Manuale thomistarum, seu Breuis theologiæ cursus, in gratiam & commodum studentium editus, ab adm. reu. patre F. Io. Baptista Gonet Riterrensi, Ordinis ff. praedicatorum, ... Tomus primus sextus

241쪽

. Tranatus m tarmonem qNae est bona secundi m speciem Luant,

vel siecun tum circunstantiar. ordinari ad sinominatum. vel e conuel; που tamen est actiona simplicirer, nisi omnex bonitates csthc .rrran .inibus verbis aperte videtur docere , quod actio humana po est habere unam bonitatem moralem, puta ex obiecto, & tamen carere alii, quae desumuntur ex fine , vel circunstantiis, subindeque simul esse bona Minata . Vnde in z. distri. 6. qir. unica artic in fine

corporeis ait : Conpingit actum babere bonita rem ex materia, ct tamen eum mate fieri pra- iter in ebitas circunstantias . I

Respond ro, concesto Antecedenti, Inegando consequentianΥ Ω paridatem : Ratio dincriminis est, quia in natu alibus & artificialitibus malum unius, partis amni inficit aut destruit bonitatem alterius ; unde bonitas, quae est ex essentia potest simul stare cum malo accidenti , & bonitas viariis partis cum malo aru terius : in moralibus vero malitia quae est ex fine, vel ex circunstant ijs, totum actum in fi cit, & omne bonum estis destruit , & a sortio. ri malitia qua est ex obiecto destruit bonita- teni finis; sicque impossibi te est, bonitatem ex obiecto stare cum malitia ex fine, vel bonita

tem ex finexcum'. malitia ex. obieeto. Vnde'

quando S Thomas ait quod actioni habent 'Vnam bonitatena , puta ex obiecto, contingit: deesse aliam scilicet ex fine , N ob istius ae. sectuirereddi peccaminosam , ly habenti non facit 'siensiunx compositum' quasi: actro mul cum tali desectu talem bonitatem conser. itet . sed redii t sensiim di uilunt', & soli m .s gnificat, quod quantum, est do se habitur ip

242쪽

Do anibus humanti. 22 erat actus talen, bonitat ' ,, nisi aduenisset malitia ex sine illam impediens . Sicut si diaceretur, habenti sanitatem: contingit disten perari humores, non esset verum in siense composito, ita ut cum de facto est distemperies ,r

ueta sit sanitas, sed solum in sensu diuisis quia scilicet adestet tunc quan tam est ex ali)s primcipijs, . ni si distemperies accidisset. Eodem modo intelligi & explicari debet alitis locus

desumptus ex libro a. sententIarum . obiicies secundo Cum quis instante praecepto iubueniendi egeno, in extrema vel gratii. necessitate constituto, dat eleemosynam, . ob inanem gloriam, implet praeceptum : Ergo talis actus est bonus ex obiecto. licet sit malus ex fine, subindeque mixtus ex bonitate& malitia morali. Cbnsequent a pater, cum enim praeceptum sit de actu bino , impleri nequit nisi per actum, bonum saltem, ex

Confirmatur: Si talis actiis esset malus ex obiecto, haberet duplicem malitiam , Unam ex fine; nempe inanis gloriar,aliam ex obieeto' deprauato, scilce ex eleemosyna vitiata. : Sed hoc dici nequit, alias qui dared eleemosynam propter Vanam. gloriam , duplex peccatum Committeret, quod videtur abs tritum Ergoi talis actus non est malus ex obiecto. Ad obiectionem: respondeo concesta Antecedenti, negando consequentiam cad cuiu probat ionem dicendum: cum D Thomae Infra qu: IOO. art. 9: dc io. leges esse in diiplici differentia: quaedam dantum doe actibus, hi manis, praecise quoad'sibstantiam: &7 entii,

physicam, vel, quod idem est,. quoad bo

243쪽

ilitatem obiect iudin materialem, ut quae prae cipiunt succut rere egenti, audire sacrum, &similes; aliae vero dantur de fine& modo . praedictorum actuum, & consequenter de e rum honestate & bonitare formali, cuiusmodi sunt illae quae disiponunt de interiori rectitudine hominis , ac de his quae pertinent ad . directionem cordis, & ad ipsun iustificationem munditiam interiorem , ut credere, sperare, diligere, pinnitere, non moechari ira

