De principiis juris naturalis enchiridion. Auctore Guilielmo Grotio jcto Delphensi

181쪽

exceptionem Nequa postea ) merito possit objicere. Nos

vero hic agimus de literis in genere, quae numerationem non excludunt, atque ita ex pacti, per scripturam declarato, obligationem inducunt: Potest enim consensus in idia placitum tam litteris, quam verbis manifestari, quia constat, convenire per epistolam, vel per nuntium, niter abentes qamqueposse. e A tque ideo sicutitipulatio, γerbissit, nisi habeat confiensum, nulla es. Ita & e contra, quae per litteras fit, & consensum habet, est valida, ex natura pectorulata supra a nobis demonstrata. II. Literarum igitur obligatio generalis est , quassibet litteras obligatorias comprehendens, tam publicas, quam privatas, id est, tam in amenta publica, quam sci ipturas privatas; ffrumenta publica ea fumi ,quae auctoritate,&m nu publica debite conficiuntur. S Quorum aliqua sunt signata sigillo regio, vel civitatum, aliqua non sunt, Rursus alia simpliciter debitum continent, Si ea de hodierno

jure non habent executioneni paratam ; alia consessi Macta quasi publica munitintur, aut ut Italica voce utamur, rant, ita sunt, & habent executionem paratam; ganantigia enim dicitur praeceptum factum a Notario partibus, confitentibus, &consentientibus , ut observent contenta

in instrumento, qua in parte Notarius, quasi vice judicis Rogitur.' De quibus omnibus lcgendus egregius Rebussi

ad ordinationes regias tra latus. iIII. Scriis

182쪽

Jux Is NA IURALIs, . 273 III. Scriptura privata dicitur, quae non a publica persona, sed a privata conficitur ; Estque fere tri plex, Chirographum, emota, & liber ratiotium. Chirographum sistit plura, quam aliquis sua manu scripsit, qua debitorein se constituit. L Sub hoc nomine etiam comprehenduntur notissimae litterae, quae Cambii vocantur. Disua est, quae ab absente absenti mittitur, debiti alicujus mentionem , faciens. Liber resimum est, in quo accepta & expensa an notantur, vel ut Labeo olim scripsit, ultro cino, dandi, accipiendi, credendi, obligalidi, honendisui causis fiat, Illud interea notandum quod nuda ratio non facit Euquem debitorem ' debet enim subesse causa.

IV Quaeritur jam, quae & qualis ex Scripturis hisce

nascatur obligatio λ nos naturalem ex pacto actionem inde otiri statuimus, quippe cum vere hic subsit consensus, cui vis pactorum innititur , ius vero nostrum magis quam Romanum pactis favens, etiam civilem actionem superaddit ; & sicut in verborum obligationibus, ita & hic actionem esticacem introduxit, quae condietioni ex mutuo, & ex stipulatione respondet. Ita quidem ut chir

graphum pariat Condemnationem contentae Ca Pecuniae , imo etiam, si ab eo, qui id scripsit, in judicio recognoscatur, provisionalem quoque mereatur sententiam , quae statim executioni mandetur, n idque ea ratione, quod

siquis numerationem scripto confessus sit, is fluae confessoru ac-

183쪽

quiescere debeat: o sit q- iustae sunt partes iudicis in confitentes; pasque id fessos in iure pro iudicatis haberi placeaq. Quae de Chirographo diximus, etiam ad litteras Cambii propter paritatem rationis applicari debent. Idem fere de Epistola judicium esto, niti quod inde provisionalis sententia non itidem obtineri potat quia ibi non ita perspicua est proinis io. Paulo aliter se res habet in Libro rationum , nam ejus vis c Massistit in tacito pacto, quod inter Mercatorem, merces suas vendentem, & earum Emtorem, quando parat non datur pecunia, intervenire cro. ditur : ut nimirum quemadmodum Mercator de pretio mercium suarum in aliquot menses fidem habet emtori

ita Sc Enator vicistim mercatori fidem habeat de eo quod de quantitate . qualitate, & pretio venditarum mercium, ipse in librum rati mum re rus sit: quod pactum tacitum, eas apud nos vires habet, ut eam scripturam, accedente jurata Mercatoris asErtione, qua codicem suum firmat, aut definitiva, aut etiam provisionalis sententia sequi soleat.

