장음표시 사용
161쪽
redi tatis, Debita legatorum praestatio, 6. Et solutio indebiti. XII. Constat igitur hos Quasi-contraestus non produci a naturali jure, cum quia consensum pro fundamento non habent, & variis juris civilis fictionibus innituntur , tum quia tota eorum virtus versatur in actionibus, quas pariunt; actione nimirum negotiorum gestoruia1 6
tutelae, communi dividundo, &sic deinceps: Omnes autem actiones sunt juris civilis ut&supra monuimus RQuod ut etiam per singulas partes demonstremus, perspicuum est negotia sine mandato gesta de iure naturali alium alii pon obligare ; Est itaque hoc jure civili introducti ,
non tamen refragante natura quoniam magna utilitas absentium versatur ne isdefensi sint. ii Sic etiam tutelam Pupillorum jus naturale non agnoscit; Est igitur hoc inventum juris civilis, inde dicitur jure civilica ac permissa, suadente tamen aliquatenus natura, cui conveniens est, ut is qui perfilia aetatis non sit, ineris mula regatur. λ Ut a communione aut rerum, aut haereditatis possit recedi, est merae facultatis, cui jus quidem naturale non resistit, jus vero civile etiam auctoritatem suam accommodat, modumque& formam divisioni praescribit. Circa legatorum praestationem naturale jus nihil statuit, nisi ut debeantur, qu modo
162쪽
modo autem peti & obtineri possint, iuris civilis est. Denique, ejus quod indebite solutum est, repetitio, in1Jurisconsulto Paulo naturalis dicatur, i revera tamen, si primam originem inspicimus, non est, cum potius eo jure donatum videri possit: nam illa regula, quae donationem praesuini negat, e tu. civili descendere censenda est, qua tamen semel posita , & stabilita, consequens est, ut aliquis ignorantur quid ibi vendo tanquam debitum, quod tamen sit, repetere id naturali ratione cies
C p. XVII. De Contrialibus qui re perficiuntur.
I. Rdo materiae nos perduxit ad contractus νά - Iperficiuntur , illi enim in divisione, superiore
Capite g. I O. posita, priore loco recensentur; Suntautem quatuor numero nam de indebito, ut ad Quasi-contra. Mus potius pertinente, jam ante egimus nempe mutum commodatum, depositum, &pous. Qui omnes inde dicuntur re contrahi, quod praeter consensum , qui ii somni contriatii est necessarius, necesse est ut etiam rcs ipsa 'terveniat, antequam ex his contractibus, aut obligatio, aut amo oriatur. Neque enim sola conventio dc mutuando, exempli gratia, facit contractum mutui , aliud est y mira
163쪽
ru Da PRINOI PII senim contrastis, aliud promissio de contrahendo; sed rem Us in tradi oportet, antequam ulla ad restituendum nascatur obligatio, &sic in caeteris hujus naturae contractibus. II. Necessitas 3c origo horum contrivstuum sic facil-- lime comprehendetur, si Mnamus aliquem re certa indigere, neque reperire alium, qui eam sibi donare velit, neque emptionem celebrari integrum esse; Is certe cogitabit de te illa sibi acquirenda thb promisso restitutionis, & tunc si res sit iungibilis, promittet restituere tam
tundem, cui si alter acquiescat, atque ita rem tradat , statim nascetur contractus mutui; si vero res sit alterius naturae, promittet eandem restituere, atque ita orietur Contractus commoditati. Sin vero quis videat sibi sub tali promi mone non satis credi, tunc is confugiet ad cautio
nem, sive perso em, id est, Ad siseriam, de qua alibi.
