionem deduxit εἰ soluit.addubitasset enim quispiam quoniam sunt in aliquo substantiarum partes sunt enim in su stanti s in aliquo uero oc accidentia sunt partes ergo substantiarum sunt accidentia, quod est a surdum hoc igitur soluens traditu est inquit quomodo accidens in aliquo dixerimus. non enim quod uelut subiecti pars esset proditum est:sed ut quod sine eo constare no posset.disserentiae avitem usum toti praebent,ac completiva subiecta Ian ipsumta constituunt. quapropter tametsi in eo coueniant v, in aliquo sint,est quoddam tamen in ipsis ductimen quatenus hae complent subiectum lanis ab eo inseparabiles. illa uero nec complent,nec simul perpetuo sunt.Quidam uero interpretes hanc uerborum seriem ei censent praeponendam quae de differentiis inquit, Porro non

est id substantiae proprium: sed id differentia ex iis est quae non sunt in subiecto. oportebat enim muni cum per haec substantiae partem nullam in subiecto esse demonstrata substantiae autem sit S differentis,ita subiungere,no proprium esse substantis no esse in subiecto:quadoquidem est dedisserentis. An uero 6e ordo hic recte se habet cum enim nes species ness genera nes disserentias quae pacies substantiarum sunt in subiecto esse ostenderit,inferendus uniuersalis quidam sermo erat ne partem omnino quidem in subiecto aliam quampiam esse substantiae. Videtur aute ei strymo esse n5 de partibus manu inquam de capite 6c pede, sed de intelligibilibus uetes partibus, ut rationali 5c mortali. haec enim partes proprie hominis sunt: si quidem ex iis homo consistit. ergo de intelligibidibus loquitur rationali atm mortali sunt enim alis partes sensibiles intelligibiles alis. nunc uero de intelligibilibus disputat. sic enim ordo speculaminis huius opportunitatem habet. quoniam enim non proprium substantiae est dixit no esse in subiecto quandoquidem 6c disseremtiae ex eorum numero habentur quae in subiecto no sunt,nequis perinde hoc ipsum dixisse puta ret quas disserentiae substantiae no essen quae proprie substantiae sunt ob id subiunxit, Ne uero nos turbent substantiarum partes ut quae totis in subiecto sint alioqui intempestiue hoc interi ctum speculamen uideretur nisi de intelligibilibus eum partibus loqui rationali mortali* acceperimus que propriae sunt partes hominis siquidem homo ex iis constat. NON ENIM ITA

IN SUBIECTO EA DICEBANTUR QUAE UT PARTES SUNT IN

A LI Q U O. Idest accidentia etsi in aliquo esse, non tamen ut pars in toto dicebamur. nam si quidquid est in aliquo id in subiecto necessario esset, partes quos substantiarum cum sint in aliquo clant enim in toto in subiecto haberentur. nunc uero esse in aliquo uniuersalius cum sit, aliquod est ut in subiecto, quoddam ut pars in toto, aliud uero secundum alium in aliquo exi flenda modumis Ins autem substant M o disserentbs omnia uni uoce praedicari. omnia enim quae ab his praedi catasumuntur,aut de indiuiduis praedicantur,aut defciebus.A prima iasuesubstantia nulla est praedicatio: de nullo enim subiecto dicitur.Sicundarum verosubstatium,ecies quidem de induriduo praedicatur genus vero ο deflectebus o de indiuiduis. Similiter autem o disserensiae, o deflectetas ta de indiuiduis praedicantur. Et rationem suossu capiunt primae substatiae sectem e gemeruimo steries generis. quaecuns enim de praedicato dicuntur, eadem er de subiecto dicen tur. Similiter autem rationem disserentiarum suscipiunt o lecies π indiuidua. Univoca autem sunt quorum o nomen commune est,eτ ratio eademQuare omnia suae Uubstant,s o diserentiis

Dra,vni voce predicantur. ν

44쪽

COM9ETlT AUTEM SUBSTANT 1iS ET D 1FFERENT 1lS v Nivo CE AB IIS DICI OMNIA.

