장음표시 사용
151쪽
pronunciant omnes:immo vero qui nobis quidqua scriptum reliquere,nonnulli semper quasi de E
vna facultate animal regente minore negocio disputant,nulla adducia in medium ratione: quidaveia demonstrare amrediuntur, aiuntq; Una plures non esse. Quapropter qui in corpore laborantis multitudinem et Ii 3ronunciat,hunc neceiseesti medicis qui rimpirici nominantiri atque Methodicis iam desciviile,veluti alit ad facultatem aut ad vasa id quod multum cst dicere.
Adversita res misititudinem,aut FG Pauirat aut astrum tensione
Eligo nos quot disputationem aduersus Empiricos 5c Methodicos disseramus, transeamus
Vero ad alios, qui secum ratione tra stare artcm profitentur : tametsi huius aetatis quidam eo perueniunt temeritatis, ut se lae sibi titulos inscribant, quorum ne illorum quidem ullum Iticet agnoscas . Itaque complures saepius audias apud aegros qui dicant plenum esse hominem,ciq;.enae stetione opus esse: postea vero ubi inciderit ratio, se ipsi re Methodicos oc Empiricos iam minent. Verum quod dixi ad eos, qui analogismo, idcii disquisitiore atque altius repetita rati ne Utuntur, Venientes, congrediamur eorum primatibus, qui id quod multum est identidem ad potestatem intelligunt. Fere enim ij ne vires neq; culcos supra modum plenos conspexisse videntur, sed ne* plusquam par sit unquam cibi sumpsit se quo venter distenderetur, nec in vo F sica urinam aliquando, vel stercus in recto intestino ulterius quam morteat collegisse. Nan in id genus casibus omnibus didiorum quodvis instrumentorum perspicue distenditur, ut homoratu cito superfluum excernat, crucietur. Neq; tamen fit sensus idem gratiantis vel mordentis vel dolorem qualitate aliqua inestabili asserentis. Audire igitur licet vel populares, qui sine per tinacia dogmatis asserendi id quod ipsis accidit plane interpretentur, nempe quod interim a ciboctuamuis ex uo ingesto grauentur opprimanturba, interim Ucro mordeantur atque erodantur. Saepe item,cum accidens s ignificare exaeie non habeant, angi se fastidio serunt. Nullus enim h rum sensuum idem apud homines st, ventre plurimum copia nimia ciborum extento atque di stento. Qtiamobrem in eiusmodi statibus rumpi ventriculum sibi propemodum aiunt, quem nos quo* summopere intentum cernimus: at ubi se quaeruntur grauari, contraritum aspicimus ventrem quandom. Sic vesicae quo letalia est dispositio cum illa humoris plurimum, alia cum eius parum continet, vel cum grauatur. Ergo Sc excretionem in ea quae ex repletione tenditur quam plurimam videas licet: in ea quae grauatur, parcissimam quidem, sed frequentissimam. Neque enim tempus expediat repletionis, sed noxium excutere protinus cupit, sicuti vel cum aquali tate eius mordetur: tunc enim quom excretionem obit alliduam. Itaque ec cum veluti ab onere G ntento grauatur, tunc hau .recte sane dixeris vitiose dispositam, esse autem ipsi quod de grauat multum, quamuis tunicam nequaquam distendat.Haec si opinionis omnino huius duces aflirmant, negantibus iis qui contraria sentiunt, rursus quaerendum ex utrisq; est,an vesica,cum quoquoversum usque eddistenditur, ut discrimen ruptionis immineat, quippe quae contentum detinere praeterea nequit, atque ubi onere premitur ac morsu lacessitur, eandem molestiam per cipiat. Nam hic ruisus qui semper vasorum amplitudinibus milititudinem mctiuntur, prompte concedunt: qui vero potestate, interrogationes id genus aegre ferunt, atque irascuntur, ultrὀcitroq; Variis modis relia fiantes, quod hanc quo* multitudinciri esse permittere nolint. Itaque nos viros precibus rogatos ut lite cessarent ad concordiam hortati sumus, hos qui multitudinem ad ambientis capacitatem dici nunquam existimant, quibus cum inita primum disputatio est,ut Ucris acquiescerent orantes, memores repletas partes dum distenduntur,dolore confli stari. illos vero qui hoc tantummodo multitudinem cosistere arbitrantur, ut id quod grauat ei quod grauatur multitudinem esse concedant. Rursus autem Ut dilucide apparentibus virosi consui
damus, commoneamus, seorsum quidem eos, qui multitudinem ad facultatem solum intelligi aiunt, peritonaei copia ciborum dirupti ac dilatati, tum in exterioribus quot vires dic vesicas Hhoc perpeti ostendamus : quando vero B dolia ipsa ubi flamos a multitudo extiterit vel)vi Icnta: interrogemus de iis qui ex pulmone sanguinem extulasere, vel vase citra testim aut casum aut aliam huiusmodi extrariam violentiam rupto, an neq3hi sibi a plenitudine quamplurimaris distendente sic assici videantur. Alteris Ucro rursus priuatim in memoriam reuocemus non posse boni habitus iuuenem ,& paruum admodum puerum onus idem gestarernam quod pu rulo grauissimum , id opinor florentis aetatis iuueni lcuissimum est. Vtrum ergo necu onus id di cemus omnino quod quisquam sustinere non possit,necp multum quod ita premat re grauesian onus quidem & graue nominare, multitudinem autem nequaquam sinemus. At hoc pacto non de re,sed de nomine controuersia erit. Alio autem modo nem homo is tibi videbitur,qui vel si vi ginti eius humero talenta imposueris,nihil prorsus unquam dicat grauari.tAd eos vero quod scruili sese dogmati subiugarunt,nihil est satis.
Miuplex siu multitia ac de νι contentrice aduersi stoicos Herophilios. CAP. 3.
