Manuale thomistarum, seu Breuis theologiæ cursus, in gratiam & commodum studentium editus, ab adm. reu. patre F. Io. Baptista Gonet Riterrensi, Ordinis ff. praedicatorum, ... Tomus primus sextus

161쪽

volitione filiis voluntas teipiam moueat, vel ad illam a Deo 1pecias ter moueatur & applicetur e Tertia ait voluntas non solum moraliter, sed Otiam physice, moueatur a Deo mi

DIco primo, obiectum apprehensim , seu

intellectus per apprehensionem obiecti imore et voluntatem in genere cati Lae sinalis, &sormalis ex rinsecae, non tamen efficienter, seu per modum principi j quo activi. . Prima pars patet, Cbiectunt enim propositum mouet voluntatem , inquantum est bonum et Ergo in eo gen cre causae mouet in quo bonitas potest' mouere: Bonitas autem mouet in genere causae finalis, alliciendo appetitum ad sui amorem Sc desiderium: Ergo de obiectum apprehensi . Secunda pariter euidens est, cum enim voluntas ex te sit indifferens & in determinata ad eliciendum actum huius speciei, v. g. aettim amoris, vel odi1, sugae, vel desiderii, ut hunc potiusqtiam illum producat, indiget aliqua ibi ma, qua extrinsece determinetur : Sed talis sociara extrinseca nulla alia esse pote st, quam obiectum propositum ab intellectu: Er- γ obiectum cognitumanouet & de erminat

162쪽

Conradus, Medina , & alij ex nostris Thomiactis, probatur ratione fundamentali. Princi . pium quo, seti ratio agendi, est intrinseca potentiae qnae operatur, clim illam censtituat intrinsece potentem ad agendum, nam species impressa v. g. quae est principium quo intellectionis, constituens intellectum in actu primo complete potentem ad intelligendum, in ipso recipitur : Atqui obiectum cognitum nota assicit intrinsece voluntatem, nec in ea re cipitur: Ergo non potest concurrere per m dum principii quo activi ad volitionem. Nec valet communis responso Adu er sata rum , qui dicunt non requiri necessario formam & rationem agendi est rintrinsecam potentiae, eique inhaereritent , sed suficere quod sit in eadem essentia animae . Non λhim enim principium radicate ila remotum debet intrinsece compleri, sed etiam proximum , quando est impotens & incompletum in actii primo; unde non solum gratia habitualis ponitur inessentia animae , sed elicini habitus supernati rates in intellectit & voluntate, ut possint et, cere. actus su pernaturales: Ergo si voluntas non sit ex se sufficienter potens S in aetii prisma qimad specificationem suorum actilum, ut dicunt Aduersiri j, non poterit per obiectimitanquam per rationem agendi intrinsece coinpleri, & in aetii constitui. 'Confirmatur: Quod est impotens non potest fieri po tens, nisi intrinsece mutetur, quia denominatio.potentis est intrinseca, unde necessario debet peti a serma intrinseca. Ex

quod principio probant Thomistae necessithv M pi aemotionis physicae ad operandCm, lino a minis

163쪽

minis gloriae ad videndum Deum, hi otionis in institimento ad effectum causae principalis procedendum: Ergo si voluntas de se sit impotens ad attin endam rationem specificam suarum operationum , ut fiat intrinsece potens, debet intrin sece mutari, &per cons

quens illud quod est illi ratio agendi , debet

illi esse intrin secum , & in ea immediate recipi, & non solum remote & mediate. Potest etiam probari eadem parat hoc discursu: Illud est ratio agendi cui terminus peractionem productus assimilatur: Sed terminus productus per volitionem non assimilatur

obiecto , sed magis ipsi voluntati, cum nihil alitid sit quam impulsus & inclinatio actualis

in obiectum , sicut voluntas est incilinatio iniictu primo: Ergo obiectum non est ratio agendi respectu vo Iuntatis . sed solum respoetu intellectus, cum terminus productus per intellectionem , scilicet verbum, assimiletur obiecto, & sit eius similitudo sormalis. Obiicies primo: Verbum in diuinita influit active in amorem , producit enim Spiritum

