장음표시 사용
111쪽
rio & inuoluntario, de primo soli: m hic age - a is de alis vero capite laquenti. i Violentum ergo a Philosophis delimitu ouod est Eprincipio extrinseco , p otioncmIe- 1 Mente , m, quod non debet intelligi pure ne-
at ille qua si suficiat subiectum cui I is inter-
ur, non cooperari motisi violento led e lana positive, ita ut passum positive renitatura enti extrinseco resistat . Ex qua intel liges,llaec quatuor nomina, necessarium, sinolentum, coactum, in uoluntarium , quae interdum confinduntur, inter se differre. , secundum clI- uersas formalitates quas exprimunt. Nece sta. rium enim dicitur, prout opponitur contin-Henti seu indifferenti, & importat determina tionem ad unum , excludendo facultatem a oppositum . Violentum includit quidem eandem necessitatem & determinationem ex parte
citis qui patitur violentiam , sed radditi ipi'. necessarium , quod sit a principio extrinseco, quia a principio proprio & intrinseco nihil violentatur, cum tamen possit aliquid neri neces ario, & tamΤn esse a principio intrin- , seco, ut patet in brutis, & in motibus prim νrimis. Coachim fere idem est quod vioIentuna, sed proprie loquendo coactum Ioluin opponitur spontaneo seu voluntario, ideoque sollim imie nitur in cognoscenti lim ; violentum vero etiam in rebus In animatis reperitui , Ni cum lapis proijcitur iursum. Inuolunt Titini interdum sumitur pro c'acto aut vi lento, sed tame in latius patet, quia p test contingere suod aliquid sit inuoluntarium non selliin ratione violentiae , aed etiam Iatione tonorantiae, & ex defectu cognitionis ,
112쪽
Ut capite sequenti dicemus. Quaerunt hic Theologi, an voluntas hil ma-na , Vel aliae res creatae, possint pati violentiam a Deo. & ab illo cogi ρ Pro res olutione
Dico primo, per nullam potentiam potest inferri violentia voluntati in acta ab ea elici'to . Ratio est, quia omnis actus elicitus a vo-Iuntate est essendialiter voluntarius, cum sit a principio intrinseco , cum cogniticiae finis; imo est quaedam actualis inclinatio voluntatis, Ergo non potest esse coactus aut violet tus , iiixta illud Anseliau lib. de libero arbit.
Dicos primo, luntas in actu elicito potest
necessitari a Deo, ut patet in amore beatifico: Ergo & cogi Sel nego coalequentiam adhuc enim ut voluntas in actu elicito necessitetur , si ficit quod sine indifferentia iudicij
moueatur & applicetur ad illuna; Vt vero cogeretur deberet talis .actus esse a principio extrinseco, cum resistentia intrinseci, quod repta 'nat actui voluntatis, cum ectentialiter sit actuu vitalis, te actualis eius inclinatio. Dices secundo, Deus potest voluntatem inclinatam in aliquod obiectum , V. g in odium inimici, per motionem essicacem incli. nare in oppositum , eamque de odio in amorem transferre: Ergo potest illi inferre violentiam, etiam quantum ad actus elicitos. Respondeo, concesso Antecedente , negando consequentiam , ut enim egregie discurrit
D. Thornas qu. 22. de verit. art. 8. Quantum c mgue 'ν luntes immutetur in aliquiἀ non
113쪽
ctio autem O victentia est contra inclinationem illius 3 ei quae cogitur . Ctim igitur Deus vo- 'ltintatem immutat, facit ut praecedenti inclinationi succedat alia inclinatio , ita χt prima au- iferator , O secunda maneat , unde illud ad
clinationi ta ea i Eli, sed inclinationi quae trius
inerat, Ῥnde non es Ῥiolenua , ne P e ccailio. D ices tertio. Peccatu in est contra natura,
lem hominis inclinationcm , ut dicitur in tractam de peccatis 3 Ergo quando bonio pec'cat, facit contra naturalem instinationem, &per consequens patitur Violentiam Respondeo peccatum esse contra naturalem inclinationem hominis in adaequatam & Parntialem, quam, ut rationalis est , habet ad bonum honestum & rationi consonum, quod est obiectum partiale , & in admittat tim Volunt γtis human ; non. tamen contra eius inclinationem totalem & adsequatam, qua fertur insutim obiectum adaequatum, quod est bonum incommuni, prout ab strahit a vero vel app*renti , ab liniae sto, vel delectabili : Vnde licet actus peccati pollit dici violontus homini feci indoin quid , non tamen simpliciter & ab
vico secundo, voluntas potest pati violentiam, quantum ad actus ab ea imperatos , Scab ali)s potent ijs interioribus elicitos. Patet hoc, nam alia illin potentiarum actus possunt vel exerceri vel impediri contra inclinati nem Voluntatis : v. g. possunt homini nolenti .