Vapropter omissis iam h s,immo vero si veru dicendii sit facessere iussis,cum eo qui liber
veritatisq; amicus e disseramus.Duas ergo multitudinis notioes relatioesq37posuimus,
152쪽
Aalim ad robur&vires ipsis serentis, alteram ut ad concipientem regionem. Et vem his praemissis quot animalis facultates omnes sint inspiciamus, ac qito pacto in quavis earum pleni tudinem aut agnoscemus aut curabimus. Ad taec etiam quot uniuersa humorum genera eorum liqui aut vires degravant,aut in vasis comineri non pol sunt. In his enim studiosus ac magnus sit medicus oportet, non in euidentibus contemnendis,qua demonstrationis omnis principia
sunt.Sed nihil fortastis mirum id ipsum quot ignorari ab iis, qui nihil de demonstiatione explorarunt,nec tapererunt,nec didicerunt,nec exercuerunt. Perinde igitur insulsi sunt ac si quis hos commentarios linens demonstrare me primum hoc siperet sermone, quae de plenitudine exa 'eperditariarum scire proclus oporteat, deinde vero dijudicasionem curationemel; multitudinis iv p inuenire nequaqua intelligens si res tam m me ea comparatae essent natura,vtvnico li-hr explicari pol sent, utique artem longam non esse. Mihi vero euidenti probatione diuelsam quandam in arteriis sacultatem ab ea esse quae in neruis ec venis habetur, in libris de Hippocratis & Platonis dogmatibus assertum est. Docui eode etiam volumine arteriarii ficultatis veluti fontem cor esse,neruorum cerebrum iecur venarum. In opere auid de elemenus secundum Hippocratem,demonstraui substantiam generationi internitioniq3 obnoxiam, per totam ipsam pron quatuor qualitatibus alterari,humiditate dc siccitate, taliditate 5 giditate: corporis, cuiuslia het propriam substantiam in tali quadam ei se temperie. Proinde & substantiam lacultatum quia hus ea reguntur proprietatem esse temperamenti. Ostensum mihi quocpidest in commentario de naturalibus iacultatibus,re alio seorsum tractatu. ximus iam pluries re in alijs ibris multis tum utriusque multa tardinis generis dignoscendi notas, tum priuatim pro utroque singulorum: utriusi inu,nempe eius quod ad potestatem pertinet, ct eius quod secundum enclimia constat. Sic enim genus vocant alterii multitudinis quod ambiens locus metiturinem in solis cosistit ani malibus,sed in anima quo p nihilominus carentibus,& subi via inibus, ec textis,& pellibus, divasis fictilibu aeneis,feneis,ac quaecunq; ex auro argento,stinnoue collantur. Nam h quoin, concluse in his spirituosa multa substantia rumpuntur: nisi quis 5c huiusmodi multitudinem v in ad contentricem facultatem constitui vesit, eius oblitus notioni quam a principio in lacultatis nomine comemorauimus , .cu emcacem causam eam esse diceremus, ceu nihil reserat emtaceae se stricem, id est drassicen an poeetice dicas. Si cui in dicere libeat iacultatem,siibsitantiam,non causam se stricem esse,minime reclamamus, sed id tim obseruari in oratione volumus,secultatem cace&fictricem vocari, no passiua 5 materialem,siue cauti, sitie substantia ea dicatur esse. Id C enim si seruetur perspicuum est iacultatem actuonis cuiusta causam Letiam iri. Actio vero certe ipsa quoq; motus sit ex iaciente in paties est necesse,uti senire passo motus in patiente ex Dei te in patiens.Quapropter facultatis tum n sis, id est notio seu intellecti tum hyparxis .i.su stantia in respectu ad aliud liabentur. Enimuerὀ in seipsum quodvis ficere aut agere si dicas, praetern sin seu mentis conceptum est: Sicei & se ipsum continere. Etenim qui maxime fa cultatem contenta4cem inuexere,ut Stoici,aliud continens ficiunt,aliud contentum: spiritualem substantiam,continens:materialem, colentum. Vnde aerem oc ignem continere,terram N aqua contineri aiunt.Atqui nostrae aetatis i nulliqui sese Herophileos nominant,cu ne per somni taquidem haec audierint, de vi contentrice audacter loquuntur, ignorare se quidem istentes num aer an ignis an utrunq; id sit,quod lapides θc ligna aliaci 3 id genus cuneia commeat, terum ab Glute pronunciantes iacultatem quadam ei sequa eiusmodi coerceat omnia, qti nullo ea cogete ac stringente distatuerentur dilaberenturq;. Tum interrogati an uti in sermone audeant quopia eius generis axiomate nempe res Oes continentiis egere nedia illic quidem impigre proberunt, ct interrogationem asseuerant: inde vero ad incommodum deducti, sese dotouent dictis, & in terronatibus uti morosis oc sophistis indignantur. Nam ct hoc siceie, si quidqlia aliud hodierni D medici solent, ut de maximis dogmatibus incontanter sententiam dicant, ubi vem arguuntur moleste seram, ac res ellentes sophistas inde appellent. Quomodo igitur in absurduit; aliquem sermonem deduci sit necesse,si nos ens omne causa contentrice egere statuerimus, iam tibi ena m. Contentricem causam quenam sit intelligere se ne litau silentur Herophilei num re ipsi eam ex iis quae sunt an non sunt quodpiam esse arbitrentur. Nam si non entium cuiusJ, virorum si
pientiam demiror, si& corii quae sunt quodlibet, aliquo eorum quae no sunt dicant egere. SMti in entium numero contentricem causam reponant, reminiscantur dixisse se ab omniente con
tentrice causam ut existat nequiri. Itan 3 eueniet vel ipsam cam alia causa ut subsistat induere, eam si alia rursus,aim hoc in immesum. At si entium quem aliam ut sint cam poscere dixerint, a clam ipsum esse ex sese habere, primu initior positu axioma se no prsterea seruare intelligam, od esse re omni verius assimabat, nempe ab omni ente Ut sit, contentricis cauta opera Ocim Deinde vero ictgissimo eis sermoe opus ei secur alia egeat, alia minime,aut qualia et ex iis utracu t.m enim nec Herophil eoru multi, nec Stoici iuniores demonstratione alic bassiant, ψ φεια ignis se ipse aliaq; contineat, aqua autem Ac terra alterius contenturi opem desiderent. Nam quatit m prompta imaginatio suggerit,durum oc renitens et densum seipsum continere dicetur, rarum re mollere cedens aliud quod contineat postulare. Neque vero Gum viri nulla accersita demonstratione
153쪽
demonstratione suppostsioni suae fidem censem habendam, sed ipsam sibi repugnantem suppo-lnere non etiam litium.Nam corpora qus pi stercstera tenuioribus partibus, ac molliora,habilior tradiabilioraq3 sunt, ignem dc aerem haec telluri,duritiei & obnixus causas esse aiiit: quasi seri possit ut aliud alii facultatem vel naturam vel aritionem vel qualitatem qua ipsum careat, impartiatur. Atqui non luna ab igne nihil contineri sed omnia etiam dissolui palam videtur. Vorum cum aduersus Stoicorum luppolitione alibi disputatum abunde sit, ad Herophilcos redeo, quibus etiam satis mihi fuerit in ptiesentia dicere, eorum Praesidem maxime contrarijs detineri, tum Q in v plurimis haesit et quae demsi si rationes in procincitu habent, tum de ijs, quorum& d monstrationes impossibiles sunt& suppositio filsa, sententiam ferat. Quibiu intrarii m uasit Mid stulti multuia vis facultatem
pavoris dignorio. P. 4.HIs igitur quoq; omissis rursum dicimus,plenitudine distendi ac rumpi, ipsorum continemtium vasorum aflectum,no facultatis cuiuspia esie:grauari aut cistensoris potestatis. cauapropter si in comentario de viribus naturalibus recite demonstrauimus quadam proprioris attra ctricem potestatem esse, aliam horti ipsorum alteratrice, detentricem aliam,quartam alienorum
pultrice, satietatis ad harum qualibet pertinentis alia qusdam indicia explorare oportet, quas Psatis grauitas no sit. Neq; enim uti infirmus ventriculus ob eximia sensione ipsum grauatia percipit: sic vena oc arteria sensu eode prs diis sum, sed diuerso: siquide non idem est senus sensionis in neruis, quod prolixiore seraraonem ad declaratione probationem requirit. Natietatis igitur arteriarii ad earu ficultate respicientis scietisca indicia in libro de pulsibus diei a stantiquom nullum sane norunt ij qui in ore satietatis seu multitudinis nonae quotidie habent. Verntia eius quae ad venas resertur, lignit aliquod, quo scire id liceret,ipse no reperi, aut scriptii inuenire apud aliu tui. Atqui principio ne ullus quide nobis prior facultates ipsas scietiaria indagatione I finiuit.
