장음표시 사용
221쪽
tos Tractat aer III. dicat ordinem ad . mensuram, non potest con itere in modo abibitato actui humano superaddito, sed solum in aliquo respectiv ad ipsius inens in ahi Sed talis speetiis non est ratio-ms, ut constat ex dictis capite praecedenti e que praedicamentalis, cum non tendat ad . terminum stibi ratione puri: termini sed illum: per modum specificatiui & causae formalis ex vi insiticae respiciat, & interdum tendat in obie- una non existens , sicut clim qlus appetit bonum possibile: Ergo solum potest esse. resipe Gi ti an scendentalis ad.obiectum ut consonumiregulis morum . . 'Obheses: D: Thomas hie quaest Is art. r. plicans essentiam bonitatis moralis, .non me Mninit talis respectus sieti habitudinis., sed collo at illam in plenitudine essendi, ut scilicet:
actioni humanae nihil dcficiat: ex . his quaesito esse congruunt , cuiusimodi sunt. debitus; sinis, debita quantitas, debrius locus dec. . Ergo nomantes pediti seu habitudine, sed in horuni co licetione, praedisti bonitas consistit: . Confirmatur: Idem S Doctor ibidem pa-
' t bonitalcm rnor alem cum nuturali: . Sed ad bonitatem perfectionem: in rebus natu ratibus , non est necesse aliud; ponerα quai collectionem omniuim eorim, . quae adier imum da pi nitudinem requiruntur: de' dCb zn t conciIrrere,. vi consta trinduci ione in quacumque re net rati, Vt homine, equo, sim re &c.' quae tunc habent bonitatem. & persectionem , . cum nihil illis deest his quae adi eorum integritatem & plenitudinem' necessa riai sint : Pr o simi liter bonitas, moralis . a tuu nNi humanorum i consistit in collectione
222쪽
omnium quae ad eos re lusi unttir, sine ordine vel habitudine superaddita. Ad obiectionem respondeo quod quando'
S. Thomas dicit bonitatem moralem actuunt humanorum consistele in plenitudine essendi, quam conitituit in collectione obiecti, finis, .& circunstantiarum debitarum , non loqui tuo
in feni i formali, sed caiis ali , & sbium intendit quod habitudo ad obieetiam consontim rationi in qua bonitas moralis forma litet consistit , necessario praesupponit in acta in ratidhbitum ob ectum, finem.&circunstantias, eaque omnia exis)it ad hoc ut in tali aciti resultet. Unde exemplum' quod affert d : bonia late physica, tenet quantum ad aliquid , non quan im ad omnia . Paritas in eo consistit, . quod si ut ad huiusmodi bonitatem requiritur quod res habeat omnes periectiones & formassbs debitas secundium exigentiam' propriae natiiras, &qualibet deficiente res ek ea parte dicitur mala & imperfecta ita ad bonitatem' humanae actionis opus est omnibus quae recta ratio postulat, es per quemcumque defectum' & carentiam illorum redditur mala & peccamino a. Ratio autem di scriminis est , quia in rebas ab lutis, qualis est sirbstantia, regii-
la bonitatis non est a Iiquid extr in secum sed ipsum subiectum; & propterea tota bonitas sumitur ex conuenientia ad illud , neque est aliud praeter ipsariormas quae si ibiecto conue-n unt. In actinibus vero quarum tollim esse est in ordine ad obiectum; tota bonitas est re
tur per m idum termini ut talis bbnitas re
sustet, scilicetobrectuin conueniciis, i finis r
223쪽
ctus, & circv ii stanctae debitae.& aliud ipsubonitas quae ex it lorum collectione & concurrentia i i actu. humano consurgit. Ex qao Pωtet respon sio ad con firmat ionem. E x dicti de bonicate morali facile colligiatur quid sit dicendum de malitia morali , quae est altera spe cieς mora litatis illi oppositas fudi posito enim quod talis malitia consistat inpositito vc magis communiter docent The svi , & ostendemus: in tractatu de peccatis a non podest in aetio consistere , quam in habitudine transcendentali ad obiectum ut dissonui:, pregulis morum , cum debeat in ratione generica moi ai statis. conuenire cum bonitate, silb- indeque secundum gradum genericula, importare habitudinem illam in qua morat itas. forma i i te r consistit ;. in ratione vero specifica' debet constitui per habitudinem ad obiectum, oppositum et ouae constituit bonitatem, moralem : Vnde cum bonitas moralis cbustituatu per habitudinem ad obiectum ut consontini. regulis morum; mabilia moralis debet constia i per ordinena transcendentalem ad obiectum, ut illi distanum ac difforme. De quo 1. sitis in tractatu de peccatis caep. 8. Quaeres, an actus inclifferentes ex obiecto& secundum suam specieim,ut leuare festucani colligere flores, & similia, sint vere morales.siibindeque indifferentia sit aliqua species moralitatis, media inter bonitatem & malit ia in Respondeo trios posse nici morales initiatiue & radicaliter , quatenus ex deliberata
Voluntate procedunt, ω ex fine aut circuibstanti)s possint induere mora litat em , & in .h csensu D. Thomam m. do malo art. q.
