Tertullianus praedicans : et, supra quam libet materiam omnibus anni Dominicis, et testis non ordinariis solum, sed etiam extraordinariis ; singulisque quadragesimae feriis praedicabilem ... sex ad minus formans conciones ...

81쪽

tentationibus agitatur retibus illaqueatur reo vellere adnaovit dicens : Hinc omnia tibι cassidissimi hujus inimici, qui eum ad pa dabo. Illud diabolicum, tibi dabo , omnia trandi atrociora quaeque Crimina impellit sacra et humana violat. Etenim quid urbes Ut enim ait Apostolus , qui volunt dis ite et arces expugnatet tibi dabo quid carceressieri incit lunt in tentationein et laqueum dia et postes serreos confringit tibi dabos quid boli, et desideria multa inutilia et noctua homicidia conficit tibi dabo quid judicia Advertit autem ad propositum D Chrysosto pervertit 7 tibi dabos quid perjuria et salsamus , quod quando asse Verat Paulias Chris testimonia conflatet tibi dabo ; quid fidemtum tentatum per omnia, non Vult Dominum matrimonialem violat tibi dabo ; quid usu fuisse de omnibus vitiis sigillatim tentatum : ram invenitet tibi dabo e quid simoniam in- neque enim de mendacio , neque de ilas troduxit tibi uti bos quid Christum Do iiii phemia , neque de impudicitia, meque de num tradidit tibi dabo ; osserens et re-

vindicta , tentatus fuit Salvator D sed ideo cipiens auro lenocinitim mutuum Liat Stant. dicitur per omnia tentatu quia tentatus si Divitiarum affluenti, bonos corrumpit suit de avaritia . in qua velut in radice, mores quia facultate proeSiden, humano cuncta continenturi crimina. Quapropter cordi u , quasi opulentia sit praeses cupidi nuncupatur a Petro Blesensilenimen et itio latis cui cupido ad tutum obsequitur. rum in Petro ChrJsologo, vino latra nocendi, Ideoque ni probi homines sunt tanto nocen- primipilaria Iniquitatis, iuriga cui , et tiores qua ut locupletiores δ) opulentia adi M. Chrysostomo seccatum simpliciter quodvis facinus instigante. Quare Am-Nam ubi Petrus apostolus dixit Sinaoni Ma brosius divitias appellat lenocinia delictorum g Pecunia tua tecum Sit in perditionem quasi ad vitia suaviter alliciant. Opu- D. Chius ostomus legi : Peccatum tuum te lentia est adeo criminosa , ut ab eodem di cum sit in perditionem e quasi iecunia et catur adhuc velut alter omes peccati : Mag peccatum synon ima sint in Chrysostomo a illecebra delinquendi , est rerum ramen- non dissentit Eucherius, qui in divitiis et tia. 5 Salvianus divitias vocat materiam vitiis quamdam agnoscit societatem Quoe woluptatum omnium , vix scilicet delin-dam societas SD, Pene etiam nomini , dua quendi materiam subministrant. Non mode-bus hisce rebus, vitiis et dioitiis ratae passiones, id noxia absque ullo si seno 3. Comparatae divitiae plus adhuc quam feruntur , vitiisque inhiant alis 'aret lase- comparandae sunt causa delicti, quia impro nerat passiones si , a qua cuncta Vitia probis copiam et iacultatem delinquendi sub cedunt. ministrant. Certum est e dioinis Scripturis Septem sunt peccata capitalia Iuperbia mirtutem quoque cunctarum gentium, aurum Invidia Ira, Accidia, Gula , Luxuriab Ava- constituere I unde dicitur, belli robur , ritia. Ad omnia illa peccata illiciunt divitiae. DerVUS Commercii, verum Convenientius Nam Dioitim superbiam Ῥariunt 7 ; adhuc nervus et robur vitii. Si fueris dis os, idcirco imotheum admonet Paulus: Diνi- non eris immunis a delicto I), loquitur Eccle tibus hujus seculiprincipe non Sul'orbe vere. siasticus de sceleroso divite, qui divitiis ad 8 Omne tomum , Omne granum Omne malum abutitur. Nam dioitio quin non recte frumesia tum , habet suum vermem altu est adminiStrantur, Sunt arx illi et sceleris 3 vermis mali, alius piri, alius tritici , ermis et Sicut arx probe munita cuncta vicina suo diuitiarum superbia 9 ; . Divitiae in Midianι subdit impori , sic nullus est adeo inexpia contriahunt io : ex D enim Ambrosio estgnabilis animus qui auro tandem non vitica o ritia omnibus inoida. 11 3. Divitiae iamtur. Quare Vulgus omnem alentiam postulo accendunt , et ut ait Chrysologus , a Maritiarum argentum et aurum 4 constituit quod furit. 12 Est autem si iror ultimus ira gra- innuere videtur sapiens, dicendo Pecunio dus Quare moralis philosophus avaritiam Obediunt omnia 5 vel ut hahet Hebraea surorem nominat. iti bitabit aliquis terre lectio : Pecunio humiliantur omnia seu ut paupertatem , t animum a furoribus libet et 'alii volunt Pecunioe respondent omnia e 13 M. Divitiae accidiam lariunt Rerum quia ut ait romanae eloquentiae princeps , abundantia secundarum, obliseionem at/Ctoris nihil est tam sanctum quod non violari infundit. 14 Ideo avaritia a Petro te sensi nihil est tam munitum , quod non e u ΠΩ i

82쪽

6 AVARUS. - CONCIO IV.

dichur angitor Pessimus animarum. 5. Di est contentus , nec ad alias anhelat tum quia vitiae gula inserviunt L Edacitatis inormi di Vitiarum est dominus , non servus P tum

tali ipso diuitim procurant. I 6. Divitii: quia ad larum amissionem paratum habet hi turiae patrocinantur : Quid enim S the animum tum quia divitiis non magis quam saurusi xurioso , nisi sumptus luxurio ' a paupertate utitur ad criminum icentiam. opes in voluptatibus consumptae dedecorari Qui in divitiis dives est , locuples est etiam

tur: nam timuria infamat diuitias. 3 ad criminari qui vero in divitiis pauper est,

