장음표시 사용
301쪽
Respoendeo assii maliue contra sagninum in.cap. citatum, dexorastis. Vim .s'. qui in in rati quacumque materia negat licitum esse opinari, eo . quod opinio c inquit vers tur circa rem incertam , & ei coniuncta sit formido oppositi. Vnde constanter actrinae necessariam usse in omni actione morali certi, tudinem, sine qua non potest homo agere nisi sum peccato , ob periculum cui se expouit,.quemadmodum N omnis agens cum muscientia dubia. - Nostra tamen resolutio est D. Thomae quod-
lib. b. art. 13. in argum. Sed nontra , ubi sic ait ' Si aliquis a bibet diligentiam, inquirent..- habere plures piraebendas sit lici tum , nec n-
Me it aliquid quod ipsum moueat ad hoc ques' illicitum, γidetur quod siue peccat plures si habere praebendas . Ratio etiam id suadet, bomines enim debent operari modo humano, nec post mi obligari ad hoc quod omnium rerum habeant claram & eerte' am notitiam;
dum ergo facta sissicienti diligentia, iuxta conditiones rei & pei nae, aliud probabilius
non apparet, prudenter operarur homo , coa formando conscientiam suam opinioni proba bili, Confirmatur & magis i l lustratur haec ratio ex Caietano in summa , verbo Dinia , ubi sic habet : Non exigit mus ab homine plusquam conditio hominis habeς , quia diuina sapienti dispunitymnia suauiter in Sed hominis conditio habet, ut in rebus moralibus non possidassequi omnium euidentiam , nec habere cζrtitudinem mathematicam, nil exa'am om
nium agilbilium: Ergo Deus non exigit abit.
302쪽
. De aΠibila humavis. 13, is , ut seri per cuaa euidentia de certitudinε mathematica de bonitate morali suae action is
operetur a subindeque potest sequi sente tiam probabilem , dum iacta su Teienti diligentia, alia probabilior ei non apparet. Unde D. Antoninus I. p. tir. 3. cap. Io. g. I certitudo c inquit) quae reperirnr in materia morali, Non es certit Maeo euidentiae , sed Froba bi ἱis coniecturi.
Ad fundamentum vero Fagnani facile r spondetur , eum qui facta sit scienti diliget tia ad inquirendam veritatem, agit ex opinione probabili, quando alia pro abilior ei
non occurrit, non agere cum conscientia praetice dubia , subindeque nulli peccandi periculo se exponere; quia tunc certificatur mora liter per iudicium teflexum quod habetc non quidem illud in quo noui Casuistae su dantur, nempe: qui vix probabiliter frudenter o fecure agi di sistra enim ostendimus. tale dogma dubium esse ac incertum, S a pluribus grauissimis Theologis censeri eri neu in a sed per istud t qui facit torum quod in fe es ad inquirendam veritarem , O illam
atriugere, O consequi non va ex , excusaruν ἀ peccaι oration e ignorans iae inuincibilis : Quod
principium est omnino certum , & unanimi iere Theologorum omnium calculo & conse sis tirmacum, ut in tract at ii de peccatis vitem
Ex his intelliges , in hac materia probabilitatis caute incedendum esse, nec reficiendam absolute omnem probabilitatem sui aliqui ubtra i duin selieriores faciunt) sed posset, minem agere ex opinione probabili, quando
303쪽
probabilior ei non occurrit: in conflictus inen scii concursu plurium opinionum probabilium, sequendam esse probabiliorem, prinsertim si notabiliter probabilior sit , ut supra ostensiim est. Inter hos duos scopulos Scyllae & Carybdis caute incedendum est , & vitanda in hae materia duo extrema opposita, illorum scili cet qui omnem probabilitatem abijciunt, &aliorum qui ex aduerso omnem probabilitatem implectuntur , eamque sieci iram esse morum regulam asserunt,tametsi illis tunc affulgeat alia sententia probabilior, subindeque veritati Vicinior. Veritas enim ut belle Nauatianus ait 2 inter duos errores, ut Christus inter duos latrones , media pendet. Certe si hoc medium seruaretur , & opinionum probabilitas, cum praedicto moderamine & temperamento, ab omnibus reciperetur , morum vitiserinitas & puritas inter fideles facilius conseruaretur; bre que tempore inquit Gra-uina in sto Cherubim Paradisi reformaretur
nundus , qui ex licentia Uinandi in princeps ruit , latissimam vi m ingrediendo , d icit