vel realem, id est pignus, qui contra has hujus est loci ;Denique si quis de re sua pro tempore velit disponere, ut
ea sarta te sta servetur, recepturus ubi placuerit, is hominem eliget, cujus fidei eam commendet, atque ita inibit contrachim de siti. II I. Primo autem se inci t coturactus mutui, qni celebratur durione vera vel arei, c flentis in pondere, numero, vel mensura, cumspe recipienssi tantundem in genere semesesidem , nitatis,'qualitaris. Vel secundum alios , eonsistit in re ex suo usu consumptibili penitus, cujus Proprietatem
164쪽
quis in alium transfert, recepturus ει inde non aliam rem, non numero, sed eandem specie, aut valore. R 36-Jurisconsulti inde appellari dicimi, Pod de meo tuumst; ψ quod naturam potius contra mas tangit, quam Et mologiam nominis; alii nomen mutui a μιρον voce Sicu .la derivant. Propius ad Jurisconsultos accedemus, si dicamus, mutui Vocem ex duabus Graxis mpnis conflari, quod meum tuum signi ficat. Ex superioribus constat plura ad shbstantiam mutui requiri, nimirum, ut non idem Coris . pus, quod traditur, restituatur: ut illud quod redditur sit ejusdem generis: utres de quibus mutuum conistrahitur in numero, pondere, Vel mensera conf1stant, ut sint uniformes bonitate, Sc aequalitate, & in genere suo functionem recipiant, ut Dominium rei statim in accipientem transferatur: quae omnia ex supradictis pendent, atque inde facillime colliguntur. IV. Quaeri hic soletan, jure naturae, ex datione pecuniae cum onere restitutionis, liceat aliquid lucrari, Sequid de jure civili λ Primunt quod attinet sciendum cst, lucrum quod inde potest sperari esse duplex, unum est, quod
habet rationem ejus quia niterest, alterum quod eam rationem eo
cedit. Lucrum, quod rationem ejus quod interest habetrex usu pecuniae percipi, juri naturali non repugnat: Cum enim ex usu jumenti, domus, fundi, aliquid lucri nobis lit accedem, quidni etiam exulis pecuniae λ Undeta V a etiam
165쪽
116 DE Pα- cIpI etiam ab initio talem inire conventionem, in qua lucrum illud mutuo consensu laxatur ad certam summam, isto jure nemo prohibetur, ita tamen, ut ratio habeatur repensandi damni, quod quis facit tamdiu pecunia caren do, & lucri, quod absque eo verisimiliter fuisset facturus, item periculi ami tiendae sortis, ut pluribus probat,
& argumentis contrariis respondet auctor cinnmentarii
de jure belli, & pacis. Verum quidem est eam conventionem ad locationemConductionem quam proxime accedere , mutui vero nomine non venire; sed hoc ad quae- .stionem nostram, de jure naturali institutam, non pertinet ; cum eo jure contractibus singulis nomen propri una,& natura sua non sit assignata, quod iuri civili, etsi sorte multis gentibus cinmuni, debemus, ut hic tantum de voce quaestio sit. Illud tamen perpetuo observandumo, ne talis lucri, damni, & periculi taxatio veram rationem ejus quod interest excedat, tunc enim abesset aequalitas, quam jus naturae semper considerat, atque eo modo talis conventio in scenus illicitum degeneraret. De jure vero civili non tantum permittitur illa lucri species, quae ejus, quod interest naturam sapit, & ab aliis plenisque usura vocatur: sed etiam i lla altera, quae 'noris nomme venit,
ut in faenore Mutire, & aliis locis videre est: Ιmo & g neraliter eo jure pretium illud, quod pro datione pecuniae exigi potest publice taxatur, & quidem cum siqua distinctione hominum, qui pecunias sta elocant , quae
166쪽
constitutio, quatenus aequalitatem servat, iuri naturali
non adversatur. 3V. Offert se hic etiam alia quaestio de culpa, adquam quis in mutuo obligatur, quae tamcn etiam proprie jus naturale non tangit, atque ita civilis tantum juris est ,- quia tamen ea ti in aliis contra stibus occurrit, breviter noc dicemus. In quibusdam contractibus contrahetares pra stare debent latam culpam, in aliis levem, in aliis laevissimam. Latae culpae finis est non interigere quod omnes laterigunt. x Et iterum: Mamia ne ligentia culpa est. R Unde &alibi: culpa, lata ne gentia vocatur,x & locum habere dicitur etiam, cum quis ad suum modum curam non adhibet. I De erum, fana βῶ,mmorem alienis, quam sivi - rebus, diligensiam praestabit. y Haec lata culpa utpote dolo proxima praestari debet in mandato , commodato, vendito, Dore , societate , Acato, Scc. Et ratio est , quia hic utri que utilitas Vertitur. Levis vero culpa es cum quis
facit, quod nemo diligens pateriamilias faceret, Nee suffcit tantam diligentiam adhibuisse, quantam suis rebus adhiberesuitiu es , si modo alius Histentior poterat melius curare Aut ut Paulus Jurisconsultus loquitur, culpa haec est quod cum a diligente pro Heri poterat, non est proviseum. ς Et haec quandoque etiam Moesia vocastir, quando ea, quae diti gens V 3 pater-
167쪽