Divitiae avaritiam in generant; nam quanto locuples et abundans est ad bonum, non phis labet avarus , tanto magis desiderat ad multam, ad virtutes, non ad vitia. Auri suror ardentius humano ferMet in poc Cujusmodi erant fideles nascentis Ecclesiae, toro , quam caminus Otui igneSCit iuCen-- a quibus multum discriminantur aristiani diis. 4 hujus temporis, nam I. Illi moderate uteban- In hujus veritatis confirmationem prodit tu bonis a Deo datis. Plane temperamus, Tertullianus proditorem Iudam quopte citi ne ultra modum aut perperam utamur Ih: quandiu cum electis deputatum Sque ad lacu isti divitias in ordinate amant, suntque pes-lorum sicium, et si jam fraudatorem , tradi Simi , et probrosissimi auaritia. I i. Illit9rem tamen nondum , OStea diabolus utra pignus depositum fideliter reddebant, depo-ou. 5 Erat avaritiae deditus Iudas, qui ut suae Silum non abnegamus 3 isti et commissatis saceret cupiditati, primo largitas paupe Sum bonum injuste retinent , et non com-ribus furatus est opes deinde tanta habendi missum fraudulenter usurpant. Q. Illi nec

rabie sui exagitatus, ut Voluerit PSum an beneficia , nec sacra neque ulla rati a Deo guinem azare pretio, quem morat Dominu dicata Vendebant , neque enim pretio ulla

Erat nostrum largiturus in pretium. 6 Vi res Dei constat 4 isti vel benefici dinu-dens diabolus Iudam in avaritiam pronum , merata pecunia vendiant, Venditando , Pi- primo eum impulit ad crebra modica surta , nerando pro Noluntate 5), vel pro admi postea ad majora , quae a Theophylacto a Distratione sacrorum indebita lucra exigunt Tilegia censentur quia in suum rapiebat et captant. Quod ethnicis exprobrat Tertul- usum , quae dabantur in divinum denique anus : angitis mercedem pro solo templi, ad detractioneni, ita ut de essusione unguenti, Pro aditu sacri, wenditis totava dis initatem:

tum Magdalenam tum ipsum culparet non licet eam gratis colis plus denique Pu- Christum postremo ad impiam Domini pro blicanis rescitur quam sacerdotibus. 6)4. ilitionem. De hac daemonis astutia , et Iudae Illi ab omni furto et sacrilegio erant m

avaritim audiendus est Isidorus Peliis tota munes unde si arguunt calumniantes eth-Quamobrem Iudam, non ad libidinem, Sed nicos: Tamen nos, quos Sacrilego exiStimatiS,

ad proditionem mmon impulit ' nimirum ne in furto unquam deprehendistis , nedum quia partem illam proesidiis firmatam et ide in sacrilogio. Isti fures, et adhuc sacribat e eam autem , quin ad auaritiam pertine legi sunt apud quos nec dissimiles vinoebat infrmam , et imbecillem , e crumenoe Sacrarum dioitiarum et profanarum. 8)enim jurto in spem enit, ut PS ad prodi

ad quod malorum barathrum trahat immo - ΓCus pecuniae amor ; ita ut unus etiam ex CONCIO DUARΤΑ. Christi discentibus sit inventus cum talibus tam horrendis . et omnem impietatom SuPer at ipsis, debet esse a sersei Dei, quod

gressis. 8 Perfidum ilium discipulum imi injtisitim est 9 Christiani ad injustitiam

latur avarus aliquibus iurei Tendita HS iactiendam, et justitiam servandam , tenen

Christum, ut argenteis Iudas. 9 Tu, Chris iuru nam quanto malum injustitia, tantotiane, ut sis a tot et tantis sceleribus immu bo,ium justitia i Oh debent autem justitiamnis, noli SSe pecuniini man IO ', se autem Deo, proximo it sibi. Me cui debent divitiis abundas eas ut egentes haberi nam obsequium, proximo , cujus debent Ser aresanus diues est, qui licet habeat dis itias, ea patrimonium sibi tandem Verum debent tamen ut egentos habet II tum quia illis comparare bonum Verum invarus trinam hanc violat justitiam Onjustitio enim auc-

83쪽

torem Secuti nummum Scimus omnes si Da in propter nummum , De , proximo et sibi justitiam denegat a Varus, et quo i Si scelerosum naagis , propter Dummum injus titiam exercet erga Deum, erga proximum, erga emetipSUm Nam, I Deo debitum

denegat famulatum u. Proximo legitimum usurpat patrimonium Q. Sibi irreparabile asser damnum. Ι. PARS. variis in mammona injusto a erga Deum injustum Se praebet, num,1 Deo eripit famulum Pu Christo aufert se uum 3. Mammonae praestat debitum Deo, et Christo famulatum. I. Merito Dominu quia auCtor, merito auctor quia Deus. 3 Hominem famulatum

Deo reddere , ut Deo et Domin et auctori congruentiSSimum St. Ut Deo, a quo naturaliter dependetri ut Domino, cujus dominio substratur ut auctori et Patri, a quo suum esse acCepit. Quam injustus Varus

eripiens Deo hominem , Domin famulum patrifilium 4 ut eum mammonae tyrannidi subdat. A Deo liber actus est homo , ut ipsa quoque libertate rationali contineretur ei sub

jectus. 5 Hominis libertas debitam Deo

importat servituteria, cui ultro et libere subjectari tenetur: si libertas videbatur, sed et Seroitus idebatur 6), quae non minus est ho- Di in con naturalis ac libertas Naturalem hanc servitutem homines ratione utentes sa tentur. Sumus ero , Dominum habemus Deum. Verum avarus Deo debitam non praeStat servitutem ; nam Seruire Deo nequeunt pecuni Ser Uientes. 7 Pecuniae servita arus , etsi Deo dicat cum a te Regio Serseia tuus sum ego. Ex D. Ambrosio Venit auaritia, et dicit Meu ES, quia a SEH-tiam et aurum quod habex, et miluti tum pretium est. Avaritia infeli Cena avarum SerVUm Suum proclamat , nam quid aliud

agit pecuniae serviens quam ct mmoram manum tradere et a Deo absistere 48 Quanta

avari injustitia , qui Ut mammonae Ser Viat Deum negat etenim niatni io/ὶa Syra inter Pretatione dicitur , cui Ser ire Deum rima V ESt.

