장음표시 사용
311쪽
Nnaatus IV tiua actita virtuosi, & non tantum praeparati ictvel inchoativa illius; unde cum cognitio v xi, quae est opus bonum potentiae cognosciti- uae, non consium metu r in potenti is sensitivis apprehensi iis , quia illae fiunt sollina pr par toriar& dispositiuae ad cognitionem intelle- etiis, cuius proprium est attingere verum,uise tutes intellectivae in illis subiectari nequeunt. Demum exploratum est apud omnes, virtutes intellectuales, nimirum intelligentiam, scientiam. sapientiam, artem, & prudentiam,in in . tellectu residere: tres quidem primas in in- vellectu specula titio , duas vero posteriores in ii'tellectu praetico, ut sibest motioni volui talis, cuius proprium est mouere quoad exe citium intellectum & coeteras potentias ad operandum . Duplex ergo Blum restat difficultas & controuersia inter Theologos; bre uiter hic resoluenda. Prima est , an virtutes proprie dictae, in appetitu sensitivo, prout in nomine politice obedire natus est rationis. biectari possint ρ Sicunda, utrum in voluntate ponenda sit virtus moralis, non sollim ad a tingendum prompte & faciliter bonum ali num; sed etiam in ordine ad bonum connatu-t
Ico primo appetitum sensitiuum homianis , Ut natum obedire politice rationi. esse siubieebim virtutis proprie dictae, puta sortitudinis & temperantiae. Ita b. Thomas. . .
312쪽
P rellius in fauorem nastrae conclusionis dici potest. Fauet etiam Aristoteles 3 Etluc. ca'. P3. ubi ait temperantiam & fortitudinem esie partium irrationalium, id est appetitus concupiscibilis Se irascibilis, unde subiectum virtutis vocat vim concupiscendi . .
Ratio etiam suffragatur, nam ut discurris Thomas loco citato, & fusius in quaest. de virtutibus artac. . Vt aliqua potentia sit capax virtutis , tria requiruntur; primo quod sit apta moueri & regulari a stiperiori ; secundo quod non sit uni operandi modo alligata ; tertio quod sit operis perfecti elicitiua . Appetitus autem sensitivus, prout est in homine , liabee tres illas conditiones; est enim in primis aptus moueri& dirigi a ratione, unde viri probi moderantur passiones appetitus sensitivi , se cundum dictamen rationis. Deinde ille non est ad unum agendi modum determinatus, sed modis iuxta rationem operatur, modo ab i ita deuiat & exorbitat. Demum opus elicit in rati persectione con seminatum , quando pansiones irascibilis &concupiscitis, temperantia& sortitudine ad m*diuin redactae sunt: Ergo est capax virtutis, unde in eo resident virtutes morales, & moderantes timores & audacias in discrimine vitae, δἰ cohibentes delectationes
313쪽
immoderatas in cinis & venereis'
Confirmatur et Ibi ponenda est virius, ubi est difficultas ad attingendum illius obiectum: Atqua voluntas nullam habet dissicultatem circa modexantiam passionum , chim illae sit bonum rationis , propridian. & proportionattim Despectu voluntatis, led tantum appetitus se stilius: Ergo in isto sint ponendae virtutes
moderatriles.passivum, .non vel in voluntate..