Videre, oculi vi aperui: in quo casti viso illa
114쪽
non esset quid tin violenta respectu potentist visitur, cuin ab illa ut a principio intrinseco
procederet, bene tamen respectit voluntatis, quae illi reniteretur; unde cum voluntas sit inclinatio uniuersalis , tendens ad boni. m lG-tius suppositi, talis visio absolute violenta dici deberet. Dico tertio, non so lum voluntatem , sed nec ullam etiam creaturam, posse pati violentiam a Deo. Fatio est , quia violentum sim-
p liciter est quod fit contra principalem inclinationem creaturae : Scd omne quod fit a Deo in creaturis , prout ab illo fit, est iuxta praeciapuam illarum inclinationem : Ergo nihil hu-nis modi potest dici simpliciter violentum. Maior constat, minor probatur. In qualibe tcreatura praecipua & silperior inclinatio est ad obcdiendum Deo omnium creatori & gubernatori ; sitie faciendo quod vult eam facere, siue recipi cndo quidquid in ea vult fieri: ΕΘgo totum rei quod Deus in creaturis fit vel facere potest, fit sectu sim praecipuam illarum inclinationem . Consequciatia patet, Antecedens probatur a D. Thoma I. p. qu. O. art.
s. hoc dii cui su : Qiicd est alterius maiorem habet inclinationem in id cuius est , quam in bonum proprium : Sed quaelibet creatura est pars uniuersi, aliquid Dei: Ergo maiorem habet inclinationem in bonum uniuersi, & ad obcdiendum Deo , quam ad bonum sbi proprium & conueniens . Minor constat, mai rem vero declarat D. Thomas exemplo manus, quae seipsam naturaliter exponit ictui, ad conseruationem totius corporis, & virtuosi ci liis , qui se exponit mortis periculo , pio tin. E 2 tius
115쪽
tui; rei preblicae conseruatione . Idem constat in creaturis insensib ilibus, licet enim graue ex propria inclinatione per grauitatem tendat deorsum, & leue per icilitarem sursiim, tamen ne detur vacuam , graue propriae grailitatis oblitum ascendit, se leue contempta leuitate descendit: Ergo naturaliter raragis inclinatur pars in bonum totius quam in bonum proprium . Confirmatur : Omnis creatura naturaliter magis inclinatur in finem , quam in media; opposita enim inclinatro est inordinata , sub indeque non potest esse a Deo creaturae impressa : Sed bonum vnitiersi' Eu bonum diuinum , sitiat finis bonorum particularium , in
quae creaturae inclinantur : Ergo creaturae
magis inclinantur in bonum diuinum, & ad obediendum Deo, ut creatori & gubernatori, quam in bonum sibi proprium & conna urale.
Vnde Sapient. 16. dicitur : Igni r 'ut n trirentur issii, etiam suae Pirtutis oblitus est cne α-
rura enim tibi factori deseruiens , &c. Quibus verbis Scriptura declarat, quod dum creaturae a Deo mouentur ad effectum aliquem qui videtur contra inclinationem propriae naturae,
qua si obliuiscunnit huius isodi inclinationis, sibi sciendo illam potentiae obedientiali, per quam Deo: l nutum iusseruiunt; sicque praedieta inclinatis in ordine ad resistentiae cis
et an , est ibi veluti sub obliuione , & quasi
non esset. Hinc Augustinus lib. 26. contra Faustum ait quod Deus creator O condiιor omni creaturarum , nihil eontra nat ram facit id enim est euique naturale , quod ille fa- i; a quo est omnis numerus, motus, O erdo na-
116쪽
De ωoluntario, se inusitan:αγῖρ. Ioriurae . Et D. Thcmas qu. I. de potentia art. 3. ad 1. dicit quod omnes crea urae quasi pronat rati habent quod a Deo in eis sit, o propter hoc in eis disinguitur stotentia duplex, γna naturatis ad proprias olerationes O motus , alia quae obedietia dicitur ad ea quae ἀ .eo recipi sit.
