장음표시 사용
231쪽
rs Tra natus III. abs lite tali conditione vel connotato , ut continetit in ex pi is adductis. ara Obijcies secundo Hic actus , -ο hone-ke dii/tere , est singularis, & determinatus in cenere mori II tamen eius obiectum non est feterminatum, sed communissimum: Ergo mora litas specifica actuum humanorum non desumitur ab obiecto. . Respondeo quod licet obiectum illud ineste rei sit commune & genericum , tamen prout respicitur sub uno motivo contonantiae ad rationem , est unum in ratione obiecti, sicut obiecta scientia iiim , habituum, re po tentia Alm, qllantumuis ampla sint , &late distiis 1: tamen ut substernuntur uni rationi formali, unitatem specificam in ratione obje
, ius humani aliquam bonitatem iel malι-tiam desumunt a cla consant se.
Hanc asse itionem probat D. Thomas lateari. 3. ex analogia rerum moralium ad naturales , in qu jbus bonitas & perfectio sumitiirnon solum a forma , quae dat i pectern , sed etiam ab accidentibus: v. g. in homine , Ditas & pulchritudo sumitur non solum ex forma, sed etiam ex figura, debita proportione , Dalijs accidentibus: cum enim quodlibet ens creatum sit potentiale , tota plenitudo essendi illius non consistit in essentia, sicut in Deo , sed etiam in accidentibus essentia superadditis: Ergo pariter in actibus
232쪽
, humanis bonitas non solum sumitur ex obi cto, quod se habet ad modum formae tribuem . tis speciem , Ut g praecedenti ostensium est, sed etiam a circunstanti)s, quae sint quaedam accidentia ei adiuncta . Ratio vero a priori est, quia tales circunstantiae possunt; importare ordinem conuenientiae vel disconuenientiae ad rationem , disierssim ab eo quem importat obiectum: non solum enim est disconueniens rationi furari, sed etiam furari in Ioco sacro, aut in magna quantitate: Ergo possunt cat i sare in actu bonitatem aut malitiam moralem, diuersam ab ea quae prouenit ex obiecto. Dices primo: omnis circunstantia mora lis assiciens obiectitan, transit in rationem obiecti , cum nullam afferat actui quem ci cunstat bonitatem vel malitiam , nisi i vo- lita; quod autem volitum est, utique est obiectum voluntatis, sicut omne visum est obie- etum insus: Ergo perperam distiugulmus bonitatem ex circunstantiis, a bonitate petita ex obiceto. Vnde S. Thomas hic qu. I'. art. 2.
docet aestim interiorem a solo objecto bonita tem desimaere. Respondeo circunstantias non transire in rationcm obieeti , quando non sunt per se primo & immediate volitae, sed tantum m
i ominus habent aliquo modo rationem obiecti,' clitia intra obiectum saltem secundarium V i luntatis continentur . Et in hoc sensu dicit: Sanctus Thomas actum interiorem a soIo obi ecto bonitatem desumere , nomine enim
i obiecti intelligi non solum id quod voluntasT m. III. Κ di
233쪽
directe , primario, & immediate vult, sed etiam quidquid est ab ea volitum, sine imine. diate, siue mediate, siue erimario, siue secundario, siue directe, siue indirecte, quomod cumque enim aliquid sit volitum , est aliquomodo voluntatis obiectum. Dices secundo: Circunstantiae ut plurimum sunt extriniecae actui humano , ut patet de to & tempore: Ergo non possunt illi dare bonitatem vel malitiam intrinsecana. Sed ne- Eo consequentiam,quemadmodum enim actus humani desumunt ab obiecto bonitatem vel malitiam moralem intrinsecam, specificam &essentialem; quia licet illud sit adfui extrinse- 'cum , Ordo tamen transcendentalis ad ipsum ei intrinsecus est: ita quoque a circunstantijs accipiunt bonitatem vel malitiam moralem intrinsecam, sed accidentalem : quia pariter ordo transcendentalis quem dicit actus humanus ad circunstantias, eis intrinsecus est.