aru enim conreptatione earu attigersit Philippus atq; Archigenes, sed eoru neuter adamussim claborauit. Querit aute proposita nuc disputatio no haec tu, sed in quavis etia pateticula satietatem Vt iocinore vel corde vel renibus vel colo vel cerebro vel osse.Quibus ergo aut disticilis aut nullus sensus datus est,eae non pariter ventriculo ac vestin contenta in ipsis excremetaperciperebsciare, tinualem sed hae nullo pactio,illae aut prorsus obscui aut nihil omnino: prorsus inqua oblimis Ititudineuplurima: nihil omnino, ut in pauca. Naoc in pulmone di iecore re renibus grauitatis sensus interim fit. ida quoin os e grauari et ipse leuius persensiit. In cerebro quoq; grauitates saepenumero non tum exilessed qncp ad modii etia manifes ἐς innotescunt.At partibus sen- Gsu carentibus sensus aliquis fieri nec grauitatis nec symptomatis citiusqua alterius potest. Porro sensu nullo predita esse vidctur ossa qusdam,re pinguedo, Ac adenes Gnulli,nisi sorte Sc omnese ex sensus expertiti numero unt. Cerebru in & spirialis medulla inter ea censent qus senmedulle esum obtinent. Qitida etiam asseuerauit de carne circa iecoris gibba ad nascetis, qua parcnchyi plures medici appellat. Neq; enim in ea ullo paeto alicunde ingredi ξ neruus. Sed de ea qui
quae in sima parte eli quis dubitauerit: adeo enim breues sunt qui ad portas inserunt iocinori, ut sola ipsius membrana intexere videan s. Quinetiam in liene & renibus pari modo addubites: magis item in pulmone dixerit cla aliquis sortita in iis visceribus grauitatis sensum,non viscerum ipsorum,sed ambientium ea tunicarum membranarumcia esse: praesertimst, in pulmone Zc ire re, ius dependent su ensaq; sunt nec stabili sede smata.Manifeste enim motates s penum ro parte superna ad clauiculam tentione quadam, ut in iecoris tumoribus, Viscusq; ipsum graue persentiunt. Vt vero sortunatus is est qui vita sua tota no sentit quod tam crebro omnes invadit. Quodam item loco Hippocrates, Dolor inquit in rene grauis,uti etiam in pulmone gracitas fit. quod pleriq; oes medici prodidere,vbi phlegmone viscus contraxerit.Sed cu nulla ex his quaesit Ucritat medicorum ibplurimi, quidam vero nec qiel se interduintoto animali multitudo possit, Hliceat autem in parte quom una qualibet vel etiam pluribus, de multitudine temere pronuciant. Verum in praesenti si libet dissicultatibus his omnibus dimissis,nciliora meditemur.
I Idetur autem mihi facilius esse rursus a grauitate exordiri. Haec enim multitudinis quς ad V sentiendi vim Ipertinet,signa ostenditiar perspeetissimis.Vtrum igitur veru sit asserere nocessario ex plenitudine sequi grauitate, an plenitudine necessessi grauitati anteire No enim ideest aut sequi in oratione graimate ut antecedere.Nam cui aliquoru in corpore humorum ciFia
extitit, huic partibus in ηs,videlicet sensu praeditis, in quibus plenirudo costiterit, grauitatis se sum suppetere verum eli: caeterum id non verum, si grauitas aliqua in parte sit humorum in illa redunLiuiam inesse. Qirandoquidem fieri potest, ut, quemadmodum in paralysibus , a solidis partibur rotans facultas gravetur.Nam ea langumte,cum musculi membri totius agitandi, ad id dimouendum transfer uinq; impotetes reddantur, sensus paralyticis fit grauitatis. N6 enim quod avir orat graue sibi ipsum videtur,ut musculus,neruusue, deniq3 quodvis corpus partes primu mouet: sed astedius is qui grauitas dicitur,ex alio in alijs seri natura est aptus: ipsem p se neruus,seu tendo,scu musculus,seu quidquid sit quod nos mouet,potest quidem se ipso imbecillior inualidior
154쪽
A intulidior: sieri: Geterum seipsum re, ex impossibissium numero censetur. Ergo si valentiore dat bustiores u antea ian Mones obibitili infirmio imbecilliores: verbi causa muscutatus, si sitis,qui crus dimoueat bene valens, partem illam membri cui inseritur magna vi attraheti hono habitu constans, maxima: Sc aegrotans, imbecilliteri tribus autem exoletis,uix atq; obstu M.At si non musculus sit, verum neruus mulculum ipsum ciens, rursiam illius sanitas & morbus ec bonus habitus 5c infirmitas ea circa mebrum opera aedent, quemadmodum a masculo fieri di etiam est. Haec perinde quo de spiritu si primus crus moueat, dicentur. Age ergo posita nobis hec perspicuitatis gratia sint,musculum a spiritu, qui per neruos sertur, moucriai musculo autem tibiam primui in quam est insitus musculus:deinde aniculationem ingenu, i crus totum innoxum est. Uere enim stippositis iis, dicat quisl musculum ipsiam quo infirmo spiritui esse onori, ct cum eo membrum totum, Verbi gratia tibiam. ω nertium a spiritu, a nervo musculum, tum ruinis a musculo tibiam supposuerimus moueri, a dictis omnibus spiritus zmer grauabitur. Ita vel hic iam palam est, nisi quod primum nostrarum partium quamlibet moueat,sucrit praescitum, quod primum grauet ac gravetur, diiudicari non posse. Verum oc hoc alias inspectabimus diligentius: id vero de quo seria o erat absoluamus. Fiet autem nunc omnis quoci' cum hy- B pothesi gratia claritatis enarratio. Subiectum itaque sit mustillum id esse,quod & seipsum,& os tibiae mouet. Sibi Otur ipse nunquam est uis,ne cum imbecillimus quidem existit,sed ipsum aggravat tibia. Virum vero cum mouere te duntaxat cupit, an etiam licet quiescat, alterius nec leuis est perpensionis, quam in commentariis de musculorum motu distiniuimus: qua conside ratione posthabitat nem dispositionem, ne arietum locum in grauitatis sensionibus exacte Ii cet dignoscasa anc quidem nonnullis aut membrum unum aut corpus uniuersum grauatur Ubi moueri voluerint,quiescetibus autem nullus fit grauitatis sensus. Sunt etiam qui ante i moueantur, dicant grauari. Quisam igitur horum virorum dispolitio sit, nullo sane prius molimine deprehendas, v quae moueant irae moueantur corra per totum crus compereris. Nam si ne uorum fibtae per musculum diuit scientur primae, simul autem cum ij s*membranosum,& v nosum, re aneriosum in ipso oenus mouetur, piaeterea ligamenta: grauitares quidem sensus ea rum fiet, non propter haec modo, verum re quaecunq; alia in toto membro lubentur. Pensitabimus autem oc desniemus quado agentis seel; mouentis inebri, qia vcia quiescentis grauitas iae rit Qi d si ligamentorti quom in ipso genus simul cum carnoso anitatur, haec enim propria musculi substantia sunt horum certe ullius opera sensus nun* constabit grauitatis. Ergo aut ex U C ni aut ex arterijs, aut ex pinguedine ut ex ossibus, aut ex nonnullis, auto omnisus set.Por to vel si qn in id genus diuisionibus haec verba, nonnullis, aut ex omnibu'Omitramus, liquet subaudire ea, librum legentes oportere, intelligentes in omnibus eiusmodi sermonibus non dis iuncti tuas sed subdisiunestiuas ei se coniunctiones. Ex ijs emo quae iam diximus propalamst, si cui partis plethoricae dignoscendat perito esse libeat, is regentium nos facultatum scientiam ha heat necesse ei se,diiseetionem: ac naturam partium ani is omnium ad unguem calleat. Inde enim exordiens,sortasse partis plethoricae notas inuenire aliquando poterit.