Obiicies primo i plura Deus emcit quae naturis rerum repugnant,subindeque quae ipsis resi stentibus fiunt, ut cum Solem in medio celi detinuit ad vocem Iosue, & retro traxit templare Ezechiae Regis Iudae ; item quando diu idens mare rubrum & Iordanem, ari transituni filiorum Israel , fecit aquas sursum stare quasi pro muro: Ergo violentiam infert creaturita Respondeo effectus illos suisio uidem contra particularem inclinationem illarum cre turarum , -subindeque fuisse violentos secundum quid ; quia tamen faeti sunt secundum ioclinationem uniuersalem, qua quaelibet creatura magis inclinatur ad bonum diuinum,& ad obediendum Deo ut creatori, & gube natori uniuersi, quam in bonum sibi propriumia connaturale , non possunt dici violenti simpliciter, vel contra naturam , sed praeter aupsupra naturam.
Obijcies secundo : Demones patiuntur Violentiam in alligatione ad ignem inferni, cum illa habeat rationem paene, illique Daemones xenitantur quantum possunt: Sed illa alligatio fit a Deo; Ergo Deus potest creaturis ii
Respondeo Daemones pati violentiam secundum quid in alligatione ad ignem tartareum, quae violentia siissicit ut tali alligatio habea: rati em poenae : Eos tamen non pati violen
117쪽
tiam abselute &simpliciter , quia etiam in Darmonis natura & voluntate concedenda est illa inclinatio uniuersalis ad obediendtim Deo, ut se premo Domino & conditori naturae illius, quae potentior est omni alia , per quam Demones psne sibi a Deo inflicte reluctantur.
An O quomodo ex metu facta, sint mixta ex
Ico primo, quae ex metu aguntur, mixta I sunt ex voluntario & inuoluntario. Ita D. Thomas hic qu. s. ubi hanc conclusionem probat tum ex Philosopho EM Nisieno, qui ea quae per metum aguntur appellant mixta ex voluntario & inuolunta io. Tum etiam, quia ea quae per metum aguntur , secundiim se non sunt voluntaria, imo sunt inuoluntaria , sed fiunt voluntaria ex metu, ad vitandum scilicet malum quod timetur : v. g. mercator ab soli te & sine periculo tempest iis, nollet proijcere merces in mare, tempore tamen tempestatis, ad fugiendam mortem quae timetrer , vult eas proijcereo & de facto proijcit in mare: Ergo quae per metum aEuntur, mixta sitiat eκ voluntario & inuoluntario. Addo quod insibiecto actus ex metu facti reperiuntur ratio . . mali
118쪽
inali & ratio boni, sufficientes ad causandiim nol tionem, & volitionem , quae sunt principia volitiata xij & inuoliintarij : v. g. in hoc quod est proiicere merces in mare est ritis
mali, Ut patet, clim ex hoc mercator maximum damnum incurrat, & ratio boni,clam assumatur ut medium ad conseruandam vitam, seri ad euadendum mortis periculum . Ad pleniorem nutus conclusionis inte i- gentiam, obseruandiim est, aliud esse aliqu:d feri ex metu, aliud cum metu ; particula Cnimcu;n , solain concomitantiam ; particula Vero ex causalitatem importat. Vnde tunc dicitur aliquid fieri ex metu,quando metus est causa talis actus, ita ut ex metu moveatur ii mo ad sic operandum , ut cuin quis ex met:Lmortis projjcit merces in mare . Tunc vero censetlir fieri cum metu, quando repetitur m
ttis sit nul cum actione, frd non est causa mouens & impelleris ad Raam ; sicut Martyres
cum metu mortis fidem confitebantur, non tamen ex metu, sed ex Dei amore &obedientia. Intel ite itu r ergo nostra conclusio de opere ex metuesticito, & qui sit vera causa actionis,non vero de metu concomitante tantam, cum hic in actionem non infitiat, sed eam Glum comitatur.