, ctus humani desumunt etiam bonitatem . vel alitiam a sine extrinseco operantis , d semctam ab ea quam habent ex obie- . . . GΦ siue intrinseco speris
R Atio est , quia omnis actus humanus de
pendet a sine, eiusque influxu, iuxta illud Matth. 6. Lucerna corporis tui est oculus ritus , si Vc lus t*us fuerit simplex , tuum corpus inum Iucidum erix, cte. Ergo si finis sit
bonus, non potest influere bonitatem, ii pro uas non potest non refundere prauitatem.
234쪽
de opus ex obiecto bonum , in v Iteriorem finem bonum ordinatum, melius est , magisq;
meritorium ; contra opus ex obiecto m- Ium, ad Ylteriorem sinem malum relatum,
maiorem habet malitiam & deformitatem. Qui enim ieiunat, vel castitatem seruat ex Noto, ultra honestatem operis , addit honestatem & meritum religionis; & qui furatur ad moechandum, praeter peccatum furti, com mittit peccatum fornicationis veI adulteri j. Haec simi certa & Indubitata a lud omnes, sed difficultas & controuersia est inter The logos , a quo actus ad finem extrinsecum o dinatus, habeat speciem essentialam bonitatis aut malitiae , an ab obiecio, vel a fine ' Pro Tesolutione notandum est, actum ad finem extrin secum ordinatum , v. g. volitio dandi eleemosynam ad satis iaciendum pro peccatis, dupliciter posse considerari, vel reduplicati- Me, ut imperatui a poenitentia , & procedit ex virtute S intentione ipsius, quasi medium electum ad satisfaciendum et vel specificatiue, inqitantum est actus misericordiae, respiciens
honestatem su i obiecti , quamuis aliunde imperetur ordinetur ad alium sinem ulterio- Iem. Hoc praesupposito. Dico primo, actus imperatus, ut talis sor- maliter& reduplicatiue, non specificatur ab obiecto; sed a sine operantis. Probatur breuiter : Rctus imperatus, inquantum huiusaiodi, respicit ineptialiter finem operantis r. v. g. volitio dandi eleemosynam , Vt imperata a virtute poenitentiae, res
picit essentialiter honestatem pinnitentiae Mnon sistit in sto obiecto prox imo , nempe ho
235쪽
1 16 Nassatus III. hestate misericordiae: Ergo ut sic specific
tur fine operantis. Consequentia Patet , T
spectiva enim c qualia sunt actus humani tam in esse physico quam in esse moris considerati specificanhur ab eo quod per se primo & essentialiter respiciunt. Antecedens vero sic ostenditur : Actus imperatus , inquantum hi
iusmodi, respicit essentialiter id quod resinicit
virtus a qua imperatur: Sed virtus a qua im- Peratur volitio dandi eleemosynam , ad satiL. Iaciendum pro peccatis, nimirum poenitentia, respicit essentialiter finem operantis, nempe satisfactionem pro peccatis : Ergo & ipsa v litio eleemosynae,ut imperata a tali virtute. Confirmatur: Actuς imperatus, ut talis formaliter, est subordinatus actui imperanti,& quodammodo viatis & idem cum eo , unde inquantum huiusmodi habet suam specificationem essentialem ab eo a quo actus imperanseam desumit: Sed actus imperans specisic
tur a fine operantis, quem tanquam proprium& immediatum obiectum respicit: Ergo actus imperatus, formaliter Eu reduplicative qua talis, a fine operantis speciem simit Dico secundo, actus imperatus, specificati-ue sumptus , non a sine operantis , sed ab obiecto seu fine operis specificatur. Primo enim & immediate respicit obiectum, secundario vero & mediate finem operantis, ut constat in exemplo adducto, volitio enim damdi eleemosynam , a virtute poenitentiae imp xata, primo & per se respicit honestatem misericordiae, secundario Vero & per accidens tendit in bonum poenitentiae ad quod ab op τῆ te ordinatur, imo talem finem non reipu
236쪽
cit, nisi ut terminata ad proprium obiectum subindeque ut ab eo specificata. Unde finis
- operantis est circunstantia actus imperati absolute considerati, quae Vocatur circunstantia' cur: actus vero humani non specificanthir a. circunstantijs , nec ab eis bonitatem aut m a litiam essentialem, sed duntaxat accidentalem desumunt, ut constat ex dictis q. praecedenti.
