장음표시 사용
101쪽
vitae, illius aureolam promereatur 3 Respondebo assirmative cum eodem Doctore Angelico ibidcm ad a. quaest quia Virginitas mentis contrario proposito interrupta , reparari P test, secus virginitas corporis. Ex quo infert Paludatius in .. distinet. 4'. quaest. 8. art. q. nec aureolam virginitatis illam amittere, quae contra suam voluntatem o ppressa , corporia integritatem perdidit , si post factum conse si, & postea , proposito resumpto, virginitatem seruauit usqtie ad mortem ; eo quod consensus posterior non fuit causa prioris actus,& aliunde sola mutatio interioris propositi non tollit virginitatem , si iterum resumpto proposito seritetiir. Ex quo intelliges, virginitatem non amitti , nec illius aureolam , nisshaec duo simul concurrant, & corpinis corruptio, & consensu s in illam. . . Demum Doctoris aureoIa tria requirit, primum, Ut quis actu doceat, non enim com- na debetur potenti certare, sed actu certanti. Secundum, ut doceat ea quae ad salutem spectant, non enim cuicunqtie doctrinae debetur
aureola, sed illi duntaxat quae ad sa lutem diarigitur , iuxta illud Danielis ra. qu ad Lus
fiam erudiunt mulsos, quasi stetiae ira perpe μεα aeternitates . Tertium est, ut id recta faciat
intentione, id est propter vii litatem anim
rum , & gloriam Dei s secus , fi ob gloriam
propriam, & vanam sui aestimationem a Non requiritur tamen, ut illa qui docet sit Prael tus , vel in Theologia graduatus aut quod doceat vom & praedicatione; sed suffcit quod id faciat scripto , vel lectione, vel quod pi, .uatim & secreto .p oenitentes in consessionali
102쪽
De Beatitudἰne. s instruat. Vnde. Doctoris aureolam promerentur, non selum Praelati, Doctores, & Pra dicatores, sed etiam Scriptores, Lectores, &Coni effores.
Xpedito . Tractatu de beatitudine, agendum est de med ijs quibus in Iam assequimur', quae siunt actus humani Sed qAia prima Sc generalis conditio aetuum humanorum est ut a volantate proc dant. vi de volunt arii nominantur,priusquam de i psis in particulari disseramus, breuis Tra- dia tus praemittendus est , in quo agemus primo de voJuntario, secundo de inuoluntario, tertio de mixto ex utroque , qua tib de voluntario libero , seu de libertate , quae radix &funda mentum est totius bonitatis. & malitiae
103쪽
Voluntarium communiter definitur, quod est a principio intrinseco , o m cognition sinis. Dicitur ἀρνῖncipio intrinseco, vidistinguattvr a motivviolento , qui est a principio Oxtrinseco, ut dicitur γ. physic. Addhur eum estgnitionesinu, ut distinguatura motu naturali , cuius principium est quidem internum, ted a nulla praelucente cognitione dirigitur. Vnde actus vepetationi' , & nutritionis &quicumque voIuntatis imperio non siibduntur,x t prima cognitio finis, quae non procedit eSalia cogni tione , ctim sit ipsa prima cognitiis, , voliintvij, moue adeo humani, dici non pinsint; eo quod , etiam nolentibus nobis, hu-
.iusmodi actus exerceantur. Porro cum dis
plex sit cognitioefinis una perfecta quae a Frehendit non setium rem quae est finis. , sed etiam xationem finis, & proportionem medio rum ad ipsim, & competit homini x alia impersectae, quae in sela rei quae sinis est apprenensione sistit, nec rationem finesem consid xat, quae reperitur in brutis animantibus; du plex est Voluntarium , Vmiin perlaetum, hininini conueniens; a laevum' imperfectum, con petens brutis animantibus . item in homine voluntarium aliud est liberum , quod ita pru-
104쪽
cedit a suo principio, χt positis omnibus ad procedendum requisitis , adhuc possit non Procedere : aliud Mecessarium P quod positis omnibus praerequisitis , ita procedit, ut ia Possit non procedere. Quod adhuc est duplex,
Vnum proueniens ex impersectione cognitionis , quo pacto instus primo primi & indeliberati in homine sint nece siarii: alterum procedens ex summa perseetione.cognitionis, &obiecti adaequantis capacitatem potentiae, a que adeo oblective determ i na ni is ri l lam alsui persecutionein , & sic amor beatificus est necessarius, quia regulatur per visionem beatam, quae tollit cindifferentiam obiectivam
indici j, & Deum ut in se est clare voluntati
Est autem aliqua controuersia inter The Iogos, an ratio voluntarij persemus reperiatur in actibus liberis, quam in necessarijs s
Gindo mod ' V. g. an amor quo libere Deum
hic diligimus , sit magis voluntarius , quam amor beatificus, quo beati Deum necessario amant in patria λ Respondeo negariti contra Vasqueet, & Lorcam'. Ratio fundamentalis
