장음표시 사용
321쪽
te, & per proprias causas , quae si fuerint particulares, poturii, scientia; si verbcausae fuerint alli issimae & uniuersales Donitu r sapien-
il lud est factibile 3 & pro illo attingendo P nitur ars, vel agi bile & ad illud attingen
dum ponitur prudentia . . U . in .
Vimites morales sunt duplicis generis, aliartsum circa operationes , in quibus attenditur iratio debiti vel indebiti ad alterum, ut iustitia per quam redditur debitum proximo, religio aper quam redditur debitumi Deo , pietas. per quam redditur debitum parentibus, gratitudo, per quam redditur debitum benefactoribus, Aliae vensititur circa passion os . quasad debi tum ratiouis ordinem reducula tui sortituso temperantia, & aliae lae appetitus . irascibilis vel concupiscibilis astectus passiones .mode-
Inter Virtutes mora es quatuor sunt princ Palei, nempe prudentia, iustitia, sortitudo, temperantiae, quae cardinale; appellanti ir;quiae ut obseruat S. Thomas quaest. de virtutibus cardinalibus art. I. du per eas volti itur tota conditionis humanae ratio , eisque veluti cardinibus. uniuersia vitae honestae &politurae si ries &iriolta subnixa est. : /- Deman praeter Vi rtutes intellecti tales Sc moralex, dantur aliae quae vocantun theologicae, quia per il las ad Deum o finem ultimimi ordinamur, & hae sunt solsin tres , nempe si des, spes,. & charitas quil horno ordinatur in ultimum licina porτ mgnitionem intellectus. lumine stupernaturali fidei illustrati & pediminum intentionis,in ipsum tendentem sicut.
322쪽
De ruirtutibks ta maeniunt . 3 ad id quod est 1Μ3ssibile consequi , quod perti,net ad spem x & quantum ad unionem quandam spiritualenim, per quani quodammodotr sformamur in illum finem quod si per charitatem, ut ast S. Tuomas hic qu. 62.art. 3.
E virtutibus theologicis x moralibus' acquisitis, tomo quinto differemus , Vu- de solibri hic a tendunt incumbit de virtutibus. moralibus insulsis . Dico igitur, , praeter Virtutes morales acci quisitas, stantur aliae per se in fusae .: Ita communiter Theologi, paucis exeepti , possi Concilium Viennense, quod hanc s latentiam ut probabiliorem, & dictis Sanctorum Patrum, re Thoologoriam: conformiorem eleRit . Eadem veri as aper te traditur a Catechismo R mano parte Σ. titulo de baptismo num . . so-Ybi num ratas effectus baptistat, qui Cum gratia tribuuntur , sis ait. Huie additur nobiliss-
.. Ratio vero necessitatis huiusmodi virtutum duplex est . Prima sic potest proponi: Homo constitutus per gratiam in esse se pernatura ii, Mon minus debet esse perfectus in operando modo supernaturali , quam in ordine naturae in operando modo naturali, gratiae enim in suo ordine nud minor debetur Persectio, quam
323쪽
368 τ natus IV In sitio debetur naturae: Sed in ordine nat rar perficitur homo non lotum circa finem untimum , quod habet a naturali synderesi , naturalique rectitudine voluntatiri sed etiam circa fines non ultimos , , quod habet per Virtutes morales acquisitas: Ergo similiter in ordine sepernaturali utramque pers ctionem habere debet , subindeque ordini gratiae debentur non solum virtutes theologicae, quibus homo perficitur & ordinatur ad beatitudinem supernaturalem , sed etiam vise tutes moraIes infulae, quibus homo in ordine su per naturali perficiatur in ordine ad media qliae ad illam conducunt.