corde, non concupiscere rem alienam M. Le

ges igitur quae dantur de sola substantia actus qualis, ut dixi, eit illa quae praecipit succurrere indigenti;) adimpleci pollunt per actum

qui nullam nabeat bonitatem tormalem, dummodo circa materiam bonam, seu obiectum materialiter bonum versetur. Vnde hoc argumentum soliim probat obiectum huius actiis: Volo dare eleemosynam propter inanem gloriam, esse nonum marerialiteo & in esse ei tis, non auteM ostendi i ii lud esse bonum so maliter, & in ratione obiect i. specificantis . Ad confirmationem respondeo aliquos ex stimare in illo actu du licem este malitiam, unam vanae gloliar vi tantis, & aliam eleem synae vitiatae; tunc enim c inquiunt non manet vera ele mosyna ; sed fit materia vanae gloriae, ac insimnen um superb:ae. Vnde Au guttarias in regula , seir est st. a Dy. ait quod superbia insidiatur bonis operibus is pereant

Chrysis logus , loquens de hypochris , dicit i

crudeli arte a istutes mec t muerne virtutum, eiunium iei unio. perimit , orationem oratione

ac a , m fericordiam miser tione prosternita

vciisimitius tamen de probabilius est, non di

244쪽

plicari ibi mal itiam , nec aliam dari distii

ctain a sit perbia , seu vana gloria , quae totum illum actum vitiat, ad instar fermenti viti ii, quod totam farinae cui iniicitur massa

corrumpit, vel lineae, quae totum ex qumnse scitur pannum corrodit. Vnde Christus Mattas. dicebat: Si oc t s ruus f eris nequκm, totum corpus tuum tenebrosum eriς. Vbi pedoculum intelligunt SS Paties intentionem Gnis, quae si sit mala, redit totam actionem malam & tenebrosam, omnemque bonitatis lucem ab ea excludit. cDices, sicut intentio finis, si sit mala,reddi actionem malam, ita si sit bona , reddit illam

bonam, quamuis ex Obiecto mala sit ε Ergo poterit actus malus ex obiecto , est e bonus eηtine. Consequentia patet, Antecedens vero psobatur ex variis Scripturae SS. Patrum testimoniis, in qu bus achi, de se mali & peccaminosi, ex bono fine excusantiir, ut constat tum de mendacio tum de homicidio. Nam Genes 1 o. Abraham dixit de uxore sua quod esset sua soror , & tamen non peccauit, ut dicunt Augustinus lib. 12. contra Faustiim cap. 34. & Chrysostomus homi l. st. super Genesim, quia hoc dixit ad saluandam prostriam vitam. Iacob mentitus est patri suo dicens se es se primogenitum eius Esau , & tamen solum ob intentionem bonam excusari potest, quia scilicet hoc dixit ad obtinendam patris benedictionem. Iudith in pluibus il lisse ni mentita est, & tamen videtur non pecca ste, quia id fecit ad salitandum populum situm Item obstetrices Adi typtiae mentit e sim: Pli 1λoni, quae tamen non vidςntur peccasse, qui

245쪽

id fecerundi ad impedienda homicidia: par

uulo timi, unde dicitur Exodi, i. Bene fecisDeus obse ricibus,constat autem Deum.non

remunerare peccata .. Idem probatur deli micui io: nam Exodi x. Moyses occidit AEgyptium authoi ita te propria , ex bona intentione liberandii proximum suum excusatur. Iudicium 16. Sanson seipsum occidit cum - ἰmultis Philistaris, columnas, templi: concu- itiens; & tamen. non: peccauit , quia ex Zelo Dei id fecit, . ut Philistaeos, inimicos, populi. Dei occideret, vade: ab , Apostolo inter sanctos connumeratur a d. Ham reos II. Beata

etiam Appollonia Spiritus Sancti ignoe su censa, .in ro 'm se proiecit, ut narrat eius h fctoria.. Scribit etiam D. Ambrosius lib. et .de Virginibus , . Pelagiam Virginem praecipiterni Ise dedisse in flumen , . neia persequente milite violaretur . Idemque laudabiliter fecim tem- ipore persccutiolari aliquas sanctas foemi iras,ut inuas opes suae. pudicitiae effugerent, narrat S. Augiistinus lib. I. de ciuit cap. 46. Respondeo negando. Antecedens, intentio enim: boni finis nunquam' excusat. malitiam. prauae electionis, quia non sunt facienda mala Ut eueniant bona . . Vnde noni est licitum, mentiri propter aliquem bonum finem , ut ad tuendam vitam proximi vel aliquodi graue

damnum vitandum', ut communiter docent Theologi contra: Cassianum , qui collat. II. pr 18i approbare videtur sententiam: Abbatis Ioseph dicentis ovanda grarer aliquod imminet de veritiris confessione discrimem, tuncet mendaciorum sono recipienda perfugia. Ad illa.vero que ex Scriptur a Mieruntur pro meis

