장음표시 사용
141쪽
nem. a Et mors non est aetas voluntarius, atque ita post obligationem semel introductam, nihil potest operari. XVIII. Denique etiam leges civiles invenerunt aliquos modos, quos pro idonea satisfactione habent, ut D in initio litis injurians protes eiur, se injuriandi anumum non habuisse, atque ita se purget. Si injuriatus alias retorserit injurias, atque ita ise in tali modo vindicaverit ; haec enim vi ndissi ei sumcere debet. ς Et si qua alia ejus generis sunt, quae apud Jurisconsultos, hanc materiam tractantes, facile reperire est. CAP. XV . De Pr fAmbus, ου Pactis I A Bsolutis duobus prioribus 'uris praeceptis nunCI ad tertium accedamus, quod in jure suo unicuique tribuendo , tam inter vi vos, quam causa mortis consistit , Et prior quidem pars totam contradidium materiam Complectitur; ea enim versatur, ut cum Tullio loquar in homini societate tuenda, tribuendoque Fumn cuique, sis 1erum coturaeiarum fide. d Prius igitur de promissionibus, seu pactis in genere agemus , mox ad speciales, &singulos contractus gradum collaturi.
142쪽
Iustis NATURALIS. I 33.II. Ad promisi ionum naturam pen apiendam vel maxime speetit ut intelligamus eam, mare inter dictum , &proinisitim est, disserentiam, quam lic explicat Jurisconsultus Ulpianus: Diotim a promisso sic disicernitur, dictum
accipimus quod erbolenus pronunciatum est, nudoque hermone
finitur: promi o autem potest referri, S ad nudam promissis-nem , sive pollicitationem, vel, sponsum. ς Est igitur pro Prie promissio, quando quis se aliquid datinum vel
riam amrmat, aut negat. Generaliter autem pactum a Jurisconsultis definitur duorum plinumve tu idem placitum Uensus. gIII. Pertinet igitur praecipue ad naturam promissionum Vel paetorum, consensius, in quo etiam consistit dinserentia inter pam& pollicitationem, q est promissio facta alteri tacenti, & non roganti; Promittimus rogati, pulicemur uictred Cujus vis in eo consistit, ut obligationem in promittente quidem pariat, sed nullum jus proprium exigendi alteri tribuat: F actum est duorum consensus atque . e ventis, Pollicitaris vero offerentissilius promissum. 3 Fi t i taque sine interrogatione praecedente, & praesentiam non desiderat ejus personae, cui pollicitatio fit x Aliter se in pactis res habet, ubi semper accedere debet voluntas jus proprium alteri conserendi: Non enim satis est dumis esse inmmos es fleri accipientis , ut obligatio nascatur, sed etiam
143쪽
134 DE PRINcI PII shoc animo dari , accipi , ut siligatio constituatur in Et alibi. Ea sua dicta aut promissa admittenda sent, quisecunquesic dicun- mr , ut praestentur, nω utjactentur. Et generaliter; M tum inim est commendandi causa quis quid dixerit, an vero prae
siturum se promiserit, quod dixit. n
ΙU. Imprimis vero examinandum est, quod jus naturae circa paeta constituat ;. & unde ea obligatio originem trahat; utrumque nos docent haec juris loca. Pacti conventionisque fias servanda est o Maxime contractus fides Fervarida s. p Fidem placiti servandam esse con enit. q Et paulo latius : Siquidem niihil ita fidei congrαt humanae, quam ea, quae placuerunt custodiri. Item: siuid tam congruum Hei humariae , quam ea, quae inter eos placuerunt bervare quod
ipsum&Liae mei voce aliquando significatur, Ulpianus, Nihil magis M fidei congruit, quam id praestari , quia inter
contrahentes actum est. Et Javolenus ; Bona fides exigit, ut quia convenit flat. v Quod egregie explicat Cicero his verbis: Fides haec non fiam ad justitiam attinet, ierum est ipsiF- - , tiae fundamentum, cui omnia botanum pacti conve laque nituntur: quod imum & his verebis postea repetit; Fundumentum justitiae fides, id es, dictorum conventorumque comstantia ae veritas ι iterumque , Stoici quisu se exquirunt, unde verba sint dicta, Hunt, qui at quia dictum est appensum fidem.