Addo quod , si actus imperati specificarentura fine imperantis, omnes actiones iusti, qui se. M omnia se a per charitatem retulit in Deum, essent eiusdem speciei essen taliter , ncmpe charitatis, & sic iustus nunquam exerceret actus aliarum virtutum, subinde lite illae in eo essent otios, & superfluar, quod est absiurdum; sic enim charitas non esset forma,sed expulsio,
nec corona, sed ruina aliarum virtutum.
Ex his intel liges, quod facta comparatio : ne inter duas illas species quae in actu imperato reperiuntur, illa quae lumitur ex obiecto est essentialis, altera Vero quae ex fine, acci dentalis . Ut enim mox dicebamus , ordinatio in finem operantis se habet per modum ci cunstantiar, & accidenta liter aduenit actui, potest lite adeste vel abesse ab illo: ordo vero
ad obiectum invariabilis est , & nunquam potest ab actu separari Dices primo: Aristoteles s. Ethicorum cariet. docet quod ille qui furatur ad moechai dum , est magis moechus suam fur : Ergo censet illum actum esse magis in specie moechiae quam surti, subindeque illam non istam
Respondeo quod ille qui furatur ut min-Oetur, non dicitur magis moechus quam furi
237쪽
212 Tractatu=m . ex eo quod actus iurandi speciem sumat a mne luxuriae, sed quia actus imperans est principalior, & erga luxuriam magis afficitur sic operans, quam circa bonum alaenum quod si ratur . Addo Philosophum posse i Mellisti Mexplicari de actu imperante , inquantum huiusnodi ,& ut est talis format iter & redii plucative: sic enim consideratus non specificatur ab obiecto , sed a fine operantis , Ut in prima conclusione ostensum est. Dices secundo: Plura peccata habent speciem essentialem a solo fine ; & non ab obi
diuersis finibus distinguit diuersias, species mendacii s si quis enim proferat mendacium i animo reci eandi se vel alium , dicitur menda. cium iocosiims s ex intentione iuuandi prox, ni un , mendacium ossiciosum ; si ex intenti ne i l li nocendi, mendacium pernitiosum. Similiter si quis verbum iniuriosum proferat animo au serendi honorem proximo , est contumelia- si ex intentione di sio luendi amici- tiam, si fur ratios, si ex intentione confundendi audientem, irrisio: Ergo aesus humani habent speciem essentialem a fine operantis, non vero ab obiecto. Respondeo distinguendo Antecedens: pli ura peccata babent Aeciem essentialem a fine, prout habet rationem finis praecise , nego. Prout redundat in ipsum obiectum, & intrinsecam causet in eo diuersitatem, concedo. P
test enim fieri ut finis qui apparet esse extrinsecus , & operantis, sit reuera intrinsecus, & operis , Ut continget in exemplis adduciis: nam quia obiectum & sinis intrinsecus me
238쪽
lacii est dicere falsum , cum intentione ita tendi, ut docet D. Thomas z. z. qu. I IO. planum est intenti onem pertinere ad obiectuin mendacii. Unde dicere falsium cum intenti ne falIendi in materia iocosi, constituit mendacium iocosum; m materia ossicio se, mendiscium ossiciosum; in materia perniciosa , men dacium perniciosiim . Idem cum proportione di cendum est de alijs peccatis lineuar, ut do det ractione, susurratione, discordia , &c.
