De principiis juris naturalis enchiridion. Auctore Guilielmo Grotio jcto Delphensi

211쪽

ior DE PQ IN cIPIIs X X. In hoc bonae fidei contractu, ius nasurale exigiti ut mandans mandatarium per omnia immunem praestet, sed ea lege,ut mandatarius ad praescriptum agat, atque iris equendo mandato caveat, ne mandati fines egrediatur,

aliudque faciat , quam quodet mandatum est; alioquii L. enim si Cajus Titio mandaverit ut in diem fidei ubeat, Scpure fidejusserit & solverit ; vel si in mandatis dederit ut ,

pedes emat, & aedes una cum praedio emerit; vel si cum rogaverit, ut Sejanas ardes emat,& Maevianas emerit; Titius tanquam non impleto mandato, impensarum repitionem

contrario judicio in Caium non habebit, quamvis ipse directo teneatur; L quippe quod ad praescriptum non eg rit, ut in prima specie; vel mandati fines ex scrit,ut in secunda; vel aliud quid egerit, ut in ultima videre est. In finibus mandati constitisse videtur, qui fecit aequipollens; veluti, si Titius, rogatus fidejubere pro C o apud Maevium, mandavit aeditori Maevio,ut Cajocrederet. b H autem aequitati consentaneum esse judicamus, utqui mi noris rem vendidit quam in mandatis hineat,si quod deest,

mandanti praestet, mandatum recte in voluntate mandantis impleste videatur; & ut qui pluris rem emit, quam ei

mandatum suerat, in tantum duntancat utilem actionem mandantem habeat, in quantum mandati fines non exce sit, ut hic locum habeat regula, Mile per inutile non a uintur. mi vero rem aliquam pluris vela lidi vel minoris emit,

212쪽

emit: quamani etiam Perat, non aliud, sed illud ipsum

facit, quod ei mandatum est; quippe multini refert cause ma dantis ivi torme, in deterior XXI. Solvitur etiam haec conventio, itidcm ut socie. .

tas, proprio suo quodam jure, &suis quibusdam modis. Solvi quidem potest mandatum jure communi, si re adhue

integra, tutuo consensu, a contractu recedatur; sed placet etiam mandatum. 1 . vocat e sola mandantis solvi, quia is, mandavit, non obligatur ad hoc , uda quod semel mandavit perfici patiatur; nec habet quod quaeratur mandatarius, si re adnuc integra revocatio iacta sit; vel si postquamres integra esse desiit , immunem eum mandans, ob ante gestum, aut gestum, antequam sciret mandatorem, sive expresse,sive tacite, mandatum revocas se, ab omni damnopraestet; si enim in casu,jus civile ac naturale mandati asonem mandatario largitur ut cons quaturquod ei proprei mandatum abest. e I. Ut revocatione niaiulantis,ita & nicia time mandatarii mandatum solvi placet: quod enim officii causam habet, non magis reluctanti Creorqueti, quam invito obtrudi convenit; ita ut mandatarius ab initio aliter obligari non intelligatur, quonii sub hac dis lictione, ut aut impleat mandatum, auem thmpore reiiunctet. Tempestiva renunciatio esse jiv. dicam si integra facultas mandatori servetur negotium .' per se vel per alium expediendi; i ntempestiva s jam man- Cc et dator

