De sexti decimi saeculi in Francia artibus poeticis ..

61쪽

Un sentier

Ρourice ensvivant lesias dumis de Nicomache, Du harpeu de Calabre, et out ce que remache Vide et Minturne apres, j'a cest euVre appresta. Vidaminturnusque, ut aIt, nihil unquam aliud, quam V terum praecepta recantant oriStotelem et Flaccum vero pro ducibus ac magistris habet. Itaque in inturni Arte, quae quidem tanta oblivione jamdudum sepulta St, non inSistamus necesse est. Quod adsidam attinet, cujus opus, aikelini tempore, multis laudibus florebat, pauca de eo Sunt diSSerenda. Vidas Ars poetica, tres in libros divisa, multis annis prius edita suerat quum Gallus poeta suam incepisset l). Primo in libro quaeritur de instituendo vate, quid ejus judicium auresque insormet, ni scriptores ei sint legendi tum vero quae habeat poesis principia et quibus sontibus emanet. Secundus de inventione ac dispositione in epicis

carminibus disserit, quae prope Sola, ut tragi uiliam Flaccus, inluseri ac curare id videtur Tertius ad poeticam elocutionem totu Spectat. Ρaucissima sunt quae aikelinus ab Italo vate mutuatur Multa quidem in utroque poemate cognationem quandam reserunt Sed nulla plerumque alia est causa nisi quod ambo poetae Horatium imitantur testeS loci, quibus epicum carmen OdeStiu incipere poeta uterque jubet 2 auditoremque in media reS, non Secu ac notaS rapere 3j, Vel

etiam illis suadet, ut nonum in annum quidquid scripserint premant 4 . Quibusdam tamen in aliis non dubitari potest,

62쪽

quin idam ipsum aikolinus imitetur. In primi libri initio

Versus infra relati Muses, 'il est permis d'enseigne Pari des vers Et monueri'Helico les Suint ecrin OuVe ... haec Vidae carmina revocant, ex quibus totum opus principium sumit Sit a vestra mihi uvigare arcana per orbem, Pierides, penitusque Sacros recludere sontes.

Epici poematis imago, quam primo in libro aikelinus e primit, lineamenta quaedam a Vida, quamvis ipsa multo

longius pateat, arcessivit. Secundi libri versus Et comme nou voyon beaucou d'herbes planteos D union terroi en Pautre, et les gresses entees Dessu un auire pie dereches revenirEt de leur premier tronc perdre te SOuVenir, Tout de mesme les traiis, te phrase et la grace, Ρrenanti'une autre langue en nostre langue place,

Qv'un trait latini gre est nature franςOiS... hunc idae locum manifeste reserunt Ceu Sata, mutatoque solo elicius olim Cernimus ad caelum translata Surgere plantaS, ΡOma quoque utilius sucos oblita priores Ρroveniunt, etc. I in Poetarum inaequalem venam comparaverat Italu vates cum fluvii cursu Interdum et silvis frondes et sontibus humor Desunt, nec Victi semper cava flumina ripis Ρlena fluunt, nec semper agro Ver pingit apricos Sors eadem incerti contingit saepe poetis... q.

63쪽

Hanc similitudinem aikelinus his versibus imitatur

Et que jusque auxiord Orne et Sein to*oum Ν'emplissent regorgeant les rives de leur Oura. Ainsi stibio est parmis laseine positique. . . I). Tortium librum incipit Vida juventutem hortando ut sacros

sontes recludat Ν te opere incepto deterreat ardua meta Audendum, puer atque inVicto pectore agendum. Jam te Ρiorides summa e de rupe propinquum

Voce vocant, Viridique Ostentant stonde coronRm ...Hos versus, tertii quoque libri initio, noster poeta sibi ad-ciscit

64쪽

Et rombre des maisons, des oum et de chasteaux Cette eau tu repreSente a cristat de se ea Il4'e ouit de voi que ronde tu raporteΡariun doubie plaisi ces forest e la sorte Tout ainsi te poete en Se Ver ra*ira Ρa diversiasse-temps cetu quides lira, Esmerveille de Oi iant de choses si belles En Se Ver repeignant te chose naturelleS, Et de Oi Somesprit de ce monile distrati Mireri'un auire mondem autre beau portrait. Quibus in versibus hunc latini poematis locum prope tranScriptum Sse apparet Ceu cum orto olim placidi liquidissima ponti AEquora vicina Spectat de rupe Viator, Tantum illi subjecta oculis est mobilis unda Ille tamen silvas interque virentia prata

InSpicien miratur, aquae quae purior humor Cuncta refert, captosque eludit imagine visus Νο aliter Vates nunc huc traducere mentes

Nunc illuc, animisque legentum apponere gaudet DiverSa rerum Species, dum taedia vitai l . Non longius patent ea quae aikelinus ex Vidae Arte poetica in Suam transtulit itaque dici potest in guris quibusdam et scribendi ornamentis totam versari imitationem. Quod ad praecepta, ad leges, ad poeticae arti quasi silvam et materiem Spectat, nihil prorsus ab Italo poeta Gallus assumpsit. Ab Horatio et Aristotele quidquid ad ipsam poesis medullam pertinet, diligentissimus veterum discipulus, arceSSiVit. Flacci Ars poetica et quaedam ejusdem epistulae plurimae obtulerunt vel documenta de Graeco Latinaeque poesis historia, vel praecepta ad diversa scribendi genera apta,