xempore, diuersas flecter moralitatis ha- bere , O esi e bonus ex obiecto, O m tus ex sine, vel e contra malus ex Obietao bonus ex sinet '
REspondeo negative cum D. Thoma hic
qu. I'. ari. 7. ad a. ubi sic ait: Qui υulo dare eleemosynam pro ter i nanem gloriam con fe=Mendam , vulς id qu d de se est bsinum obratione mali. O ideo prout es υ litum ab ipso est malum, unde voluntas eius est mala Et in z. dist. 38. qu I arr. q. ad cum aliquis vult dare eleemo Fuam propter ingnem gἰ- ν'am, b c est unus actus vo untatis , O hica ij s totus malux est . l cet non ab omni eo quod iis eo est malitiam habeat. Ratio etiam id su det, nam licet obiectum huius actus: γοιο daere eleemosynam propter inanem gloriam , ma
239쪽
Ium terminat ac specificat, non est bonum, sed malum . Tum quia habet rationem med ij ordinati ad malum sinem, scilicet vanam EIoriam; unde non est consorme sed difforme dii Elamini rectar rationis & prudentiar ; prudentia enim & recta ratio dictant bonum bene esse faciendum, & bonum fieri male , seu ex
malo motitio, non esse bonum . Tum etiam,
quia tunc circunstantia finis mali transit in rationem obiect specificantis, ut docet D. Thomas hic art. s. ad A. subindeque destrait bonitatem specificam quae ex obiecto siumenda erat. Unde hypocrisis; f u appetitus vonae gloriae fermento comparatur Lucae I 2.2 rem sicut modicum fermentum toram fartuae eui iniicitur mus .m corr Nip. uniuersamque mox conspersionem suo sapore commac lar; sic etiam simulatio euius semel animum imbuerit, rota virtutumsinceri areo veritate fraudabit:
inquit Vene abilis Beda lib. in Lucam c. ς 2. . Hae rationes non solum probant aliquem amim non posse simul esse bonum ex obiecto,& malum ex fine , sed neque etiam posse esse ma ituri ex obiecto , & bonum ex fine victim quis furatur ad dandam eleemosynam. Si enim malitia desiumpta ex sine operantis, vel . ex alia circunstantia, inficit totum amim , Meius bonitatem destruit; a fortiori illa quae derivatur ex obiecto, quae est praecipua ac essentialis, idem praestabit; omnemque bonitatem moralem actus pariter destruet. Deinde Goit est contra dictamen prudentiae eligere alia quod bonum medium Oo malum finem, ita Mincinere malum medium ad obtinendum bonum
240쪽
De aanus humanis. iis num finem , quia non sunt facienda mala ut eueniant bona. Item sicut in eo qu dat eleemosyrum p coprer vanam gloriam , eleemosyna, inquantum est materia & instrumentum
vanae gloriat, non est obiectum bonum , sed malum, vitiarur enim a fine , & ad specierarius trahitκr . Ita in eo qui iuratur ad dandam eleemosynam non est bonus finis, sed maliis ; quia est causa furandi , & ratio eligendi malum medium , a quo vitiatist, atque ad speciem eius trahitur: Ergo sicut primus
actus est omnino malus,non vero mixtus ex b nitate & malitia , ita & secundus. Vnde S. Thomas hic qu. Ly. art. 7. ad 3. siue uoluulaasit eius quod es fecundum se mettum ' sub ra tione boni , sive sir boni sub vatione mali,semper
Obiacies primo: In naturalitas potest idem subiectum retinere bonitatem quoad aliquid,& esse malum quoad aliud: v. g. potest ideo homo habere pulchros oculos , & na sim de
formem, aegrotare pedibus , sed non manibus. Similiter in artificialibus potest idem opus secundum unam partem esse pulchrum, & reSalis artis conirine, & secundit in aliam deiur- me, distortum, & regulis ait is dissonum: pariter ergo eadem actio humana i poterit esse mixta ex bonitate & mal itia morali , & simul esse bona ex obiecto,& mala ex sine operantis, vel e contra mala ex obiecto, & bona ex fine operantis . Quare S. Thomas hic art. 4. cumentunerasset in cori'. quadruplicem actus bonitatem, in solui. ad 3. ait: ihil prohibeo actionis habenti runam praedinari m bonita-Fμ deesse aliam , O. secundum hoc contingu