Ad secundum cosequens insit substantis priore improbato 6c uero nunc peculiare propriumqvierit subtant :sed Se hoc statim danauit.ids ex eo liquet quod differentias coniunxit: ut non soli competere substantiae pateat. Ac prius quidem eiectum est,quasi omni substantia non loti autem insit hoc uero quasi nec soli nec omni conueniat.nes enim copem primae. mea de quibus P dicetur non habet. nes soli, quoniam & differentus. OMNES ENIM AB HIS

PRAEDICATIONES AUT DE INDIVIDVIS, AUT DE SPE Cl E/

BVS PRAEDICANTUR. Docet primum quae nam a substantiis 6c differentiis praealcationem admittant.tum sic univocam in ipsis accomodat pri dicationem. indiuidua enim inquat de nullo dicuntur subiccto.species de indiuiduis.genera de utris p.eodem modo dc disserentis de speciebus atra indiuiduis haec autem Sc umuoce de quibus praedicantur dicuntur. nam Socrates& homo est oc animal rationale morta e.est animal quos de substatia animata & sensus compos. Sed de differentiarum nomen rationem* accipit. dicitur enim rationale,riusty finitionem excipit. rationale enim est id quod utitur ratione. nam dc Socrates hanc rationem admittit. Et uero de lpecie similiter &genus 6c differentia praedicatur univoce. hoc uero etiam late pater,qua cunP uni uoce de praedicato dicuntur ea de subiecto quos praedicatum iri. Iure igitur genus differentiasscum de speciebus praedicentur univocese indiuiduis quoi,de quibus de species pridicantur.lpecies autem de solis indiuiduis.indiuidua de nullo:quoniam nec subiectum eis ullum est. Ontemplare hic porro quomodo utilis ei de univocis praeceptio suetit. id quod uel ipse aperiens inquit, Erant autem uni in ea quorum 6c nomen comune est 6c ratio eadem. Hinc uero etiam innside ra quam aperte differentias substitias esse pronunciet. Si enim quae sunt in subiecto uel solum tribuunt nomen uel nem nomen nem finitionem: univoce autem differentiae de speciebus praedicat tur atra indiuiduis ipsa ergo differentiae substantiae sunt, & no accidentia.competit enim iis quae substantialiter praedicantur de nome dc finitionem subiectis tribuere.Cuius igitur rei gratia cum superius discemere eas a substantiis uideatur, iisdem deinceps coniungit c nempe ob eam causam uuam sirpe recitauimus,quoniam hic ipsi inquam eo consilium spectar, ut non de omni lubitan/tia sed de sola composita doceat cuius 6c homines multi notitiam obtinent.Socratem enam multino modo Socratem esse,uerum hominem quiny ipsum,& animal norunt.& uero hommis nomem particularibus ferunt communiter omnibus. nomen quos similiter animalis in hominibus Ocequis de reliquis ammantibus.ipsius autem per se rationalitatis notionem no habent ud quamuis dicant rationale,compositum dicunt.rationale enim arumal ,hoc totum cognoscunt. similiter quouis in bruto ac taeteris disserentus Proinde igitur differentias spsas no plane hoc loco subitantias

esse dicit sed imas quidem uult esse substantiastac suam ubi senrentiam detegit.no eiusmodi uero substantias quales compositae sunt de quibus hic ei sermo est. Sic ergo εἰ in physica cum triplicem substantiam prodiderit materiam de sorma 5c praeterea quae ex utras simul Ac materia dcsorma consistit,hic compositum solum uocauit substantiammon autem materia nesJormam quoniam nec de simplicibus ei sermo est institutus.13 Omnis aut substantia videtur hoc aliquid'niscare.in primis igitur substantis indubitabMle o verum est suia hoc ali sui diun cant. individuum enim o unum numero est quodsi sticatur. In secundis verosubstanti s videtur quid similiter propter et lutionis figura hoc aliquid signi icare quando quas dixerit hominem vel animai,non tamen verum est: sed magis quale aliquid signiscant.nes enim unum est quo ubiectam est,quemadmodum prima substιntia Ued de multis homo dicitur,o animal.Non aut simpliciter quale quid gniscat quemadmodum album nihil enim aliud gnifcat album s su litatem) at steries o genus circa substantiam qualitatem deter minant. qualem enim quandamsubstantia igniscant.Plus autem ingenere determinatiosi s mstetie.dtiens enim animal plus complectitur qum g i b. ης i' . . . te,

OMNIS AUTEM SUBSTANTIA SIGNIFICARE HOC ALIQUID

'Cumpti duo repudinient consequentia , quaerunt non esse in subiecto,& omnia univoce