V. Sed quid dicendum, si Chirographum, aut βha

Scriptura privata mentionem quidem numerationis pecuniae faciat, debitor vero eam intervenisse neget. Nos eo casu naturalem obligationem subesse negamus, quia consensus deficit: Nemo enim se debitorem pecuniae vult constituere, nisi numeratio, aut ilico fiat, aut statim sito secu-

184쪽

JURIs NATURALIS. I ssecutura: nemo etiam se vult obligare ad restitutioneia pecuniae, quam nunquam acceperit. Civilis igitur obligatio quae sola adhuc ex Scriptura superest per ex- Cptionem non numeratae pecuniae, quae & ipsa civilis est, potest elidi, dummodo intra biennium proponatur, j aut si id non fiat, etiam post biennium competit; ita tamen, Ut omnis probandi, non numeratam fuisse pecuniam, is qui debitor esse dicitur, in se recipiat. x

BENEVOLE LECTOR.CUm huc usque is enta, raudis furis. Naturalis principiis,

Parens user piae memoria, perPen: set, placuit Deo, ia-bori eius ζύ is simul sumn imponere; utinam eadem perspicuitate ac bre uale quise super mi traZiardi sidatum fuisset. Pauca ea esse , ideoque ex optimiu quibusque scriptoribus qui hanc materiam pertraaarunt , que 'e sibi fac si negotio si plere posse , tui non ὀμmmum,' ita etiam ne foetum hunc velut impe' eZI , oieci e magis , quam emit Me , Uitio nilis 'v'erteretur , ne peti tibus ityiris hac in re tibi defi isse Uideremur, q md siega tis gesimum Caput subnectere consultum duximus , tractatui de

contractibus, Er uniperfuimul Operistinem imposituri.

tu. tit. Inst. de litur. OH g. t L. I. l. si ex eautione C. de non num. pee.

185쪽

I. A Bsolutis tribus, ex divisione superius allata obligati tun ex contractu specie s, superest ut ad quartam & postremam a Tedamus, quae ton ensiuperfici dicitur. Vera divisio, si rem spectemus, sed quaenis explicetur, aliquem ambiguitate sita in errorem facile inducere posset. Cum igitur obligationes aut , aut verbis, aut literis, aut consensu denique contrahi dicuntur , ultimus hic contractis qui consciitu fieri dicitur, noni in a tribus prioribus in distinquendus; quasi in illis obligatio non contrahat consensu, quod a mente divisionis alienissimum est ; AElum enim os me es duorumco' se his atque conventio. . Quod vero stipulatio utriusque consensu perficitur , id ex natura pacti provenire, supra demonstratum est Nullusque omnino est contractus qui non habeat in se consensum & conventionem sive re , si-2 Ve verbis fiat, d utpote communem omnium contractuum

spiritum ς Sed priores hae contrachium species cim ad contractus persectionem, & ut obligationem pariantia, hoc amplius requirant, ut res, aut verba, aut literae concurrant, contra bas de re , verbis & literis appellati sunt. Cum vero contrinus etiam sint qui consenui stilo perfician

186쪽

tium voluntatem desiderent , addita est& quarta species, Conam nempe contraditatam qtii consensu, solo scilicet per- sciuntur: qtiae divisio ut a Juriscontuito Cajo primiimusurpata, & deinde in Institutiones transsata cst, g ita ab eodem postea sic explicatur. II. Hunc contractum a naturali jure maxime produci constat, clam quia juris fietionibus, sicuti liasi- contractus, . non innitatur, sed consenstim , quo nihil humanae naturae ac libertati cmvenientius, pro fundamento lubeat ; tum vero quia nec formam a civili iure, ut con tractias proxime superioribus capitibus expositi, mutu iur, qui a re, stipulatione & scriptura vim omnem obligandi , quam a con se solo non habent, accipiunt. Hoc etiam hic animadvertendum est, quo 1 obligationem magis naturalem, Sc idcirco pleniorem, hic contractus prinducat, quam ea quae ex stipulatu nascitur, &stricti jurisin; siquidem hoc contractu alter alteri obligas , non modo in id de quo convenit, avidictum, scriptumve est, sed etiam mus omne, qtia alterum alteri ex bono S aequo aesture oportet, quamvis de eo nihil cautum

III. Clim consensu suo contrachim hunc perfici dicimus, hoc sic intelligi noIumus, ac si rebus, Verbis, aut literis, hic uti non liceat, sed quod haec omnia obligationem

hic non pariant. Certum alioquin est, consensum aut cer-

187쪽

1 8 DE PRIN expositis ac propriis indiciis declarari, aut ex refactove aliquo, colligi debere, ut de contrahentium voluntate constare possit. Cum autem natura nutus Sc sermonem homini tri huerit, ut animi sui sensus exprimat, &scriptura insimper inventa sit , ut cum absentibiis communicemus , Consensus indicia esse staritimus ; I. Nutum, non modo ilia

mutis , sed etiam in illis qui loqui possunt, nam &Mutu conveniri posse argumento est,quod fidei comitii minutu sicut epistola, relinqui posse placuit, i quaariis non relinquantur nisi ex voluntate. m a. fripta, o quae hic maxime sibi locum vendicant. Sc fiala, quibus intervenientibus, praecedens conventio non potest videri non placere, utputa, vendi dit aliquis, me sciente,fundum meum. , neque tamen e sentiente, nulla a me conti acta venditio est; si tamen pxetium ex ea causa accepero, Videbor ipse vendidisse j' Unde ergo haec venditio λ Εκ consensu videlicet, qui ex pecuniae acceptione colligitur. . Quaeritur hic an fidentium inter constatus indicia refer ri possit λ Certum est tacentis animum soli Deo , nulli vero hominum , esse compertum , consentiat ne , mdissentiat intra se, stri tacet, nω utipta fatetur ,sed tamen Perum est, eum non negare, P Ideoque in utramque partem, pro qualitate re nac pe sonarum accipi potest taciturnitas,& pendet ex aequitate. Si quis igitur sciat agi pro se negotium civile, dc interim taceat, cum dissentiendo prohibem