213쪽

dator neque per se, neque per alium,idem negotium commode explicare potest. Plane ergo uti mandator reVocare tenetur re integra, ita etiam mandatarius renunciare debet tempestive, ali is enim ut mandatarius ex anteges actio- lnem utilem in mandantem habet , sic ex intempestiva r nunciatione vel neglecto negotio, competit actio directa mandanti in mandatarium,non quidem ut mandatum prae- fcise impleat, sed ut praestet, quod mandantis i lateresi im- spletum esse. g Cum autem intempestiva renundiatione Vmandatarium non liberari docemus, id benigne intelle bini volumus, nisi nimirum justa causa intercesserit, ' luti si propter morbum, aut tempestatem, aut i ncia unx hostium, non potuerit suo tempore mandatori renunciare I 43. Morte etiam tam mandantis,quam mandatarit,manda utum extinguitur, ii nec heres hac in parte in defuncti: tu, succedit, quod nimirum mandatum, nec mandantis nec mandatarii personam egrediatur, i cum eorum persena mandati obligatio expiret. . Ac idcirco mandatore tincto, is qui mandatumsuscepit, id implere non tenetur nec mortui heredes obligantur, ut patiantur in mandatum exequi; inis mandatum ejusmodi sit, quod postmo ' tem mandatoris non finiatur, sed omnino implendum sit, iimo non nisi post mortem ejus implcri queat ; veluti,sicut i

. suneris sui curam mandaverit: m viceversa mandatario de- /functo,.

214쪽

svncto,qsiod ille sitscepit, heredes ejus exequi non tenentur, & si sponte exsecuti fuerint , actionem utilem in mandantem non habent. ns Hoc aurum sic intelligi volumus, si nimirum re adhuc integra mors intervenerit; at postquam mandantis vel mandatarii interesse coepit, obligatio mandati, Scaeuo ante obitum nata, perseVerat; ψ actio enia , mandati statim competit, cum coepit intercile , & se- . mel alterutri quaesita, neutrius morte intercidit. p Hoc autem hic observari volumus , justam & probabilcm mandatarii ignorantiam , ei nocere non debere, ut si ignorans mandatorem decessise , negotium demandatum executus fuerit ; quamvis enim secundum stricii juris rationem, agere mandati non possit, ex aequo tamen Lbono utilem actionem ei minime esse denegandam contendimus; l quippe, in hoc judicio, de bona fide agitur,cui non congruit de apicibus juris disputare; h Atque hoc ipsum aequi catena, in ignorantia juris,etiam postulare vide tur, ut si mandatarius, non ignarus mortis mandatoris, errore juris persuasus, id sibi incumbere, mandatum impi verit, β alias enim cum de damno vitando agitur, error juris nocere non solet. t

XXII. His ita de contractibus, qui consensu, gentium iure, lcbrantur, pertractatis; restat nunc ut ad illos ac Ledamus ;iquus consensu ctiam solo, sed jure civili, Cc 3 con

215쪽

ros DE PQ se irris lcontrahi, tresque numero esse, supra discimus,&qii, verbo uno atque altero hic attigisse iumcerit. Et pilisno quidem se osteri C isutum, quod definire possumus, ic oliventionem, qua quis sponde se debitumsoluturum. Ad con ventionis tutius naturam intelligendum sequentia hareobservanda veniunt, i. Clim constitutum sit de solutio ne, & solutio nulla sit, nisi rei debitae sit solutio, v consti tutum omne praesupponere semper dcbitum, 8 debiti uti . quidem, quinitum tuerit, dum constitueretur: ydebitum etiam qualecunque & in quacunque causa proveniat , intelligi, sive emptionis , dive tureia, sive dotis, dummodo utiliter peti possit , sufficere etiam ad hunc contraditam debitum naturale ex testamento, imo honorarium patris Se domini de peculio, non autem civilest quod indebitum dici possit, quod jure tantum civili est .lcbitum a a. Cum etiam una res pro alia lui possit, exempli gratia, pecunia pro frumento, &viceversa, mamentiun pro pocunia, dubitari non posse quin constitui aliud possit, quam quod debetur, b modo constitutum dcbiti valorem non excedat; Qiumvis mim 3. viginti debens,& decem cinsestituens, teneatur ut decem praestet, c non tenetur tamen . vigilari praestare , qui decem tantum debens, viginti c-stituit, cum utrobique ratio eadem non militet; si quudem in prima specie, nullum damnum patitur constituens,