224쪽
: illos appellare morales secundum suam spe- ciem; illos tamen non esse morales sormaliter, & complete , quia morat itas formalis &completa sumitur ex iribiectione ad leges, quae sunt regulae moralitatis actuum humanorum, ut constat ex dictis capite praecedenti: Actus vero ex obiecto & specie indifferentes, Rota cadunt sub lege potatine , seis tantum negatiue, inquantum lex non curat de ipsis, & ab illis suam dispositionem retrabit, quod ad mo-
ralitatem non sussicit. Dices, D. Thomas infra qu. 92. art. 2. alt quod lex babet trea actus , scilicet prohibere, =Υαci ere . permittere. Et addit: Sunt a.
rem tres disserentia actuum humanorum . Quidam sunt actus mali ex genere sicut actus -- ς β , O re peii ι borrum lex babet Νrohibere. OVidam vero ex geuere Isso sunt a ius in is rentes , O rςfectu horum lex habet permi pere Ergo circa actus indifferentes datur aliquis
specialis actus legis, scilicet permissio.
Confirmatur: Nihil est in rerum natura, siue malum, siue bonum, siue indifferens, quoa non cadat sub lege aeterna, quae est prima r gula totius: moralitatis : Ergo actus indui
entes salit subiecti saltem legi aeterna . Pro solutione huius argumenti sciendum est, permittere dici acnim legis positiuum Mnegathium. Diditur actus positivus, uno tantum modo, quando scilicet lex dispensat in aliquo quod debebat fieri, v. g. in recitatione ossici j , in ieiunio, & simili biis quae lex praecipit, & in quibus superior ex iuxta & le Qitima causa dispensat. Dicitur vero actus ne vatiuus quadrupliciter . Primo quando lex
225쪽
, to Tranatur III. non praecipit quod melius. est: Sic matrimῶ nium dicitur permissum , quia virginitas non est in praecepto. Secundo quando lex non prohibet: sic conuolare ad secundas nuptias dicitur permissum , quia non est prohibitum. . Tertio quando aliquid non impedit, cum po sit: sic Deus dicitur permittere peccatum,quia illud non impedit. Quarto qilando leκ nota punit aliquod malum ad vitandum deterius. Quando' ergo D. Thomas docet permittere
esse a chim leg is , vel loquitur de permissione positiva; qua lex dispensat in aliquo quod erat prohibitum, & non licebat fieri,illudque
Permittit, v. g. comedere carnes tempore quadra gesimae, aut nubere cum consanguinea inissicundo gradu, qui actus non sunt indiffere tes, fid boni, inim sint conformes legi dispensanti ,. & tollenti ab obiecto deformitatem. quam alias haberet. Vel loquitur de actu negari: io,. qui non susscit ad moralitatem, climad, eam requiratur , ut actus positive legi sit-
Ad confirmationem distinguendum est an recedens: Nihil est quod non cadat sub' lege aeterna, ut est ratio diu i nar prouidentiar, & in. Ordine ad Deum , transeat . Quod non cadat sub lege aeterna , . prout est regula voltintatis crearae, ac proinde in ordine ad nos, negatur. Enim vero lex aeterna potest considerari: velut est ratio diit inar voluntatis , qua regulantur actiis ipsius Dei in prodiictione N guberna tione creaturarum vel ut medici dictamine rationis participatur a nobis, & applicatur ad regulandum actis nostros, prout a nobis libere exercentur. Primo modo, sub, illa cadunς
226쪽