Sanctum una cum Patre, unde S. Thomas r. P. qu. ε 3. art. s. ad 2. Filiμs est Verbum , nouqω Deumque, sed Verbum spirans amorem: Ergo etiam in creatis Verbum seu conceptio

intellectus , active in amorem & volitionem innuit, saltem ut principium quo . Consi quentia probatur: Verbum Diuinum differt a creato solum in hoc quod diuinum est per sesiibsistens , creatum vero est accidens : At subsistentia addita causae non variat genus causalitatis , quamuis variet catinandi modum snam si calor subsisteret sine limitatiuo , nihil ,

164쪽

Do actἰbus humania. 1 3ominus active dalefaceret, sicut modo, Ollam uis tunc operaretur ut quod , ex eo quod esset subsistens, nunc vero solum sit agens Vt quin

Ergo si Verbum in diuinis actine influat ut principium quod in amorem, debet etiam in creatis effective in eum innuere , Litem ut principium quo. Respondeo, concesso Antecedente, negam do consequentiam & paritatem . Tum quia Verbum Diuinum, ex eo quod per se fulsistit, habet ordinem originis cum Spiritu Sancto, quem non haberet, nisi esset principium

productivum illius: verbum autem creatum non habet hunc ordinem cum amore . Tum

etiam, quia Verbum Diuinum , cum sit infini-ttim, & increatum , ac Patri consubstantiale, habet candem voluntatem , & per consequens eandem vi mitem spirativam quam Pater,quod mon conuenit amori creato & finito ; & ideo non mirum , si illud sit productivum amoris, non verbistud . Unde ad probationem com sequentiae dicendum est, quod licet subsisten tia ut sic non variet geniis causandi Vel ii fluendi, bene.tamen subsistentia , q uatenus est diuina & infinitaprum sicut facit Verbum Diauinum esse persenam Patri coaequalem & com substantialem, ita facit ut una cum allo active producat amorem perinalem. obiici sint secundo Adther sarii, & haec est ratio fundamentalis ipsorum: Quamuis V luntas sit sulficienter in actis , quoad exercitium sat actus , quia i psa est principium' mo-

lens quoad exercitium, non est tamen ex sie

sufficienter in assii quoad specificationem fui .actus 3 alisquin omnes actus ipsius e isent

165쪽

eitisdem speciei, ficut ipsa unius est natura

eo proportionali modo quo Omnes actus CaIO-

ris sunt eiusdem speciei, quia calor ex se est determinatus quoad spoclem suae actionis; vnde oportet quod detur aliud principium quoricum ipsa voluntate causet specificationem actus : hoc autem non potest esse aliud quam ipsum obiectum ut actu intellectum , siue ut existens in intellectu in ratione termini intellectionis : Ergo illud aetiue ad specificationem actuum voluntatis concurrit. Unde Commentator 3. de anima ait quod balneum intra animam est agens desiderium, & D.Tho mas infra qtiaest. 12. art 3. ad a. dicit, obiam. Arum appetitus intellectitii esse magis activum, quetra iect m appetisus sensitivi.

Respondeo , negando Antecedens , Volumias enim habet vim completam nedum ad sui

stantiam suorum actuum, sed etiam ad rati nem specificam illorum, vel ex se, vel ex habitibus aut donis illi superadditis , tam in o dine naturali, quam fu pernaturali; & ideo ex parte obiecti , seu intellectus 'roponentis iobieetinn, non requiritur activus influxus. sed solum finalis, obiectivus , & formalis extrii

fecus. Vnde D. Thomas I. Part. qu. 2 7.art. . sic ait: Me es differentia ' inter inteli Erum O voluntatem , quod intellectus sit iis actu per hoc quod rex Litellecta es in intellectis fecundi m f iam similitudinem , Hluntas a tem Fς in actu, non per hoe quod aliqua similitudo voliti sit in voluntate, sed ex hoc quod voluntas

faber quandam inclinationem in rem volitam.