X TErum si quisqua veritatem non cinans, imponere aliis velit, quod aliquid norit eximium, V huic pi ocliue est,uel si aliud nihil, crete ea duntaxat quae ab Erasistrato in primo de tuenda valetudine sicripta sunt didicisse req; enim alibi prodere aggressus est plenitudinis notas. Igitur
ipsius verta attendamus, caprim turi in quibus plet horae generatio quaeiram sit reseri, Sic enim ipse plenit si dinem appellat venarum: tum ea deinceps, quibus signa dignosceti eius enarrat. Talis sane eius verbis generatio est Nam cum digeritur,nec applicatur,necput cuim solet elabo ratur cibus,alioue ququis modo egeritur, necesse est vasa tum coetionis tum digestionis repleri,M D &actiones quae in ipsis aeduntur impediri. Ac nisi cibus quidem qui antea vasa obsidebat, ullo pacto absumatur,ab iis Veia quae ingeruntur accessio satricis a corporis eo etiam amplius disten duntur At ubi vasa no insuper insereturam atq; aggestionem admittunt, cibus aute alius ex ven inculo importatur, in vasa spiritus proxima irrumpunt. Aperium igitur est cum de pleniti Idine quae ad 0 σι hoc est infiisione attinet disputare, tum ex hisce, tum veHex eo quia plethoram ipse peculiariter nominat. Nam plei hora is tantum vocatur assedius, non alter qui ad vim aesti matur. De ea verta internoscenda paulum progressus, haec scribit: Ital Ope pretium est, uti di rimus, pletlio dispositionem tentemus dignoscere. Cum igitur inter eius initia mediocriter ec insarciuntur vasa, seipsis valentiores ac robustiores praeter solitum fiunt. At ubi magis proce
dunt plenitudine,brachia & tibiae adimplentur 5c manus non secus atq; iis qui ab exercitationi bus ad distentionem perueniunt.Quta si longius prouehatur plet hora,vi rosae tardiores,et M ad motum inliabiliores redduntur,tenditurq; iunitura uniuesta corporis, quasi lassitudo videa tur. Id genus ditosuo morbo iam proximata, nisi cam admodum apte ac prudenter soluas. Confudit in his Erasistratus diuerii generis plenitudinum notas, praeter id Q quaedam iis quo minus necessaria adscribit. Licet autem eius verba a principio perpendas. Nam ibi, Cum igitur inter eius initia mediocriter infaciuntur vasa, seipsis valentiores ac robustiores p ter sesitum
155쪽
sunt,neutra ex parte sermo ne pa dispositione ad eius indicia, ne* ab indiciis ad dispositionem Eneces Iariam obtinet sequela.Necp enim ex vasis mediocriter refertis validiores ac robustiores seipsiis fieri est necesse, ne* cu tales videtur, mediocriter reserta sunt vasa. Na Sc repletionibus horum modicis infirmiores quom interim aliquos fieri cottingit: aut in neutram partem neq; ad m-bur ne vad imbecillicitatem cos icue vergere. Q, si robustiores fiant v antra,consentaneum est non talum cum viribus audiam humorum copiam esse, sed aliquado etiam diminutam 5 pristis nam interdit quantitatem seruare. In utram enim hypothesi primum dieia,trium esse consequentiam licet. Nempe auetis humoribus vel virium firmitatem esseniatorem,st in priori constit tione:vel virium infirmitatem maiorem: vel in eisdem termini virium statum atq; constantiam permanere. Ei vero qui valentiores fieri dixit,id quod est vel augeri vel decrescere, vel commodos ac mediocres esse humores.Enimuerd in proposito sermone perinde audiatur siue humores siue sanguine dixero. De ijs enim in serie disputationis definietur. Erassistratus ergo simplici se mone pronunciauit, nulla qs quae dixit demonstritione adiecti. Nos vero non simplici, sed nocessariis adscitis demonstiationibus singula de quibus modo diximus confimiantes, rursus hie quo* ab ipsis Erasistrati verbis initium sumemus. Valentiores,inquit,& robustiores videntur: utrum aliud quid i significat valentioresu robustiores , ac duo mediocris do 'it nos indicia plo Fnitudini an unicum indicium duobus in complexus nominibus r Ego sane significati nullum discrimen inuenio, generis,neq; speciei,nein maioris minorisve ratione, sed idem de vir a significari arbitror. At si libet, alterum intentionem at* augmentum ostendere in collatione ad alterum ponas. Sive igitur robustiores de valentioribus, seu valentiores de robustioribus dixe ris, eiusdem speciei prorsus est quod ex utrisque indicatur. Ubi vero in au suo manente specie, ibi duarum significationum praeceptio non est. Caeterum-Erasis batus,ne F in hoc libro,neque in iis qui de statibus agunt, ne de altero quidem multitudinis genere quod ad facultatem refer tur meminerit, plane compertum est: si quidem ci plethora comitationis, idest est auctor, qua Sphlegmonae constant, re sebris consequitur,plethon'; generationem in supra scriptis vernis aperie declarauit. In quibus corporis inquit vasa infarciri plurimumq; distendi, ijs enim ipse ulus cst verbio scuti etia si, aggestione admittere no insuper valeant, corriuatione in arterias superia acui fieri, nimirum iis qua invenis abundant irruptionem eo capientibus. Estvtur vel hoc loco quid i in diuisione omissum. No enim ita dicere absolute oportebat, cu amostionem admittere piaetcrea venae non possunt,eorum quae in ipsis habentur,in vasa spiritus impetum fieri: sed dicere sane multo praestabat,ex praedicta venarum plenitudine duorum alterum G sequi,aut ipsius ruptionem tunicae,aut sansuinis in spiritus vasa transfusionem. Porro sanguine Putare,q, a venis capi non possit necessario transfimae, hominis est prorsus obliti, vastis dirupti nem ob plenitudinem interim fieri: Ut osculorum omittam relaxationem, quae aperte sine trans iussione Iaepenumerost in sensiles intefit inorum, re vetriculi,&stomaclai,& faucium, & oris amplitudines.Veriim deliquium verborum in diuidendo non in hoc opere duntaxat, sed in aliis se. re omnibus familiare est Erasistrato.
Ex incremento et secremento si unis, ires nexu a reri necessario, cumn M. T.