est, quia voluntarium est id quod procedit a principim intrinseco, cum cognitione finis: Ergo ille actus est perfeci tori modo volunta- Iius , qui a principio magis intrinseco, Raperseetiori cognitione procedit: Atqui amoebeatificus est magis ab intrinseco, quam amor Viae, cum toto connatu seratur in Deum, & ex
persectiori cognitione procedat; dimanat enim a visione beatifica , quae est persectissimaeognitio vitimi sinis Ergo est magis voluntarius. Id apertius constat in actibus diuinis,
105쪽
9o ' Trazatus II. quis enim dicat anagrem necessariui, quo Deus seipsum diligit, non esset illi magis voluntarium, quam ille quo libere diligit crea turas ; Sc amorem notionalem quo Spiritus Sanctiis prod icitur , minus esse voluntarium Deo, productione huius uniuersi . ι Nec obstit quod S. Thomas interdum dicat actus notionales in Deo , non esse perfecte v Iuntarios ; nam vel sumit voluntarium pro libero, vel loquitur de generatione Fi iij , quae non est voluntaria formaticer , ctim Filius non procedat a voluntate, scd ab intellemi, sed tantim concomitanter; quia Pater vult gen rare, &in tali generatione sibi complacet, Ut ipsemet S. Doctor expbicat I. p. q. I. art. z. Non obest etiam quod hic q. 6. art. 2. Persectam rationem voluntarij tribuat ijs soliin1 actibus qui cum libertate & deliberationciprocedunt, quosve laus &jvituperium comi tantur Nam sol tim ponit exemplum quoddam volumari; perfecti , in eo quod nobis aiot lux est, s il laet in actu libero, ex quo non licet in-Drre, non dari voluntarium persectum sine li- bertate. Sicut si qhiis dicat, animal distinet ubtur a planta in eo quod sentit, quemadmodum videmus hominem sentire, inde non licet colligere, quod 1 olum licmines sentiant , non
D cds, modus operandi libere , clim contremat naturae rationali, secundum gradum persectionis quem habet si per irrationalem, est perfectior modo operandi necessario: Ergo ratio voluntat i; perfectius isti competit.. Respondeo distinguendo Antecedens: est
106쪽
De voluntario, se inuoluntario. 'Iquitur cognitionem imperfectam , concedo Antecedens. Modo operandi necessario, qui oritur ex cognitione perfecta , nego Antecedes. Sicut enim modus operadi libere est proprius naturae rationalis,quatenus excedit omnes alias naturas inferiores; ita & mcdus oporandi necessario, sequens perfectam co niti nem , ut patet in amore beatifico s ille enim conuenit creaturae intellectuali, prout omne
alias naturas inserioreS excedit. . - . Virum emissio, ut sit 'voluntaria, requiνας debitum non omittendi
Egant Aluaren, Martineae, & Ioannes a S. Thoma: affirmant Ca tetanus, Conradus, Medina, Ildephonsus, Sal m at i censes,C riel, & plures alii, quae sententia videtur probabilior, & menti S. Doctoris hic q. s. art. 3.
Pro resoluitane, obseruamltim est cum Sa manticensibus , omissionem aliquam duplicister posse conti ngere , nimirum per non positionem actus, vel per cessationem & interr ptionem actus iam incoepti: V. g. potest alia quis omittere missam duobus modis, primo 1l illam nullatenus audiat, secundo si in m dio.mita aduertenter exeat de Ecclesia, adludendum vel studendum. Hoc posito. Dicendum est, omissionem quae praecise estifer non positionem aetiis , non posse esse vo-untariam, sine debito non omittendi, bene
tamen illam quae est per cessationem, & inter-
107쪽
rliptionera actus iam incoepti. Prima pars probatur. Vt omissio sit volum 'aria, debet aliquo modo causari a voluntate, clim de ratione voluntar ij sit esse a princia' o intrinseco: Atqlii omissio quae est praeciso prenegationem actus, non potest ullo modo causari a voluntate, nisi adsit debitum : Ergo cosecluso non potest e sie voluntaria. Maior coniat, minor probatur. Omissio non potest cau-3 ri a voluntate, nisi causetur vel tanquana priuatio, vel rara litam negatio: Si causctutranqu am priuatio,. manifeste requirit debitis, elim priuatio non iit nisi sormae debitae. Si v TO causetur tanquam pura negatio amis omis requiritur necessario quod 'raecedat ipse actus , quia negationes non aliter positi ni fieri& introduci de nouo , nisi quatenus formae oppositae praeexistentes destrinintui;vt constat in negatione lucis quae alio modo fieri nequit, quam destruendo ipsam lucem. Non potest ergo omissio actus a volui tale causari, nisi vel immediate praecedat actus qui omittitur , vel debitum non omittendi. Ex hoc probata mala it secunda pars concitigonis: nam qui expellit aliquam formam ab aliquo sub ecto, eo ipso, secluso omni debito, causat in eo non esse talis formae::Ergo climvoluntas tollit & corrumpit actum praeex, stentem, causet, secluso quocuinq; debito,non esie &omissionem talis amis. Et certe quis dicat hominem existentem in Ecclesia , audientem sacrum, in medio Misiae aduertenter exire de Ecclesia ad ludendum , & tamen 1 Ium non voluntarie omittere Missam, quia id