45쪽

ab iis dici ad tertium proprium transiuit quod est hoc aliquid significare. Igitur dictio hoc subioctum ipsi denotat. significativum enim est demonstrationis.Sic ergo materiam ipse subucium in Physica nominat.am enam finita sunt,& ipsum hoc,quasi sub demonstrationem cadens: &m,rma ut quae maneat eadem,omnibuS quae in ipsa sunt uersuram patientibus. siquidem transsigurari lebes potest & statua fieri.& statua rursus fguram immutans aliud fieri quidpiam aere id nishilominns manente quod prius erat quam lebes factis aut statua aut quidquam eiusmodi esset. ita & ipsum hoc & materiam subiecta appellat. Pronomen uero aliquid no de subiccto substam tiam nomina quoniam permaner,nec quoquam eget, nec est in subiecto. sed ipsa subiectum om/mbus est,auctor I unitatis hoc est unum significandi, ut hoc lignum, hic homo. Ipsum ergo albquid,particulare indicat.ambo autem, cum dicuntur hoc aliquid, particulare subiectum indiui cluam inquam substanam declarant,ut hunc homine aut hoc lignum.m his enim ipsum hoc semper seri Aristoteles in indiuiduis inquam quae apparent ac sensibus percipiuntur: quippe iure ea sunt quae sola recipiunt indicationem,quaeq; sunt subiecta du taxat omnibus.dictionem aut e tale in infinito S uniuersali usurpat.iure namgi uniuersale omnium sinpliciter rationem obtinet At Plato hoc aliquid in uniuersali tanquam finitum uelut in Ideis necessario capiebat.eas enim in otimatia essentia, ac substantias esse ammabat. quale autem in singulari. nam infinita haec uocabat propterea et, in statu no essent, sed ipsum esse in fluxu ac refluxu haberent. recte igitur ambo alio at alio propofito capientes dixere. Porro de hoc proprium rotat,quasi non omnem substantiam quamuis solam comitetur. nam species inquit &genera, ut homo Sanimal, hoc quidem alicuid ob singularem uocis erilem significare uidenturicsterum multitudinem magis contentric maliquorum plurium comunitatem ac qualitatem quandam reserunt,cum comunitatem partic latium ae collectra declarentin autem precium est quaerere, quomodo in substantia dicat signifitare&no esse si res est substantia. significantur enim res nec significant. Dicinnism mmA uocis est de re quandos,&quod rei est de uoce ob mutuum praedicari coplexum. iungiantur enimm vocum interim munere ut noltanquam res significent,sed tali modo nominentur ut Socrates si ipsum inquirentibus in multitudine spectetur. interdum uero quae rei sunt uoces obcunt ut Socrates ambulat non nomen Socrates ambulet.uox etenim est, uox autem no ambulat ted tam quae nomen eiusmodi habet,illa ambulet.sic ergo & hoc loco. propter uocis implicationem lu

RM, R i dxion Z u0αβ ῆς pit,quod est significare:ac nunc praesertim ubi de significatiuis

sibi uocibus disputandum proposuit.Institutum enim esse Aristoteli diximus de uocibus rebu conceptibusq; explicare.Substantia igitur ut uox quidemsignificat,nec signi sitatur. sunt enim, si

gnificatiuae rerum uoces. ut res uero significatui .nec significat. nam fgnificantur quidem a uomsus res,lpis uero aliorum no sunt significatiuae.Quemadmodum autem ipsa per se significta rerum nomina sunt,si autem parti orationis cuiqua coniungantursignificamur magis ab ea quo

o di ero Sol atri,per Socraris nomen substantiam notaui.cum te Socratem philosophum,uel Socrates ambulat pronunciauero.tunc per philosophum,uel per ambulans significitur magis quam fgnificet nomen. Ceterum de ad hoc animadu rsione op s est indiuiduam Aristoteli substantiam hM aliquid uniuersalem tale appellari Platoni contra mutuo disci are utran enim hoc aliquid &tale nomines licet. nam hoc aliquid. finit autem,infinitum declarat. Enimuero in utraq; di finitum est &infinitum. in indiuidua qu'cim finatu'ipsum numero unum: infinitum autem, ipsum mutari adeo, ut secundum petauio chas dogma Heracliti inquam ne uox quidem de seipso remaneat ut Sociales.habet enim esse in m naturaici alis. In subtantia uniue sali finitum est psum inmutabila ut uniuerialis hominissetq; animalis. infinitu, in multitudine errare atm allabinomo enim ii dixero sum particulares omnes coplexus. IN S E C U N DI VNum cista

plura uniuetialis homo indiuidua complectatur. NON TAMEN UER UMQuoniam ex eius rei ignoratur quod omnis substantia hoc aliquid conotet, fiunt cratorium hoc est deceptoriae ratiocinationes,qui a grscis umes idest no aliqui nominamumitata Homeri'

