장음표시 사용
111쪽
Causa formaliter sumpta , nobilior est essectu.ΡRobatur, Nobilius est dare, quam accipere cum dependentia ue Hinc Actorum cap. 2 o. habetur quod Bestius est magis dare. quam accipere. Atqui causa formaliter sumpta dat esse effectui : Ergo causa sic sumpta nobilior est effectu.
Causa materialiter sumpto , non est necessari otemporo prior effectu.PRobatur Inductione, Sol non fuit tempore prior lumine , neque essentia prior ess tempore suis proprietatibus : Ergo, &c. Saepius tamen id contingit, Sic Deus prior fuit mundo, Adamus Abese : arbor suis r mis , frondibus , floribus & fructibus. QuARTA CONCLUSIO. usa materialiter sumpta , natura pristr. es effectμ. , , PRobatur. Illud est natura prius altero , quod ita dat esse alteri, ut posset absolute esse sicut est, etsi non daret esse : Atqui causa mazerialiter sumpta posset absolute esset sicut est , etsi non daret esse effectui. Sic homo
112쪽
homo qui generat posset este vi ejusclem influxus quo est ; etsi non daret elle homini genito : Ergo causa materialiter sumpta prior est natura suo effectu. v I N T A CONCLUSIO.
Causa materialiter sumpta , aliquando nobiliores effectu , aliquando ignobilior. PRobatur influctione. Primo, Causae internae ignobiliores sunt effectu , quia pars ignobilior est toto. Secunio, finis in ahentibus liberis aliquando nobilior est effectu , ut cum homo dat eleemosynam propter Deum saliquando ignobilior, ut cum dat propter vanam gloriam. In agentibus autem naturalibus, sempor .finissaobilior est effectu ; quia ad eum ex natura rei refertur effectus tanquam medium. At ex Philosoph. lib. I. magnorum Moralium cap. r. medium e X naturaaei igno-bjlius est fine, cum ei peri se subserviat. Terrio denique, causa efficiens instrumentalis iuphysicis ignobilior esse solet effectd, ut glans xespectu quercus : principalis vero si sit uni-Voca, nobilitate par est effectui, ut cum homo g uerat hominem ; si vero sit aequivoca, sumper est nobilio; ; quia tunc continet esse
tum eminenter , ut Deus respectu creaturae;
113쪽
ULTIMA CONCLUSIO. possibilis est eausa princvs , ignobili.r . suo effectu.PRobatur primὁ at posterrori. si causa princeps posset esse ignobilior effectu, ex operationibus & effectibus non posset eoi bigi nobilitas causarum principum neque ex perfectionibus creaturarum possi et colligi perfectio Cleatoris. Consequens est eontra Phialosophos & Theologos : Ergo & antecedens LHine Psaltes Psalino 93. sic rariocinatur: plantaυit aurem, non audiet ' aut qn finxit oeu- - , non confidera i Et Sapiens eapite I 3. frcscribit. suorum corpotum clamentarium de eo testium j fl specie dειectari Deois putaverunt, se aut quanto his domi est rerum sterisor est; aursi virtuum aut vera e erum mirari seunt, infelligant ab illis, quoniam qui ho ferit, se tior os illis. probatur secundo a priori. Nihil dat authoritate propria i quod proprium est eausae principis in quod non habet authoritate pro
pria , hoc est vel formaliter vel eminenter rAtqui si causa princeps esset ignobilior esse-ctu , daret authoritate propes , quod non haberet authoritate propria r Ergo i oessibilis est causa princeps ignobilios effectu, hoc est
quae effectum non contineat ve I formaliter,
Nec dicas sussicere si causa princeps contineat inuin effectum virtualiter ; nam Conti uentia virtualis, prout distinguitur ab emi-
114쪽
nentiali propria tantum est causae instrumentariae. Quippe ut causa producat esse- istum se altiorem, opus est, ut aΞ id elevetur, elevari autem afl effectum simpliciter altiorem, proprium est instrumenti ; quae est no Vaconfirmatio nostrae conclusionis. Tres ergo sunt modi , quibus causa essi ciens continere potest effectum : scilicet, FGmaliter quando causa continet effectum secundum eamdem sormalem ratione quae est in effectu ; quom Ido ignis continet
Eminenter; quando cauta continet virtutem productivain effectus, nobiliorem effectu ι quomodo Sol ratione suae lucis eouti.