188쪽

hibere potuerit, & si non ipsi placeat, etiam debuerit ; silentium ejus consensus utique interpretari poterit, sicie sim Licet, ubi nimirum loqui tenetur, ut dissensum osten

dat, consentire aridet . Natura olim imi muris commoda

Contractias qui consensu solo obligationem &adtionem pariunt, &obrationes supra allatas, nomisatidicuntur, duplicis sunt generis: quidam enim jure gentium, quidam jure civili tollim, hoc essiciunt. Prioris penta is simi; I. Empti venditio, a .Locati condum' 3.Societas,

Sc . Maudatum, quatuor scilicet, quia emptio & venditio pro uno contraia habentur, uti etiam locatio &conductio, nec plures apud Caium, x aut Justinianum, V nume- .rannir. Posterioris sunt; I. Constitutum, A. Contractus phteaticus , 3. & PHim donationis , quo quis se dicit d. onare in praesentia; tres sci cet numero, nec plures, na a quifalia, & ad Societatem reseruntur, Sc Dotis pollicitatio ad hanc classem non pertinet, sed ad contractus qui re perficiuntur. Et de singulis hisce conventionibus,

ac primo de illis quae jure gentium obligationem&acti nem pariunt, aliquid nobis in sequentibus dicenduinta

V. Prima ac nobilissima, hujus generis contractuum , - species, & ad vitae communis usum maxime necessaria, est Emptic venditis, quam a permutationibus coepisse, supra Z di indi- .

189쪽

indicatum est; ν Et permutationem qui dem, post divisio- nem ili faciam, primo se obtulisse, cum scilicet quidam

haberent aliqua sibi minus utilia, aliis vero necessaria ; sed clim pretii aequalitas vix tum posset inveniri , nummius a tandem repertum , Sc emptionem introductarn cile, cujus rei testes etiam sunt Juri sconsultus Paulus, η D . Ari stoteles, qui nummum factum esse ait , succedun. κm, liquasi Sponsorem freturae indigenti. e. a. VI. Appellatur hic contractus Emptis-Pendit o , quia duobus hi sce laetis seu partibus constat,mptime nimiruin,ia venditioire, qtae juncta unum contractum constituunt Factum ejus, a quo cruria, qtLT& dicitur, est,mptio vocatur, ille emptor ; ei us a quo res, quae & merx 'proficiscitur , yni aetio , ille Pendlabr. Quod dicitur, sveteres in emptione & venditione , his appellationi bus promiscue ussis este, h id non significat una appella b tione, alterius loco, tuisse usos; sed una tantiam, puta buci sola emptionis , vel sola venditionis, ad utiumque intelligcndum, indiCandumque totum conta actiam , quia unum sine altero neceste , nec intelligi potest, ut est na

VII. Emptis- 1iditis, igitur, est contractus, quo id sit pro certa pecunia mii danda, alter rem accipiat uci si aliorum definitio magis allubescat, Es contractus mutuae .estati is iuris gerati , bonaesidet, vominatus, qliique constense Ierscitur,

190쪽

quo res alis id, ii bis certo Iretis datur ; qinanquam consensum, bonam fidem, &c. in ultima hac definitione exprcssa, satis ex supradictis, huic conventioni ineste, intelligantur, ad caeteros hujus generis contractus etiam pertineant , de quibus idem judicium esto. Haec sollim ad primae desinitionis elucidationem subjungimus. I. Feculiue mentionem hic quidem a nobis fieri, sed non ut judicium nostrum in qtitastione, inter celeberrimos Jurisconsultos, olim agitata , interponamus, Sabino nimirum&Cassio ab una parte, pretium etiam in alia re consistere, Sc permutatione rerum, emptionem & venditionem contrahi posse, contendentibus ; & Nerva ac Proculo utrumque, ab altera, negantibus, de qua D. D. consulendi Minter alios Do-

'diiis: Vinnius , qui a Sabini & Cassii partibus aperte letat;

Imperatorem tantiim hic sequimur, qui hoc Inst. tit. pretium in numerata pecunia consistere debere, & ctim Pr lo, permutationem, Propriam contracius speciein, & avenditione separatameite, statuit; quam distinctionem ut natura non instituit, sica jrire civili introdii tam, non respui t.22. Hoc magis ad rem, Conicillium in Emptione- venditione circa duo versari, rem nimirum & pecuniam, seu incrcem & pretium; hoc ut Venditori detur, illam ut trad3xur emptori, ex quibus hujus contractus stibilantia

aestimanda Sc definienda est. 3. Ut primit indere & pretio. con enit, quamVis nec res tradica, nec pretium numera