ad p.rGιionem. Unde sapienter obseritat Cobainitius, in Praefatione libri supra citatii Aquibusnam ingeniis ultra modum aut seu D rioribus , aut indu uentioribus , magis p H liclitetur animarum fatus difficile restimatu ,, esse. Per indulgentiores quidem deducun- , , tur animae per spatiosam & latam viam quae ducit in aeternam perditionem , talidmque
,, director tim obstetricante manu , educituro colliber tortuosus, concipitur, paritur, deo, & fouetur peccatum. Hinc apud Ezechi
304쪽
Do ambus humanti. 283lem cap. t Dominu indignatur ' Ω malo dicit consuentibus puluillos sub omni cubi- ς to, & facientibus cerui'lia sub capite viai- φtieris aetatis , ut sci licet molliter & blande in peccatis suis conquiescant homines sedu-ςem,sibique de hiilis smodi directoribus complacentes . Hos perstringit Isaias cap. 3 o. quoui dieunt videntibus , nolite videre , O af ς pictenςibuae , notite aspicere nobis ea quae re- ςς
εια sunt: Ioquimini nobis placentia, videte
Copterum sicut noxior est lar or indul- ς g ntia, ita & immoderata in rebus comςς silentiae austeritas , quae hominum imbe- ς cillitatem nihil pensi habens, neque a prae- ceptis consilia discernens , dum illos ad qnimis ardua compellit, viam salutis artem qnae quam Christus illis aperuerat praeclu- φdit: salvandos ut ait D. Bonaventura a edamnat & conscios propriae infirmitatis, ς' ad desperationem adigit. Accidit enim ut naiseri homines, hac audita rigidiore do- ς divina, credant vel dubitent inesse mort ςς lem culpam ubi nulla est; sed tamen rei ς dissicultate victi , ex erronea conscientia ς
inoraliter peccent & damnentur . Vnde ς D. Ambrosius in Psal. Ii 8. serna. s. Sunt qin nobis qui timqrem Dei habent , fed non fecundum sciensiam, statuentes duνiora prae- ς ς
ruere. Timor in eo est, quia vid ntur sibi Rconsulere disciplinae , opus virtutis exigere. ς Sed inscitia in eo est , quia non eompatium ςτur naturae, nee Himsint post bilitarem
305쪽
ria natus III. compelia. theolog Verita sa. cavend es,, e Onscientia nimis larga , o nimis si sa : nam primα gener p pr umptionem . secunda 'des rαtionem V item primis pae, , dicit mat sim bonum , fecunda e contra M.' num mati m item prima se e fatuini dam , nandum , fecunia a contra damnat f
Ost Tra etatum de actibus humanis, tana in esse physico, quam in esse moris consideratis, agendum est de virtuti bus in communi , quae sunt principia bonorum aettu im , & habitus quidam ad illos eliciendos ordinati, illarumque natura, su bam ct im, species, & proprietates, breuiter daic do claranda sunt. De virtutibus vero in particum lari, tam Theologicis, quam moralibus, tomaquinto disseremus.
306쪽
ΡIures circunferuntur virtutis definitiones.
Prima traditur ab A ri stotele et Eth ic. c. . his verbis : Virruxisse habitus fiui sonum fa- sit babentem , se opus .eius bonum reddit. In qua definitione duplex explicatur habitudo virtutis Una quam dicit ad proprium subi ictum, tanquam eius forma, dum dicitur facere bonum habentem; sola namque virtus bo- Mum facit hominem , ut ostendit Seneca epist. 76. altera quam habet ad operationem tanquam ad proprium effectum, dum additur, is opus eius bonum reddit. Secunda habetur apud eundem Phil do. phum ibidem, ubi ait quod rutrius eθ habitur electivus , in 'ediocritate consistens , o prous capien r prudens dictauerit Quae definitio non conuenit valetutibus Theologicis, nec intellectualibus , sed solum moralibus a virtutes enim intellemiales non simi electivae, cum eleetio stuolum in voluntate; virtutes Veris Theologicae non exigunt proprie mediocrita tem sed sol tim morales, ut iustitia temperat
tia, & similes, quae ve: santur circa obiectum medium inter duo extrema , excessiim scilicet M deiectiim , ata tamen quod illud medium non intelligatur secundum rem, sed decun-d um rationem, iuxta exige titiam personae, loci, di aliarum circunstantiarum ' aliquando Crum cibus v. g. qui est mediocris & tempera xu. Vespectu unius, est exceden, & intempera - , N a tu.