246쪽

ivicio eccillando, in primis dico Scripturam multorum mendacia referre, sed non ea ap-Probare, vel excusare; unde quando obstetriaces mentitae sint Pharaoni, pro illo mendacia non simz remuneratae a Deo, sed pro timorem em habuertant erga Deum , propter querainfantes Hebraeorum noluerunt occidere, ut ait D Thomas S t. quaest. II O. art. 3 ad vis S paret ex illo Exodi r. Q ia timuerunς obste nrices Deum, aedifica uir illis domor. Secundo dico', Abraham non fuisse mentitura, cum dixit Saram esse sororem suaria quia soror erat ex parte patris, quamuis nota ex

parte matris, ut dicitur Genei zo. Non quod fuerit genita ex eodem parte proximo,etsi non proxima matre, quasi fuisset soror germana, sed non uterina, ut Caietanus & nonnulli Re

centiores existimant; sed quia nata erat ex eodem patre, scilicet Thare,. mediante filio eius Aran. patre Sarae, ut recte obseruauid Coria

lius Iansienius Episcopus I ensis in cap. 2 o. Geneteos. Ex quo infert fuisse quidem licitatempore Abrahae matrimonia inter auunculum & neptem ,, sed non inter fratrem &s

rorem

De Iacob etiam dicenda est , ipsem, non vitisse mentitum , ctim di j Patri: Ego fum

nata illius ei de iure debebatur , Fc sic se a mpei labat El au, non in persona, sed in s cut Ioannes dictus est Elias, non in personet sed in spiritir: Thima etiam quia, loquebatur prophetice, & in sensu mystico; ut fici licet designaret quod minor populias , . scilicet Gentilium,substiuiendus er i locu M uoris D em pel '' Iu-

247쪽

a a s Tr anat Iudaeorum. Vndeat D. Thoma, Ioco cita folii resp . ad 3. quod im Scriptγra sacrae

ctis appare ni quae me dacia videantur , iu-

zit , cum magna cautela & prudentia locuta est , & aliquibus amphibologi)s , non tamen mendacijsivoluit eum decipere ; sicut cum dixit o quod duceret eum per mediam, I rusalem: , & ne unus, canis latraret contraiillum. ; nam reuera illum adductara erat pec mediam. Ierusilem, sed mortuum non vitium, deierendo, caput eius &c. Quod si in alii. quo verbo seriasiis mentita est,. non ex eo la

datur, sed ex charitate & affectu ad salutem Populi. Ad id quod dicitur de homicidio Moysis respondetur, quod si Moyses est excusandus in occisione illius AEgyptij, vel id praestitit eriinspiratione Dei , qui ad hoc ei, auctoritatem tunc dedit vel ob iustam proximi defensi nem, quia videbat fratrem teu proximum in-

au illo AEgy ptio affligi & opprimi', de

non erat alia, via defendendi ipsum . quam, inua serem occidendo

Demum ad id quod additus de Sansone diacendum est illum; Spititu Sancto instigante

id fecisse, atqμe adeo licite, Ut docent S. R gustinin 1. de ciuir. cap. Q. &-D Th nras z. t. qu. 64. art. s. ad 4. Idem dicit d.