216쪽

ium in eo quod plus est, minus est, & qui viginti debet,

non itur si decem solvat, quae etiam debet ; at in secunda, aequitas naturalis docet , constitui non posse quae non debentur, & si per errorem constituta sint, ut constituens, iri id tantumi nodo teneatur, quod debetur, juxta regulam, quod utile per inutile non vitietur, ς non vero in id quod non debetur: si per errorem, inquam, alia enim stientis ac volentis est ratio, tenetur enim,qui plura quam debet, sciens ac volens, constituit , non quid ex constituto, sed ex donatione , in quam consti tutum tum degenerare dicendum est. .: . Nec modo aliud quam quod debetur, sed & quod debetur citeriore die, aut alio soco, quam quo dari oportet, & quod pure debetur, sub conditione consti tui posse. g 3. ihil autem interesse, utrum debi tor,

an alius, constituat, cum qui sque, pro se R. pro alio, constituere possit: h quod hactenus valere censet Pomponius, ctianasi nullus appareat, qui interim debeat, ut pura,si ante aditam hereditatem debitoris defuncti, constituat quis soluturum,quoniam debita pecunia constituta estJ Nec r sene etiam cui constituatur,sive creditori i psi,sive alit,in

do pecunia debita sit. x 6. Constitutum sponsionequidem fieri, sed sponsionenudum pactuin hic intelligi, & mediae

quidem naturae inter pollicitationem, quae in promissio Laeta alteri tacenti, Sc non roganti; & stipulationem,quae conceptis verbis fit, quibus aliqui it intcrrogatur, & con-S UC

217쪽

αο8 DE PRINCIPII sin ue promittitur. 7. Sponsione vero facta & acceptata, ol ligationem ex consensit statim nasci,& aetionem ei cui conititutum est, i ta consti tuentem dari, non clxilem quidenata, hac voce in stricta sua significatione sumpta quam nudis passionibus Romanorum leges semper denegarunt sed Praetoriam, ab edicto Praetoris scilicet, naturali aequitati faventis, Vim Omiacm accipientem, quia ut Ulpianus ait, imave est fidem fallere, in hac specie scilicci, ubi quod jana

ex aliqua praecedenti causa debetur, nova conventione stabilitur atque confirmatur; Praetor enim onstituta C

sensu fa cta, custodire se velle cdicit, m sed hac lege, si appareat eum qui constituit, neque solvere, neque secisse, neque per aciorem stetisse , quominus feret quod constitutum est; ' si enim per ipsum steterit, quo minus Glutio a constituente scret, non debitum quidem amittit, quod iniquum esset, nec etiam debiti actionem, quocunque iam mine illa veniat, hoc enim juri civili repugnat, ut propter moram in accipiendo, acti o actori pereat; Q Sed actioncm tantum ex constituto non conscquitur, quam ei Praetoris benignitas, sub luc conditione indulsisse dicendum cst; mirum Praetori,novam actionem praeter regulam juris ivducenti,visum est,eam sic proponere,ut quam mitissime cum reo ageretur, & qt Lecunque culpa posset actori in ac cipiendo objici, ne actio daretur. p 8. Observandum ctiam hic est, constitutum, priorem actionem non innovare, scd

218쪽

Iustis NATURAL 1 s. rosei accedere, eumque etiam, pro quo alius constituit,adhuc obligatum manere, ' hancq; constituti speciem multa cum fidejussione communia habere, veluti quod liberato priore seu principali debitore, liberetur & pecuniae constitutae reus; e quod pro alio constituenti, ordinis &discussionis, & si plures sint pecuniae pro alio constitutae, divisionis x etiam beneficium, non minus quam fidejusi, ri, tributum sit L competat: caeterum in multis .ex jure civili Romanorum, a se invicem discrepare, quod pro se,

nudo pacto, ab absente, aliud pro alio, citeriore die,& alii, constitui possit, fidejustio autem nihil istoriam admittatis; sublata vero nunc pacti & stipulationis differentia, quae

Graecis etiam olim ignota fuit, vix municipalia jura nostra, uti & Graeca, constituti & sid ussionis discrimerta

agnoscere .