RVisus ergo quale nam sit id quod dixit aestimemus. Cum mediocriter implentur vasa. v lentiores seipsis videmur. Virum 6 Erasistrate etiam nisi cu sanguinis copia robur corporis augescat,an eo quot simul crescenter Equidem summopere ne uarium esse duco, ad aestio num firmitudinem vitium quoin robur perinde augeri. Tu vero si sanguinis tin incremento viarium sumsitones robustiores fieri putas, Asclepiadis opiniones magis euertere videris v faculta tem asserere. Nam nec ille absolute sic ait Cui plus sanguinis,hunc prorsus valentiorem esse cui minus necessario inualidiorem. sed distinctiones eum quasdam comperies dicere consentientes euidentibus,tametsi nullam in nobis iacultatem esse nem animariam nem vitalem existimet ut Hqui enim magis u fuerint,sanguinei nonnunu simul & robustiores esse fili visiunt alij simul ro bustiores minusq; sanguinei. Dare cum nec sanguinis inluentia necessaria robur augescat nec decremento minuatur, lisc quo negligentius di Ata esse Erasistiato putandum est.Quia si suis. set eorum quae ego nunc recensui a quou commonitus,utilaetionum firmitatem non ex corporis incremento,sed virium robore sequi haudqua' negasset.Nos igitur persectiorem eius sermonem reddamus,verba quae in eo desideratur supplentesErit autem huiusmodi. Sanguine simul cum viribus increscente, firmitatem quoquo augeri est necesse. Atqui vel si hoc dixerimus,ueri quide reseremus aliquid,non in inde plus nobis quidu in rem propositam eueniet. am quibus ambo nempe sanguis&vires simul augent,vere robur quoq; dicetur augeri: at quibus auctum est robur iis audium necessariὀvtruq , mendaciti est. No enim cogit necellitas ut vires aucto sanguine simul augescant. Eq; vero Sc vires ini contingit augeri. Gymnasia igitur apprime bonus
si quem susceperit, qui multum pituitosi sanguinis ex densa collisi, viribusq; est imbecillior,
hunc robustum, non tamen maiori copia finguinis quam qn acceperit,as uente reddet. Vt ergo necesse no est, qui acti ionibus firmiores pio colaenidine euaseae,iis auritos esse humores: ita quisunictionibus se ipsi valentiores sunt lata, iis robustiores esse redditas vires necesse est. Non sola
156쪽
A autem necessario a firmitate Oisus perges ad virium robur, sed a viribus quoq; ad frmitatem co- meabis. Nam viribus robustus aestionibus firmior esit. Itaq; ex se inuicem actionum firmitas ex
robore virium, virium robur ex a stionum firmitudine conssequuntur. Vtrumvis enim eorum
esse suppqsueris, huic prorsus simul adest 5 alterum. Non tamen a sanguine uberiore necet ria est sequela.Neq; enim si largior is sit priore,liomo ex necessitate valentior est neci; si parcior,im- hecillior: quemadmodum nec cum aequalis est, tantundem obtinet virium. Quapropter ex iis quae diximus liquet,aetionum firmitudinem,robustarum virium proprium simul atque inseparabile esse indicium: sanguinis vero incrementi,ncq; proprium,nem inseparabile. Verum quod deinceps dixit Erasistratus, proprium quidem non est pletliorae, caeterum seiungi ab ea non potest. Id autem adimpleri nomina sed tendi clarius appellasset :siquidem & gymnastarum sollera
tiores lassitudinem quandam,ulcerosam: alteram,tentionariam: tertiam plategmonosam vocan
tes,nilail aliud inditant, quam quod membra sint repleta in tentionaria lassitudine. Tunc enim particulam quavis corii adimpletam aiunt, ubi tentionem sibi sentiunt quadam. Sensum igitur Vel in phimmone tem ionis percipiunt:Verum illi pulsus prietcr naturam vel semper vel magna ex parte est comes:quem quis dilucidius interpretando, pulsatilem dolore appellabit. At quibus B aliud nihil praeter tentionem accidit, is pars quae tenditur net phlegmone laborat, neq; ex ne cessiitate plethorica existit, sed alterum duorum,vel lassitudinaria,vel plethorica. Qiaod si lassitudinaria sit,ex multis laboribus sic sunt aste 'ixit si homo nihil prorsus laborauit,non ob lassitudinem, sed aliter lassa ipsa particula redditur. Quamobrem vere dixerim ubi tentionis sensus citra exercitationem adest, plethoram omnino esse. Ita vero dicentibus, fit inseparabile simul Sc pr prium signum, ut ista se mutuo consequentibus: nam & tentio sine exercitiis plethoram cons quitur. 1 Eius enim lignum sit inseparabile, a plet hora, tanu a causa esse stum. At vero si eatenus
sanguis augeatur ut venas nondum distendat,adhuc plethora no est.Quid ergo in sermone Erasistratus meminit brachiorum,dc tibiarum,& manuum Nam 5 in collo, ec corso, di lumbis, S thorace,& ve iatre imo tentio id genus consistit. Verum ut artus superfluo commemorauit Erasistratus,eodem pacto, oc absurdius, ulcerosam etiam sensionem. Non enim est haec signum ple- thorae, sed ex mordacibus humoribus fit, qualis partibus ulceratis, siue ipsorum aliquo cas tan-nente,siue sanie irritante, siue medicamine mordente, aut in solis quoque motionibus gignitur. Nam sicuti in copia humorum qui ambientes partes distendunt peculiaris tentio est, sic vicero sus sensus mordacem sequitur qualitatem. Proinde vel in toto corpore pluribus quaridoss con C sistit,qui ne mediocrem quidcin sanguinis modum obtinent,nedum picthora laborent. An in μιο mguine muFitudo confiseat,an ex molestia,rensione, coem
Empiricorum indicors eripercipiendast. CAP. S.
ATque si haec ira se habent, uti prosceio habent, tempestiuum iam est de quodam praefinia
mus eorum quae supra distulimus: quandoquidem hactenus conscriptas ab Erasistrato
examinabamus notas. Etenim multitudo siue ad facultatem siue ad ambientium capacitatem
intelligatur,commodius prose 'o est decernamus utrum in sanguine solo, an aliis quom humoribus omnibus natura consistat: nam id quoque indiscussum alm indistinctum reliquere. Quos niam igitur non hi tantum asseditas humores occupant, cgestas oc copia sed absurda etiam qua
litas, percontatus sum medicos omnes tum qui multitudinciri ad vires, tum qui ad humorum in crementum intellisunt, utrum solo sanguine catcnus aucto ut coerceri non possit, tend i conti gerit Ucnas: si vcro uci pituita in partem quamuis aliam,aut venas etiam ipsas, vcllis simul cum hac& sine hac bilis aliqua,vel sanies,vel spiritus flatuosus eo multitudinis congeratur, Vt praetcrea capi ab ambiente non possit, an etiamnum tentioncm sentiat animal non sit necesse. Si pars
quae tenditur sensu praedita est, seri non potest quin animal ex eo quod distendit iace contino D tur,sensum percipiat tentionis,asseeiusq; ipse qira: tentio dicitur,partes inuadat: qua plenius augescente, partem quoque necesse est quae tenditur,rumpi. Ule quidem mihi ijs quae euidenter apparent consentire videturis quidem non neruos solum 5 funes, sed saepe dolia quoque a mu
sto inflata,tentionis violentia rumpi videmus. Dudum itaq; stanneum vasa contento in co me dicamine ex viperis consecto, flatu distentum adeo est, ut 5 obuolutum corium, dc funicillus quo deligatum erat dirupta fuerint,& operculum conuexam curuaturam receperit. Qirinetiam