Dices : Potentia quae est subiectum virtutis moralis, debet esse persecte libera , cum sit principium actiis liberi & moralis . Debet etiam polle eligere , cuim virtus definiatur habitus et ecti inis. Item, debet posse attingere: bonum honestui cium illud sit obiectum vi tutis'. Demum; debet regulari a prudentia, quae est regula virtutum: moralium: At illam
quatuor condidiones non conueniunt appetitui sensititio,. sedi duntaxat voluntati : Ergo solae voluntas pote st esse sibi ectum Pirtutu mora. lium quae tunc moderatrices passionum .. Maior constat, minor vero probatur quantum ad
fila galas partes . Et in primis iod prima conditio a phelitui sensitivo non competat, videtur manifestum . nam licet ii e , ut est in ho-mme , ex coniunctione quam habet cum: Voluntate, aliquam liber atem participet illa: tamen est imperfecta & secundum quid , quae non sufficit ad radionena virtutisi, cum actus irtutis. debeat esse simpliciten liber , sicut est simpliciter bonus Sc honestus . Constat etiam i appetitum sensitiuum non posse eligere , clim
314쪽
eius obiectiim adaequatrina sit bonum. sensibile &corporeum. Demum cum talis appetitus per apprehensione da sensis reguletur, non videturi
posse dirigi & regulari per prudentiam , quae non in sensia, . sed duntaxat in intelleciti re
et Respondeo, concessa Maiori , negando MIMnorent, . & ad primam illius probationem di 'co, quod licet appetitus sensitiuus hominis, ex vi coniunctionis quam habet cum Voluntat , non evada: simpliciter liber, sed sollini secun- olim quid; ex actuali tamen influxu & moti tDer voluntatis, . per' quam . ipsum applicata operandum, participa intrinsece libertatem perfectam, & i u scientem, rut possit esse subie ctum vi mitis moralis , .fcut ratione illius p test esse subtemina viti; & peccati. Ad secundam dicendum, sit biectum viriti tum moralium quae moderantur passiones, dehorouidem esse aliquo modo electitium; non tamen simpliciter & persccte; in eo enim dis
serunt virtutes. morales qtim vel santur circat
passiones Sc resident in appetitu sensitiuo , abi liis quae non habent moderari pastiones, & i n: Voluntate subiectantur , . quod i stete suntdaabietus electiti i sorma liter, directe ,& immediate, , quia directe & immediate essiciunt: elech i nem quae in voluntate residet ;; ill,: vero sunt habitus electitii solum participative, indirecte, meditate , & completiue : tum quia1 et ciunt actum appetitus, in quo electio voluntaris , & ordo rationis participaturu tuma etiam quia moderando passiones: appetitus quis ele et ionem debitam perturbant,indirecte &mz- diue ad. illam conducunt . tum: denique quia
315쪽
Tractatus IV. licet ipsam electionem directe non eliciam: etficiun tamen actum appetitu, sensitivi ex L, A, nim&completilium illius, subindeque: habitus electivi executitie & completiue dici possint. Quam doctrinam & solutionem fu-it se e pendunt Salmanticenses in tractatu de cvirtutibus disput. z. dubio 2. g. 2. eamquo Hrijs D. Thomae testimonijsillustrant. Ad tertiam dicatur quod licet appetituς sensit tuus non possit attingere bonum honest: mi uniuersale, tamen, ut actualiter motus a voluntate, per quandam participationem rationis potest at ingere bonum honestam singulare , & regulatum per cogitatium 3 sicue ipsa cogitatiua , ex coniunctione quam habet cum intellecti , participat vim discurrendi circa singularia, ut docet D. Th0mas I. P. qu.
Ad vitinetam si militer respondetiir . 'u's sicut in appetitu sensitivo est quaedam libertas participata a voluntate: ita in appretὶen noria sensitiva, per quam dirigitur, est quaedam v luti pr retentia imperiecta , ab intellectu participata, quae plures circunstantias aetus ab ap- petitu eliciti potest attingere, subindeque t
lem actum dirigere & regulare.