46쪽

suBSTANTIA. in VIysirin, qui Vtin seipsum opportune appellauit. Utinas ut omplutet Athenis is non est Megaris. homo autem est Athenis. homo igitur non est Megaris. homo enim G est aliquis,nem hoc aliquid significat. Simile huic & illud est Quod ego sum tu nouerbum aliquis indiuidinura subsantiam declarat ita & uectu ego. Est ergo inho aliquis seu quis.nam uerbum siquis alter uniuersale esse cogit quod saltum lari ipsum capit,dc uerus tunc sermo est. nam aliquis homo uerbi gratia Socrates aut pastus qui Athenis est Megaris no est,ne sit ipse a seipso diuulsus. ita ergo i est Athenis is no est Megaris. Socrates Athenis est. Megaris igitur Socrates non est.ItaV ob id notamen uerum est diniriquoniam cum plura sint singularia genus& species eorum

reserunt. NON ENIM SUBIECTUM VELUT PRIMA SUBSTANTIA

EsT UNUM. Quemadmodum uox quae singularis est figurae at* eam ob rem de unoler

ri uidetur subiecto. ino enim secunda subst nyi IA 3' tm g d NNON SIMPLICITER AUTEM QUALE QUIDQUAM SIGNIFICA I

VELUT ALBVM. Quale ipsum comunit, at ab aequiuotatione propter accidentia ut dicat.est enim disserentiis ars accidentibus quale. qualitatem autem non dicittis.nem enim subiecto accedens illa neq; ab eode decedens quidquam costri aut nocet. genria determinari circa substantiam affirmat Dicimus quatenus disserenis impertiuntur spe qui dem actu genera autem sue potestate ut placet peripateticis, siue actu secundum Platonicos, ea tenus quie dici circa substantiam definite. in quale enim est praedicantur dissertnt . maeren/idum i minis sonificare substantiam dicat.quanquam sigmficatur ea magis,neq, fgna

tum ureo complitata uoci suetit, tunc ab illa significatur AMPLIUS AUTEM GSNΠ M' Dix ERIT Hoc est etsi substantia omnis secunda substantialem rerum qualitatem mit . - magis uersaliorem comuniorem ,species particulatiorem qualitatem diiudicat.

Inest aut substanti nihil illis esse contrari: .Prime mi substantiae id erit x in tardam homini,vel cividum animalifas vero nec homini nec animali ali est com m. oest autem hocsubstantiae propriissed etiam mestorum aliorum, vi ruantitati. biculaso tricubito,nihili et contr num. at vero nec decem,nec alicui talium. Nis1orie dicat esse contrariumvel ma ruo. inter Mesve T

47쪽

Ad quartum transgreditur consequem temo qum, danaeo,ut pote isti uerum no omni competente.emnuero hoc est,nihil contuanum esse substanciae.ait emm quid nam contrarium est Socrati aut alii cuiquam indiuiduo At uero nec secunda .nam quid homini est aut animali conira, M o . tium Uerum siquis dixerit,quid igitur no aduersatur ignta aquAS terra aeri Dicimus repugnas obuino . re sibi haec mutuo no qua ratione 1 ubstantiae sunt, sed qua affectae sunt qualitatibus. aquae enim qualitati frigidae ars humida: calida de sicca opposita est ignis. ipse ergo inter se pugnant sub

stantis nam h sc no per tota icipsa contraria sunt,cum no materia & corpore sed solis obluctent ut qualitatibus. endum est rationabile irrationabili notae contrarium. siue enim negatio rationabilis irrationabile sit,negatio contranum non est: siue potestatem ammandi habeat quae speciem quandam a rationabili diuersam declaret,ne ita quoq; contrarium est rationabile irrationabili citin esse ipsum deducat ais constituat.Sed nem specim alia contraria est speciei. uerum contrarieta te, circa disserentias Ac qualitares uisuntur. Foisitan uero siquas diligenter exquirat ne penes duidem qualitates obiectam esse igni aquam profitebimur.sidunt enim circa idem subiectum contraria atq; ita aduersum se inuicem bellum sust piunt,utroq; studente eorum subiecto potiti Sc alteium expellente. Ignis ergo si inlicitati frigiditaui alternis no subiacet, ne proprie quid 'caliditati ut in igne oppositum quidquam esse censebimus, si Opposita ut vicimus circa idem p nant sublinum. Hoc uero etiam reprobat, Perinde quasi no uni substatve quavis uniueris competati quato enim nisul inquit cottaanum,ut denario, uel bi cubito. nam quid esse iis potest cottati um

non enim quadricubitum contrarium bicubito corrumpunt nam se mutuo contraraa hic uero