acerbissimis doloribus corripi interim nonnullos a spiritu flatulento in p. artibus qu ibusdam animalis concluso: id quod vel in colo accidere potissimum solere cognitum omnibus arbitror, qui sequi ea curant ac perscrutari quae quotidie in aegris visuntur. Melius igitur est partes ab humi da omni subitantia & spirituosa in tentricem dispositioncm agi censeamus, quam eiusmodi asse elum soli humorum sanguini affluenti succedere. Itaq; ad eos rursum qui tanquam ad Vircs nunquam non constare multitudinem putant transeamus: sciscitemurq; ex iis quoq; unum quod captu facillimum sit, hypothesi quadam tali exempli loco proposita. Duo homines membra submittant, imponantq; hirnacris, iter lignum vel lapidem vel pondus aliquod grauit simum, alter
spinas paucissimas acutissimas. Tum super co spectaculo rogemus eos qui pcrpetuo multitudinem ex viribus aestimant,num paucas ctia spinas onus appellenti an ab utroq; corum qiis seruntur
157쪽
tur molestari, symptonia quoddam hominibus coe sit, species autem molestiae non parum disio Erat. Alteri enim grauari nec pungi,alteri pungi nec grauari contingit. Omnino aute si quis pungere vel mordere vel qtiauis ratione infeltare onus es multitudinem nominet, is vel unam spina aut acum tenuissimam onus appellare aliquado cogeuir quo quid magis ridiculum Haec igitur absurda sunt,ac praeter omnium hominum animi conceptus comunes obis vero comunes co ceptus animi non subuertere, sed seruare est propolitum. Itaque multum ducimus quod grauat: molestum, quod mordet, seu pungit, seu quouis modo dicere cuiquam libeat. Quinetiam plures mordaces eue humores, qui partim in nobis generationem obtinent, partim deforis importantur, perticuum id omnibus est. Sunt vero quatuor eorum discrimina in maioris & minoris col. latione. Nam si modice mordeant pruriginosi sunt,quemadmodum scylla: si vehementius,mor daces,velut cepa. Pluscii tu enim si corpus nostrum eiusmodi corporis assuescat naturae, vicerat,btur. Sunt item quae hoc magis acria sint, at in ubi ulceratis praesertim admouentur,horrorem Pa riant. Careerum extento audiom horrore, symptoma risor vocatur. Eadem vero conuenientia mordaces in nobis humores quatuor formis cosistunt. diunt enim ex ipsis mordaces, qui medim criter carpunt: iis vero mordaciores,qui ulcerosum inuehunt sensiim: oui actius iis mordent,horrorem: rigorem, qui ad si immuni mordent. Dietiam est de his in pluribus commentariis. Sed et Fqui compendium ipsorum quoddam indipisci voluerit, satis ea sunto quae in secundo de symptomatum causis, 5c quarto de tueda sanitate prodita sunt. Quod si & de in medicaminum quisqua negat volumen,ec id p cedentem tra fratrum de temperamentis, sic erit is magis scite de mordacium natura persuasus. Verum medicis compluribus simile quid accidit cum eo, quod de hs Hippocrates dixit, qui in fratcti iris aut quibusdam eiusmodi allectibus iussa non faciunt. Etenim illi quoq; licet sanitati restitui velint, tamen curationis laborem, ut hi discendi, non sustinent. Sed ne ii illos sanos illico heri licet solo finis assequendi voto: necti hos habitum scientiae comparareno omni via quam modo indicatii consecta.Intelligent enim si velint, corporis totius ulcerosunt sensum, tum eum qui ex pluribus praeter consuetudinem susceptis exercitationibus fit, tum qui sine exercitationibus repente consistit, mordacis lactum et se humoris. Proinde impwlius exen citatos,uberiore oleo, ec molli seletione, oc calidis balneis dulcium aquarum optime temperatis curant gymnasiae, ut mordaces humores dissipentur,qui immoderatius exercitatis,ex pinguedi risIc mollis carnis colliquatione, aut propter ipsos humores qui in corpre habentur vehemen ter concalenctos, geniti sitiit. Si quis igitur horum demonstrationes ediscere sustineat, utiq; si lus is constanter cerit persuasus ulcerosam dispositionem ex mordacibus humoribus fieri: One. Grosam ex multis,uirium respectu: tentricem vero ex multis quidem di hanc, sed ut ad ambientecos ipsos capedinem, non contentorum corporum iacultatem. Erasistrariis aute in priore de tue-da valetudine ipsam plectioiae generationem explicans,tertiam dictarum dispositionem apertis sime docet: deinde vero ad signa conuersus, non huius aliquod magis ιν aliarum descripsit. Huius nanq; unius tentio elhquod ille adimpleri nominauit: at viceronim fustum sentiam esse, nec piaedictae multitudinis, neq; ad vires consistentis peculiare indicium est: multo vero magis neq;
grauiores emci,nem aegrius dimobiles: etenim id proprium quom est respiciemis ad vim multitudinis. Itam parit ei defuit quin otin nobis Empiricorii descripserit syndromen, quippe dc pamlem quada trit eporeae,ut viat, notationis qua introduxit Herophilus, pariter empiricis expres sit sic inquies. Na si digeratur,nec applicetur, neq; ut citiq; solet elaboretur cibus,aut alio quouis umodo egerae Nihil enim interest vel iis c dicas,vel ut illi loquun nepe ociosam vita,& litarum excretionis inhibitionem .iniosam enim priore vitia indicauit,cu dixit, Nem ut cuil solet elaboretu inhibitione vero excrementorum,cu deinceps adiungit, Neq; alio quouis modo egeratur. At vero multitudinis notatio penes tepus,ex prieterito quidem ociosam vitam simul cu deleti ne capit excrementorum: ex nunc aute instante,& ipsum id quod est adimpleri Sc ulcerosam di- Hspossitionem,pigritiamq3 ad motu . 5c corporis grauitatem uniuersi, ac quaecunq; id genus adii cium alia: ex futuro aut in qui hoc habitu sunt, euacuati egregie iuuantur, id quod omissum est Erasistiato. Nam hoc quidem rectae dignotionis simul & curationis testimonium est: dignoti nis aut sive,ut illi vocant notationis, utiq; nulla pars suerit, si per notationem di ositiones no rari volumus,ut conuenientem inueniamus curationem. Quamobrem si ex alio quopiam orsos curare congrue liceret superuacua solet notatio. Cum vero teporis p sentis meminerit, rubore reliquit,ac vasorum distentionem, quae oc ipsa tum Empirici sere omnes, tum ex Dogmaticis no pauci, sicut oc alia quaedam, uti dicium est, addunt. Atqui quatenus in solo sanguine plei horae generatio subiicitur, haud perperam adiectus dignotioru ab illis rubor re vasorum distentio in. Ad haec porro magis, quoad brachia inquit 8c manus S tibias adimpleri,non carnium potius ac totorum musculorum tumoris indicia, venarum ponet, si proprias hypotheseis sequatur. At vero ita quini necesse est dignotionem fieri duplicem liarum sensilium venarum plenitudinis, alteram qua o homines intuemur, alteram quam solus ille est conspicatus. itaq; iam propalam factum arbitror animum adhibentibus, internoscere multitudinem haud leue esse negocium. Enimuero ubi eam ne ratione quidem tenus dijudicare facile est,sed transigi nullo modo potest, multo
158쪽
A multo minus proseicto in operibus rasu ab iis redie administiabinar, qui nec prius quicquam de
ea disj xerint,nec compererint.
