장음표시 사용
141쪽
centri non est in lapide , sed in Deci , a. quomoventur res or es insensiri vae, sicut sagitta a sagittante, ut loquitus sanctus Thomas,
Quaerit aer utram finis moveat per illam cognitionem tanquam pex rationem formalem motivam, vel per realem suam bonitatem ι seu i ut loquitur schola in utrum finis moveat secundum esse reale, vel secundum esse intemtionale. Reu N D A CONC Lus1 . Finis non meme eeundum esse intensionalι, sed se rudum este reale.
PRobatur primis. Per illud movet finis,per
quod respondetur ad quaestionem propter quid: Atqui ad quaestionem propter quid non respondetur esse intentionale finis , sed esse
rotale e quaerenti enim cur accersatur medicus , V. g. non respondetur, ut habeatur esse
intelionale,seu eogestio sanitatis sed ut habeatur ipsum esse reale sanitatis : Ergo, &c. Probatur secundo. Per illud causat finis, quod agens desiderat & quo obtento quietacit : Atqui agens non desiderat notitiam finis , nec ea obtenta quiescit ; sed de fiderae existentiam realem ipsius finis , qua sola ob-xenta quiescit, v. g. aegrotus non desiderat notitiam sanitatis , cum sanitatem nunquam melius noverit ; seiu desiderat sanitatis veram possessionem : Ergo, &e. Haec ratio colligitur ex Philosepho, libro primo ad Eudemum,ta finC.
142쪽
Οbi ieies primo. Finis movet tantum δε- eundum illud esse quod habet dum movete Aequi dum movet, saepius habet tantum ellia intentionale, ut cum aeger lethali morbo laborans agit propter sanitatem: Ergo movet tantum secundum esse intentionale. Distinguo minorem. Finis movens saepius habet tantum esse intentionale formale & ob-3ecti unx, concedo: sormale tantum, ne o. Distinouo consequens. Finis movet tantum secundum esse intentionale objectivum, eoi --do: Formale, ne So. Itaque est e intentionale duplex est, set Iicet formale, pura ipsa cognitio; & objectivam , puta objecturneonteum: Fateor finem causare seeundum esse inten Conale objectivum: sed concedo non causare secundum esse intentionale formale , seu secundum sui cognitionem. Objicies seeundo. Per illud finis causat, quo obtento quieseit agens : Atqui talis est: Cognitio; namque omnes, qui Philosophiae Mavant operam , v. g. obtenta cognitio quiescerent : Ergo finis movet secundum sat cognitionem. Distinguo minorem. obtenta cognitione quiescit ahens , dum intendit finem , cujus bonitas tota sita est in cognitione, eoncedo dum intendit finem , habentem bonitatem distinctam a eognitione, nego : At qui stadent speculabilibus , intendunt tantam cognitionem , ut finem: Non mirum est ergo , fica obtenta quiescant. Adde quod non quieta Cant etiam habita eognitione illius notitiae, quam intendunt ut finem: Alioqui PHIo-
143쪽
1 1 8 In Aristotelis Metaphsicam,
sophiae Auditores penetratis Pro lego menis Philosophiae , ce si arent a studiis. Urgebis. Ipsa cognitio movet agens ad agenaum : Ergo finis movet per cognitio
Distinguo antecedens. Cognitio movet agens ad agendum per bonitatem finis, quam agenti exhibet , concedo : per se , nego. Distinguo consequens: Ergo finis moVet per . Cognitionem , tanquam per conditionem sine qua non , concedo : tanquam per Viriu-tem motivam , nego. Sic ignis comburit pet Pproximationem , tanquam per conditiorinem; non autem tanquam per v irtutem combustivam: Idipsum autem est cognitio re pectu finis , quod est approximatio respectu aδentis , cognitio enim applicat veluti bo- itatem finis ipsi agenti, ut illud mo ere, possit. Objicies tertio. Quod nec habet, nec habere potest esse reale , non potest movere secundum esse reale : Atqui talis est interdum finis , ut cum homo lethaliter aegrotans sumit pharmacum. Ergo finis non moIez Ω-cund um esse reale. Distinguo majorem. Si non habeat esse reale verum vel apparens, concedo: si non habeat esse reale verum, sed habeat apparens , nego ' Finis autem nunquam causat,
nisi habeat bonitatem quandam saltem apparentem & cogitatam ut possibilem: At ut ait Philosophus l. 1. Phy sicorum c. 3. & l. s. Metia physicorum c. 1. ὶ utrum bonitas finis vera sit vel apparens nihil refert.