9 Avarus igitur injuste Deo eripit surriu-

nno et Christo adhuc aufert SerVum. 2. Christianus a Christo redemptus, HuSServus effectus est; quena ideo alioquitur Tertuli. Tu nullius Ser tis, in quantum Solius Christi.

io Redemptor Christus tria potissimum ho-

mini contulit I. Eum a servitute liberavit: Qui te etiam optio ita te seculi liberas it. Euna libertate donavit Qua libertate Christus nos manumisit. I Q. Magno pretio hominem Christus, et a servitute libet avit, et libertate donavit , Dum suo sanguine hominem Christus emit, imo et ira numiSit. 2 Christus hominem , I captivitate peccati et diaboli liberans , in servum suum ilium accepit. Etenim nos o libertatis genere non ES amiSSa Seruitus , sed mutata. Quid hic ergo non dis inum est, ubi pellitur Seruitus Sem itiate , ubi jugatur conditione conditio

4 2. Christus hominem libertate donan S, eum essecit dominationis suae participem. O bonitas effusa lis inaudita pietas ineffabilis affecti, ad consortium dominationis

Sem os Dominus asciscit. Regnum velle Ser-ν iam crimen est e sed hoc ad Christum quantum S , aut quam mirum, quod dat sero is Leguum e quod sibi sorseos facit in dominatione consorios ' 4 3. Cliristus suo sanguine hominem redimens , maximo eum taxavit pretio , ut intelligat homo pretio restimari, et pretio possideri non posse , niSi eodem quant Domino constitit, sanguine Suo Scili

cet. 5 Quod probe inteis gens . Augusti

nus ait : Quando intellexi me Christi sanguiue emptum, nolui amplius me exhibere

Quantumvis teneantur Christiani Christo Bedemptori praebere sumulati mari quantumvis sit gloriosa Christi servitus, quae libertatem simul , et dominationem importat quantumvis magno redemptus fuerit pretio, Ciapidus animam suam enalem habet 7 ;quantumvis magnum sit pretium , quod pro ea accipit, tamen non tanto sibi constabit

homo, quanti constitit Domino. 8 Quana

injustus aestimator rerum avarus , qui vili pretio animam suam venalem exhiben pretium a Christo traditum depretia , et mercedem ejus tam magno comparatam , t tiosissimo scilicet Sanguine , comm GCH

M 8 9 quid injustum magis 3 quam in

dignum Deo , et dispositione ejus, qui filio Suo non pepercit, ut sero maledictum pron Obi , quia maledictus qui pependerit in ligus , qui tanquam uis ad ictimam ductu CSt, et tanquam agnu ante tondentem Sic non aperuitis suum, sed ostiit dor Sum suum in flagella, maxillas aiatem in palmGS, etfaciem non Meriit a putaminibias , et in

84쪽

ter iniquo deputatus est, et traditus est in m sntem , mortem autem crucis e totum hociat nos a peccatis lucraretur i Avarus tumen pretiosissimam Christi passione in vili pendens, animam suam tam Caro em P tuu

nihili ducens, pro exiguo lucello vendit. In

quo linam erga Christum injustitiam committit, nam a Cliristo quod suum est, eripit. Quod sciam non Sumus nostri, Sed retio empti, et quali retii Sanguine Dei. u. Quod Christus magno emit, parvo Vendit 3. errenas opes multum taxat, Christi Vero Sanguinem parum existimat, Iudam imitans Persidus ille discipulus suo ipsius domnandus judicio, quo triginta aureis vendidit eum , quem mulier , ut PSH aina Ver at unxit trecentis e sed in hoc Perse et Sus , quod ipsum vili instimari Dominum, riguctntum

illud caro festimatus. I Traditor ille pecuniae cupidus , pretiosissimum Christi sanguinem parvo eradidit, seseque infeliciter daemonis tyrannidi subdidit. Singulis vitiis singuli praesident daemones:

dia holus divitiarum praeses, Iudam aV9rum et proditorem in servum suum accepit. Venit, et introiuit in eum Satanas, et coepit dicere: Non est tuus , Iesu , Sed meus SD ea quin mea sunt cogitat quin mea sunt, in corde et oti iis tecum epulatur, et mecunt pa Scitur a te panem Ccsit , a me Pecuniam ς teCum et ioit, et mihi tuum Sanguinem vendit tuus est VOStolu , et meus est mercenarius. 3)Iudae imitator avarus , et suam Vendita Sanimam, vili pretio Christum vendit, Dei dominium ejicit, sese daemonis servituti subdit , quem injuste De et Christo praeponit. Tuli tam injustitiam prosunde exaggerat Tertuli Mn/re, quod dicere quoque Periculosum est, sed ad c disicationem proferendum est, diabolum Domino prinponit

comparationem enim idetur egisS , quiti trumque Og nos erit, et judicato pronuntiaSSe, eum meliorem , cujuS SE ESSE mahletis. 4)Νihil Deo potest comparari; sed nihil

Deo par est natura ejus ab omnium rerum

conditione distat 5 nani cum sit infinite

honus , Cuncta Creata in infinitum superat. Avarus tamen rerum aestimator iniquus, nam monam tam Deo Comparat , mammoriam Deo meliorem judicat , mammona debitum Deo, et Christo sumulatum praeStat.