144쪽
fidem.y Et alibi: Fides nomen ipsum Uidetur habere, cum sit quod dicitur. et Quod & secutus est ipse Augustinus, sic loquens: Fides 4 ibus suis ossabissiqn cat,ut lat quod dicitur. δ Ex quibus omnibus discimus nihil aequitati magis consentaneum csie, quam ut homines veraces iliat in praestandis promissis, hoc enim est opus J ustili , quae iocietatem humanam unice sustentat. Et argumento est, quod ipse Deus, qui nulla constituta lege obligatur, profitetur, sh hac lege obligari velle, ut promistis sici, nimirum quia id naturae sitae convcnit; hinc Nehemias,de proinistione terrae Cananaeae Abrahamo factit agens; Implesti Perba tua quoniam, tus es. b Et alius: Fidelis eium est qui repromisit. ς Et iterum: Ille fidelis permanet , negarest ipsum non potest. E contra vero: Gra e est fidem factere. ς Quod & agnovit Tullius his verbis: Fidem frangere perfidiosum, S nefarium es. i Et vetus Comicus Nam id hominum genus, hominibus Uni ersis es advorsum, atque omni populo malefacit. I, sale fidem servatulo. gHinc & illud: Fidem qui perdit nil potes ultra perdere. hEt poenam violatae fidei sic paucis describit Poeta
Peccat autem non tantum contra charitatem, qui quod promisit non praestat, sed etiam ingens saepe detrimentuniis ci
145쪽
ei infert, qui suam promittenti fidem adhibuit; Est igi
tur non tantum publica vox , violatorem fidei esse execrandum, sed etiam ipsius naturae. ἀ V. Di visiones pactorum fiant variae, quae tamen omnes suum usum habent: r. Facta enim aut publica sunt, aut privata; Publica sunt, quae inter summas Potestates iniri solent, ut per pacem, Vel foedera; vel quoties inter sie Dins belli quaedam paciscimur. Μ Sed haec nostri non sunt instituti. I. Privata, aut legitima sunt, aut non sont; Legitima sunt, quaelexe aliqua cωfirmantur.' ut sunt stipulationes , Sc constituta, & omnes juris gentium Contractus , qtae rem iuris Romani non sunt vallata praestidio, paZla nuda v cantur, Fia in puris terminis juris naturalis manent; ideoque etiam de jure Romano actionem non pariunt. R Secus vero de jure Canonico, o cui ut in hac parte aequiori, mores nostri se conformant. 3. R uri us alia pacta sunt ex pressa, alia tacita. P Expressa ea voco, in quibus consentias est expressias id est , vobis vel litteris significatus. l Tacita vero, quae Vim suam exerunt etiam indol nominitimconvenerit, qγia enim condientiones etiam tacite Pallexi, placet
in urbanis habitationibus locandis, invecta illata pavori esse locutari. y . Iterum: pacta μα MI realia vel fonalia, & illa quidem, quoties generaliter paciscor nepetam; liaec Vero, quin tres apersona petam: id es, ne a Lucio Titio petam. Urerum
146쪽
Iun. Ill NATu RALI s. 13 antem A rem an in per nam pactum factum sit, non minus ex verbis, quam ex mente contrahentium aesti Humesis s. Est& alia divisio, quod mola quaedam sint oblinatoria, quaedam liberatoria ; priora obligationem inducunt, posteriora vero eam tollunt, e quo spectant varii tollendarum obligarionum modi , ut sunt acceptilatio, novatis , Sc similes: u in quibus generalis est rcgula, ut facilior quis esse debeat adti rationem. π 6. Denique &pacta alia sunt iudicialia, alia extrojudicialia, ad illam speciem spectant praetoriae stipulationes, Υ &aliae,quae in judiciis proponuntur; ad hanc vero speciem omnia pacta quae extra judicium ineuntur, Sc ubique obvia sunt. VI. Nunc ad personas veniamus; Parisii omnes possint, qui consentire, eti am Filii amdias : Nam Filius amilias ex omnibus causis tanquam Paterfamilias obligatur, se ob id agicum eo tamquam cum Patre-Familiastores. η Eti am Serrii, sed naturali ter tantum; Ita enisn ex contractibus civiliter quidem
non obfigantur, sednaturaliter Sobligantur, Sobligant. Et cum omnibus pacisci possumus, cum quibus jus gentium nobis commune est, quales sunt perurini, det ortati, b h les, transfugae, qui hostium loco sunt, e latrones, praedones: si quibus omnibus fides servanda est. ε S VII si M
147쪽
L fundatur praecipue ea prohibitio in desectu potestatis, vel in doscetia voluntatis. Ad prohibitionem ex defeta potestatis pertinent illi, qui pacta ineunt contra, r. Jusia Dei, et. Jus Naturae, 3. Mandata Magistratus, & . Tenorem L,gum Civilium : quae omnia huic innituntur principio, quod inserior contra superioris voluntatem nihil potest emcere, hoc enim esset agere extra Sphaeram suae activi tatis, ut loquuntur Philosophi ;.Et de Deo quidem ex iis, quae supra tractata sunt, res perspicua est, utpote qui supremum in Oinues habet imperium. De natura vero, cui Omnes quoque homines subsunt, hoc etiam nullam habet dissicultatem. Generaliter enim novimus Turpes stipulationes nullius esse momenti; f cumque sint contra bonos mores ea nec facere nos posse credendum est. g De Magi. stratu vero ambigere non sinunt loca, quae Magistratui e nino parendum evinciint. Hinc qui Petante Fraetore fecit, vi ur contra edicti fecisse. , Idque etiam ad Patres,& Dominos extenditur, adeo ut etiam veste non credatur,