Nec valet si dicas, ad attingenda media si pernaturalia suiscere dona Spiritus Sancti. ut infra pitebit, dona Spiritus Sancti
ponuntur selum ad operandum modo extra ordinario intra ordinem supernat iralem , eK
instinctii scilicet & motione speciali Spiritus Sancti. Vnde praeter illa dona admitti de
bent virtutes morales infusae , ad operandummodo ordinario intra ordiae supernaturatam. Secunda ratio fundamentalis insinuatur a D. Thoma quaest. unica de virtutibus art. I ad M. Vir utes multiplicantur M diuersificam tur penes diuersa obieci a formalia': Sed in materia morali, circa quam versantur virtutes morales, dari potest duplex obiectum forma- liter distersim, unum Raturale & aliud supernaturale: Ergo etiam distingui debent duo genera virtutum moralium, & praeter naturales & acquisitas, admitti aliae quae sint sepsin naturales& inliuae. Maior constat, minor VC-
ro sic ostenditur. Obiectum sormale virtutis
324쪽
De virtutἰbili la eoumiunῖ o moralis est medium per prudentiam & rectam rationem in passionibus & operationibus hi manis constitutum et Sed tale medium potest esse duplex, naturale scilicet, si statuatur per prudentiam moralem Sc acquisitam ; seperna-rtirale vero, si a prudentia sit pernaturali & infida constituatur. Vnde D. Thomas loco citato : Alia ratione quaerit medium remperantia in rufa, quam temperantia acquisita: nam temperantia infusa exquirist medium fecundum rationes legis diuinae ,quae accipiuntur eκ ordine ad kltimrem sinem 'temperanιia autem a quia sita accipis medium feeundum inferiores rationes , in ordine ad bonum praefentis vitae. Similiter aequalitas in operationibus , ad alterum, quae est medium virtutis itistitie,vel potest fi xi inter homines, ut sunt ciues humanae ciuitatis huius uniuersi,vita & ratione naturali prae
diti, inter quos debet seruari humana societas Sc pax,& hoc modo est medisi naturale speci- ficans iustitia acquisitam: Vel potest, fieri intechomines, quatenus fiunt ciues sanci orum &domestici Dei, praediti supernaturali lumine,& capaces beatitudinis aeternae, inter quos de- bet altiori ratione pax & societas conseruari,& hoc modo est medium supernaturale , &obiectum iustitiae insusae. Idem cum proportione de fortitudine ditandum est, nam si h beat firmare appetitum contra mortis pericula in bono naturali, & in ea mensura quam ratio naturalis seruandam esse dictat, constituetur obiectilin fortitudinis acquisitae, ut si quis pro defensione patriae sirmus maneat contra Pericula mortis. Si vero. firmet in bono si
325쪽
Tranat j. pro defensione fidei Christianae 'Martyres frastinent mortem, erit obiectum fot titudinis infusae, Ex quo intelliges , virtutes morales
per se tu fusas , distingui specie ab acquisitis,cmn respiciant obiecta forma iter diue se, &dilbinetio spectica potentiarum & habItuunt,
ex obiecto formali aesiumatur. -
Obijcies primo : Virtus per se insula, cura . sit supernaturalis, debet habere obiectum &motimi in iturinsecum stupernaturale . Sed
obiectum & mytatuim intri securia temperantiae V. g. nempe mediocritas in cibo re potu, non excelsit ordinem naturae, sicut nec materia
in qua reperitur: Ergo nulla datur virtus tempςrantiae per se infusa ; sed duntaxat a
equisita. x Respondeo concessa maiori, distinguendo minorem: mediocritas ut constituta per prii- dentiam naturalem & in ordine ad finem naturalem, non excedit ordinem naturae, cou- cedo minorem. Vt constituta per prudentiam iuistiam, & in ordinem ad finem si pernatur lena, nego minorem, & Consequentiam . SO Iulio patet ex dictis in secunda ratione. obiicies secundo: Non potes assignari subieetum virtutum morat Ium in tusarum,quae circa pallion es moderandas Occupantur , V. g. temperantiae aut fortitudinis infulae: Ergo .