facit in die pr.esto; vel non magis yolimram
108쪽
riEM istam praetermittere , quam Prandium, de quo non cogitat: Ergo omissio quae est per cessionem &interruptionem actus iam incoepti, potest esse voliuntaxia , sine debito noni omittendi
Obijcies primo retra primam partem conclusionis : Voluntarium definitur quod est a principio intrinseco, cum cognitione finis: Sed etiam si non sit praeceptum , omisso praeti ista est a principio intrinseco , cum Gognitione finis cum enim praeceptum forinsecus sonans sit quid mere extrinsecta, impertinenter se habet ad rationem principij intrinleci: Ergo seclusi
praecepto omissio praeui sa voluntaria est.' Respondeo , concessa maiori, negando mi- : norem, secluse enim praecepto, omissio quae praecise est per negationem actus, non potest causari a voluntate ; quia non potest ab illa causari, nisi ut priuatio , quae requirit nece Gfario debitum & exigentiam so mae. Nec valet quod ait quidam Recentior , cogitatio- nem seu aduertentiam rationis circa a cluna qui omittitur, sussicere ut eius omissio induat rationem priuationis , subindeq; voluntaria sit Privatio enim importat essentialiter debitum seu exigentium sormae: simplex autem cogitatio seu aduertentia celebrationis Missae v. g.die qua non obligat eius praeceptum , non caulat debitum seu exigentiam auditionis Missae,cum talis cogitatio non dictet tali die e ste audien da m Mi gam, sed tantum eam audiri posse: I: Ergo talis cogitatio seu aduertentia celebra tionis Milita, non fiuisicit ad hoc quod ellis omissio in die feriali induat rationem priua-
rionis, & voluntaria sit. Ad probationem
109쪽
' ' ' Tractatur II. vero minoris , dicendum est , quod quamuis praeceptum sit quid extrinsecum , ncn ta trienimpertinenter se habet ad rationem voluntarij, quod est a principio intrinseco . sed est
conditio necessaria ut omissio causetur a v Iuntate , subindeque voluntaria sit ; quia , ut mox dicebamus, non potest causari a voluntate , nisi habeat rationem priuationis, nec talem rationem induere, nisi supponat prae
Obijcies secundo : inod est in potestate
Voluntatis , voluntarium est : Sed omissio Mis. sae, etiam si non sit praecepIum, est in Potestate voluntatis: Ergo voluntaria est . . Respondeo distinguendo maiorem : Quod est in potestate voluntatis, Voluntarium ell, inpotentia concedo: in aetii nego & concessa minori , distinguo consequens distinctione maioris. Quod diximus de voluntario, dicendum est etiam de libero , quod est quaedam species voluntarii , quod enim est in potestate voluntatis , cum indisserentia & potestate ad eius omissionem , est liberum in potentia & in actii primo, non vero in actu secundo, si nul- tum sit libertatis exercitium. De quo iusius in Tractatu de peccatis. Ex dictis insertur , effemim qui seqvitur ad omissionem, non esse voluntarium , nisi sit v luntaria ipsa omisito, atque adeo nisi vel ii modiate praecedat adius qui omittitur , Vel d bitum non omittendi : V g. omittit quis gubernare navim , ex ola omissione sequitur nauis stibmersio , luitu simodi submersio non erit voluntaria, nisi is qui omittit, teneatur dirigore illa, vel saltem actualis directio praecedat, I
110쪽
interrum atur. Ratio manifesta est, nam prae dictus effectus non reducitur in Voluntatem , nec participat rationem voluntari j, nisi media omistione , unde ubi haec non fuerit voluntaria , nec talis effectus voluntarius erit: cum ergo ad hoc ut omissio voluntaria sit, unum ex praedictis , scilicet vel debitum a eius omissi, vel praeexistentia eius rea uiratur , ut sit Praostenduntas, consequens est, idem a fortiori a equiri , ut Gestus ex illa secutus . volun
OVatuor sunt causae inuoluntarij : violen
tia , metus , concupiscentia , seu passio . Vericinens , & ignorantia : Sicut enim volun - ' - . tarium causatur ex duplici principio , nimi- . Ium ex Voluntate seu appetita operante, qui est principium intria secum, & ex cogniti otiudirigente ; ita oporter quod oppositum eius , scilicet inuoluinarium causetur ex oppositis principiis, & proueniat vel ex eo quod Operatio procedat a principio extrinseco , ut contin- et git in his quae ex violentia aut metu fiunt, aut quia tollitur , Vel ligatur, aut turbatur Cogni tio, sicut fit per ignorantiam & concupi scentiam seu passi nem. Verum quia ea solum tuae fiunt ex violentia , seu inuoluntaria sin- Pli citer , ea vero q uae fiunt ex metu , concupi- 'escentia, & ignorantia , sunt mixta ex volunta-