65쪽

vel etiam consilia judicia, variasque de tota poesi sen-

Quantum ad antiquae poeticae historiam, elegorum et Iamborum inventionem aikelinus secundum oratium memorat l) docet quomodo priscae scaenae arti motum et

luxuriem paulatim addiderit tibicen 2 satyrici poematis origines explicat 3 quae initia habuerit tragicum opus ostendit 4 ; veteris comoediae licentiam increpati'.

Do variis scribendi generibus nulla praecepta dat Flaccus, quae non apud Valkelinum inveniantur. Pleraque ad epi- cum carmen dramaticaque poemata pertinent. Vatem Gallus poeta monet, ut sibi convenientia quoties nova formetur

persona, lingat ' non ex fulgore sumum sed ex sumo lucem des p), ad eventum semper sestinet 8), primo medium medioque imum rectissime aptet 0j, quaedam ex Spect torum oculis tollat l* vetat ne sabula quinto actu vel minor vel productior componatur il), ne deus temere intersit l2 , ne quarta persona loqui laboret liu chori Omcia et partes in tragico carmine explanat l4). Quod ad consilia judicia, Variasque de tota poesi sententias attinet, Flaccum Valkelinus per Omnia Sequitur praecipit et ipse ut poema quodvis simplex sit et unum l5ὶ, ne vates culpae alicujus fuga in vitium ducatur l*, ut di-Versa operis parte cogere in totum discat l73, ut materiam Viribus suis sequam sumat l83 quae sit ordinis virtus docet is , quomodo nova nuperque ficta vocabula idem sint habitura 20 , quibus vicibus Vel cadant vel renascantur

66쪽

verba l), quam dissicile sit proprie communia dicere 23, quo pacto steri deboat imitatio 3 aetatis cujusque moressiungit 4 . poetae incium demonstrat φ). Ma memorat quae sibi ipsi vates sacere solent 6); vetera exemplaria assidue versari jubet Tin de priscorum poetarum immeritis laudibus detrahit 83 genti suae gratulatur, quod nihil intentatum reliquit, vatibusque suadet ne limae labore offendantur 9ὶ eos deridet, qui nec ungues nec barbam curant ponere l* se coli ipse comparat, quae, Secandi exsors serrum valet acutum reddere it Precte sapere Scribendi principium et sontem ess ostendit in vitae exempla doctum imitatorem respicere jubet l33 de puerorum illiborali institutions qu0ritur 143 consilia aliqua de Verisimilitudine, de venia quibusdam vitiis concedenda adicit, picturam cum poesi conseri, mediocres poetas Helicone excludit l5ὶ indignatur quod docti indoctique passim

poemata conScribunt, et carmina OVem per anno premi

praecipit l6ὶ vitae iam a poetis monstratam esse testatur l7ὶ assentatores arcet l8 boni prudentisquo amiciossicium indicat l0ὶ vesanos poetas exagitat et acerbis denique recitatoribus illudit 20ὶ .

In infinitum evadunt, ut apparet, ea quae ab Horatio Valkolinus petiit vero dici potest totam Romani poetae Artem ab eo translatam esse, Si modo ii loci, brevissimi quidem raris8imique, excipiuntur, qui Gallorum moribus et auribus nullo modo accommodari poterant Ρrimus Val-kolini libor centum et triginta quinque Flacci Versus On-

67쪽

tinet secundus ducentesimo octogesimo Latinas Artis carmine terminatur tertius denique reliqua omnia comprehendit. Itaque Galli poetae opus nihil aliud est, nisi epistulae ad isones interpretatio aliqua, cui quidem

consilia, exempla, documenta, ad novorum temporum occasionem condicionemque accommodata, quotiens sub

calamum obiter veniunt, aikelinus addidit quamque Aristotelicae Artis, decimum jam annum in Gallia notae, philosophicis quibusdam futtilamentis magnifice instravit. Aristoteles enim, cujus auctoritas, si ad summam intellegendi disciplinam respicias, nuperrime impelli ac lab sactari coepta erat, jam intra poesis qua si domicilium magis in dies hanc omnium rerum dominationem cons quebatur, quae per duo secula poesim nostram oppressit. Primus caligor ejus Arte poetica se ipse tuitus erat ex eadem saepe aikelinus praecepta et documenta hausti,

quae jam recensebimus ac perpendemUS.