qui Obsequitur imperis Patris, vel Dominis. k Leges ipsas quod attinet, ea quae contra Leges fiunt irrita esse vel hinc p tet: sit iuspublicum natorum pactis mutari non potest. Et quod Praetor ea se tantum pacta servaturum dicit, quae neque adversus Leges, Plebescita, Senatusco usta, edictaPrincipum
148쪽
Iustra NATURALIS. I 39cipum facta erunt. N Denique & generaliter pronuntiatur: suoties pactum a jure communi remotum es, servari hoc non opor
tet: Et si stipulatio interposita sis de his, de qrubus sipulari mu
tuet , serpanda non est, sed omituo rescindenda. VIII. Ex desedis vero voluntatis pacisti natura vetantur, I Furiosi, I. Infantes, item 3. Hi qui errant, & . Dolo vel metu inductu sunt; lege vero civili etian s. Impuberes, & 6. Prodigi: his enim omnibus voluntas sibi constare non creditur, quibus talia adsunt impedimenta. De singulis videamus, &Quidem furiosum, cum animi sui impos sit, ad ineunda pacia admitti non debere, ratio ipsa dictat; Furiosus enim nullum neratium gerere potest.' Et furishum,si stipulatur,'epromittat nihil agere natura numisisse est: p ratio est, quia nec bitelligit quod Qt, qquae etiam in Infante locum habent. V Accedit quod extricare intentionem suam per idonea mentis signa non Va- eat, cum & oratione, & lcriptura destituatur ; Sed quid de aliis, qui sari iam possitnt, pubertatem vero nondum attigerunt, dicendum est ' nobis certam regulam hac derea natura non esse constitutam persuasissimum est , alius enim alio in usu rationis maturior est; illud de jurenaturae constat, eum qui satis pollet judicio, ad rem de qua agitur perficiendam , etiam naturaliter posse obligari, quod ex quotidianis actibus dijudicandum. Leges vero
in nexotiis F. ff. de ree. juris. P l. I. S.furiosum I 2.ff. de Oblig. furiosus Inst. de inut.mp. S. II. ωaetis. s Hug. Gror.dejur. be .li. D. C. de promi
149쪽
IM DE PRINCIPII sciviles, ut huic incertitudini obviam cant, distinguunt in Impuberibus, inter eos qui sunt infantiae, aut pubertati proximi; t Et pubertatem anno decimo quarto in Masculis, ita Foeminis vero duodecimo circumscribant; annos vero minoris aetatis ad vigesimum quintum aetatis annum cxtendunt. Et in impuberibus quidem, quos iapupillos vocant, u obligationem effracem non admittunt : OHigari enim ex omni contractu pupitas me tutoris au-Boritate non potest, adgurrere autem sibistipulando , per traditionem accipiendo , etiam sue tutoris auctoritate potest, η naturalem tamen obligationem , ubi Pupillus locupletior est factas, agnoscunt ν & quandoque etiam civilem. R Pu herum vero alia est ratio, nam Puberes sine Curatoribus suis possunt exstipulatu Obligari, ita tamen ut curatorem lubens minor, bona sua vendendo nihil agat, sine curatore vero
constitutus contraxerit, implorare in integrum restitutionem possit. b De errante vero, quod is revera non obligetur,haec mili tat rati o, quod nihil magis Qvfensui contrarium ese quam error, qui imperitiam detegit; ς quae & latius sic confimaatur, In totum omnia, quae animi desinatione agenda sunt, non nisivera , certa scientia perfici possunt; quia non vim dentur , qui errant, consientire. φ Debet tamen hic adhiberi
aliqua distinctio, si promior se fundat in praesumptione
150쪽
quadam facti quod non ita se habet, naturaliter nullam ejus esse vim: si vero adii ierit quidem error, sed in quo fundata non fuerit promissio; ratum esse, quod aditam in s Idem judicandum de iis, qui dolo, vel metu inducii sunt ad paciscendum: Nihil enim confra i tam contrarii 6t, qui boli idei judicii sustinet, quam vis atque metus, quem
comprobare contra bonos mores est. g.Hinc Praetor sic cdicit: .stuod metus causensium erit, ratum non habebo, olim ita edicebatur, quod itfletus causa, riis raris ebat mentio, propter necessitam impositam , contrariam voluntati, metus vero instantis,
vel fututri liculi causa mentis trepidatione. h De dolo vero sic edicit Praetor : dolo malo facta esse videntur , iudicium dabo, Hoc edicto Praetor adversus varios, S dolosos, qui albis offuerunt castiditate sua subvenit. i Dolum autem ex indiciis perspicuis probari convenit, k quae omnia sid etiam juncta leguntur : Si metu coactus, aut dolo inductus, aut errore lapsus, stipulanti Titis promisisti, quia non debueras promittere, palam es jure civili te obligatum esse, S actio, qua intenditur dare tetere, e caxes, sed iniquum est te condem/iari, adeoque datur tibi exceptio quod metus , aut doli mali, aut in factum composita, ad pugnandam actionem. i Est tamen inter metum, & dolum aliqua disserentia, contractus enim metu initus,etiam de iure naturali tenet, etsi rescindi debeat, non item ille contractus cui dolus causam dedit, qui ipso jure nullus