Quibus verbis aperte declarat, quod cum co-' .

166쪽

obiecto, &sit veluti quidam partiis intellectualis, ex obiecto, & potentia , ut ex viro &foemina procedens, debet a stitie procedere ab obiecto, intra potentiam cognoscentem, ratione speciei intellig ibi lis ex mente . Uolitio autem, cum sit inesinatio actualia, &tendentia in obiectum, non vero partus il lius , non pendet ab obieeto ut a principio eflectitio quo, sed se Iium tanquam a termino in quem

tendit, Vel tanquam a forma extrinseca a qua specificatur. Vnde non sequitii r omnes actiis voluntatis esse eiusdem speciei ; tu P quia voluntas comparatur ad suas, operationes per modum calasar aequivocae, quae licet sit uni is

speciei, potest tamen cffectus specie diuersos producere, siciri lux, Sol , coelum , & similia causiant essecuis specie diuersos; tum etiam quia ut a diis sint chasdem si eciei, noti s imiteos produci ab eadem cause, sed etiam requiritur ut sit eadem forma specificans: motus enim sui sum & deorsum, tametsi aliquando ab eodem motore fiant, si 'ecie distinguitur,quia diuersos habent terminos a quibus formaliter specificantur : non est autem omnium actuuiat Voluntatis eadem Drma specificans, sita diuersa, sectandum diuersitatem obiectorum in quae tendit, & a quibas ut a formis extrinsece specincantibus dependet, ut in probatione secundae partis nostrae conclusionis ostensum

est. 'Ad test imonia vero Commentatoris , & D. Thomae, dicendum est, illos verbum agere , Vel esse quiuum , in ampla quadam sign ilicationzusurpasse, quatentus de quolibet genere

167쪽

Is 2 NaΠatus III. rdicitur , non vero stricte & in propria significatione, prout attribuitur loli causae ei te ri . Vnde idem S. Doctor I. p. qu. 48. art. I. ad 4. ait quod agere tribus modis accipi potest, primo sol maliter, Ut cum albedo facit album ; secundo efficienter, ut cibi, pictor facit tabellam , tertio finaliter , sicut finis clicitur essicere, mouendo eisicientem.

D Iς' iocundo , in prima volitione δε irm

ientione finis homo non se mouet, sed s ecialite; mouetur a Deo; non vero in quoliabet primo actu cuiusuis negotij occluentis; licet etiam talis actus aliquando procedat ex speciali instinctu & motione Dei. Prima pars probatur : Ut voluntas moueret se in prima volitione sinis, quam homo elicit initio vitae , deberet es se in actu resis etsi illius: Sed voluntas non potest intelligiesie in actu respectu talis volitionis: Ergo ad illam non potest se mouere , sed debet Ipecialiter a Deo moueri . Maior est certa , nam unumquodque intantum mouet, inquantum est in aetii: Ergo niliis potest te mouere ad ii lud respectu euius non est in actu, sed inpotentia. Minor vero exeo patet, quod cu involitio illa sit omnium prima , nullam aliam prasipponit, per quam voluntas constituatur in actu, & se reducat do potentia in actum. Confirmatur & magis illustratur haec ratio: Idcirco voluntas seipsam mouet ad electi

168쪽

i Dea nibus humano . rsonem mediorum, quia lup ponitur iam in aetii per intentionem finis : curn ergo ad primam simpliciter finis volitionem nullus actus sup Ponatur c nam ipsa est primus actus voluntastisa non potest seipsam voluntas ad illam mo.

uere , sed debetimoueri ab aliquo'principio

extrinseco actuali: Sicut animal mouet qui, dem se multipliciter, mediante motu cordia non se moti et, sed mouetur a generante, Vel ab Authore naturae; quia cum sit primus --nium motuum, italium, non praesupponiealsum, ex quo an imal ad ilium se applicet. Ex hoc probata manet secunda pars, nam in incoeptione cuiuscumque negoti j , & ii tentione cuiuscumque finis particularis , homo supponit primam volitionem & intentionem finis, ad quam suit motus & applicatus ἀDeo,&alios voluntatis actiis & alii ctus, pii

ta boni utilis, honesti , vel delectabilis, ex quibus potest ad negotia illa, & volitiones bonorum & finium p rticularium sese mouere:& applicare. Vnde necesse non est quod tu incipiat ex speciali motione & instinctu Dei,

scut in priino actu totius vitae.

