장음표시 사용
101쪽
lum fieri Uentes, quasi hominibus placentes, sed in simpliestate cor- idis, timentes Deum, quod hiis facitis nomisio o ranuni, E non iambiibus x. Et alibi jubet se os Dominis suis subditos
esse, in omnibus placentes , non conti adicentes, non fraudantes, .
hed in uibus bonam fidem ostendentes. Et Petrus testatur, rid interstendum, non tantum de dominis bonis S modestis, sed etiam de discolis, id est de durioribus & asperioribus. πC A p. Ι X. De mutaridis, S tarpsis Laesione. I. bsolvimus primum, de honestate vitae, praeceptum, nunc ad shoindum, de altero non ledendo accingimur, quod cum late admodum palcat, distinctione aliqua opus est: ; Sciendum itaque D lavem, de qua hic agere instituimus, consistere aut in factis, aut in verbis; Defactis, utpote qtiae graVius nocent, primo agemus, Caque versantur vel circa alterius vitam, ut sunt homicidi a , aut circa partem corporis, ut sunt adulteria, aut circa bonaalterius, ut sunt furta, aliaque damna illata. II. Neque longe arcessenda est causa , cur ab his abstinere natura nos velit, adversantur enim ea omnia humanae societati, ad quam conservandam hominem aspirare debere, res apertissima est, ideoque ab omnibus iis cavendum, quibus illa societas ullatenus turbari potest, &
cum t Epist. ad Coloss. e. s. vers 22. 23. v Epist. ad Tu. Im
102쪽
Ju Rrs NA AURALI s. 93 -m quandam natura coestituit, consequens
m nefas esse. γ Accedit, quod omnia illectu adversantur charitati , & primo isti
negati ve conce plo, uuod tibi sieri non pis, alterine feceris, aut ut in concilio Apollolorum quidam Coadices legunt ; stuae vobis fleri nolitis, aliis ne feceritis. φ Quam sententiam Imperator Alexander Severus, a Christianis sorte acceptam, ita amavit, ut & in Palatio,& in publicis operibus eam praescribi iusserit.' In eundem senium Scolim dictum: ab alio oderis fieri tibi, vide ne tu aliquando alteri 9 o. s.', i .. . III. Propius nunc accedendo ad pKxceptum, quod Hebraei de homicidis vocant ; ipsa nos vox docet,
dem hic prohiberi, cujus delieti injustitia vel inde elucescit, quod Deus privetur pIincipe creatura, a se ad similitudinem sui condita, Respublica cive ; familia, vel capite, vel membro; deinde, quod occi dens sumat jus in vitai r . alterius , in quam jus nullum habet, & quae etiam in statii communionis bonorum, propria cujusque fui t: quodque occiis eripit seminum Dei beneficium, quod ei restituere neutiquam potest.. IV. Cum Gedem dicimus, satis intelligi potest nos hic
de vitae privatione, id est, de morte inferenda agere, quae si re ipsa non sequi tur, consequens est praeceptum hoc prohibitivum locum non habere. Constat autem in Decalogo M : du)
103쪽
M DE PRINCIPII sduobus his tantum verbis: Atin occides: quae verba sola si quis putet totam naturae legem circa hoc negotium comis plosti, ne is, meo quidem judicio , gravissime errat. Lex enim naturae nunquam scripto fuit comprehensa, sed tantum mentibus infixa ; qui igitur naturae vocem audire vult, is praeceptum hoc cum omnibus suis conditionibus, ampliationibus, limitationibus, & circunctantiis, ut Mante monuimus, silmere debet, quarum praecipuas nos, per modum ampliationis, Sc exceptionis, infra propo
V. Continet igitur hoc praeceptum non modo homicidium deliberatum , quod fere quatuor modis committitur,. I. Ex proristo, id est, ex praevia animi deliberatione,interficiendi aliquem, jam ante concepta. I. Ex insidiis, quando aliquis exspectat alium, animo occidendi, positus in loco , qui ab ipso verisimiliter praevideri non potest, eumque ex improviso aggreditur, & interficit. 3. distris , quando quis alium occidit nulla praecedente inimicitia, ejusve signis. Per assa nimi, quando id fit per conductos homines, mercede interveniente Uerum etiam homicidium simplex , quod iis qualitatibus calet, utpote cum homo per iracundiam, aut aliam mentis perturbationem, homini vitam eripit. VI. Mortem utique naturalem intervenire debere, satis declarat vel sola vox caedis, vel occisionis : quid igitur statuemus de conatu proximo ad inferendam caedem,
104쪽
Iust Is NATURALIS.. quat aus is peccatum involvat. Nos distinguendum putamus, an ultra sinde esse has sit secutus, an non; si effectus inde aliquis sit sectitus, ut puta si ille, qui alium occidere conatus est, eum aliquo modo laeserit, non quidem in verum homicidii crimen incidit, peccat tamen in eam speciem hesionis, quae ex eo actu sequuta est, de qua postea; sin vero nullus omnino essectus, aut laesio, inde processerit, in judicio quidem civili poenam sorte effugiet, quia