Virtualiter ; quando eausa simpliciter ignobiΙior est effectu λ quomodo coelum con
. objicies primo. Sol est eausa princeps viventium, secundum illud Philosophi, Iib. . Phys. cap. x. Sol di homo renerant hominem: Atqui Sol est ignobilior viventibus:Ergo possibilis est causa prineeps ignobilior effectu. Distinguo majorem. Sol est causa princeps
viventium , spectator tam ratione temper menti , concedo: spectatorum ratione animae Sc vitae, nego. Ut sic enim , est instrumentum primi artificis , puta Dei.
Objicies secundis. Asina est causa princeps muli ; & tarnen est eo ignobilior : Ergo causa princeps potest esse ignobilior esseAu. Nego propositionem : Asina Gim proprie non est causa muli, sed pars cauta, pars a
115쪽
tem causae principis potest esse ignobilior e
CAPUT ULTIMUM. De divisione Causs.
CAusa late sumpta dividi potest .in cau
sam cognitionis , quae aci cognitionem alicujus rei confert: & in causam rei , quae influit in esse effectus. Causa rei late sumpta subdividi potest in causam realem , quae influit in effectum a se realiter distinctum : & in virtualem , quae logicae tantum & per mentem influit in aliquid virtualiter tantum di 1hinctum, quo sensu essentiae causae sunt suarum proprietatum metaphysicarum. . Mausa realis dividitur a Philosopho , lib. h. Phys. c. 3. & lib. s. Metaphysicorum cap. 2. in causam per se,quae quatenus talis attingit eta .fectum : & causam per accidens s He qua divisone dicemus ad calcem hujus tractatus. Quaeritur hic legitima divisio causae per se, de qua teste Seneca, Epistola 66. tres fuerunt sententiae. Prima Stoicorum admittentium duo tantum catasarum genera , scilicet agens & patiens , hoc est, causam efficientem & materialem. Smunda Platonicorum, quinque causarum genera admittentium; nimirum efficientem, finalem , exemplarCm, materialem & formalem. Tertia Peripateti--rum, quatuor causarum genera statu Cn-
116쪽
tium; puta materialem, formalem, essicientem & finalem 3 cum quibus sit.
PRIMA CONCLUSIO. Peripatetica Causa dimisio adaquata est. PRobatur primo ex Aristotele , qui lib. 2.
Phy sicorum cap. 7. hunc causarum numerum colligit ex variis quaestionibus , quae
de effectu quopiam fieri possunt: Quaeri enim
potest de statua v. g. ex quo sit 3 & respoudetur per causam materialem per quid constituatur in e sse statuae 3 & respondetur per causam formalem : a quo sit &respondet unper causam essicientem: propter quid sit 3. M respondetur per causam finalem. Eadem adverbum fere repetit lib. s. Metaphysicorum c. 2. ω l. I.Metaph. c. 3. Nec dicas poste etiam quaeri ad cujus similitudinem sit , cui quae litoni respondendum erit per causam exemplarem : Nam disputatione sequenti ostendemus exemplar non consti tuere genus causae distinctum. Probatur secundo ratione. Tot sunt Causarum genera , quot sunt , quae diversimodE influunt in effectum naturalem ; Atqui quatuor sunt quae diversimode influunt in effe- ctum naturalem: Ergo quatuor sunt causa-Tum genera. Probatur minor. Nihil fit a seipso, ut dictum est capite superiori, articulo quarto:Ergo opus est eausa effciente. Agens non agit temerE, ut probatum est disputatione de fine : Ergo opus est fine propter quem agat. Non agit ex nihilo . Ergo opus est
117쪽
materia , ex qua agat. Introducit aliquid in illam materiam, alias nihil faceret: Ergo datur forma , per quam effectus in suo esse constituatur , ut patet inductione facta per omnes effectus phy sicos.sECUN D A CONCLUSIO. Superior disso non es immediatu. RAxio est, quia Causa potest immediati ulldividi in internam & e ternam. Causa interna est ea , UIae concurrit ad eia sectum, cujus pars est; ut materia componens & forma constituens seu informans. Causa externa est ea , quae non est pars siti essectus; ut causa efficiens & finaIis.
