De principiis juris naturalis enchiridion. Auctore Guilielmo Grotio jcto Delphensi

171쪽

duo in hoc disserunt, quod cum quis fidem elixit, nec densitum redditur, contentus esse delat simplo . cum Pen extante ii lusitate deponat, crescit perfidiae ominen i 2 Rica ktilitas tenda est, γλdicandae lipublicae causa , es enm innide in cui si eiusmodi fidem frangere. n X. V ideamus nunc, quid praestare depostarium com veniat, & generaliter quidem Verum cst , quod ex eo Iob tenetur, si quid dolo commiserit, in re cutem nomine, id est desidiae , ου ne eligentia non tenetur, quia qui ne,in ii amicis rem cistodiendam tradit, non ei, hed ficilitati suae ad imi ture debet. v Sciendum tamen hic liab nomine doli latam qumque culpam comprehendi P Imo etiam aliquando culpam levissimam, &casum quoque fortuitum praestari dcbcre, non tantum propter culpam, paetum & moram, Ut in eommodato diximus; sed etiam si depositarius se deposto obtulit, tum cnim & culpam Sc custodiam praestate debet Item si quid pro custodia accepit. t Est A: hoc in latu dignum, quod tria in hoc contractu singularia occurrunt : Aimum est, quod in deposito compensati occisatu .mod hic non potest opponi exceptio Dominii. x 3. Et quod etiam praedoni, & latroni spolia deposita reddenda

XI. Rcstatut&d prore aliquid dicamus; Est autem pignus obligatis rei mobilis pro debito facta, ad securitatem si

172쪽

ἀtoris. x. Est igitur hic cinatraitas accessorius, &consistit tantum in re mobili: piraus enim appeslatum a ' VM, quia res, qua pom dantur, mam traduntur. y De re vero imm bili proprie vox hypothecae usurpatur, quae sine traditione, nuda conventione, tenetur. η Quod igitur alibi dicitur inter metus X hypothecam tantum nominis frum disserre, , id eum grano salis accipiendum est, nimirum quo ad actioinueni inde provenientem , ejusque naturam &effectum. XII . Contrahitur autem pignus vel tacite vel expresse; Tacitumptuus, quod & legati vocari itet, est in bonis administratoris Ecclesiae, tutorum , viri pro dote uxoris, contrahentis ciam fiseo, & multis aliis casibus, qui apud Doctores enumerantur. b Expressa vero obli alio aut a persena publica constituitur, aut a privata. Pers a publicas ve Magistratus introducit pignus Praetorium vel judiciale ; illud locum habet cim ante sententiam aliquis a Pn tore in possessionem mittitur. e Hoc cum post sententiam, pro ejus executione judex alicui possessionem bo norum Debitoris adjudicat. d Sed haec hic tantum attigisse sussiciat. Pignus, quod privati constituunt, est illud de quo hic proprie agitur, & conventionale vocatur. XI H. Quaeri hic solet, quae res pignori obligari possint, & quae non :.Εtregula est generalis, omni a ea pi-

X a gnori

173쪽

gnori obligari posse , quae quidem in bonis nostris, Sc

nostro dominio sint. ς Atque ita tam res praesentes quam futuras, ut fructus pendentes, partus ancillarum, scelus pecorum; s tam corporales, quam incorporales , ut cauti nes, nomina, servitutes personales, g ut Drusticas. h Pinnori vero dari non posunt res quae non sunt in commemcio, ut sacrae, relligiosae, i item liberi homines,v ia res pupillares,' instrumenta rustica ad agriculturam deputata, res litigiola, scrvitutes urbanorum praediorum, ne nimirum destructis aedibus urbium deformetur aspe ius;& denique res prorsus alienae, p nisi cum c scias u Domini. qXIV. Denique notandum Creditorem an pignore tantiim teneri de dolo, lata, & levi culpa. Quia bic tractiu utriusque ratia celebratur, & Debitoris, quonia is ei pecunia credatur, Sc Creditoris, quo malis ei in tuto sit creditum L Levissima vero culpa ,iut Si casus sortuitus non praestatur i, inita nimirum periculum pi gnoris regulariter pertinet ad Debitorem, non vero ad Creditorem, v nisi Cr

ditor in se periculum casus fortuiti receperit. χ Vel ejus culpa praecesserit, y aut ipse in mora fuerit. αἱ Ch p XVIII.