iliae viri tes fictitiae sint. Consequentia patet, Antecedens probatur Tales virtutes init sar non siibiectantur in voluntate, in qua nec acquisitae recipiuntur . Nec in appetitu sensi titio, cum enim illae sint inamateriales& spiri-xua's, utpote stipei naturales , & propriae ales
326쪽
biecto corporeor Ergo nullum potest assi gnari subiectum illarum virtutum. Respondeo negando Antecedens, Si ad iurius probationem mco irtutes illas infusas recipi in appetitu sensitinio, icut & acquisitas: in ea enim potentia subiectantur virtutes, cuius sunt actus propim iliarum , quia virtutes dan-aur potentiae operativae ast eliciendos proprios actus: actus vero virtutum moralium initia--atim Quae versantur per se primo circa passi D s, sunt actus proprij appetitus sensitivi, cum . sine passiones moderatae talis appetitus, secun--dum prudentiam infusam, ut moderata auda- Cia, moderatus timor &c. Ergo illae si ibi cianturdia appetitu sensitivo . 'Ad probationem in contrarium dicendum est, virtutes imsulas appetitui sensitiuoesie formaliter inam teriales , & eminenter corporeas .. Unde sicut anima rationalis, etsi immaterialis sit di spiritualis, quia tamen simul est corporea ut quo,& virtualiter, seu eminenter, in corpore recia Pitur , ita praedictae virtutes, ob eandem ra-xionem, in appetitu sensitivo subiectari pose funt.. Nec est inconueniens fomam perfectiorii ordinis recipi 4n subiecto iuberiori , ut illud eueliat, attolat, & perficiat.
327쪽
et uae praecipuae propriet res vis urunt imor alium . mediocritas . O . . a conne isto
P Rima patet ex definitione virtutis morais si is stipi a tradita, in qua dicitur quod vir
tus est habitur elem uuae n mediocritate ton seur, prout sapiens O prudens dictauerita Constat etiam rationcm D. Thomae serit. dist. 33. qu. I. art. 3. ubi sic discurrit: Viptutes morales funt circa passisnes O operationer, quas oporter dirigere secundum regulam rati nis . In omnibus autem regula pia e pnsistit re- ἔξ i m, fecundum qNod regislα κ quantVr, aequa litas enim media es inter maius O minui ideo oportet quud rectum virtutis eo sat in m .dio eius qκod superabundax, O eius quod riserit a mensura rationis racta. l. rlia. 1 ... in
- Obseruandum tamen, hoc inter virtutes, morales quae sunt circa passiones, & iustitiam quae ius alienum resplai ,& tribuit unicuique ' quod sulim est, discrimen intercedere , quod illae consistunt in. medio rationis , ista vero non solum medium rationis, sed etiam in Hium rei obseruat. Medium enim in virtuti-,bus quae sunt circa passiones, non est laxatum ex natura rei, sed duntaxat per rationem, auxra uniuscuiusque dispositionem, & attentis omnibus circinas ant ijs temporis. , loci &c. ut Patet in temperantia, nam medium temperan- non est certa quantitas cibi omnibus a commodata, ut sint temperantes , sed Variatur
328쪽
Dε ωbtutἰbus ta ecremunt. 37 3 an diuersis, iuxta diuersiam complexionem imo & in eodem pro diuersis temporibus &circunstantijs, Iustitia vero non solum m 'ditim rationis obseruat, reddendo debitum
suo tempore , & loco, & secundum regulas prudentiae , sed etiam habet facere aequalit rem rei ad rem s cum hoc tamen discrimine, quod iustitia commutatiua facit aequalitatem stuantitatis ad quantitatem , si enim centum
ebeat, centum reddite distributiva vero obseruat tantum aequalitatem proportionis ad proportionem; non dat enim omnibus aequaliter, sed unicuique iuxta suam conditionem, vel meritum; ita ut tantum proportionaliter recipiat miles,nuantum tribunus Vt tribunus; vel si habenti meritum ut octo, dentur cen