ULTIMA C ΟNC LUSIO. Superior dimisio non es infima. R duo est , quia ejus membra possunt sub
dividi , ut patebit agendo de singulis. Quaeres quis sit ordo inter i lias causas
Respondeo primo Ratione dignitatis cau- έas externas praecedere inter nas ; quia et iacomplora prassant incompletis : inter instr-Has , formalem nobiliorem esse materiali , quia i neodem ordine, rictus nobilior est po--ntia passiva : inter ex ernaes vero esse tentem praestare finali , qoia inciens ut sic , debet αα istore realiter ; finis vero intentionali
- Rζspondeo secundo. Ratioue causalitatis,
118쪽
4nalem esse omnium primam , quia caeterae non causant, nisi alicujus suis gratia , α proinde nisi motae a sine : post finalem sequiessicientem, quae respicit gd exemplar, & causam materialem reducit de potentia ad actum, hoc est ad causam laimallam , α proinde tam formalem esse omnium postremam orat. ne causalitatis. . Quapropter de catas in particulari posteriori hoc ordine dicemus; si prius tamen quaedam praemistismus de Eliactu. A p P E N D I X.
3 Elata sunt sim i comitione, inquit Phi- 1 losephus capi pe do Relatis unde ordo
do strinae postat , ut exposivioni causae , saevblieatio effectus stata jungarux . Emeruis dicitur etiam causatum dc opus. Definitur. Id ' ud p det 4 coinci per se-- fluente. Vel , Principiatum quod accipit esse ab ait o cum Opendentia. Sicut ergo causa constituitur inesse causae per causali rutam . ita effinus .constis uitur inesse effectus per dependentiam. Unde sicut ratio causae non convenit Personis producentibus sanctissimae Trinitatis;
Ita nec ratio effectus convenit Personis productis ejusdem Trinitatis : sed Prasona proin iducia io divitiis , dicitur terminus vel princi-Fiatum Produc pila non autem effectus via cavisti hocxii factum vel creatum. Hiuconctus Athanasius in suo symbolo : Fidu Patresolo es, nonfaiam, non creMisi i se
119쪽
xenitus. Spiritus Sanctus a Patre re Filio , non factus nec creatus , nec genitus ε, sed procedens.
Duae difficultates proponi possunt de effectu. Prior est de re productione effectus : posterior de possibilitate effectus a pluribus causis totalibus ejusdem generis & ordinis; quas sequentibus articulis solvemus.
RE productio definitur, Iterata rei produ-
De Reproductione duo quaeruntur. Primum est, utrum essectus corruptus , possit iterum produci secundum est, utrum effectus jam
existens possit iterum produci PARAGRAPHUS PRIOR. An effectus corruptus possit reproduci
eius eorruptus non potest naturaliter reproduci, PRobatur , tum authoritate Aristotelisti. I. de Anima cap. 3. tum ex illo celebri axiomate in Postpraedicamentis explicato a A privatione ad habitu non datur regressus. Tum ex eo quod nullus hactenus reproducitiones naturales sit expertus ἡ unde a cum
120쪽
sanctus Paulus in medio Areopagi de resurrectione mortuorum palam egisset, ab omnibus fere Areopagitis , quamvis eruditissimis, fuit irrisus; sicut prius irrisus etiam fuerat, eadem de causa, ab Epicureis & Stoicis Philo- sophis: ut habetur A etorum decimo- septimo
Objicies. Ferunt de quadam must a, quod occisa, solaribus radiis exposita, reviviscar. , Distinguo. Eo sensu quod ex ejus cadavere alia smi lis musta renascatur , esto; fides sit penes authores : Eo sensu quod eadem numero musca reviviscat, nego. Sic candela extincta iterum accenditur, non quoi eadem nume Io flamma ex ea reproducatur, sed similis.
aeuoviibet ens cori tum potest divinitus
PRobatur primo ex Fide , qua credimus
resurrectionem mortuorum. Quod si homo corruptus possit divinitus re produci,quid. ni caetera Probatur seeundis ratione. Res eorrupta non est decerioris conditionis quam si nunquam exstitisset. Atqui si nunquam exstitisset, potaset proiluei a Deo r Elgo adhuc potest. Dices , hoc argumentum probare possibilem esse naturaliter reproductionem. Distinguo. Secluso Dei decreto, concedo e eo p fixo , nego. Quippe fateor equum generantem a V. g. quantum est ex se, tam Dei IE M-