174쪽

borum. 3c literarum obligationes accedemus : Et

prinio quidem se inert aerborum Obligatio, quae &si utilio, a firmitate nomen trahens: Stipulum enim apud 'veteres firmum appeniatur, forte astipite dehendeus. ' Hic est ille contra s, qui apud Jurisconsultos Romanos in maximo usu, & pretio fuit, & in quo ornando, & cxcolendo Opera an , Plurimi pollierunt, eique soli, quod reliquis omnibus pactis negatum , actionem dederunt ; Et describitur a Jurisconsulto Pomponio: Verborum couce is, quibus is qui inter xatur , daturum facturumpe Ae quod interro et itus ejire- θοuderit. b Vel bi cuius etiam: Conpratio verbalis , qua H quid interrogatur , iis conm ue promittithr. II. Origo huius stipulationis licet ex iure naturae descendat, maxime quoad materiam, & in firmitate pactorum fundetur; quia tamen a jure civili formam propriam, Sc cstacaciam nanciscitur a nonnullis magis juris civilis esse existimatur. e Rationem hujus efficaciae si quaeramus, haeses , quod in aliis palliis tam deliberate non proceditur, quam in stipulatione: ibi enim multi multa promittunt, dc otarunt, per incogitantiam, aut ut dicantur benevoli,

175쪽

. DE PRINCIPII s& famam gratios aucupentur, atque ita non animo semet obligandi , credentes sortasse alios promissa sua non a ceptaturos : at in stipulatione , praecedens intcrrogatio excitat hominem ad deliberandum an velit promittere, Seper promissionem ea deliberatio certo consensu declara tur. Neque frustra introduc aest haec stipulationum vali, ditas quippe quam & utili lassuasit, &commendavit , inecessitas: utilitatem quod attince, ea in hoc consistit, quod stipulatio omnibus aliis contractibus potest accedere, iisque plenum praestare firmamentum ; sic in perurutatione, ubi ante ii lementum contrastis nulla oritur actio, interveniente stipulatione essicax ori tur obligatio, etiam ante implementum. Et in contractibus in ni- natis, accedens stipulatio non relinquit locum poenitenti'. ς Necessitas vero in iis casibus deprehendi tur, quibus alias de jure nauirae non satis provisum est, ut in obliga

tione fid utaria: Fideiustar enim nisi per stipulationem

promittat non tenetur. f Item in obligationum novatione,s& liberatione ipso jure faciendaJ De ovibus insedi latius dabitur loquendi locus. III. Caeterum non opus est hic operose inquiri, quae personae ad ineundum hunc contractum sint habiles, &quae res in stipulationem possunt deduci; i n his enim silia putationi cum pactisconvenit ; repetenda igitur hic quae supra

176쪽

supra de pactis de hac materia tractavimus; sus iciet igitur hie hoc lbium dixisse , quod stipulari possunt omnes, qui 8 picisci, & de omnibus rebus de quilnis licet pacisci: Illud hie speciale est, quod qui audire vel loqui nesciunt

a I hunc contractim celebrandum non admittuntur.iri nee

ablentes. quia inter praesentes res gerenda est, x non vero per nuntium , laut per epistolam, i & quidem verbis non vero nutu, ne e per alia signa vollantatis. I Forma vero stipidationis olim in multis solemnitatibus constitit, qive jam sublatae sunt. Λ Nunc igitur haec tantiam rcquiruntur, ut praecedat interrogatio, Sese luatur responsio. ' Exemplum esto Hulisne argenti mihi tale misius' dilo. p Cci te responso interrogationem praecedere neqiiit. q Deinde ut responsio sit conirmis in terrogationi : Est euim mutilis stipuli iti γ, siquis ad ea piae interretatus est, nou respondeat ant non sic respoudele, ut laterra ratus est: ' delet enim congruenter ad interrog u.i responderih DHutori diversitus req=nsonu illic opticurrit. V Praeterea ut responsio i latcrrogationem in continenti sequatur, aut modicum intervallum x continuus enim HI si-ρ ilotis, si promittentis esse debet, ut tamen dur' dmomentum naturae ritervenire possit. y Non attinet hic aliquid de conscii lii

177쪽

Dκ PRINCIPIIS

sensu ad hunccontra tan necessario attexere; quod enim stipularis ex utriusque consensu perficitur, η- id ex natura pacti provenit,& ad ea,quae supra de pactis diximus, spectat. ILlud sorte monere non inutile crit, tes esse stipulationes, quot sunt res,vel summae,quae in contractum deducuntur V. Divisiones stipulationum sunt quam plurimae, nos praecipuas tantum, & quae maximum habent usium delibabimus. Stipulationes igitur aut fiunt a singulis, aut a pluribus, possunt enim &plures rei esse tam stipulandi, quam promittendi. h. Rursus stipulationes aliae in dando,

aliae in faciendo sub quo & non fieri comprehcnditur

consistunt.ς Sunt L aliae certae,aliae Vero inccr .d Iterumque aliae sunt dividuae, aliae individuae. φ Aliae purae, aliae non purae. s. Pura est stipulatio, cujus dies & cessit, & nil. g In ommim autem obligationibiti in quibus dies non ponitis, praesenti die debetur. h Non pura stipulatio est vel in diem, vel cum conditione: In diem, cum adjecto die, quo pecunia selvatur 'stipulatio fit, quod statim quidem debetur, sed peti, antequam dies venerit, non potest, imo ne ipso quidem die. i In conditionali stipulatione neque cessit, neque venit dies pendente conditione. k Est autem conditio vel potestativa, vel casusis, Vel mixta. t Eaque Vel