3. Nullum in homines dominium habet

rum dominus. Nam quomodo deus , qui nec

auctor , quod cuS, nec dominus quod auctor. I Avarus latueri muria monum in Deum Consecrat , eique potius quam Deo et Chiisto famulandum judicat. Annon hoc cernimus Christum quidem contemni , mammonam et ore coli st Christus duos dominos

nominas it Deum et mammoniam, Creatorem

et nummum. 2 Creator Verus est Deus et Dominus , mammona salsus est deus et dominus Vero Deo et Domino, non salso servitutem homines debent. Creator enim Dominus , quia Deus. Et titique magis Do

dMS, qua magis Dominus. 3 Quantumvis Dei

et Christi servitus sit praeselenda naum monae tyrannidi, tanta est nihili, minus avari injustitia ut mammonae tyiati iridem , debitae Deo et Christo servituti praeponat Christus ibi et iam monoe negas it posse seruiri 4 :verus Christianus mammonae non SerVit, quia Christo famulatur avarus injustus Christo non amulatur , quia Bulmonae Servit Christianus Deo famulans, mandatis ejus

obtemperat , et mammonae prae Cepta Contemnit injustus avarus mammonae Ser iens

ejus mandatis obtemperat, et Christi praeceptis denegat obsequium. Nam multa jubet Christus, et non facis jubet Parilia et facis subet Christus ut eStia Pa Erem et non iacis subet a Varitia ut raudem facias, et hoc potius facis. 5)Belle avaritia nuncupatur a Gregorio a Zian Zeno occultum rannus. 6 Magnum profecto intercedit discrimen inter regem et t3rannum ille imperium leg time possidet, iste da minationem injuste usurpat iste

dura et dissicilia praecipit, ille facilia et levia

imperat. Hoc discrimen in Deo et avaritia apparet Laboras in JuSSione a Varitim, in jus Sion mea non laboram; nam dura jubet auaritia , leota jubeo. Onus ejus gras e , Samina

mea es DG jugum ejus verum est, jimum meum leue est. 7 Leve jugum Christi portare reCusat a Varus, asperum avaritiae jugum sibi portandum imponit Iubet Moritia ut mare rariScas, et obtemperas jubet ut te γentis procelliSque committas Iubeo ego ex eo quod habes, des pauperibus ante ostium tuum e piger e ad faciendum ante te opus bonum , et strentitis, ad transeundum mane rquia Maritia imperat , Serois quia Deus

jubet, odisti 8h; et ita injustus es , quia debitum mihi denegas obsequium injustus

85쪽

etiam erga fratrem tuum, cui inju Ste Surpas vel detines Suum bonum.

ΙΙ. PARS. Avarus nummo injusto si ditatur. Non loquor in praesenti de rapina , quae vi eripit non suum neque de furto quod culte et in tenebris committituri neque de stipendio mercenariorum injuste detento. Nam si Christus digno mercede pronuntiat verarios injusti sunt qui servos et operarios frustrant salario. Sed loquor de industria et artificio quo utitur avarus ut comparet divitias licet sit multiplex, tribus potissimum utitur : I. Simonia; . Usura; 3. Negotiatione et merCatura. I. Simonia a Simone Mago nomen accepit. Non aliter et Simon jacere tenta Dit, cum ρecuniam apOStoli obtulitpro Spiritu Sancto. 3 Hac tempestate ita viget Simonia , Ut quam plures sint vel reipsa, vel saltem desiderio simoniaci, quasi sacrilegum illud commerCium , praeSCriptione sit BUCtoratum, non decet Christum ecunia constare. 4)Ecclesiastica tamen beneficia hodie venditantur , Vel perte , Cum pos Sidens ut ea resignet expresse dicit Da mihi pecuniam vel Occulte, Cum beneficium non resignatur

nisi ut vel mobile, vel immobile, vel bibliotheca Caro ematur, vel sub magna pensione intra breve tempus exstinguenda : tun ρω- tium intereSt. Quam exsecrabile sit hujusmodi scelus patet , . Qui se Emi paciSCitur,

dispositioni diuime duersatur 5); 2. Qui bona Ecclesiae Christi sanguine acquisita vendita vel emit , Christum depretiat 3. Simon

Samarites redemptor Spiritus Sancti Posteaquam damnatus Ob PSO, iam Pecunia Siaain interitiam , Helenam quamdam Tiriam doloco libidinis ubiiciam, eadem pecunia edemit , dignam sibi mercedem ro Spiritu Sancto Ejusmodi criminis rei sunt qui emunt beneficia, ut gulae indulgeant, vacent libidini vel qui eadem venditant ut emant Osficium civile, vel standum , vel ineant matrimonium 4 Simon damnatus fuit, damnationem incurrit Simoniacus Audiet ergo et iste qui Christi spiritum redemi e Pecunia tua tecum si in interituυὶ quoniam gratiam Dei pretio OnSequendam putaSti.

deditus , quam non natura, Sed immoderata lucri cupido ad invenit. Fenus , calendarium et usura, humanoem viditatis, extra naturam qua sit nomina Sunt. 6 Foeneratorem non laudandum, sed in i probandum vult D. Au-

CONCIO IV. 63

gustinus. Si foenera Veri homini, id est , si multi dederi pecuniam tuam , a quo plus quam dedisti exvecte accipere , scieneratores , et in hoc improbandia non laudandus. 1 Et merito foeneratorem improbat , vi mutui accipientem aliquid ultra sortem Cum usura Sit expresse a Deo prolithito. Dic nunc de foenore cum interponitis Et si foenera Meritis a quibti Sperati NOS recepti/rOS qum gratia HS et Obiist Percurre sequentia Ezechielis, de eodem irojuStOzPecuniiam, inquit , suam foenori non dedit , et quod abunda perit, non Sume foenoris scilicet redundantiam. quod est uSura. 2 Quam vero scelerosa Sit usura constat exeXSe Cratione