het de S. Appo: l0nia , cum in rogum se pr-

248쪽

1ecit & de illis Sanctis fineminis , Quae tempo i e persecutionis seipsas occiderunt, vel in flumen praecipitarunt, ut inuasores suae pudiciatiae effligerent, ut ibidem tradit S. Doctor Quaeres, an idem uinis possit sim it hab xe duas species bonitatis, vel duas species m Iitiae 3 Respondeo assirmative: bonitas enim& malitia moralis actus sumuntur ex conformitate vel deformitate ad rationem : Sed unus& idem actiis potest esse conformis vel diso mis rationi duobus modis inter se diuersis: potest enim habere conformitatem vel deiis mitatem ad rationem ex parte obiecti quod immediate respicit, & ex parte finis ad quem ordinatur, nam cum quis tribuit eleemos nam ad satisfaciendum pro peccatis , in isto actu da vir obiectum , scilicet subleuatio alienae miseriar, quod est ex se rationi consenum;& finis , nempe satisfactio pro peccatis, quistini liter honestus est, & consormis rationi.Similiter cum quis furatur ad fornicandum , ita illo aetii duplex reperitur deformitas, Vna eX obiecto, scilicet ex re aliena quae tollitur , at tera ex fine ad quem ordinatur , nimirum fornicatione : Ergo idem actus duas species bonitatis , vel duas species malitiae, simul habere

potest.

Confirmatur: Idem actas potest procedere a distinctis virtutibus , nempe ab una elicitiue , & ab alia imperative, ut constat tu

martyrio, quod ut ait Da Thomas 2. 2. q. I 2

art. a. ad 2 est actκs chariratis ut impera sis , fortis dinis autem υτ elicientis . . Ergo

potest ab utraque suam specialem bonita tem habere. Conlequentia Patet , actus mi

249쪽

α 3 Uracratus III. pertinere non potest ad taliquam virtutesn, nisi attingat obi ectum sui, ratione formali il- .lius, in qua ratisne *ecialis bonitas & hon stas necessario imbibitur Dice , cum quis vult ieiunare vel tribuere eleemo nam, ad satisfaciendum pro peccatis, non appetit tale opus propter se, sed tanquam medium ad poenitentiam : Sed medium, qua tale, non habet rationem boni honesti quae seli fini conuenit, sed tantu in boni utilis i Ergo talis actus non habet honestatem seu bon talem moralem ab obiecto qnod inimediat ixespicit, sed tantum a fine extrinseco ad quem ordinautir, stibindeque non duplici, sed unica tant sim bonitate gaud r. Respondeo negando Antecedens, ieiuniurni enim ,. vel eleemosyna , volita vel facta ad fatisfaciendum pro peccatis , simul appetitur &propter se proxime & immediate , ratione propriae honestatis ac bonitatis moralis, 3e Propter aliud nempe propter poenitentiam

ad quaiu ab operante ordinatur unde non

habet lationem puri med ij, nec puri finis, sed finis simul Mmedij , seu finis intermedii Mest bonum honestum , ratione sui , & bonum

utile,. ratione ordinationis 'ad pinnitentiam a

sibindeque duplicem habet speciem bonita ig'mis at is, unam ex obiecto in duod immediate tendit, alteram ex fine extrinseco ad quem ομdinat wr, quarum prima esst illi essentialis, a tera vero accidentalis, ut capite praecedentiq. ostensum est.

250쪽

CEmini est dari a eius humanos indisi

rentes ex sua specie: nam a ius humani: speciem sumunt ex obiecto, ut supra cap. I I . g. r. ostensum est, unde sicut actus illi dicun- ur boni ex sua specie k qui tendunt in obiectum de si bonum , mali vero qui respiciunzobieci ini malum , & difforme rationi; ita illi. indisterentes ex sua specie appellantur , qui versant Π circa ob lectim ex 1e ad bonum vesmalum indisserens, utpote secundum se neque i.consonum neque dissonum rationi: consitati autem plures esse actus huiusce rationis k nam ambulare , leuare sestucam , ire' ad agrum, colligere flores, & huiusnodi, ex obiecto non habent bonitatem aut malitiam, sed ad utramque indisterentes sunt, unde ex bono' fine honestari, δe ex malo vitiari possunt, iuxta illud Augustini lib i. de sermone Domini in in te:Sunt qγaedam media quae ρορ' fundi bono vel malo animo seri , de qui bus iu- dicare temeraritam est . Soliam ergo' dissicilitas dir est contrintersa inter Theologos , ara'

possit dari actus indifferens, non m Mn in specie, & per ordinem ad obiectum. sed etiam in indiuiduo, ac pensatis omnii, , circu nstanti js, accidentibus , quae necessario illum conis'

Respondeo negative cum S. Thoma hiciari. 2. idque Probo primo hac ratione qualis