Quod vero interdum id contingat c ut asseritur in tertia parte conclusionis mani sostum est, nam Deus interdum mouet hominem ad opera de quibus ante non cogitalle' rat, ut ad qua rendum thesaurum , ad insequendos hostes , & smilia. Unde Machab.

.. dicitur : Incidit illis bonum ηοnsilium . Et

invita S. Patriti j resertiit quod cum in Hiberniam captiuus additellis esset thesaurunae

169쪽

teidum etiam Deus mouet specialiter & stibiato aliquos ad sinem, vel poenitentiam , me alios actus super naturales, per gratiam oporantem, cu ius effectus sunt a voluntate non femouente, sed mota a Deo, Ut doret S. Tho

mas infra liaest. I - art. a. Vnde hic. qinest. 9. art. 6. ad 3. sic ait: Inlredum specia liteγDeus miser aliquoy ad aliquiae determiuato olendum, quςdes boum , sic up in hii suos

Obiicies pr. mo eontra primam parte conchisionis: Deus non aliter moueri volunt tem ad primam volitionem finis, quam Camapplicaudo ad talem actum eliciendum: Ad. qui etiam eam applicat ad intentionem cuius- eumque sinis partisti laris, & electionem, in dioriim; clim iuxta sententiam Thom istarum, nec Voluntas, nec ulla causa secunda, possiti operari, & in aetiim prodire, nisi utapplicata a Deo : Ergo in prima voltitione finis volun- tas non m etur specia liter a Deo. Respondeo Deum dupliciter mouere applicare Voluntatem aci agendum s prinao motione quadam & applicatione generali, Eua omnes cati fas secundas mouen ad agen

dum, & reducit de aetii primo ad secundum; lacundo motione quadam & applicatione speciali, qua vi motor & prout sor specialis. supplet desectum & impotentiam alicuius caular

secundae ; primoque modo mouere volunt tem ad intentionem citiuscumque finis,& ele

ctionem mediorunas secundo vero ad primam volitionem finis , quia respectu illiu& volumias non est in actit in ratione principij appli

catiui . Vinis Dcus iacit respectu primae voliationis

170쪽

twn:s quod facit voluntas mediante inton tione sinis, re pectu electionis mediorum , Midcirco dicimus illum concurrere ad primam volitionem finis, ut motorent specialem, lilia

supplet id quod in electione praestat causii

particularis; ad electionein vero , vel ad intentionem cuiuscumque finis particularis,concurrere solum ut motorem Sc prouisorem generialem , quiadu in applicat voluntatem ad illos actus , non supplet vices alicuius causae creatae, sed gerit munus cau is primae, & maioris generalis. Obij cies secundo : Homo potest peccare in primo instanti usius rationis: Ergo non m uetur specialiter a Deo ad primam intenti nem finis quam elicit initio vitae moralis Conisse uentia patet, alias peccatum refunderetuPin Deum ; hac enim latione in tractatu de Angelis ostendimus, Rngelos non potuiste peccare in primo in stan ti oreationis , qvia clim Deus specialiter mcueat ad primam op rationem, peccatum Deo ut authori aut m tori speciali tribueretur. Antecedens Verta probatur a Q. Thoma infra qu. 8'. art. 6. Vbi docet prccatum originale nunquam poste reperiri cum sido veniatim uia si homo in primo instanti usux rationis se conuertat in Deum, iust i ii cabitura peccato orig i nati, si vero nouid conuertat, peccabit mortaliter .

Respondeo distinguendo Antecedens : h ino potest peccare in primo instanti usus rationis, si intel ligatur de primo instanti in