auctio bicubiti est quadricubitum. NISI QUIS MULTUM PAUCO Upi Q Λ

cesv M p ARVO Di CAT ESSE CONTRARIVM. Atqui ne mec qiudem a

ltaria sunt quanta. quoniam ea multu paruis magnum, & multum ex pluribus paucis consistit. Meti haec paulopost no quanta esse,sed ad aliquid ostendet. Verum tamen etsi quis concessionem - . inquit dederit ut quanta sint,nihil tame nostra intererit. latis enim nobis est ad demonstrandum uni substantiae nullum edtrarium inesse,si quantis erram definitis id competat infinita ovan. . ta ea nominant quae tar scriptam quibusdam finibuε habent qualitatem nem relatione ad aliud dicuntur.paruum autem & magnum,α multum de paucum sunt infinitaeo Uidetur autemsubstantia πο Vipere magis o minus. co autem, non quovium subst tra

hoa s asubstantia magis o minuisubstanti hoc enim dictum est μοniam est sed quoniam una, uae substantia boc ipsum Fod est,non dicitur magis o minus:vis est eademssubstantia homo

non eru magis o minus homo nes, Esesei 'ηes alicr altero. non enim est alter altero mapis Eomos ut est album alterum altero m*gis o minus album:σ bonum alteru altero magis π minobonum.Sedo ipsumser o of π -δs dicituravi corpus cum si altam magis nunc album es edicetur suum prius.π cum inlitamst: gis π minus calidum iacitur. Substantia uero non dici γtur magis nes minus nihil enim homo mgis nunc homo quam prius dicitur, ner aliorum facis aquaecussubstanti unt, y Uropter non recipietsubsai.tia mams re minus. 8

t vi DETVR PORRO SUBSTANTIA NON ACClyERE MAGsS ET

Ad quintum consequens accessi a substantia inquam no admitti magis Be minus. Verbum autem videtur no fingi hoc loco significatsed quod pereuadere no aliter ὐeasqu0dm deponi non

potest Proprium uero hoc ex proxime antecedenti sequitur, ortumqt ex illo obtinuit substantis intratium nihil esse dicente. fieri enim magis & minus in iis natura comparatum est in Q uibus &contrarietas,ids no fimpliciter.no enim cottaria quaecuP magis S minus accipiunt sed qua mi/steti inter se natura apta sunt par enim de impar quanqua sunt cotraria, magis tame de minus noquaquam admittunt: quoniam nec misceri natura sunt idonea. nem enim est par magis par pati nem impar impari magis Impar.albu autem albo magis esse album dicitur:quoniam n to su te misceri potest natura.dicitur enim id magri album quod a nigro longius distat:minus uero alta quod sus cum nigro mistionis accepit.& uero ipsum quidquam seipso magis album dicitur ali/quid enim cumalbum nunc sit fit stipis albius discreto quod in ipsis immistum est nigro. simili/tet M in aliis. ergo si nec Omnia magis minuis admittunt contraria, sed ea duntaxatq e misceri

natura

48쪽

natura ualent, multo minus ea quae ne ullum quidem prorsus habent contrarium magis Se mi nus recipient. Sciendum contraria ipsa fines esse,magis autem dc minus uiam ad contraria. Ac contraria quidem uocat album dc nigrum .magis uero ec minus,mutationem ex albo in nigrum, uel ex nigro in album .quae no tota simul fit sed uia quadam per accessionem utitur, secta ex albo uel nigro in alterum transformatione.Itas cottaria ubi sunt ibi adverbia magis minusq, sunt.de ubi non sunt contraria, neq, magis Se minus: ubi item magis minusq; ibi cCnitaria & ubi magis mi/nuis no sunt,nec ibi contraria habentur. quatuor enim semper haec inter se contingunt. uerum haec ex Platonis sententia medio praedita dicuntur.ne7 enim semel natura a contrario in id quod plane contrarium est transilit,sed uia utitur quadam fit* minus album, S minus adhuc, ait ira nigrum. Aristoteles uero non omnia inquit contraria mediis distincta esse ut Plato affirmabat:sed nouit etiam quae medio careant: tametsi duo dutaxat,par 5c impar,& morbum sanitatem*.Qui eam uero & horum media esse arbitrantur. paris enim qui in duas aequales portiones diuiditur, Ec imparis qui in duos pares no secatur numeros,ires medii habentur pariter par qui uis ad unitate aequali partitione dissi catur,ut numerus trigintaduo in sedecim,& cristo,& quatuor,& duo, S unum. 8c impariter par,qui multis paribus acceptis sectionibus in numerum imparem desinit, ut quadragintaesto in uigintiquatuor, &.xii.&.Vi.6c in tria numerum imparem terminat.& pa riter impar qui in duas quidem partes aequales disiungitur, caeterum eius tegmenta protinus imparia sunt ut decem 5c octo in. viiii. 6c vivi. diductus. ac sunt quidem ut aiunt pacis 6c imparis ii quos diximus medii:morbi uero ac sanitatis conualescentia. Si magis & minus non admittit sub statia, quomodo in libro de generatione atq; interitu minus calidu aerem dicit ut igni collatum inlidior est enim ignis aere.& aer quam aqua humidior.&aqua frigida magis quam terra.& terra igne siccior.hae autem substantiae sunt. Ac dici potest qualitates has rursus no ceu substantias magis ac minus suscepisse.quaelibet enim in proprio subiecto plurima est ut accidentia uero intendi ac remitti. nam quod minus est si in id quod est magis euadat no speciem aboleuit. aer autem ac/ceptis igneae caliditatis mensuris aer no mansit. Illud uero tenendum est,no esse in solis accident Dhus magis & minus cum demutationem speciei no seci unt. uiuit enim magis mens quam anima. Enimuero non omnino fit magis 5c minus ob contrarii mistionem. tametti nans immortalis anima est minus tamen uiuit quam mens. Composita quo* essent hoc pacto elementa.erit enim hunradus ignis,ut pote minus siccus quam terra dc aqua sicca, quasi in humilitate aeri cedat. ais in aliis similiter elemetis.sed lisc speciem obtinuere. Quamobrem minoris id genus rationes, remis