307쪽
Tractatus IV. tus respectit alterius, E propterea additiae et Prouisapiens O prudens dis arserit. Ter ia qtu colligitur ex verbis D. Augu- 'nini, praecipue lib. 1. de lib. arbitr.& des ei ditur a D. Thoma hic qii. s s. art. q. est huiusmodi: Virtus est bona qualitas mentis, quap ecte vivitur , quα nullus inalὰ utitur, o quam Deus tu nobis sine nobis opera ur . Ubi Primo ponitur qualitas , quia qualitas est ge- ius supremum virtutis; esset tameu conueni re. Nor desinitio,si loco qualitatis habitus poneretur
qui est genui propinquum , ut ait D. Thomas loco citato. Additur bona, ut expi icetur dinferentia virtutis a vitio, & alijs qualitatibus quae rem male disponunt. Per particulam mentis, designatur subiectum virtutis , 'quod est potentia rationalis , Vel essentialiter, Veli Participatiue , qualis est appetitus sensitivus, qui ut sibest rationi, aliquid ex illa participat, Ac est subiectum virtutis, ut infra dic mus; & per hoc differt virtus ab omnibus qua- Iitatibus corporeis, siue bonis, Die malis . Per particulam, q a recte vivitur , virtus duilinquitur a qualitatibus non operativis immediate, cuius inodi sunt pulchritudo M sanitas in corporalibus; in spiritualibus vero gratia habitualis, quae immediate inhorret substantiae animae. Iy autem vi itur , significat in proposito operationem vitalem: Per illam
Vero particulam, qua nemo inalῖ utitur , Ut
tus differt ab illis habitibus & qualitatibus, quar posiviri ad malum vel falsim incIinare, stile suibus aliquis potest bene vel male uti, cuiusmodi sunt opinio, fides humana, charata simi lia. Demum ultimae Particulae,
308쪽
nempe quam Deus in nobis 'peratur , conti
niunt solum virtutibus per se infusis quae in eo sellini distinguuntur ab acquisitis , quod
istae acquiruntur nobis operantibus , &aethis ad earum acquisitionem concurrentibus; illae vero sine nostro activo concursi produ ntur in nobis, quamuis dispositive ad ea ruas receptionem per nostros actus Deo cooper mur . Vnde si hae ultimae particulae tollantur, haec desinitio conuenit modo explicato omni vir, tuti, tam intellectuali, & Tlaeologicae . quam
Ex his intelliges, virtutem esse habitum operativum , & per se primo concurrere ad bonitatem moralem acti sum humanorum, &ad eorum facilitatem ac delectibilitatem s s Cundario vero tantiim ad entitatem physicam,'sibstratam bonitati morali actus, eiusque facilitati.
Prima pars patet ex prima tertia definiatione virtutis , &eA D. Thoma hic qu. s s. art. 1. Vbi sic concludit: Et ideo de ratione visexuiis humanae est quod sit habitus operatiutas. Ideni docet Augustimis lib. de bono coniugati, ubi virtutem ait esse habitμm quo aliquid Agitur . Vnde belle quidam ait virtutem non
esse similem lixae quam nemo pultat 3 vel gi dio qui nunsuam e vaginὴ eximatur, aut nauis quae ad persectionem adornata, in portu semper consistat, sed 'otius agro 1 oecundo & f raci, quo ut ait eleganter Ambrosus lib. de Isaac cap. 7. ) nihil pulchrius, et ni fetersi Eruci, cum poma rutilant , vel cum γuarum ferta dependent, aut baecis onusta olea curae . Hi viridanti gramine , montium verti
309쪽
singulas partes ; Et in pruinis quod vjrtus per
se primoe concurrat ad bonitatem moralem,
actuum humanorum, manifestum est ad illud enim virtus per se primo concurrit , ad quin producendum potentia natu alis ea indiget: bed potentia natura lis indiget habitu virtutis ad producendum actum mora Iliter bonum, seir ad causandam. in actu bonitatem'moralem potentia enim secundum se est tantum potens, producere actum quantum ad substantiam, Seuelaritatem physicam illius: Ergo talis habitus ad bonitatem moralem actus per se. pri
inod Tero etiam per se pri mo concurrat adesus tacilitatem,constat ex eo quod in hoc di L. fert vis potentiae superior, communicata infe riori per modum' transeuntis, ab ea quae co mulaucatur per modum habitus seu fornax completae, constituentis principium perfectum deicon natura te actus, quod prima non tollit di si ultatem, secunda ver inducit facilitatem & delectabi litatem': Ergo habitus virtutis mora lis per se primo concurrit ad facilitatem & delectabilitatem, coniunctum Ni 1litati morali actus. vi rivosi , & per se utram,
Demum quod per se non emeiat entitatem physicam eiusdem aettis , sed sol tim per acci, dens & secundario,inquantum scilicet est substrata illius bonitati morali, eiusque facilitati, Pa et ex eo quod habitus solumi influit per se in id quod vires potentiae excedit Sed entitas plusica act0s virtusesi non excedit vires p
310쪽
De γIrtut bur Iu emalauni . syς tentiae, ut constat, actus enim v. . potentia irascibilis aut concupiscibilis, secundum enthatem physicam consideratus, nihil alitici dicit quam passionem appetitus sensitivi , vepraescindit ab ordine rationis , quo pacto reperitur' in brutis: Ergo habitus virtutis 'm resisHacquisitae, non influit per se in entita. testi physicam talis actus, sed per accidens tantum & secundario, inquantiim scilicet talisentitas est sebstrata illius; bonitati morali, eiusque facilitati.
C ritum est virtutes, clim sint habitus opsi ratiui, non inipsis ementia animae , sed in eius poten. i js residere . Constat etiam vi tutes nec in memblis exterioribus corporis, nec in potent i is vegetatiuis . neque in sensibus externiς sit biectari posse ; quia hutiis modi sacultates non sunt indifferentes ad operandum bene vel male , sed omnino detprminatae ad unum modum operandi , subindeque nullam ex se habent dissicultatem in exerceri, dis proprijs operationibus . Docent etiam communiter Theologi cum S Thomi hic qu.s . art. s. in sensibus internis nullas subiectari virtutes,quia clim virtus iuxta Aristotelem,
sit dispositio perfecti ad optimum , & pexi
ctio in consummatione consistat, tentia qua est subiectuin virtutis debet este consumma-