RVrsus ergo ab Empiricis de multitudine sermonem auspicemur, quandoquidem tuto se admodum dictis dissicultates putant effugere, fatentes se quide scire nil id prorsus de mutilitudinis essentia, caeterum ex quadam eiusmodi syndrome obseruatum assirmantes sanguinis ademptionem prodeste, quam plethoricam syndromen nominant. Nam colle stis in idem Uni uersis quae a singulis ta malicis di ista sunt, euadere se quidem ex ijsputant illorum angustias: sed multo grauius u isti arguuntur,si quis diri eorum animaduertat, quς omnia rursus ab initio
repetere satilis est it igitur in praeterito quidem tempore consueta vidius ratio in cibis a princi pio soliti Matq; eorum nonullis in copias prius largiore: tum excretionis supprestio, ignauum: vitae genus uniuersum: in praesenti vero, renuo corporis totius, aut quarundam partium, S pi mitia ad motus,ecacitionum infirmitas sensio tum grauitatis, tum ulceros, dispositionis, una cum venarum tumore. Addatur etiam ii libet rubor, quandoquidem Sc hunc nonnulli commemorant re vero etiam quidam corporis totius tumor, quaedam inaequalis ac lassitudinaria di-B spositio: fiant enim qui& haec addant. Interrogabimus ergo ipsos quae sino adolescentulus Empiricum praeceptorem cum me primum haec doceret rogaui, nunquid ad euacuationis record tionem,ut ipsi loquuntur, ea quae diximus congredi simul oporteat omnia,an statim vel uno ex iis conspecto sat inem mittent. Prompte igitur mihi ad primam quidem interro onem roipondit, a stimans oportere omnia congredi: quippe syndromen concursuin ,talem rem Duere, nempe omnium qua ipsam complent coges m. verum quoniam primum quidem duos homines ad memoriam reuocaui,quibus diidum ipse ille venam iussit incidi, alto um graui co reptum lippitudin alterum ex vehiculo delapsum, deinde loris usqucadeo irretitum ac longius raptatum ut contritae quaeda partes fuerint: mi haec vero silentium agete ipso Sc alium qucdam in memoriam reuocaui, cui febricitanti quidem S ipsi mediocriter, caeterum dolorem capitis noserenti venam secuit: ec alium praeterea plethoricum qui nec ipse viciam syndromen uniuersam obtinebat, unde in maxima luctitatione stetit. Proinde oc similes alios quosdam ei prolixius rocensui. Sed praedictos in memoriam redigebam : quia cis venam secuerit, qui tantum aberant ut uniuersam syndromen haberent, ut ego certe astarmauerim ne duo quidem ex eis signa comminisceretur quae illis viris inessent. Ei enim qui cx rheda excultus est, cum exerceretur quotiis C die,oc omnes quantum satis est et solitas excretiones egereret, re comederet moderate, ac diem sere totum nostra consuetudine Uteretur, videretum; nec sibi nec alii cuiquam euacuationis ege re,posteau delapso contaisae partes quaedam sunt, phlebotomiam adhibendam censuit, cum nemruborem aliquem, que vasorum rumorem, neque aliud quidquam syndromen costituentium contraxerit, sed dolare contusarum partium duntaxat laboraret. Itidem quoque 5 lippiensi, recapite dolens, m nullum omnino prs se ferrent eorum qiis in plethorica syndrome dicta sunt. Alios porro etiam noui complures quibus incisa a vobis vena ess,vel nilail plane trabentes ex plet thorica syndrome,aut certe non simul omnia quae a vobis commemorantur. Nuc enim dicetiam memoria repetens eos quibus venam a vobis se stam vidi, nullus ex iis in mentem venit in eius
modi accidentibus uniuersasyndrome praeditus: sed alij q, lassitudinarius esset nec aliud qui
haberet sanguis missus est: alii Q sebrioraret vehementer, aut oculi, vel caput dolerent, aut supinpretia suerint haemorrhoides,aut mulieri menstrua, non autem Omnia quae iam coire vult plothoricasyndrome. Si ergo dista litiones uniuersas in quibus cosore phlebotomia obseruata est,pletlioticas nomina' tempestiuum est lippitudinem, pleuritim, dolorem vehementem, casum ex vehiculo, aliacis sexcenta plethoricas syndromas dicere :* si nullum ex iis continetur inple D thorica syndrome, collectus vero symptomatum quae supra commemorauimus, plethorica symdrome dicitur,nemo est prius,quam ea uniuersa habuerit, ad phlebotomiam deducendus. Quinam igitur padio ille ad haec mihi occurrerit, nihilq; decenter responderit prolixi ocii munus prium, non propolitae nobis in praesentia est rei. Ego ver quando nunc tempus non vacat nugandi malui non hic,sed in lihro de phlebotomia remedii scopos omnes primonstrare,quos nec quisquam ipsos diligenter ac distincte conscripsit.
I Gitur omissa in praesens aduersus Empiricos dispuotione, rursus ad rationales redeo, symptomata singula quae scriptis prodiderunt inspeciturus. Ex iis enim i nulla ad vim,quaedam ad enchyma pertinentis sunt multitudinis,sia non multitudinis absolute, sed talis multitudinis indicia alia nullius plane sunt multitudinis, sed vel humorum prauitatis corruptionisq3, vel imbecillarum virium vel solidorum corporum tumoris: i si quae dicam animaduertas, ita se habere intelliges. ntiosa iram dispositio cum citra exercitationes contingit, multam plane substantiam indicat in corpore sensu praedito comprehendi: non tamen quantum ad ipsum id solum quod tendatur, quaenam substantia, vel species eius sit etiam indicat, cum id uniuersae commune substantiae
159쪽
subtantiae sit,ae tenui εἴ crassit 5c mediae consistentia,&spirituos ii 5 calidae,5 stigid vel smedis :sed disteretiales alias quasda notas ad huius distinistione requirit. Infirmitas vero actiona, vires minus robustas declarat quoniam id quod mouer compescitur,ut in manuum motu imbecilli. mitatur enim status complures: Nam siue cainnimatq; pinguedinligenus pennanete in iisdem terminis facultate auctum cuipiam fuerit, motus infirmiores necesse est seri, aequali coquod mouet manente, aucto eo quod mouetur, siue humorum aliquis unus, aut omnes iuxtactiam redundarint, non auctis una cum ijs viribus, inualidiores Ac nunc aetiones aedi necessum
est: siue ambo simul increderint & quae parenchymata vocantur humores, non simili autem incrementum accesserit facultati: siue iis perinde se habentibus, facultas imbecillior euaserit. quandoque veroo conuenire ambo illant, ut re virium robur decrescat,& una cum pauimelaymatis humores vel plures vel pauciores vel eorum utrumlibet augeantur. Ergo imbecibliores propter haec sun mones risduntur, siue ea singula, siue bina, siue plura, siue omnia iiDxta contingant. Nam putare ex largiore solidorum corporum alimonia posse infirmiorem alia quado motum essici, hominum est qui facultates per solida tota corpora permeare nequaquam norunt, sed arterias Sc neruos, quasi fistulas vel canales spiritui praeparant. Nosces huiusce opinionis leuitatem, cum ex aliis multis, tum vel maxime ex traestatibus duobus nostris, altero Hi in F pocratis ac Platonis dogmatum, naturalium facultatum altero. Proprium itaque boni corporis habitus proba solidorum corporum nutricatio est: carnium vero incrementum, quadrati stariis, re corpulentiae. Proportione igitur,magna ex parte pinguedo magis augescit: quandoque vetain pinquedine caro magis quam sola pinguedo. Diximus de iis in commentariis de temperatu ris. Semadmodum ver0 incariae partim iusta ratio est, partim excedens: itidem in sanguine haec commoditas sanguinis est, illa eiusdem multitudo. Quod igitur commoditas sanguinis ex