De aΠIbάν humanis. Nir omnia qliae sunt in rerum natura , sicut omnia
cadunt sub prouidentia & voluntatS diuina. Secundo autem modo ea selurn cadunt sub illa quae cadunt sub hominis potestate , secundum quod de illis ratio dictat este ab homine facienda ; & quia de indifferentibus secundum se nihil dictat, ideo prout sic non cadunt sub praedicta lege , atque adeo ex habitudine adiissam non recipiunt aliquam speciem mora
Ex his intelliges indifferentiam non esse aliquam speciem moralitatis , medium inter bonitatem & malitiam, sed moralitatem adae- qtiate diuidi in bonitatem & malitiam moralem ; obiectum enim actuum humanorum T quo illi moralitatem desiuinunt, non respicit rationem & regulam , nisi aut ipsam' ad, quando, aut non adaequandos si eam adaequet, est ipsi consorine , si eam non adaequet diffo, me : Ergo duplex tanti m mora litas obiectiva potest reperiri in obiectis actuum humanorum, nempe conformitas cum lege , quae specificat bonitatem moralem.&diformitasseti deuiatio a lege, quae malitiam moralem constituit , &inter illas nullum' potest dari medium positiuum, sed tantum negativum , fernegationem viritisque extremi, sicut nec inter
par & impar, simile &dissimile P ut docet D.
227쪽
se trincipi r ω'ralitatis actuus
Tvia sunt principia moralitatis acti turn
humanorum , nempe obiectum , circlmstantiae quibus breuiter hic agerγ
P Robatur ratione D. Thoma' hic art. 2. Si cui in naturalibum prima & specifica bonitas roi naturalis simitur ex forma quae dat itti sipeciem, ita in moralibM prima &specificabonitas moralis attendi debet ex forma quae dat si ciem actui humano : Sed obieetuna lehabet ut forma datas speciem actui moratio Ergo ab eo strinitur prima &specifica bonitas moralis in actibus humanis. Maior pater, Minor probatur . Omnis molns de via ad te minum , respicit ipsum tanquain propriam tormam, quia comparatur ad eum veluti potentia ad actum, & sicut determinabile ad determinatiuum: Sed actus est, essentialiter via& tendentia in obiectum : Ergo illud se habet ut forma dans illi speciein. Confirnaattir : Rehus humanas, tam in esse maris, quam in esse physico consideratiis , est essentialiter respectivus: Ergo debet sumere
228쪽
pvimam suae mos a litatis speciem ab eo quod primario respicit: Sed primum quod respicit est obiectum , circunstantias enim attingit tantum secundario & ex consequenti: Ergo sumit primam suς mora litatis speciem ab obi cto, non quidem in esse rei, sed in esse moris consideratos clim diuersi actus voluntatis, quorum unus est bonus, & alter malus , possint. ferri in idem obiectiim in esse rei & en itati-Ho: nam eadem pecuni' potest este obiectum furti & restitutionis , idem cibus obiecti imgulae & temperantiae, eadem Domina matrimonio coniuncta obiectum adulterij &achiseoniugi j. Quemadmodum in scientijs eadem concluso, ut attingitur de demonstratur per diuersa media, pertinet ad diuersas scientias. Vnde sicut unitas scientiarum suinitur ab obiecto , non in esse rei, sed in esse scibilis spectato; ita prima & specifica actuti in humanorum moralitas est ex obiecto , non in esset ei, sed in esse moris, & ut conssuat vel dictis-nat rectar rationi consideram .