Dei in publica nos nec tam exsecrabile esset nomen publicanorum pud Dominum , nisi extraneum , Tendentium ipsius coeli et terrinet maris transitus. 3 Neque minus D. Augustino videtur Criminosus cenerator, qui

aliquid a paupere accipit, quam latroci qui suum diviti furatur. An crudelior est iii subtrahit ciliquid, et eripit dis it , quonι qui trucidat pauperem foenor est 4 Quantumvis criminosa Deoque odiosa sit usura, in- Ventus est hae tempestate doctor foenoris 5), qui etiam absque damno emergente, tu Cro CeSSante , et ullo amittendae Sortis periculo Denus licitum censet. Ultra patentem et damnosam usuram est adhuc usura palliata

aliquo praetextu munita, quam belle Chry-Sologus Duncupra pecunio latebras 6 , quia

sub interesse Domine, vel alio titulo occultatur. Verum quodUi nomen ei imponas

Usura generatim sumpta a multis committitur , I. Ab his qui vi mutui , aliquid ultra Sortem accipiunt: hujusmodi usurarius di

citur fraudator pecuni P 8 u. Ab his qui

observant tempora , frumenta in horrea Congregant, et in penuri Caro Vendunt egontibus, quod parvo emerunt Obserpant enim dis iles temporum difficultates, et saniena Πegotiantur, a qua exiliorum calamitatibus messem faciunt frumenti emptores et caupones. 9 Praesagiunt Vari annonae penu riam, vasta horrea frumento replent, et Cauponum instar car Vendunt quod parvo emerunt Pauperum amem negotiantur, eo modo quo sicarius ob pretium caedem hominis negotiatur Ex aliorum calamitatibus messem fuciimi, quia in plateis dioitum paupere seminantur I Ο quorum substantia

86쪽

messis illorum est Q. Ab his qui aliorum

Captant necessitate , quibus mutuo dant, hac tamen Conditione ut Commissum pignus duplo majus mutuo eis remaneat, vel lucrum praestent, nisi intra designatum tempti mutuum solvant. Verum te ei aliorum NeState Pes nostras comparar SuStineamus; neque cum aliorum lacrymis misceamuS, quibus tanquam a rubigine, Dellinea consu

mentur. I 4. Ab his, quid di numeratam

habentes pecuniam , eam mutuo dant, ex

eaque tu Crum captant, nolentes aliquod sibi comparare undum seu immobile quorum praetextum retundit Tertullianus : Iam illa objici solita Nomu Non habes aliud quo Ni-νam districtius repercuti potest e Goero ergo habes e quid tibi cum Deo est, si tuis legibus 8 2 Hi sunt artes quae Varum de usuris locupletem de lucris seculi onustum 3 saciunt. Quia vero tot sunt artium enoe, quot hominum concupiscentim 4 , avarus adhuc injusta negotiatione ditatur.3. Negotiatio sero Dei apta est 5 immo

et licita, cum hac restrictione, I Coeterum siet cupiditas abscedit , quin est cauS GCqΠirendi u. Si mendacium non interveniat. Sit nunc aliqua justitia quoestu secura de cupiditatis et mendacii obseruatione , 3. Si absit juramentum quando ne jurare quidem liceat 4 si fraus non misceatur jam erya hominem admissa fraus, maximi crimini nomen est. Si modo dono tiationibus , coetera delictorum recogitemuS I , perpaucae reperientur negotiationes, quae non sint Celerosae, vel ob cupiditatem , vel ob mendacium , vel objuramentum, vel ob fraudem Etenim ιν iditate nescio qua acquirendi , O negotiator, quando Pro Pretii rerum qua Ῥetidis, non Solum mentiris, verum falsum juras. 8)In negotiatione autem fraus perpetratur, I. Quando pro mercibus appretiatis alias mercator subrogat; u. Quando pro mercibus summum pretium ab imperitis et ignaris exigit Q. Qitando multas merces, Vel magnam peCuniam mutuo accipit , Ut postea deficiendo frustret creditores 4. Quando mensura vel statera dolosa utitur : latera dolosa abominatio est apud Dominum. 9)Fraudulenta ejusmodi negotiatio religione proscribitur. Io Verum hac aetate Contra religionem multi negotiatores . Ona injuste acquirunt. Omnes diuitiin de iniquitato descendunt et nisi alter Perdiderit , alter non potest in Denire : unde et illa vulgata Senten

CONCIO IV.

tia mihi idetur esse erissima : Diues aut

iniquus, aut iniqui hcPres. I Iniquus et injustus a Varus, tum erga ProXimum , tum erga semetipSum.

III PARS. Negotiatio est aliquid omittere ut majora lucr eris. a Stultu negotiator avarus, et injustus in Semetipsum, totum amittit ut lucretur nihil. Divitias, quae sunt nihil sibi comparat : foenore interitia injuria usurari lucro damno 3 nam pro divitiis, 1 Conscientiam perdit 2. PecCata cumulat et augescit 3. Damnationem incurrit.

I. Avarus divitias acquirit cum injuria

conscientio Sum 4), aurum et argentum, quae Sunt terrae excrementa, animae suae spirituali

et immortali injuste praeserens. Quanto homo pretiosior auro et argento 5 tanto praeserendus. Nihil est iniquius quam amare

Pecuniam. Hic enim et animam Suam venalem habet , quoniam in ita Siaa Projecit intima sua 6 nimirum gratiam sanctifi-

Cantem animae suae inhaerentem Anima Christi sanguine redempta pretio aestimari non debet, nisi eodem quanto Domino con-Stitit, sanguine suo scilicet. 7 Avarus injustus aestimator rerum , animam Suam tanto

pretio emptam nihil existimat, eamque prodivitiis nullius valoris vendit, et sic injustitiam tum erga Christum, tum et g Sem et- ipsum committit. Erga Christum, venditans animam a Christo , magno emptam et Ad Christum pertinentem. Erga semetipSum Dum animam suam destretiat , et mercedem eju tam magno comparatam , pretiOSiSSimo Scilicet sanguine , commactiliat. Anima rationalis Considerari potest vel sine pretio quo empta est , Vel cum pretio quo emptu St. Si in sua natura consideretur, Si toto Undo corpore ditior, quia est substantia spiritalisci si attendatur cum pretio quo empta

est , est adhuc longe ditior, quia sanguis Christi, qui est pretium ejus est infiniti valoris. Quo vis modo consideretur, Hon animan/P OPeCiania, Sed pecuniam pro anima deponere consecuit. 8 Avari divites rem pecunia iam animiae anteponunt 9 , et pretium adhuc quo empti sunt depretiantri lucro pecunim

damna Sua ementes, ut acquirant quo non

Sunt Sua prodigunt quin Sunt sua Ioh anima sua prodigunt, gratias in sacramentis acceptas prodigunt, Christi sanguinem pro

digunt . Deum ipsum in ipsis inhabitantem

87쪽

prodigunt, item a suis cordibtis expellunt. Nani qui tiris terreni se inselicat, a Deo se soporat si Ola tantant iiij ustitiam , in in

dioilos spectat I , qui ob habendi cupidinem

animas suas venditant, et PeCCata Cumulant.