XXIII. Contractus nunc sequitur, ab insitione, quae Graecis ἐμφυ αυσέ, sic dictus, ab agris incultis videlicet,originem trahens, qui, quod colonum noris reperirent, ob sumptus in eorum cultura, cujus insitio pars praxipua est, necinario faciendos, in perpetuum locari coeperunt. Celebratur enim ci domnus praedia flua alicui habenda ου fruenda in perpetuum tradit, certa pensione in si gulos amos confituta, ea lege,ut quam penso dominosolvetur, tamdiu neque ipsi colono, neque iis qui in locum ejus successerint, ea oferri 'simi. Ut contractus hujus naturam penitus Dd c

219쪽

cognoscamus, observandum est, I. quod ad voces attinc, Emphyleutum sive Emphileuten, & Emphyleuticarium dici, qui flandum, agrumve, ea conditione ut dictuin, coleniendum& fruendum accipit, nec non ferpetuarium conductorem quandoque appellari, quod jus ejus in perpetuum duret, modo pensionem solvat: Emphteaticum ius, quod& perpetuarium etiam , vel unica voce emphyleusis dicitur esse, quod acquirit emphiteutes propter meli orati onere agri , quam Graeci in insitione ἐραφυnυμα, Sc a labore seu

cultura vocant: agros ea conditione traditos, em-

Ihyleuticos, ac aliquando praecipue si publici sint) appellari : quod vero ab emphyleuta penditur,

pensionem, canonem Sc vectigal dici. a. Hunc contractum ab incultis ac sterilibus agris originem quidem suam traxisse, sed cultissimos ac sertilissimos postmodum agros eadenti, conditione colonis suisse traditos, imo etiam in aedibus tale jus obtinuisse. u 3. Hac conventione id agi, ut non modo plenissimum ius utendi, sed veluti dominium , quoddam & potestas in emphyleuten transseratur, rem 1ibi traditam, alienandi, hoc est, vendendi, donandi, permutandi, &c. sed ea lege, ut si eam donare aut permutare velit,donationem aut permutationem domino significare teneatur, quo dominus novum emphyleutam,ac

cepto laudimio, hoc est, quinquagesima parte pretii fundi quod etiam in successione locum habet in possessionem

220쪽

admittat; vel ut canon pro eo tempore duplicatus,laudi mii vice,ipsi solvatur. y Vel si eam vendere in animo habeat, ut emendi praerogativam domi no prius offerat, cum aequum si dominum extraneo emptori praeserti, dum intra duos menses a facta denunciatione, tantundem offe-Tat. Y Quamquam passim apud Batavos usus obtineat, ut emphyleuta jus suum etiam vendere irrequisito Domino possit; ' sed tum habet dominus jus etenim seu retras dis, eoque uti potest intra annum ex quo scire coeperit praedium csse alienatum. b Pensionis praestationem,partem esse essentialem hujus contractus & argumentum rese vati dominii. Quamdiu autem pensio suo tempore solvitur, non licere domino agmm ab emphyleuta auferre; si vero triennio toto in mora fuerit, tum iure suo empli leutam cadern e imo biennii cessatione in emphyleusi e

clesllica, jus suum amittere : nisi quid secus privata

pactio suadeat, vel dominus post cessationem tanti temporis pensionem clapsam receperit, cum hac receptione caducitati renuntiasse videatur. ς AEquitatem tamenis,

quam Bataviae jura recipiund s postulare, ut celeri satisfactione mora purgari possit. 3. Hunc contractum consensu solo perfici, & agri fundive traditione consummari, indeque obligationem & actionem nasci, & Emphyleutae quidem, non in rem quidem, si res nondum tradita D d a fue-