Flaccus quidem poetis dudum prope unicus dux habitus erat sed epistula ad isones non pro justa legitimaque Arte judicari potest ratione enim ac via non procedit Horatius familiaris cujusdam sermonis facilitatem ac licentiam prae se fert. Cum igitur sexti decimi saeculi recentioribus poetis tum expressa aliqua auctoritate, tum certis quibusdam elementis, ex philosophia tractis, opus esset, quibus nitterentur, communi demum consensu ad Aristotelem confugerunt, a quo Solo gravissimam pariter ac certissimam disciplinam petere poterant. Immo, quae apud Graecum philosophum pro vitiis nos habemus, ea ipsa ad illorum utilitatem optime accommodabantur: quidquid enim in poesi ad excogitandi sentiendique vim pertinet artissimis legibus Aristoteles circumscribere solet, cujus austera ratio, nullis temperamentis mitigata, nihil incertum inordinatumque usquam relinquere conatur. Itaque ejus Ars poetica tanquam codex nescio quis brevi acta Est et formularum tabula quaedam, quibus inclusa est Oe-

68쪽

tarum vena. Cum tragoediae lege docet, eam in sex parteS, neque plure neque pauciores, distribuit epici carminis vim expressa definitione restringit, formam certis condicionibus necessitati l usque subicit, amplitudinem vero angustis finibus terminat. Hae inexorabiles surdaeque legos temporum imperitis mire opitulabantur, in quibus Galli poetae, majorum disciplina funditus repudiata, d mesticam poesim ab integro incohare Susceperant Tot persectis antiquitatis operibus tot variis generibus stup lacti, in omnium rerum tumultum certe incidissent nisi ducem ac magistrum invenissent, qui incertos et perturbatos eorum animos omni fluctuatione levaret. Non aliam ob causam in Aristotelis Verba jurare coeperunt graecus philosophus iis quasi totius antiquitatis oraculum sui roristotelica norma quidquid componere tentabant, metiri jam Sueverunt l). Valkelinus ipse, quamvis Aristotelis formulas aliquando caveat, eju auctoritati Saepius e regendum commodat. Quid ab illo assumpserit, dehinc quaeremus ea primum nobis recensenda MSim Sunt, quae Singula poeticae genera contingunt deinde vero de summis ejusdem principiis.

qualem ad graeci philosophi exemplar aikelinus inso

mat, pauca diSSeremUS. Aristotelis Ars poetica do comoedia in transitu et stri tim quaerit, totaque, ut jam antea dictum est, in tragoedia et in epico carmine verSatur. Comoediae tamen aristotelicam delinitionem non committit Vulkelinus ut omittat. La comedi est don une contresaisance D'un saltriu'ο tient meschant parcia commune uSance, Mais non pas si meschant qula sumeschancete Un remside ne puisse estre te aporia Comme quan u garso une stile a ravis

69쪽

Itom de tragoedia. Mais te subet tragic est unaait imitsi De chOSe grave et juste, en Se ver limite, Auque ona doli voir de ras reux, diterribie, Dulit0yable auSSi l)... Dixerat Aristoteles tragoediam solis conversione plerumque circumscriptam esse 2 his terminis multo severius etiam Valkelinus, non tragoediam modo, sed comoediam quoque definit: Le tragic te comic dedans unedournee Comprendis que ait rauire Psipopee a cours de son

Le theatre amat ne doti estro empli D'un argument plus long quei'un our accompli 3 . De Homorico argite judicium graeci philosophi Gallus

poeta Sequitur Ausodme tragic se raporte et resere In Iliade en soy Lemargite d'Homere Respondoit a comic, o des homme mOyenS Comme des plus grand rois , des humbies citoyens Se oyoit lamature et la auon bourgeoise Commerueroique scrite encla langue gregeoise, etc. 4). Quod ad epicum genus attinet, ab ristotele aikelinus prosi emutis notionem accipit I). Ea resert quae de praecipuae in heroΙc poemate personae natura ac moribus

philosophus tradit 6

70쪽

Quidquid denique de atticae comoediae initiis de graecae tragoediae origine aikelinus memorat ab Aristotele vel ab ejus interpretibus hausta sunt i ab iis certe accepit quomodo per Vindemiam, juxta altare cui hirci exta imposita orant, dithyrambicis carminibus Bacchus pater celebraretur, quibusque Vicibus ex his lyricis cantibus nata sit tragoedia et adol6verit 2 . De Variis poeticae generibus non plura ab Aristotele a cessita sed ipsum graecae Artis principium aikolinus assumit, ad quod philosophus totam poesi naturam rationemque redegerat. Nihil autem aliud est quam imitandi nobis insita facultas quaedam docet Aristoteles ex hac vi

ortum esse totum poetae opus et mcium, qua quidem Veli 3 menter impulSi, SiVe reS, quae Sub SenSuS DOStro cadunt, Sive Species quaSdam animo nostro lictas et excogitatas imitamur ab hoc sonte derivant variae omnium liberalium artium ipsiusque poesis formae. Omnem hanc graecae Artis partem aikelinus imitatur, qua Aristoteles, ex his elementis prosectus, ipsam poesis originem explanat Variorumque generum initia. O void aussi que Phom me ab ant de SamaisSance, Lemombre, Pharmoni et la contresai Sance, Trois potnis que te poete observe e tou Se VerS,Que declaraoni venus tous te genres diversQu'on a de posiste, a raison que naiSSante Premier ei te natur e tous contres aisante