u. A divitiis accidentia distinguenda vult Tertullianus. Hujuscemodi autem accidentia sunt vitia et peccata, quae divitiis accedunt, ob quae divites avari maledictione plectuntur. Sed iaccidentia Ditia diuitiis , illa in Eoaugeli quopte et in i itibus, arioribunt. 3 Vitia accidunt divitiis, quia avaritia, non in argento vel divitiis consistit, sed in cupiditate et improba ditandi voluntate , quae lucro tin crimulat peccata. 4 In cupidum et ni probum avarum ni aledictionem vibrat Propheta 'in ei qui multiplicat non Sua et g raseat Contra Se densum ut unis I Ubi

Gregorius Magnus uarias contra Se densum lutum g raseat , quia terrena liacra

cum pondero peccati congregat 6 quo oppressus pondere , Sese beatitudine frustrat, et damnationi an Cipat. 3. Et ob hanc causam in avaros divites maledicta actitat Salvator Vin , si maledictionis, a Christo dirigitur in diuites 7 : in quos adhuc insurgit Salvianus Massiliensis

Antistes Mandantes ter in thesauros luctuosos , mredibus res e gaudium , iactoribus longum moerorem imiti OS. Condentes profundis vectibuS in Ierna spes fraudantes uSia et iam prinSentitim tam o quam alios. 8)Bene, male partas divitias appellat thesauros hic tuos as , quia divitibus avaris coeleste furantur gaudium, et aeternum pariunt moerorem Eas insuper infernas opes VoCitat, quia divites avaros ad in sernum detrudunt,

cem illum avari casum sic prosequitur Sulvianus : Auro nihil est sceleStius , et ossim iam coercitissimum morbi gentis , tollites conser Maim in filiam domini sui. Diu enim pejus ut quid miSerius quam si qui Prin- sentia bona , in titura mala conoe lat Hoc exsequitur avarus, in semetipsum iiij us tus , quo uilii stultius excogitur pol est.

riam et Perdere coelum ' io)

R τι non habet Christus dioitum, uScts superbiam dico et gloriam , et Seculi studia, et Dei incuriam , per Min Noe me eriliar Creatore. I Plura enumerat Tertullianus divitum crimina quae Dei accendunt iram et propter quae est merito Christus dioitibus offensus. 9 In priaesentiarum gendum Stile inhumanitate divitum, seu do iniquitato Sinoitim 3 et ostendendum divites varos,

Crudeles et inhumanos , I. Erga extraneo ;u. Erga suos ; . Erga emetipSOS.ΑIurorum mentes a doemonibus subornata , et ad omnem inolendi iniquitatem 4 modulatas, vult Tertullianus , t evidenter ConStat ex Saevitia, . Iudi Cum , in viduas et

pupillos u. Divitiam , in paupere et egenos 3. Exactorum vectigalium , in rusticos et plebei S. I. Iniqua sane judicum crudelitas, qui contra Dei praeceptum , munia non exvectabis 5 , muneribus corrumpuntur et viduas et Orplianos, pro inopia nihil quod os serri possint habentes injuste depauperant, et ingratiam divitum et magnatum , cuia Ctis denudant. Avaros illos et crudeles judices persecte Tertullianus repraesentat : Commodo um Horiam GuSa, jungentes domum acidomum , ut quin minimi sunt auferrent

dirmientes judicata pauperum uti esset illis vidua in rcvitiam , et ustillia in Proe cim.

6 His verbis denotat , et saevitiam judicum in pupillos, et inhumanitatem divitum in

u. Christus mitissimus verbo et exemplo docuit humanitatem. Doctrinam Christi dedignantes divites avari , sese erilati dociamenta secerunt 7 , quam in pauperes et

egenos exerceiit illor lam duritiem damnans, et emollire volens Salvator est, I. Dii it timave ΠΩtor, meridicorum a Vocator Illos

maledictione istos Leti edicti Ono issicit. Dei est maledictio in tolles , et benedictio in mendicos 8 3. Illos reprobat , isto apprObat nam ejusdem est diuites reprobare , qui mendicos Probnrit; 4. Issos odio, istos in Ore prosequitur. Quid ergo virum est, si et ab

88쪽

6T AVARUS. - CONCIO V.

ras .ec tibiis Creatoris in ressus est, ueniser tollunt hi ero Dei ublico ut suis ;mondicos et Paulleret iliggntis , consola itis, Verum tu illa Cilna illiu in uiritate , t eos nullo nesserentis Ni t dicantis I tu in de saevis Odo moveat aliena miseria. Voctigialium divitibus . tum initumariis sectigalium redempti , ct ui Luctu alios In lacrynitio exactoribus Cuju theSauru aliorum miSorim I , teque 3 Soda,ectigalia gratias Christianis erat in plebeios tantum rapinam exercent Ni - si pendentibus debitun qua altera m ita te tuitis horum St, nec tillus admo- stati dando abstinemus u Christiani , qui dun proeter Summos, a Mastatione latrocire maira venerantur maje Statem , deli ita ei nii Populantis immunis, nisi qui ipsis latro- tributa solvenda censent, neque raudantes rarbus Par est in hac conditione. 3 Nec t- excusant a peccato quare VeCtigalium si au tendunt trudeles illi praesecti, exuctores et datorem urget Tertullianus nunquam publicanici Hoc imperium, cujtis ministrios- furtio am in rces et illicita in Cato tuas ti , cisellis , non tyrannica dominotio est 4 . reo pisti. 3 Verum hac tempestate plures sed regis auctoritate abutuntur, qui eorum sunt inhumani vectigalium exactores , quam ignorat praedas , et vult ut tributa recipiant, injusti tributorum delentores. Non loquor non ut latrocinia exerceant et quia incutit in praesenti de vectigalium in Ventoribus, qui pervicacitas principis, quando in divensa habent iartem suam Pecuniaria merce ct Ne tor regnat Diaritia 5), rati pra memoratus