siones magis sunt degenerationesve formarum. Sicut Sc Iuna qus cum quinis sit essentis ultima, quavis sub seipsa contentorum particeps no sit habet tamen quidquam in se forma diuersum, ut iacies ea declarat quae in ipsius medio pleniluniis apparet. dc color qui in eius deliquiis carbonis specie cemitur,qui dissimilatis est.horum enim neutrum te mistione, sed quintae essentiae lu/ciditatis remissione prouenit. DICO AUTEM NON SUBSTANTlAM SUA,

STANTIA NON ESSE MAGIS MINUSQUE SUBSTANTIAM. Qiti

enim superius prima secuta magis esse substatiam dixit, est enim inquit substatia quiae potissimure primo dc maxime dicitur dc ipsius secundae speciem magis genere esse substantiam,cum ait socundarum uero substantiarum magis substantiam esse speciem quam genus, merito in quaestio nem uocat,quomodo cum substantiam substantia magis esse substantiam supra comemorauerit, nunc dicat uidetur autem substantia non admittere magis de minus. Cui solutionem inferens inquit. non dictiam eodem esse modo magis quidem 6c minus esse illic, hic uero non esse. ibi enim substantiarum collationem ordinem* secundum proinditarem contemplando primam securi ea magis substantiam esse pronunciabat,quasi hominum magis pluralitati cognita esset. de securaeae speciem magis st primae species sit quam genus propinquior. hic uero secundum latitudinem collationem faciens individuum inquit neq; ipsum seiplo,neς aliud alio magis esse nianuis sub stantiam.Socratem enim nes ipsum seipso magis de minus quis hominem dixerit,nN Socratem Platone magis homine.Sed nes species uel ipsa sese,uel alia quam alia magis substantia est.ut ho mine equus nihilo est magis substatia. dem pacto dc in generibus. Enimuero proprium hoc seu consequens omni quidem, no soli tamen comperit subflantiae. etenim no admittit quantum ma gis minusq; quoniam nec quodpiam habet contrarium. Sed ne* par nes impar,quoniam ne mMsceri quidem haec suapte possimi natura. Quamobrem uero quemadmodum in propriis aliis ad

finem aiebat no est autem hoc substantia proprium,quandoquidem licet omni uerbigraria insit,

49쪽

sono soli tamen aut soli quidem sed G omni no perinde & hoc loco secit,dixitqi no proprium hoe esse substantve quavis omni conueniat, siquidem quantum magis minuit no suscipit. Dicimus, hoc propterea q, ex dictis pateret omisisse.quoniam enim comuncta ut dixi sunt cosequentia, planes id quod est noesse aliquid magis S minus,ex eo quod est non habere contrarium sequitur, paulo uero prius nec substantiae nec quanto aliquod inesse contrarium ostendit, id nobis colli/gendum ac subaudiendum reliquit, nempe no latius esse substantiae magis ac minus n6 admitte resed etiam quanti.