illic cogitati is poenam nemo patitur. ς In foro autem Dei, iaconscientiae nihilominus reus est, non quidem perpetrati, sed attentati criminis, animus enim est qui peccavit, occidere volendo, atque ideo a legis naturalis vinculo non est
Has patitur pannus peccandi sola 'voluntas.l Non scelus intra se tacitum qui co tat urum,l Fiati crimen habet. is Hinc Seneca; Latro es, etiam antequam manus inquinetri quia ad Occidend jam armatus est, S habet spoliandi, sis inter ficiem in voluntatem. g Et Philo, Homicidus misereari oportet, non eos solum qui vitam adimunt, sed etiam eos qui omnia figiunt palam aut clam, si quenquam inter nant, etiamsi facinus nondum commiserint. liVII. Homicidium cum dicimus , palam est nos hic non de caede alicujus animalis agere, sed de caede hominis, atque ita exponenda verba Decalogi,quorum ea mens est,ilicet
105쪽
licet x orbis destituamur; bonurus autem appellatione etiam infautes Veniunt, Sc foetus qui in utero est, dummodo infans sit formatus ; id coque de homicidio etia=n tenetur iu- fantem occiderit, aut abortum mesieris procvraPerii. i Si tamensa tus concepitas, Vivus ex utero matris extrahi non potest, sine certo puerperae discriinine,potius matri viventi,quam proli nondum naic,parcendum esst: ex ea lege,quae aliquando mi nus malum iub ratione boni considerat. Sed neque tunc abortivum poculum , apud moratiores gentes, clari
consuevit, nisii ex auctoritate publica , ad id impetrata,&tunc haec occisionis species in aliam classem incidit, de qua statim dabitur dicendi locus.
VIII. Quaeri hic jam potest, quid de iis iudicandum
st, qui infames recens natos exponunt λ nos eandem distinctionem, quam supra adhibuimus, etiam hic repetendam censemus, nempe si infans expositus obierit, exposutionis auctorem esse homicidii reunt; nam qui occasionem,& causam mortis dedit, ille Sc mortem inflixisse videtur, Et nihil interes occulat quis, vir causim mortis praebeat. Sin Vero mors non sit secuta, pertinet hoc ad aliud genus peccati , quod mox explicabimus, neque eo minus tanam quis in legem naturae committit. IX. Idem dicendum & in eo casu, quo aliquis hominem occidi alteri mandavit, cum ad id mandatum mors sequuta est, tunc enim S mandans, S manda rius pariter
106쪽
deliquisse celisbidi sunt. i Mandator enim caedis pro homicida M-betur. M Et is coinmittit vere cujus mandato deticlum committι
probatur. n Est enim & in hac materia verum , quod quis per alium facit ipse facere videtur. QiEt ratio est, quia par i r ferre visum est, suis manibus quis faciat , an vero per alium p. Sed non propterea immunis cst, qui mandato alterius caedem patravit, non enim excusatus est, quijusu abcujus occidit. qX. Restat Sc hoc examinare, an sub praecepto non O cidendi comprehendantur & illi, qui sibi ipiis violentas manus inserunt, quod nos & silpra asse mus, x & hic assere non dubitamus. Egregium hac de re locum, qua vis fatis magnum, adscribere operae pretium duxi, quia omni a fere effugia praecidit: Hoc dicimus, hoc asserimus, hoc modis omnibus approbamus, neminem spontaneam mortem sibi inferre debere , Pelut fu iendo molestias temporales, ne incidat in perpetuas. Ne nem propter aliena peccata, ne hoc ipso inc jure habere gravissimum proprium, quem non postuebat alienum. Nemisiem propter sua peccata praeterita, propter qui e magis hac vita opus est, utpossint porrutendo fanari. Neminem Pelut desi. deris vitae melioris, quae pos mortem speraur, quia reos suae mortis melior post mortem visu non suscipit. N . XI. Et
de eruit. Dei cap. 26. Disit iros by Cooste
107쪽
XI. Et lutc quidem pro ampliatione improprie dicta
sufficiant: nunc ad ea, quae exceptionem sapere videntur descendamus, quae quatuor fere Capitibus constant. Ηorum primum est: Nisi semicidiumsia innino casiualiter, 'eis luntrete. Clim enim animus & propositum deli sta constituant, consequens in contra legem naturae non peccare eum , qui nullatenus voluntatem occidendi habuit. Peccat enim non es nisequatenus voluntarium. R Et caseus , esca a pi eter intentionem agentis, x atque ita nihil habet voluntarii ; sed ut quid proprie dicatur casiuale, oportet duo haec concurrant: Primo, ut quis operam det rci licitae Secundo ut eam, quam dcbet, adhibeat diligentiam Qitibus conditionibus positis de cassiefortuito nemo tenetur E contra vero, qui operam dat rei illicitae, etiamsi adhibeat omnem diligentiam, uterque de casu fortuito