nolom 4 quorum ingenium diaboli iuge Turonensis Antistes hortatur Angliae princinium do in litia 5 nuti cupat Tertullianus pena , regis nepotem, Ut det operam ne Daemones enim quia ab exordio mundi me sub regis noni in talia latrocinia exercean-tallo uni operta nudaverant 6 , docent his tur. Tu itaque pro Noto rapacitatem atque temporibus tot modos exigendi argentum exactione compelle quo PalVet tim Clamor, Tanta quotidie Aerario augere Proviciuntur Or Pharioriam gemitus et lacrymoe comitantur remedia consuunt, Nectigalium Colliationun/, i uarum. Nec mirum si avarus saeviat inex- stipendiorum. 7 Hodie hujuscemodi viae traneos, cum sit etiam crudelis et inhumanus monium discipuli exundunt'. Propter pecuniam in vos.

sunt artisicos multi 8 sed est quaesti de . PARS. Nam ortha tetrior, Massagetas evis et injustis vectigalium exactoribus, qui inhumanior 6 , saevitiam exercet, I. In ra- rogem defraudunt , ejusque Subditos QP u tres, quos patrimonio et haereditate spoliat; Prrant. 2. In parentes, quo post uortem Suffragio Atiri an or crudelitati dominus 9 ru frustrat; . In filios , quos per vim religioni dolitatem docet , saevitiam in Spirn Cunctis consecrat. avaris, praesertim Vectigalium e Xu Ctori linus, 1. Inter Christianos nascenti. Ecclesiae qui nostra suffodiunt, ut Sua e f/CCH O , talium erat odium, dissidium Gurgium Hiset sub principis nomine omnimodam erga i ulla , ritii ut ipsi dicunt Gentilibus , ea regni subditos inhumanitatem exercent, et substantia amiliari fratres sumtic, Noe s plebeios tributis onusto ut Vile an Ci Pium fos Dos jor dirimit frater illa levi. 7 ΑVatiactant. o enim g ri tributo nuSti Vilis titia lites et dissensiones cingenerat : Abires, hominum capita Sisendi ceΠSa glisbi cititur asearitia. et non erit in ioereditateliora m ha sunt noto CutiuitatiS. II contentio. 8 ibi avaritia cor occupat , ab Hujuscemodi publica nos qui duplo majus eo charitatem et pacem fugat. Non diliget exigunt a rusticanis quam debeant, arpiis proximum , qui diligit aurum. 9 Pecuniae comparat ii debertus Turonensis antistes amans osor est si utris: Hi ic inlinicitiin, hinc nam circa patuere quidquid imPis Olurat, pugni , uno contentiones, hinc bella , hinc in uno ogunt 12 , nullo iis nantur timore, Suspiciones, hinc cons ilia hinc inde ac Sa- sed regia abutentes auctoritate , Omnia au crilogi , hinc naturoes sem Sub et M , Ut dent et audacter attentant Nulla Siquidem cogntilionis jura subuersa. io Natura homi-mrajor est par erculum depopulatis quam nem ad amorem hominis sibi similis allicit, potestas. 13 Illos publicos latrones Vocitat jus cognationis vult ut servetur propinquo Basilius. Hoc autem est discrimen inter u rum bonum pietas filios stimulat ut prOros et publicanos , quod illi quidem furtim se nitoribus honorem deserant, praebeant so Tert. . . adv. Marc. i. - 1 Tort Apol. 4,. MX ilium Ah proh dolori quid auro grauius,

89쪽

quid cum mores hominum Perdit, Perdit et a nos , modo est ostendenda crudelitas sinaturaim 'si Avarus non amore, Sed di liorum ii parentes. prosequitur hominem sibi similem , si a ter a Solatium animarum quae torquentur ius atris usurpat injuste patrimonium , filius purgatorio dein est rationi consor me, ut patri indissenti denegat solatium. Maritia anima eis naturaliter exoptet refrigerium. parentes negat , et mauo dis idit Sepct Vat Moy tu ref igeritim con reciaris, et ut bono socios, amicitiam solbit, excluditi tectum. 2 requieScat, cupis si Ne ratio tantum, sed Quod et experientia comprobatur, et Con fides adhuc defunctis subveniendum docet; sint exemplo adolescentis illius Christum Sic et hoc religiosum auxilium a tempore apos- alloquentis histor, dic Latri me ut tolorum usque ad praesens seculum fuit dioidat mecum rami editatem mecim. Ubi praestitum , vel patri , vel matri, vel uxori, Chrysologus : tereditas mundari Gute POS Vel silio. En inmero Pro anima ejus orat, et teris infert iurgia, qua Πν conjeΓ CcΠSum rurigerium interim expostulat ei, et os ortantequam dioidat acti itales , diseidit inre annuis dormitionis ejus su Fundebant fide-do antequam debilas tradat Singuli POD les lacrymas , vacabant orationibus, largietiones , successores ipso diSSECGt, ct mittit an tu eleemoSynas Sucrosanctum missae

in ptii tes e proinde non est hoereditamiSta, Sed offerebant sacrificium, non tantum die se- puxna . 3 puli arae, sed singulis annis; Ilmatiar mortuus Esau et Iacob in utero matri pro primo Precibu SuPPlicationibu et eleemosynis. uenit iure ptionabant, et ho si inter fratres, Soliis avarus mullum parentibus dato spes patrimonii lari dissidium. Quod si tinctis praebet solatium, quem merito nun- exoptata et non obtenta haereditas Urgiata Cupat Tertullianus impium patris ciero lonιrit, mirum non est si parentibus sat a sun C quia pietatem patri in sua necessitatetis excitantur lites , conficiuntur fulsitates , denegat. Oblationes pro do functis iacimus perpetrantur fraudes, ut quis fratrem haere 5 , et impius isse filius pro desuncto parendi tale et patrimonio frustret Injustam cisam te, neque unam miser missam et Gentiles et crudelem lucri cupidinem pulchre exagge defunctis parentant , et quidem impensissimorat Zeno Veronensis Inde frauS PCΓjurium, of io, Pro Oribu eorum, Pro temporibus