tum partes boni rei publicae, habenti meritum ut quatuor, tribuantur tantrum quinquaginta. Ex his intelliges , hoc reperiri discrimen inter virtutes morales & theologicas, quod il-Iae in mediocritate consstunt, L fugiunt eis sitim vel defectum, non vero istae ; neque enim aliquis potest excedere in credendo reuelatis a Deo, vel in sperando beatitudinem quam nobis promisit, vel nimis diligendo ii
finitam eius bonitatem; nam ut ait D. Bernar
dus in libro de diligendo Deo , Modus dii
xendi Deum est sine modo diluelae. Per accia. dens tamen, & quantum ad exercitium, virtutes illae modum aliquem seu moderamen requirunt,debent enim exerceri secundum me Iuram naturae, conditionis, ae nostri ingen θω complexionis vires ; non vero nimio con tu, adeo Vt corpus laedatur , aut ni nutum d
329쪽
r I, Aatus IV. fratres de monte Dei: Cum nullum finem
te, minum habere debeat deuotio amantis , tamen terminos suos. . fines, Oxegηlas, habere
Quod attinet ad alteram virtutum mor liuira proprietatem, earum nimirum coniaxionem & concatenationem , obseruandum
est virtutes il las posie de debere considerari, vel in statu perfecto , quando scilicet ita si miter actuant subiectum, ut omnibus rectiti dinem impedientibus facile possit obsistere: Vel in statu imperfecto, quando nimirum sunt in subiecto per modum dispoditionis m hilas, nec firmam tribuunt facultatem vincen- . di impedimenta Cum ergo dicitur virtutes morales esse ita necessario i nter se connexas, sui qui una caret, nullam peri ecte habeat, hoc solum intelligitur de virtutibus illis secundum statum perfect is, non vero de illis prout . sunt in statu imperfecto ; constat enim experientia , multos non solum ex naturali com- .plexione, sed etiam ex actuum imperfect nini frequentia,in via arn magis quam in aliam Virtutem esse procliues. Hoc praemisso. Duplici ratione ostenditur connexio riconcatenatio virtutum moralium in esse per
fecto. Prima est: Virtus in statu persecto inclinat ad prompte & delectabiliter operandHm in propria in ateria , ut docet Arist te i es: q. Ethic.cap. q. Sed hoc, non potest habere, nisi cum alijs virtutibus moralibus connectatur: Erno virtutes morales im esse per secto habent inter se necessariam connexionem . Maior est euidens , minor vero dupi se
ci exemplo suadetur. Si edim aliquis haberet
330쪽
,irtutem iustitiae v. g. & hon liberalitatis, proindeque nimis amaret pecunias, oblata Occasione eas obtinendi, facile inferret inittriam proximo, & nonnisi cum magna dissicultatexedderet alteri debitum. Similiter mulier casta, sed auara, vel timida, vix poterit seruare cast itatena; oblata enim pecunia,vel occurrente mortis periculo, facile P pudicitiae proposito, vel diuitiarum illecebris suasa, veI poenarum metu deterrita, avocabitur.
Secunda ratio sumitur ex D. Thoma hic qu. 61. art. I. potestqlle in hunc modum pro poni. Non potest esse virtus moralis in esse perfecto, nisi adsit pei secta prudentia, quae est xegula virtutum moralium, &quar ut ait
D. Bernardus i. de considerat. cap. 8. Inter inoluptatex O neesitates inedia nuasi q aedam arbitra sedens , γirinale certis limitibus disiermina: sives , t ismissignans O praebens cyYod sat est , illis. quod i imis demens : Atqui nolip Oicit esse persecta prudentia sine consortio omnium virtutum moralium: Ergo nec ulla virtus moralis potest esse in statu perfecto, nisi omnes alias virtutes habeat sibi annexas . M ior constat, minor vero sita letur ex eo quod
rectum iudicium prudentiae dependet a rectitudine appetitus, quia um squisque prout est . affectus ad tinem , sic de eo practice iudicat, iuxta illud commune proloquium : quaID
nus et isque est, talis finis videtur eii Sed api Petulis rectitudo sine consortio omnium virtutum moralium haberi nequit, ctum proprius, emcetus illarum virtutum sit rectificare appetitum circa finem & materiam propriam: Er