o Maxime vero proprium substantia' esse uidetur,quod νη- , ο idem numero est, contrario rumsusceptiuum esse: ut in alys quidem non habet quisquam quod proferat tale , quaecunque non suntsubstantum quod cum sit unum numero susceptibile contrarior sit velut color, i est unus o numcro,non dicitur albus o niger. nes eadem actio G una numero,prava o studiosasM militer autem o in alse quaecunq; no unisubstantiae. Subsantia Nero cum unum π idem nume/rost susceptiua contrariεrum est: vi quidam bomo cum unus o idem si aliquando quidem albus, ali3uando sis nigerao calidus, o frigidus: O proos, o studiosus. in alys autem nullis aliquid tale videtur. Nisi quissorsitan instet, dicens oraticnem π opinionem, corrariorum esseesusceptibilia. eadem enim oratio vera σsalsa videtur esse: velutis uera sit oratio sedere quendam, eo surgente

ipsa eadem salsa erit iliter autem o de opinione i quis enim verum putet aliquem sedere surgete eo uiso putabit eandem de ipso opinionem habens. Sed si quis π hocsuscipiat,tamen modo differt.nam ea quae insubstant3ssunt,ipsa quidem mutata susceptibiliasunt contrariorum.Frigidum

enim ex calid actum mutatur alteratur enim) π nigrum ex albo, o studiosum ex prauo.smiliter autem o in alν Vnumquodq, eorum mutasionem suscipiens susceptibile cotrariorum es. Oratio naque o opinio ipsa quidem immobilia omnino perseuerant: cum vero res mouetur, contraria circa psa fiunt. oratio naque eius sesedeat aliquis permunci eadem:cum uero res motast, aliqua do quidem uera,aliquando autemselyse dicitur mali ter aut Fester in opinione. aproptersalie modo propriumsubstantiae est,ut secundum mutatione unpsussus tibilis sit contrariorum. Si quas autem recipiat etiam hae orationem π opinione usceptibilia esse contrariorum, no est hoc

uerum. Cratro naque o opimo non in eo se ipsa aliquid recipiant, contrariorum susceptibilia esse diculumsed eo se circa alterum aliqua paysiosactast.nam in eo qs res est aut non est, meo etiam oratio uera uel salsa esse diciturmon in eo qs ipsas sceptibilis sit contrariorum impliciter enim a

nullo nes oratio neque opinio movetur,q apropter non erunt susceptibilia contrariorum: cum nul/la contram sit passio in eis Iacta. Verum substantia in eo quod ipsa contraria recipiat,in hocsusceptibilis Ube contrariorum dicitur.languorem enim erauni ratem suscipit:ο candorem et nigredine: ο unumquodque talium ipsa suscipiendo,contrariorum susceptibilis esse dicitur. quare proprium erissubstantiae, cum unum o idem numerosit secundumsun ius mutationem, Isceptibilem con trariorum 49.Desubstantia quidem haec dictasint.

MAXIME VERO PROPRIUM ESSE VIDETUR SUBSTANTIAE. QUOD IDEM UNUMQUE NUMERO EST, VICISSIM ID CAp AXESSE CONTRARIORUM.

Sextum hoc consequens proprium assignauit substantiae, quod & inter caetera praecipuum habet: id inqua D una numero ac eadem manens, contrarioru iit capax. Socrates enim unus idemspermanens modo calescit,modo frigestit. S in qualitatibus similiter aliis reliquis p accidentibus. Hoc autem soli competit substatis uerum no omni.aliud enim prster ipsam nihil unum idem p. manens numero,natura est aptum cotrariis excipiendis, accidentia inquam .ab ea enim ubi disces stris, accidentia Omnia sunt. nes enim prorsus natura comparatum est accidens accidenti subii

ci ut illi existendi primordium praestet.non enim subiacet album nigro uel calido, ne* id genus alicui.eadem dc in aliis accidentibus ratio est.ergo nec capax est contrariorum competat igitur hoc