R Olutio secindae disci, ita:I1. Ico secundo , Voluntas, nulla indiget virtute superaddita, ad attingendum bonum honestum proprii sappositi; bene tamen ad attingendum bonum alienum , quale est
316쪽
Dὁ ωbtutibus N eomm n . 3orte Mere unicuique quod suum est . . Prima pars, quam negant aliqui Recentio res , expresse docetur a D. Thoma qu. i. dei virtutibus art. s. ubi hanc rationem infimi at: Nulla potentia eges habitu virtutis ad attinis pendum obiectum in ordine ad quod est per te ipsam completa, determinata, & proportis- nata; cum habitus ad hoc sit duntaxat ordina . tus, ut potentiam vitii no compleat, & detemininet ad attingendum obiectum : Sed voluntas per seipsam est completa, & determinata, & proportionata , ad attingendum bonum ho
nestum proprij suppositi; Ergo non indiget
habitu virtutis superaddito ut ad. illud determinetur . Maior constat, minor vero probae tur tum quia boluim bonestum proprij suppositi non excedit proportionem volentis, neque quantum ad speciem, clim sit ordinis naturalis: neque quantum ad individuum, climnon sit aelienum, sed proprium suppositi appetentis. Tum etiam, quia sicut voluntas, ex hoc quod est appetitus naturae rationalis, natura sua inclinatur & propendet in bonum honestum ut sic, ideoque ad illud ut tale attingendum nulla ponitur Virtus , ita ex eo quod est appetitus talis hominis inclinatur ex se in bo num honestum t Iis suppositi: sicut enim dis- ferenxia indiuid talis contrahit voluntatem visit haec numero ita & eius inclinationem ad ' bonum huius suppositi determinat.
Ex hoc probata manet secunda pars conclu-- sionis, nam licet bonum alienum naturale non excedat proportionem voluntatis quantum ad speciem, sicut bonum si pernaturale, eam ta
men excedit quaatum ad iudiuiduum ; qui
317쪽
uniuscuiusque volu latas, hoc ipso quod est αυ idicata in hoc numero supposito , determinatur pzr sitiam ditarentiam indiuidualem ad bonum
plopi ij ius posti , . iuxta illud Phili sophi :
gQ volunta igeε : habitat viruit 1ς ad attin lgendum bonuin alienum, etiam inaturale.. -- dc in ea ponuntur iustitia. , . & aliae virtutes ei annexae amnes , ut Iamn obstante proprii amoris podere in . b iis alienum anclinetur. 'biici primo contrix primam partem conclusiolus; limbittis vixturis requiritur impo tentia, quando actui est ilii difficilisi: Sed vo-luntas in prosecutione boni honesti etiam pro prij si is positi, interdilin patitur non modicam dissicultatem, ratione cuius illud deserit, .lab ea Ialque in Oppostum malum d Ergo ad ilIud: ausia endum indiget habitu. virtutis. Resipondeo distinguendo maiorem habitus: Uxu itu in P entia , . quando actus, est illi dissicilis, per se, & ex obiecto , conce-γdς maiorem. Per accidena tantum, Sc ratione ilicuius impedimenti extrinseci, nego: maiorem .. Unde cum dissicultas quam Vesunta interdum patitur in prosecutione boni honesti propi i) Sc connaturalis , non proueniat ex sin. per excedentia obiecti veLactus , sed lex t mmoderatis passionibus appetitus se iacti uiri aliis e.
impedimentis tenentibus se ex parte corporIS.. nullus requiritur habitus virtutis in ' voluntate, .
adiacile & delectabiliter prosequendum i tale bonum, sed si ad hoc aliquis habitus . necessa xius est col locari debet in praedicto appetitit, ad moderandas eius passiones , ex quarum immu oderantia ,cillius lioni prosecuti dissicilis
318쪽
redditur . Et sic in apperitu irascibili se coi cu iscibili ponuntur virtutes fortitustinis SI teinperanti ' ilibus immoderatae illiu&passi inex cohibentur & temperantur , Ud S. Imme denti ostensiuii est obiicies secundo : halsitas acquiritur per actuunx repetitionem : Ergo repetitis actibus virtuosis in voluntate circa. bonum honest uni proprii suppositi ,virtus debet generari.