Dico secundo. qua ' ex in tu fiunt sint vo-Iuntaria siriapi 'citer,& inuoluntaria secundiim quid . Est etiam 1 . Thomae articulo citato, ubi sic disclirrit : Illud quod est voluntariusnhic & nunc, ponderatis omnibus circunstan-lijs; & in noluntarium tantum secundum se, absti aliendo a circunstant ijs , est voluntarium simpliciter, & inuoluntarium tantilin seclin-
119쪽
diim quid : Sed opus factum ex metu est v
Iuniarium hic& narra, ponderatis circuiIstantiis , & inuoluntarium , consideratum fecundum se: Ergo est voluntarium simpliciter, Se inuoluntarium secundum qu id . Minar patet exemplo supra adducto proiectionis mercium Maior aulcm probatur ex di scrimine quod omnes admittunt inter intellectum volun talem nam per hoc distinguitur voluntas ab intellectit , quod iste considerat res secundum se, Sc cum abstractione a materia singulari illa vero respicit obiectum ex stetis, x vestitum omnibus circunstantiis, cum quibus in exercitio ponitur. Confirmatur Quod est vo Iitum eruacit ec& abse lute, nolitum vero laesticaciter & cor ditiqnate solum, est voluntarium. simpliciter,& inuoluntarium secunduim quid : At opti
factum ex motu est voliturn emcaciter &ab-
soliae , & nolitum inescaciter sol um & conditionales ut constat in praedicto exemplo proiectionis mercium: Eryci est voluntarium simpliciter, & inuoluntarium tantiim secundum quid. Obijcies primo contra primam conclusi nem : Quando quis metu poenarum inserni Iegem obseruat, talis obseruantia nihil habet inuoluiκarij aut d splicentiar, alias esset malage vitiosa, quod repugnat Tridenti no sess α
can. 8. & sess. I . cap, 4. Ergo quae fiunt e metu, non sunt mixta ex voluntario & inuo-Iuntario.
. Resi 'andeo primo , metum causare quidem1ntioluuiarium secundum quid, quando obi
quin qu pQr metum eligitur, est malum se-
120쪽
Qindum se, solumque ad vitandum maius ma- , tum habet rationem eligibilis, sicut in exemplo su ora adducto proiectio mercium non aliud e est bona, nisi quia conducit ad mortem -- vitandam. Si vero obiectum quod per metum eligitur , non est malum. secundum se, sed absolute bonum, voluntas non habet actum nolitionis circa ipsum. Vnde cum obseruatio mandatorum sit per se bona , & nullo nudo mala , etiam abstrahendo a periculo gehennae inferni, hinc sit quod talis obseruantia ex metu poenδrum facta, nihil habet inuolii ratari aut displicentiae . Iuxta quam solutionem& doctrinam, prima nostra conclusio non est accipienda omnino uniuersa liter, quasi P.
Thomas intendat, Voluntarium ex metu non
poste reperiri absque inuoluntario, sed magia
Indefinite, quin hoc verificatur in plui ibus. Si quis autem contendat, doctrinam & Unm . clusionem D. Thomae, veram est Vniue lali' l ter, & absque ulla exceptione , vel lim: taliane, responderii poterit, in obseruatione legi), facta ex solo metu gehennae, posse esse aliquid
inuoluntarij & displicentiae , abique eo quod illa su mala aut vitiosa: dupliciter enim con diderari potest actio quae praecipitur , nempe materialiter & in osse rei, & formaliter prout praecopia est , seu prout importat applicatio nem diuinae legis ad illam . Si hoc secundo modo consideretur, eius displicentia semper illicita est , quia diuina lex nihil habet mala, . ratione cuius possit licite respui. Si vero prp.mo modo spectetur , potest esse licita eius duplicentia, quia res praecepta potest asterre aliis