144쪽
Quaerunt hic nonnulli, utrum sinis moveat per suum esse reale praesens vel absens; sed responsio facilis est ; nam i Primo. Finis non movet per suum esse reale, ut absens , tanquam per virtutem motivam; quia agens finis absentiam non desiderat, sed praesentiam. Secundo. Finis ut obtinendus , movet secundum suum esse reale ut absens & possibile, tamquam per conditionem sine qua non , ni si enim finis cognosceretur ut absens & possibilis, non posset agens movere ad quidquam operandum propter ejus assecutionem, ut colligitur ex l. 8 Polit .c. 3. Tertio. Finis ut fruit iv ἡ retinendus , mΟ- . vel secundum suurn esse reale ut praesens , nisi enim finis praesens esse e , non satiaret agens, neque illud in sui fruitione retineret.
De causa litate finis in actu secundo. uaeritur per quid finis actu causet & in fluat in effectum. PRIMA CONCLUSIO. Causalitas finis in actu seruado est motio metaphorica, Olligitur ex Philosopho l. I. de Genera-
Probatur. Illud est causalitas finis in aetii secundo, quo intellecto finis intelligit ut actu causare, &quo sublato non intelligitur actu
145쪽
13 o In Aristo elis Metaphsicam,
causare: Atqui talis est motio metaphoriear Ergo , &c. Objicies. Si causalitas finis esset motio inetaphorica , finis effet tantum causa metaphorica ; quia talis est causa, qualis causa litas 3 eum per causalitatem causa eonstitu tur in esse causae: Atqni causalitas finis esset tantum metaphoriea : Ergo finis esset tantum causa metaphorica, quod repugnat primae conclusioni articuli primor Nego sequelam majoris : ad probationem, nego minorem: Non enim dixi , causalitatem finis esse causalitatem metaphoricam Ied esse motionem metaphoricam, quae duo malium differant. Sicut etaim virorem pratieue risum metaphoricam , non est virorem prati esse virorem metaphoricum,sed virorem yrari metaphorice risum vorari , propter analogiam cum risu hominis: Ita cau- Blitatem finis esse motionem metaphoricam , non est causalitatem finis esse causali
talem metaphoricam , sed tantum metaphorice vocari motionem seu attractioneIn, Propter analogiam quandam ctam vera motione
eraque attractione ; quia finis per suam Causalitatem agens veluti inovet & impellit ad agendum , illudque ad se trahit, sectandam illud Poetae. Trahit sua qκemque voluptas.
146쪽
Motio metaphorica nihil aliud est , quam aerio ventis prout fit ad tutuitum alic Asbonitatis allicientis.
Hobatur. Motio metaphorical ut diximus inest causalitaς finis ue causalitas autem finis est id, quo posito sequitur effectas in virtute finis : Atqui sola actio agentis, prout sit ad intuitum alicujus bonitatis allicientis eis ejusmodi: Ergo , &e. Confirmatur. Si causalitas finis eonsilieret in alio quam in actione agentisi , maximἡ m exhibitione seu repraesentatione alicujus bonitatis allieientis: Atqui non eonsistit in talx exhibitione, qua causalitas finis debet e me eas , qua sci lieet posita semper sequatur effectus : At ista exhibitio non est semperem cax, secundum illud Poetae. Video meliora , probόque : Deteriora sequor. Dices. Si causalitas finis foret efficax, tota Ieret libertatem : Falsam consequens : Ergo& antecedens. Distinguo majorem. Si foret essicax inde pendenter a consensu Voluntatis , tolleret libertatem , concedo : si dependenter a consensu voluntatis , tolleret libertatem, nego : Aeeficacia finis in hac vita dependens est a libero consensu voluntatis sese determinantis ad agendum ad tintaitum alicujus bonItatis
Objicies. Non potest esse eadem causalitas duarum causatam Leterogenearum: Atqui 11
147쪽
3 3 1 In Aristotelἰs Metaphsicam,
causalitas finis consisteret in actione agentisse adem foret causalitas duarum causarum heterogenearum: Ergo causalitas finis non consistit in actione agentiS. Distinguo majorem. Non potest esse eadem formaliter causalitas duarum causarum heterogenearum , concedo : non potest esse eadem entitative causalitas duarum causarum heterogenearum, nego : Sic eadem unio causalitas est materiae& formae. Actio ergo agenistis causalitas eis omnium causarum extrinsecarum, secundum diversas habitudines Se nnotationes ; nam prout venit phy sice ab agente , Vocatur actio & motio propria, estque causalitas agentis; prout sit ad intuitum alicujus bonitatis, dicitur allectio dil motio , metaphorica , estque causalitas finis proue. fit ad imitationem alicujus , dicitur assimilario , e stque causalitas exemplaris. .