qualitate 5 quantitate aere secundum naturam existat, iacui est obscurum: ciusdem Veia san guinis multitudo, in quali est inculpata, in quanto non inculpata: sed Vel naturalem mediocrita tem ab ortu comparatam ves viribus opportunam prorsus exuperat. Fieri enim interim potest, Vt Utrunque mutuὀpraeter naturam quae ab ortu obtigit stimul augestat, nempe& virium robur oc sanguinis copia, ut in bonis athletarum habitudinibus. Etenim humorum Sc carnaum genus ec viro in ipsis proportione iuxta inuicem augentur. Proinde exploratum iam cst, neque veros este cos qui tumorem corporis unum ex plethoricis indiciis affirmant. Nam tumor quidem venarum, plethoricum Isignum esse potest: carnium autem moles ac pinguedinis, ipsarum illarum multitudo fit ei it, non tamen ea prose 'id quam nunc qia aerimus, qua hyplet hora nuncupatur. GDe hac enim multitudine, nimirum lus euacuationem indicat, cum dicere proposuerint eorum nonnulli,vsqueadeo quod scilicet aequi uocationibus innotescat errauere,ut ad camium Spin. guedinis abierim multitudinem. Ita demum multitudinis prauum indicium cst corporis tum quippe illarum quidem venarum quas oculis usurpamus index esse potest repletionis, non ea rum tamen necella id quae in profundo habentis Sed usu venit nonnunquam venis licci distentis exterioribus, distentas quoq; interiores non Iperinde esse: ut verbi gratia, frigore dominante sanguis ad ima detruditur. adeoq; exteriores exinaniuntur sanguine, Ut ne videri quidem possint. Rursus ubi calor incessit,aut lotus quis est, sanguis profunditate relicta, ad extrarias partes corporis estertur: quod si Scardens febris adsit, tunc quo muri Languinem quasi feruentem, in fariq3 ac fundi est necesse. Quamobrem tumor venarum nequaquam humorum multitudinis inseparabile indicium est: sed eam conditionem corpori primum subesse oportet, Vt ne* partes interiores exterioribus,necvliis illae plus caloris obtineant. secundum est, ut ne*per totum animal imodica sit caliditas. His antegressis praefinitionibus, poterit tumor tandem venarum sanguinariae signum esse multitudinis, sat uine nimc per praeualentiam mictor quippe cum exquia stus usqueadeo sanguis in venis contineri non unquam possit, in nihil in eo nec hilis, nec pi- Htuitae, nec serosis seratur saniel. Proinde ego supra liue humores dixistem siue sanguinem redundare,censebam perinde audiendum: cum impromiscuus nunquam puru 3 aliorum humorum sanguis comprehedanir in venis. Demostratum hoc alibi in nobis nihil referre humores an san guinem de misto appelles,modo ei non temere, sed ut in mensura quadam mediocri animalibus naturali habitu praeditis admisti alij suerint. Nam cunctis in naturali commoditate augescenti bus,cum sanguine per praepotentiam dicto, idem humorum vocabulum notat, nihilq3dis miratianis est oculi se humores an sanguinem proseras, oratione quae humores dicit, ipsum id demonstrante, nimirum eum pro veteri omnino proponione abundare: hoc igitur ita deliniatur no his: rursus vero ad institutum redeamus. Tumor enim Venarum,si neq; ob extrariae constituti nis praepollentiam, neque ob sutionem ac seruorem fuerit esse 'us,sanguinariam esse multitudianem indicat. Sed nec eiusmodi particulam decliui habitu compositam esse conuenit, aut recen ter magis cateris agitatam. inramobrem re quispiam particulares omnes praefinitiones qua eam oratione complexus, tunc sanguinis copiam a venarum tumore indicari dixerit, cum par res uniuersae eandem constitutionem cum caliditate mediocri obtinent. Qi ita si dispositae per inde essent omnes, Iiditas autem subesset immodica, iusio tunc fit humorum,quae venas in t
160쪽
Amorem attollit non tamenta uinaria multitudo, sed spiritiron indicatur. Resoluimtur enim escentes in spiritum humores. Proinde qui avenarum tumore signari plenitudinem dixere, si quis in verus illis in quibus ipsa sit in oratione subaudierit, redie locuti videbui urinam substantia copiosior priore nece iὀest ea, quae tumorem venis comparauit nondum tamen qualis plenitudo sit iam dilucet quippe subsilantiae omnis multae communis praeter naturam est tumor,seu purus sanguisseu biliosis saeu seros seu pituitosus, seu fiat alentus existit. Caeterum ut hoclieα venas tendi discriminis plenitudinis uniuersi commune est. Nam id quoq; plenitudinis quantitatem non speciei disseremiam sequitur.Tumor ergo,& tentiosa sensio, non humorum aliqua magis,quam spiritus copiam indicanunt. Quare si quis ita pronunciet, intentiosissensionibus multitudo est necessari veru dicet:& vero etiam si ita insulat,Multinado in inartibus sensu pr diludis sitionem quandam inuehit,& is verus erin At si quis generali omisso multitudinis aut humorum nomine,i guinem in oratione assumpserit,non ex necessitate verum assirmabit,ob eas quas diximus causas.Quia aut venara tumorei tentiosa dispositi no simpliciterplenit dianissed eius quod in ipsa magis di minus est, disserentia existit,conspicuum ex eo est,q, turgesces nulla pars dὰet,nisi tentio prius ei facta fuerit violentam uero si in tumorem, sed non adhuc
B violenteresseraturinec dum tenditur Ea propter tumores O tentione, abundantiorem plenitidinemaei trahan minorem p se serent. Quomodo ergo tumor quidem in venis nullus quando apparet,ientiosa autem est sensio valida quippe cii tentionis dispositionem maximis tum . ribus oporteat esse adiunt Euri an quoniam tumor interdum in imis venis conceptus distendit' si quidem in relatione ad aliquid ea est multitudo de qua nunc disserimus: tum quae ad vasorum amplitudinem penino,quam salie vocamus multitudinem, tametsi nondum ea tendantur: tum quae tunicae tentioni respondet.Venarum enim generatio tumoris increscit, cum sanguis ad Piam,quae naturalem cuiusΦ modum excedat metur.Id ergo quod multu n ad illum res in tunics vero tentio specitantis ad eam mediocritatispraefert exceuum nam ne* tendi hanc ex usu
est naturae.Mulnis igitur inevia est sanguis,tum qui ad natu commoditatem, tum qui ad tuni cae tentionem respicit. At utrius clameminit Erali itiatus,no dissim te quidem,nec perinde ut ego ' aperte modo, usi eo tamen, ut duplicem rei naturam esse ostendat.Nam cum ait Cum igitur teres initia mediocriteriniarciuntur vasa Dipsis valentioresac robustiores praeter solitu fiunt. sanguinis nimietatem supra id quod cuivi natura fert indicavitilla quibus autem subiungens de inceps inquit:At ubi magis procedunt plenitudin brachia& manus Nubiae adimplentur. C re tem modum vi ad ambietes sanguinem tunicas dicitum designat.Quo sit, ut sanguinis in oenremi supra st postulet natura termini duo sint,vnus in implendis venarum tunicis in tumo rem supra natur iem cuiq3 modum sese attollentibus:ester in quo etiam praeter id tentio accidaticum horum neviriam in altitudine ad iacultatem relata cernatur. Atm de iis satis et liaec sunto.
d n petitis rasis mire. CAP. l. RVbor autem quem ipsum quom commemorant non simpliciter muItitudinis, sed sanguis nariae multitudinis indicium est. et erum is quoq; disti ones easdem quas tumor, era elabit: nimirum si ob extrinsecorum aliquod constet, Verbi gratia solem, vel balneum, vel
excercitationem,uel iter,uel, Ut semel dicam, caliditatem:sic di ob iram verecundiam, atque eiusmodi uniuerti febres etiam acutae eius generis sunt.Cum iram corporis totius aequalis exti terit dispositi nullum autem ex dieiis adsuerit,tunc erit rubor summinariae in toto animali mul titudinis nota sin minus, certe in parte illa in qua visitur. Etenim phlegmonas quom siue in musculis silue incute consistant, talis consequitur color,qui pleurorici morbi sunt. Dddephlegm niselehim abunde est alio libro,in quo de tumoribus praeter naturam azimus,ostendimus is eos Domnes ab humorum alias in partem aliam decumbentium copia conlatui. Nunc vero non deii sed de illa, Ut supra diximus,multitudine sermo est,quae plet hora dicitur, consistente in eo mre toto immiuica humorum portione Poria non ita in corpore toto consistere dicimus multitu dinem,ut genus corporum lacium Vmmcpsit&vasorum-camium: contingit enim quaod a re alterum duntaxat i si vel maius pars malum contraxerit, id non in particula quapiam una duabus ue, sed vel in toto animali, vel in particulis quamplinimis ac praestantissimis acciderit. Proinde tumorem qualis sit deprehendere viri min dignoscendis rebus apprime exercita ti.Igitur in carnoso genere carnium ipsarum tumor alius est, alius humorum, carne humiditate superflua lanae iustam aut spongiae instar imple Verum ciusmodi multitudo in camibus, ei quae secundum enchyma vocatur in Vasiis, proponione conseni altera, hi quae ad vires refertur, aut cii grauitate existit nobis minime oblitis, de composita carne an de musculis disseratur nihil resore,audiendos limustulos esse, si quando de multitudine carnibus insita sermo habeatin , nos plicem carnem illa quam nonnulli pare lima nominant. At vero in arteriis ac venis re
laciad vim multitudo laborantibus ipsis non perinde percipitur, sed qui natura sentientissimi sunt, obscura quaedam re profunda grauitas in corpore lolis talibus repraesentatur. Iccirco signa quaedam alia id genus multitudinis clariora sunt cilloranda. Citaverὐ bona pars medicorum