178쪽

Jetricii Naru RALI s. 369 vel assumative, vesnegative concipitur. φ'Denique aliae sipulationes mera conventione constant, aliae necessitate iurisdictionis constituuntur. R Conventionales sunt, lueex conventione reorum firmi, quarum totidem genera sunt, quot rerum contrahendarum, o eaeque interponuntur quandoque, ut vi 'opria consistant, quandoque ut

siti contraetiti accedant; quod vel maxime in stipulatione poenali locum habet.s necessitatejurisdictionis cor stituitiatur eae in judicio fiunt, & judiciales appellantur,

.quae a mero judicis ossicio proficiscuntur; Vel Praetoriae, quae a mero Praetoris ossicio proficiscitntur vel communes , siue ab utroque. q Quae omnes distinctiones, ea-i umque iistis latius exponuntur ab iis D. D. qui titulum de verborum obligationibus, in Institutionibus,&Pande, iis, commentariis suis illustrarimi. VI. Effectus stipulationis est, ut verborum obligationem pari at, & ea nirsus duas producat actiones stricti juris, condictionem certi, Se actionem exsipulatii. r Et in hac qui dem parte jus Civile Romanorum jure naturae recedit ; cuiam enim eo jure omnia pacta nuda, sint aequalia, ejusdemque virtutis, & emaciae; jus Civile Romanorum uni stipulationi producendae actionis vim tribuit; reliquis Vero pactis solam exceptionem relinquit. VII. Nunc ad ipsas actionesFeniamus. Et quide

179쪽

37o DE PRINcI PII sceni credictiora consequimur id quod certum est ; si dexilsa pronuntia re apparet, quid, quale, quantu q--u Eme uini ei decem. Fundus Iuscatinus. H o Stichus. Tritici Apio Optimi modii centum , simi Campam optimi amphorae centum Actione vero ex stipulatu, id quod incertum est, insu, stantia, quantitate, vel qualitate. Ubi enim non apparet; d',

quae, sui. Hi ae es iis obligatio se I micritam essest id eri

dia, dum est v ' V . V H I. Sed de tactibus, & usuris quid ditemus λ -- his certe in stipulationem non venire constat, nisi post litem o hestatam: tunc eium causa oramis restisuenda est: .mne quod habiturus esset astor, si litis coetestatae ,πὸ.flutusfuisset.' V surae vero nunquarn veniunt, ni si in stipulationem sint deductae ;y De culpa quoque, quae ψ hoc

contractu praestari debet res expedita δ; Dolum enim, &culpam latam abcsse de re constat, et ad levem vero culpam, -sere in omittendo consistit nemo hic tenetiur Nam rasea, quia adstipulationem attinet, ' in faciendo accipienda

IX offaesae erit hic etiam aliquid subnectere desiuis Mani semia notiissima 'Altersipularimn licere ς, an P L quatenus ea cum jure naturali conveniat. Certe quando mihi bromissio fit de re alteri danda, ridetur mihi

180쪽

sine distinctione naturaliter competere jus illud acceptandi, atque ita essiciendi , ut ad alterum res perveniat, modo& ille acceptet: quando vero promissio fit ejus nomine, cui res danda est, & tertius acceptet, is si speciale ad id habeat mandatum, aut generale , quod a Cptationein includere judicetur, acceptationem illam facere potest,& sic promissio perficietur: si vero nullum habeat mandatum , & tamen 'olente promitare acceptet, promistari quidem promi monem revocare non licet, antequam ille, ad quem ea promissio spectat, acceptationem eam, aut ratam, aut irritam faciat, sed nec acceptanti interim . remittere promisium licet, quare pendebit ea res ex arbitrio ejus cui promissio facta esst, donec is animum d

claraverit. cCAp. XIX. De Literarum obligat Mib M. I. C Equitur ut de Literarum obligationibus nunc agamus.

mere

Sciendum autem nos has voces latiore hic sensu sua quam eae usurpantur in titulo Institutionum hujus nominis. Ibi enim Imperator primo loquitur de obligatione, quae nominibus fieri dicebatur, & jam non est in usu; Et deinde de eo solo, qui debere se scripserit, quod numeratum non est, quique ideo non numeratae pecuniae