paterfamiliau in suis rebus praestare flet a cressitore exeum tund Quod praecipue in commodato evenit, quia plerum que solam utilitatem continet ejus cui commodatur, ς laesii maro Id , cum quis facit, quod diligenti si imus Paterfamilias non faceret, sive quando quis exactissimam diligentiam adhibere debet, & haec quidem in commodato& in lege Aquilia praestatur. g In mutuo Vero non tantum omnes hae culparum species locum habent, Verum etiam ipse casus fortuitus, i, qui tamen alias pnestari nonsolet Neque tamen hoc mirum videri debet, quia mutuatariussit Dominus pecuniae. ΤNam si eius non flat, non nocitur siligatis. ω Eu autem iuris notissimi rem suo Domino Perire. lVI. Commodatum autem est alicuius rei in certum usum artuita concessio, ut eadem species nobis reddarin. m Gramitam concessionem dicimus, non hoc sensu, quasi de jure naturae pro usu rei nos irae, quem alii concedimus nihil omnino peti possit, sed quod talis conventio transitura sit in , aliud genus contractus, locationem nimirum, si merccs in pecunia numerata pro usu rei detur, si vero ea in aliare consistat, in contrachim innominatum. n Quod de certo usu additur id ideo fit, ut commdatum a precario distinguatur, nam commodatum in eo consistit, ut cer-
168쪽
tus, & expressus rei sit usus; ideoque etiam certum tempus , vel expresse vel tacite contineat, quo usus iste commode expediri possit, ut ante id tempus revocari nequeat. Q precarium Vero nec ad certum ubum , nec ad certum
tempM datur , quam ob causim etiam, quandocunque concedenti placuerit, revocari potest. P Improprie igitur loquitur Jurisconsultus cum dicit; esse natura aequum tindiu te liberalitate mea uti, quamdiu e velim, Nutpossim
re ocare cum mutavero voluntatem. q Hoc enim naturae precarii satis quidem convenit, non vero naturae Commodati,
atque ita ea ratio magis juris civilis, quam naturalis est. Eandem speciem nobis reddi debere cum dicimus, intelligi inde potent, commodatum non in genere, sed incerta specie vel potius individuo consistere deoque etiam in eadem ista specie, veI potius individuo restituendum r Hoc etiam in hac materia notandum; Dominium, & possessionem rei commodatae in commodatarium non transire, sed apud commodantem manere, quibus duabus praecipue notis commodatum a mutuo distinguimr; Denique & illud addendum, commodatum consistere tria rebus immobilibus, mobilibus, corpMalibus, & incorporalibus, puta habitatione ,ncm vero in iis, quae usu consumuntur,x itemque omnes commodare, & cmnibus commodari posse, qui possunt contrahere. v VII. la
169쪽
VII. In commodato ut statim attigimus dolus, itemque lata, levis, &levistima culpa praestatur: Talis enim diligentia praestanda est, qmilem quisque Minentissimus
paterfamilias suis rebus adhibet. Et ratio est, quia commodatum plerumque solam utilitatem continet ejus cui com--.
datum est, Sc ideo verior est sententia & culpam praestandum S diligentiam. Υ Sed quid de casu fortuito dicemus Certe eum in contractibus non praestari & supra diximus, Se in commodato id satis clarum est. Y Et nihilominus tres sunt casus, in quibus etiam casum praestare debet commodatarius, nempe , si acciderit culpa flua , vel intervenerit pactum, Vel is mora fuisset. Et de priore quidem casu sic loquitur Justinianus, si id qaod tibi commodatum est domi, repe tecum ferre malueris, sis vel incursu hostium praedonum Pe, vel naufragis amistris, dubium non est, quinderemuenda ea re te amis. b De secundo vero patet: contractus legem ex conventiciae accipiunt. ς De postremo vero non m
gi s ambigi potest, quia idem etiam in deposito receptum est. d Plura de hac materia apud D D. suis locis reporire est.
VIII. Nunc ad contractum depositum veniamus, quies contractus , quo res mobilis alicui patuito custodenda darer, ut ea ipsa postea restituatur. Tria enim proprie ad osentiam depositi requiruntur , ut nempe paries hoc ab initio agant,
170쪽
ut eadem res restituatur,' quod hic contractus cum commodato commune habet; Deinde ut custodiae causa ea res tradatur. Quo selo sere ab aliis contraistibus distinguitur: nam si depositario uti ea re liceat, manet quidem idem nomen, caeterum a natura contractus defletatur: Denique ut fiat gratuito ; enim contra bonam fidem, deposset naturam, usuras ab eo stipulari: Si etiam pro cust dia meroes interveniat, transibit in alium contraditim. bIX. Depositum, Voce generaliter accepta, tres fere habet species, Prima est , quando debitor osteri creditori suo pecuniam , eamque creditore accipere recusante, ad evitandum cursum usurarum in praesentia testium consignatam in locum publicum deponit, quae oblatio realis Cum consigiratione pecuniae vim plenae liberationis habet. Altera est, quando res litigiosa alicui traditur servanda, donec cκ causae cognitione constet, cui debeatur,
Sc appellaturseques,um3 Et liae quidem duae species ad judicialia peltinent. Tertia depositum simplcX, de quo proprie hic agimus; Sed Sc hoc duoruin est gelacrumis:
Primum, quod mere voluntarium est, cum amicus apud amicum rem custodiendam deponit, recepturus cam ubi voluer; . i Alterum cum tumultus, incendii, ruinae, aut naufragii causa deponit, piae est 'orthitaca a densiti is ex Mecessitate descendem , non ex Poluntate Iroficiscens. φ Haec