- Respondeo antecedens este verum quando subiectuin est capax habitus, non vero quandocis incapax illius: lapis enim v. g. quantumcumque descendat, non acquirit habitum,quia in incapax illius, cum per naturalem grauitaintem sit complete inelinatus ad descensum . Si militer potentiae naturales, Vt Vegetativa, ns Uitiua in de similes, quantumcumque Operentur, non acquirunt habitum: , quia naturalited sint ad agendum determinatae & completae. I rectim proportione dicend uri de voluntate ,. respectu boni honesti: propriit suppositi, quia ad illud est per seipsam completa & d
verminata e silpra ostentum est rz: Obi;cies tertio Quo hintas est capax habi lux vitiosi circa bonum propriuian: Ergo &hahitus virtutis, clim contraria debeant versari orca idem subiectum. - Respondent aliqui ex nosti is Thomistis; ne gando Antecedens e Sicut enim. s inqiminτ quia: lapis habet in turalem' in zlinationem complatam addescensuria, non generatur in eo habitus ad ascendendum sursum,quamuis milulics sursum proi)ciatur: ita nec in voluntate generatur habitus vidiosus circa bonum pro
priun x pl ubiis actibur mali: repetitis,quia
319쪽
ρ' Tranatus Iv. oluntas habet natu alem inclinitionem coni.
pleiam respectu proprij boni honesti,quae non
miniis restitit hab:tui vitioso inclinunti in contrarium , quiam resisteret perfecta virtus acquisita, si adesset. Haec solutio & doctrinan ret probabit irate. Melius tamen & facilius respondetur , dat 1 Anzecedenti, negando consequentiam & pari. tatem : Ratio autem discriminis est, quia voluntas ad actus malos,circa quodcumque ob I et um exerceatur, non est ex se inclinata, ideoque requiritur habitus viiij ut ad illos i clinetur: adactus vero honestos circa bonum proprium, est ex propria natura inclinata,
subi adeque non potest ad illos per habitumiaclinari. Ex dici is intelliges dis crimen quod inaee
voluntatem & intellectum reperitur, intellectus enim , cum non sit ex natura sua in actu primo ad cognitionem veri sussicienter instructiles, sed sit veluti tabula rasa, indiget spe ci bus Se habitibusad astingendum quodcumque verum etiam ordinis naturalis unde in eo amnitur intelligentia , seu habitus primorum principiorum, ad prima principia cognoscenda . E contra voluntas, cum sit naturaIiter ii clinata & determinata ad bonum naturale, i altem domesticum, nullo indiget habitu vi rutis moralis , ad bonum honestum proprii
suppositi prosequenduin , sed istum ad attii gendum bonum alienum. & in reddendum unicuique quod suum est. t u
320쪽
V Ariae solent tradi diuisiones virtutum,
sed coeteris clarior & compendiosior est quam S. Doctor hic qu. 17.&aliis sequentibus proseqqitur, qua scit icet virtus in intellectualem, moralem, & theologicam distribuitur. Virtus intellectualis est illa quae perficit intellectum in ordinae ad cognitionem veri. Uirtus moralis est illa quae voluntatem -mmplet ad prosecutionem boni honesti.-Virtus theolooica est illa quae circa Deum immo
Virtus intellectitatis subdituditur in qui que species, quκ vocantur intelligentia , lea rhabitus primorum principiorum, lapietntra, scientia, ars, & pςudentia. Ratio vero huius diuisionis haec est: clim virtus intellectualis perficiat intellectuna in ordine ad verum, tot rdebent esse virtutes intellectuales , quotiunt habitus in C llibiliter attingentes verum : Se habitu, inlallibiliter attingentes verum inmitantum quinque enumerati : Ergo illi solii sunt virtutes intellectuales Maior patet, mianor probatur . Verum quod certo & infalli-hil iter ab intellectu attingi potest , vel est . Vniuersale, & consequenter necesiarium; vel singulare, & contingens e Si uniuersale, vel est attingibile immediate& ex sola terminorum notitia , ut sitiit prima principia, de pro illis ponitur habitus primorum principi