XII. Altera limitationis species est, Nisi s a Deo ad id exp1 essum habuerit mandatum. Cum eni m Deus auctor vitae, summum in omnes homines vitae necisque habeat Imperium, potest ille quemadmodum fame, peste, Se alio mortalitatis genere homines e vita tollere ) ita 8c Angelis suis, aut etiam certis hominibus mandare; ur aliquos, aut aliquem e medio tollant: ciijus mandati in Abrahamo exemplum est, η qui jussus a Deo Istacum, Filii c. unigenitum immolare, omnia, quae in ipso erant, iecit, ut
108쪽
. IURIS NATURALIS. Deius voluntas impleretur, atque eo facio benedictionem Dei consecutus est. Est& aliud exemplum in Levitis, qui mandato Dei per Mosen ipsis patefatio, ex Israelitis,
qui in adorando vitulo aureo peccaverant , triginta millia hominum occiderunt, quos conbecrasse manus suas Domino,
ut ipsis detur benedictio, Mota pronuntiabit. bXΙΙΙ. Tertia limitatio haec est: Nisi quis a I unissetitu occidendi AKuem vel aliqmos acce rit auctoritatem. Magi stratum cum dico, summam in Republica potestatem intelligo, aut eum, eosque, quibus potestas vitae, & necis in cives a summa potinate mandata est. Dari talem Reipublicae, aut qui ei praesunt, potestatem, patet ex iis, 'tiae supra, ς de jure circa publica disputavimus: quibus addidebent ea quae auctor de Jure Belli & Pacis, ad eam materiam pertinentia fuse congessit. Nos tantum unum locum Pauli Apostoli hic allegabimus in quo de potestatibus sublimioribus agens sic loquimr: Non sine causa 'L-ἀum s Utat. Dei enim minister ela: Vindex in is am ei qui maluma fit, ' qua potestate posita addendum est, Magistratum ea licite uti posse, in poenam, vel per modum belli, vel per modum medicinae: In poenam posse facinorosos a Magistratu morte puniri, posse juste bellum geri adversiis eos, qui in Rempubi icam sunt injuri i, patet ex superioribus: quibus consequens est eos, qui talibus ministeriis in-
109쪽
scrviunt, nequaquam in jus naturae peccare. Potest &Magistratus medicis facultatem facere occidendi hominis, qui fanari nequit, La cujus vita contagium metuitur, Scabicendi scelus. ut puerpera servetur, item amputandi
membri, ne pars sincera trahatur.
XIV. Quarta limitatio esto: i quis stilum suom δε- fendens, . cum moliaramine vaeulpatae Tutia , agressorem occiderit. Cujusliaec est ratio, quod vitae defensio naturaliter unicuique concessa est, ut pluribus supra demonstravimus g neque ulli privato jus est invitam alterius, quare si quis in nostram vitam attentet , jure is a nobis potest interfici. h Sed imprimis notandum id fieri debere cum in deramine inculpatie tutela, neque ejus moderaminis limites excedendos, qui nisi exacte observentur, incidit quis indolum, aut culpam, atque ita se peccato obnoxium reddit. Gusseis autem moderamen hoc, in causa, modo, es tempore i.
Causa moderaminis est injusta ostensio insultantis, neque enim potest justa esse defensio insultati, nisi praecedat injusta offensio. Modus vero defensionis in eo consistit, quod propulsatio proportionem habeat ad offensionem, seu periculum mortis imminens ;Nec enim defensio quocunque modo fiat justa est, sed requiritur, ut eodem modo, quo insertur repellatur. Ratione vero temporis; defensio fieri debet incontinenti, hoc est, in ipsa concertatione, ne videlicet quis alium ex intervallo, & cum jam ad
110쪽
extraneos adtiis discessum est repercutere praesumat . Quibus omnibus rite observatis, qui ita se defendit, ii micidii rcus non est. X V. Restat nunc etiam aliquid dicamus de secunda huj us Capitis parte, nempe de cortioris humimi iasione; sed id pauxillum erit, quia ista pars, iisdem fere quibus prior, innititur fundamentis. Cum enim unicuique homini tam licita sit conservatio membrorum & integritatis totius corporis, quam ipsius vitae; sequitur inde candem in utroque casu esse juris dispositionem ; ideoque utrobique peccari in jus naturae, & utrobique casdem dari ampliationes, & limitationes, ut a nobis hic vocantur. Quod igitur de delicto deliberato, . Sc simplice supra dictum est etiam huc applicari debet; distinetio de effectu secuto,
aut non secuto, etiam hic locum habet. Item quae de expositione infantium, demandato, de taviendo in corpus proprium, tractabimus, etiam ad amputationem membri,&laesionem per vulnera, porrigi debet. Denique potest etiam dari visualis laesio, posset Sc dari mandatum divinum ; in Certe mandatum Magistratus in poenam, locutae quotidie habet in amputatione membri, Sc lasione corporali ; 8c aliquatenus etiam, quae de moderamine inculpatae tutelae diximus, huc pertinent: quem enim licet occidere, eum ti licet laedere, dummodo utrobique sit praesentaneum vitae nostrae periculum.