ARTICULUS ULTIMUS. De σε ctibus Causa finalis.
FIn: s suam vim exercet, tum circa causam Lessicientem , ipsam ad suas actiones ita pellendo ; tum c rca media , ea aliquo modo sua bonitate respergendo. Quaeritur hic quinam sint essectus finis, tum ex parte cauis essicientis , tum ex parte
148쪽
omnes actiones causa licientis sunt
esse ius flnis. PRobδtur primo. Ea sunt effectus finis,'
quae fiunt propter finem & dependenter a bonitate finis : Atqui omnes actiones causae essicientis fiunt propter finem & dependenter a bonitate finis ; cum omnis cau se essiciens agat propter finem , ut in E prombavimus in Moralibus disputatione de fine. Ergo, &c. Probatur secundo. Omnis actio causae emcientis vel ver satur circa finem, vel circa media. Si circa media, certum est eam esse effectum finis, cum media ut sic, non nisi propter fi nem ex petantur di si circa finem, est etiam effectus finis ; in tantum enim fit, in quantum finis ad se allicit agens : Ergo, &c.. Objicies primo. Effectus finis debet fieri ex amore finis : Atqui amor finis non fit ex amore finis , alioqui daretur processus in infinitum , Ergo amor finis non est effectus fini S. Distinguo majorem. Hoc est, effectus finis debet fieri gratia finis , virtute finis, propter finem, concedo : hoc est , debet praesupponere amorem finis actualem, nego: At amor finis
fir gratia finis. Objicies secundo. Fruitio finis ultimi non est propter finem : Ergo non est effectus finis.
Distinguo antecedens. Fruitio finis ultimi
149쪽
non est propter finem asscquendum, concedo: retineudum , nego : Finis enim ultimus pota sessus , ad perpetuam sui retentionem & fiuitionem allicit. Hinc habetur primi Petri cap. I. quod in Deum desideront Angeliprosticere. Vel si mavis, respondebis fruitionem finis non esse quidem propter finem ultimum. formalem , sed propter objectivum. Sacu NDA CONCLusIO. Bonitaι. ordo, mensiura is nec estis Mediorum simi quεdammodo effectus Finis. PRimo enim. Media ut media omnem suam bonitatem habent in ordine ad finem sunde caeteris paribus , eo meliora sunt, quis inserviunt ad meliorem finem. Secundo. ordo mediorum venit aliquo modo a fine ε, postulat enim finis , ut unum medium alteri permittatur, v. g. sectio Venae, purgationi. Tertio Mensura passiva mediorum consistit in ordine ad finem ι debent enim media commensurari finibus : v. g. calcei pedibu , pharmaca omnibus sanandis. Finis ergo est mensura & regula activa medio ram ; ipse
vero uullam habet mensuram , nullum modum , terminum nul lum , nullam mediocritatem ; hinc bonum finale quo majus,eo me- Ilius:At medium non quo majus eo melius,ex M. Polit.c. s. sed quo magis fini commensuratum : non quo major calceus, eo melior, sed
quo magis pedi proponionatus. Et indexsti
150쪽
quod virtutes , quae versantur circa Deum immediate , nullum agnoscant excessum odi positum : caeterae vero contra , ut docuimus in Ethicis agendo de medio virtutum. Quarto denique. Necessitas mediorum venit a fine ε, media enim non sunt necessaria,
nisi ex hypothesi finis di necessarius est cibus, sed si velis vivere : necessarium studium, sed si Velis scire & sapere. sECTIO SECUNDA . De Causa Eglaisnte. CAPUT PRIMUM. De nomina, nationa ct existentia Causa sicientis. CAusa efficiens non tam patet quam
agens; quia Deus ut actionibus ad intra est agens et nec tamen in iis es: causa effi
Causa efficiens vocatur etiam,causa agens, causa productrix, opifex, conditor, movens; ab Aristotele principium motus & quietis,id est , produinionis & conservationis. Concipitur ut principium, a quo fit effe
Tam elara est existentia Causae effieientis, ut quemadmodum caeteri .motus per motum I calem, ut pote omnium notissimam expria