lites bella e quotidie mugilibus alienis esculentorum. 46 Impius filius meque pro

qua nitur lucriam p et ProESCrstis ira diaStria solutio patris unum pauperibus largitur de- Docitatur; et oppetiti rei alieno Sub proe narium magnas insumit divitias in alea , in extu proprim mensioni ac diligentiin Calli lii xu vestium , in conviviis, it de tota et dissin is r timentis urgetur; Π qui ira de tantis bonis a parente iam tuatis, neque decem sensus aut innocens, quod habeat legibus asses praela et sacerdoti ut pro patre mi Ssae perdia e quod est omni iolentia delerius, Osserat sacrificium. quit illud quod i ruitur nonnunquam Ridet Ethnicos Tertullianus, qui eodem repeti potest, quod legum circumSCVstioni die quo parentibus defunctis magnifica offe-bus , non potest. 4 Loquitur de litigiosis, rebant Convivia , eorum Corpora Cremabant: qui fratribus imperitis et lus suum tueri nes At ego magis ridebo vulgus. Tunc quoquctcientibus , lites intentant, eorumque bonum ciam Pso defuncto atrociSSime extirit, MOS litigando usurpant impurae an Coram postmodum ulosissi/ne nutrit, iisdem igni-Deo , sed juritiam coram cli Ominibus quia bus et promerens et offendous iotiatem litium felicem liabuerunt successum Vel ob de crudolitato ludentem J sacrificat an in- si audem et animi canii si lutem Vel Ob injus su lint, cum crematis cremat' 7 Non rii nidi,

tiliam et torruptionem judicum vel ii, sed abhorrendi filii qui parentii, iis destinctis periuria ab ipsis acta P vel ob donationes debitum non reddunt auxilium, qui eorum

salsas productas u Olarii timore ut tu Cro non reinant Corpora , Sed animus intoleras abri alas. In injustos illos et si audulentos bili igne re muri sinunt. Nugna fuit sane

patrimo inorum usurpatores Ore ussi odori Gentilium erga corpora Christi unorum cru- insurgit Athalaricus rex : Doniatione vultu delitas, qui Psis bracchanalium furitS , Hoc te ror eatorqueat nullia a Cp irere Per Vctu mortuis parcu it Christicinis , qui illos

demonstrata est saevitia ratris avari in ger

90쪽

68 AVARUS CONCIO V.

distrahant si meriti libus orti deliores liris ter lumine orbes et ita avari illi progoni. ii aut , qui valentes parentum anilians libera tores simul et semel sunt impii et crucietes. re a purgatorii optiis , eas in te Hebroso illo Impii, Osserentes Deo viliora sumilia ; crua.

caro ere Deo privatas et igne Cru Ciatas dere dele , Cogentes natos et natas ingredi reli- linquunt. Avaritia quae eos ei siCit inhumanos i an enas impii, profanantes statuti sanctita- in parentes, reddit eo adhuc Crudeles in i : Cum enim volun debeat necessario esse

filios liberum , filii et siliae eorum nullum votum

3 Saturni crudelitatem in Tilios ravos , emittunt , feci per Coa Clionem voce tenus, nullus non poeta Canit : itaqtie illo seirili non voluiitate vovent, iis religionis dese- solvo oorabat. I Ejus inhumanitatem in rant habitum , nequa pium sunt regulares. alienos refert Tertullianus Cura ProseritSs Crudeles, quia prolem suam duplici morti, liis Saturnus non se Percit , extranei utique civili et spirituli consecrant. Quoniani non arcendo Pe SP Uer ibat quor qui en in aulicidi nihil interest, sacro tin nrbitrio ipsi tirontes sui os erebant, et libentes res perPetretur si Nihil interest in insantes Pon obant , et in rantibus in udiebantur, ne ruento impendantur sacrisi Cio, an pro arbi- Doryn estitos in molarentur. 3 Adeo ruenta trio sustidioque parentum vitiae morte priori superstitio in Africa viguit usque od Tiberii exponantur. Qui sunt hujusmodi sunt nouproconsulatum, qui S a Cerdotes hujus serita paretite , Sod peremptores e Flios Se diligeretis ministit, damnavit cruci ciu rite Penes dicunt , quos jugulare Procurant e dicunt eos Dicam Saturno immoliabantur Pamm S amcire , quibus Sume i ta arant. 9 Nunu

quo id roconsulatum Viberi qui Ἀρεο infelices illae puelli religionem per vim in-

sacerdotos in eis leni arboribus temPli uni gressae, seCulo semper inhiant sortem suam Obumbratricibus scelerum Dotis' i ,rticibus Semper Ccusantci in parentes, in statum, in o. ostiit. 4 Quid, et modo exClamare Cum semetipsas crebras maledictiones vibrant, Ct Tertiali Sod et tunc Perrae erat hoc Sacrura post dongum absque merito martyrium

Kncinni Plures namque inhumani parentes desperabundae animam efflant , it ita saevi votivis crucibus exponunt filios , quos sta illi it avari tarent . immolao erunt filios tim a nati sunt, devovent Statui vel eccle suos et filias sutis comoniis. 3 Sunt nam-siastico vel regulari. Crudeles illi progeni que causa ita miseriae quam in Claustro tores hoc idem agim his temporibus, quod sustinent, et damnationis quam patientur in Gentiles alias agebant , de quibus sic satur in serno. Ne quae sunt imagines Dei, a quo

Teritillianus : Prima consillusio in antis Sti omnis paternitas nominatur sed Haemonis Der terrΩm , latines decin Sacrum est. Quis ministri Diti boli minister est qui crimino no/t ei inde rati totum mi castut reatui νον et, stis ruinti puerorum auctor est. 4 Ne recO- aut liquem ei sit crinem, i ut tota no a gitant sero utentes illi parentes, quod avaritiacula prosecat , ut Sacrisicio oblWat, i ut quae eos efficit crudeles in suos reddit adhuc Sacro byWHat , pro Vita, Pr Publica aut inhumanos iu semetipsos. Drmata deo otione . 41 Nonne lio es idem iis ,, , , o