50쪽

soli quidem,no tamen omni. nam secundae id nequaquam conuenit. nes enim unum idem* numero dici proprie uel genus uel species possit cum proprie unum numero circa indiuidua spectetur.Praeterea quavis unum sit species,n5 tamen est contrariorum capax. nes enim corpus est,ut caliditatem uel frigiditatem uel eiusmodi quidquam accipiat. similiter nec genus. sed liac sane es tastiva esse contrariorum,aut diuidi in contraria dicuntur, mortale inquam S immortale. ratio nate ais irrationale. At ne cotraria quidem hic sunt squis actius inspexerit corrumpuntur enim inter se contraria:haec autem mutuo se magis asserunt quam corrumpant.simpliciter enim ratio nate ais immortale bruta 5 mortesia promunt in naturam.Quid ergo si no omni inest substan/tiae id eius maxime promum esse arbitratur Dicimus itase cum prodita sex quaedam uelut propria substantiae sint,primum quartum quintum ese qus omni substantis non tamen soli com peterent,no esse inquam in subiecti ,quod differentiae quo costabat.& quartu nihil esse illi con/trarium,quod de quantis aderat. praeterea & quintum,no admittere inqua magis S minus quod Be ipsum suppetebat quantis. At secundum quod erat subiecta iis omnia dici umuoce, nes omni competere.nec enim couenit primae. φ soli,quadoquidem dc disserentiis. mum autem quod est hoc aliquid significare:& ad hoc sextum unum inquam idem* numero manens capax contra morum esse, soli substantiae subesse,quauis no omni. Ergo ne unum quidem ex quatuor iure approbat quoniam no soli inerat.nemo enim quod Δc alii copetit, id esse alicuius dixerit proprium, tametsi omni adest subiectosed magis quod soli quaquam no omni. At cur duorum tertii εἰ sexti,sextum anteponit quoniam illud, quod est fgnificare hoc aliquid. i. singulare numeru staudae substantiae sola uoce conuenire uidebatur.hoc uero re ipsa uidetur congruere.Quocirca ut omni quo substatue assignatum cohaerere proprium ostendamus hoc pacto immutatis parum philosophi uerbis dicamus. Maxime uero proprium substantiae esse uidetur indiuidua quae sub ea co tinentur,uicissim capacia esse contrariorum. sic enim & de omni substantia proprium hoc praedicabitur,nel aliorum ulli congruet prsdicamentorum. nam nec quanti indiuidua uerbigratia deceminec qualis,ut in hoc lapide album capacia sunt uicissim contrariorum. Verbum uicissim adiectum est quoniam no dealbatur simul ac denigratur Socrates: nec simul agi Nat sanitatue frui/tur. IVerba autem adiacent illa unam eandems numero,quoniam numerus quo* contraria par& impar admittit:no unus tamen numero,sed specie un virquando ne ut in numero quidem c sistit par Sc impar sed ut in materia qus potest in par at* impar diuidi. nam cubitale lignum Sc inpar se i impar secatur.& pares equi possunt impares reddi alterius additione. Et uero corpus quauis cotraria admittat,ut album de nigrum no unum tame numero sed specie est unum. Sedenim

ab Aristotelica ipsa dictione id quod dicitur contemplemur. MAXIME VERO PRO/

PRIUM ESSE UIDETUR SUBSTANTIAE, QUOD IDEM UNUM, QVE NUMERO EST, VICISSIM ID CApAX ESSE CONTRARIO

RVM. Nam unum quidem numero ut idem seruetur subiectumcidem uero ne scrudum sub mentiam mutetur. fit enim color ex albo niger mutationem suscipiens essent . nam subs sten tiam in eo quod album est propriam obtineti ita si in nigrum mutetur, secudum subsistentiam mutatus est at Socrates unus S idem manens quando* calidus,q uido* igidus fit. Sc in aliis similiter. Capax autem contrariorum,ut excipiendorum uicissim contrariorum secultatem ostem datino enim excipere contrariasiquidem est,nt in eodem pugnantis,sed capax dixit quo ut op

sui sacultatem indicaretiin aliis aute praedicamentis nihil eiusmodi uidetur. Sed rogabit quisquasortassis, Quid ergo dc coruus hic est capax albedinis, uel olor nigredinis c quomodo igitur esse capax dixit contrariorum Sed respodemus ab ratione haudquaqua sore alienam in coruo alia innumeris dubitationem, si capacem esse omnem substantiam contrariorum omnium dixisset. Ne* enim nigra fieti ualercetam, si maneat cerussa. ne* ignis si ignis maneat, capax frigiditatis

humiditatisve est nec aqua nec terra leuitatis. nunc uero no omnium, sed simpliciter contrario/rum dixit.Quamobrem etsi coruus quos albedinem non accipiat aut olor nigredinem,tame in liditatem frigiditatem ac teras contrarias qualitates admittunt.& ignis licet no scinditatem uel humiditatem uel quid ei contrarium sustineat, lationem tamen deorsum capit uiolentam, cum

sursum serri suapte natura incitetur. Quid uero de sole 5e luna ac simpliciter coelestibus dixeri/mus horum enim quodvis cum numero unum idem* sit, tamen contrariorum capax non est, nisi contrarias quis de hic ceperit motiones, quoniam ab ortu quidem motu seruntur cum uni uerso, per st uero im contratio cientur. In septem autem errantibus, ab australibus quos regio