Obseruandum tamen est , quod quando dicimus, primam SI specificam actuum hau-imanorum moralitatem desumi ab obiecto, hoc intelligi deinci de actibus b inis , aut mamlis, non vero de indifferentibus quantum ad speciem; nam cum illi versentur circa obieci ini puro indisserens , quod regulis morum non subditur, prina am&substantialem mo-xalitatem non desumunt ab obiecto, sed a Prima circunstantia , quae determinat forma liter ipstim obiectinan ad rationem boni . vel mali obiective unde tunc circunstantia non habet xationem purae circunstantiae , seu .is T. acci-
229쪽
Σr Tractatus III. 'iaccidentis ,respectu actus,sed transit quodam modo in rationem obiecti moraliter specificantis.
Obijcies primo: Actus humanus primam suae mora litatis speciem desiuinit ab eo quod primo respicit Sed primum quod respicit
est finis; obiectum enim est volitum pro ter sine in , ac proinde finis est prius vitaitus: Ergo actus humanus primam suae mora litatis speciem , non ab obiecto , sed a sine desumit. Vnde Diu. Thomas hic art. s. ara supra quest. Hilocet actus morales sumere speciem
Respondeo primum quod actus humanus respicit esse quidem finem operis, qui dicitur sinis intrinsecus, & coincidit cum obiecto,
non Vero finem operantis, qui dicitur extrii sectis , quia tendentia ad hunc vel illum finem operantis ac cidit actui humano , puracuod eleemosyna V. g. sat propter Vanam
gloriam , vel ad satisiastendum Pro peccatis. Vnde quando D, Thomas docet actus humanos sumere speciem a fine , vel non loquitur de prima specie mora litatis , vel loquitur desine operis , qui,c'nuenit cum obiecto, non Vel o de sine operantis , qui ab illo abstingui lux . Dices, dantur actus boni ex sua specie, qui nullam habent bonitatem ex obiecto , sed 1 Jum ex sine ad quem ab operandist Ordinantur ;nam actus foriitudinis V g ex pr prio obi cto , quod est tolerantia passonis aut mortis , nullam habet bonitatem , nisi adumpatur mnis extrinseciis ali cilius virtutis perfectioris,
Ver. gr. fidei aut iustitiae ut docet Sa iactus
230쪽
ctu virginitatis, seu omnimoda abstinentia a Venereis , quae non est actus virtutis, nisi ad cultum Dei, &coelestium contemplationem referatur, Ut traditidem S. Do ctor ibidem qu. I s r. art. 3. ad Wgo prima & specificabonitas actuim humanorum , non sumitur ab obiecto . seu a sine operis , sed a sine cxtrinseco operantis., Respondeo hos etiam actus primariam bonitatem habere ex obiecto, nam actus sortitudinis ex tolerantia passionum , & virginitas ex omnium Venereorum abstinentia commendatur, cum in his grauis sit euincenda dissicultas , quam sola siperat Virtus . Requiritur tamen per modum conditionis , huius extrinsecus operantis, ut habeant omnimodam honestatem & bonitatem moralem , non tamen per modum rationis formalis . Duo bus enim modis potest requiri finis bonus operantis ad actum bonum , nempe per mo- dum rationis formalis ex parte obiecti se t nentis &per modum conditionis seu e trinseci connotati. Tunc et equiritur per modum obiecti formalis, quando etiam eo posito obiectum nullam habent bonitatem, praeter bonitatem ipsius ; ut cum aliquis vult ire in agrum ad acquirendam sanitatem, egresesiis enim iste in agrum, Don aliam habet honestatem , praeter eam quae est in illo fine extrinseco, nempe acqtiisitione valetudinis Tunc vero se habet per modum conditionis , seu extrinseci commati, quando obiectum ex sua natura specialem habet honestatem , preter