장음표시 사용
231쪽
ciem aliquam legis declarari. D sinitio Legis datur. Limissi
neraliter sumptam, dividi in naturalem & voluntariam e ad primam , legem naturae, de qua ruc, ad alteram,omnes alias leges sive di inas, sive humanas, perti
Xl I. Esticientem legis naturalis causam esse Deum, ut naturae au- ltorem, quod divinis & humanis testimoniis evincitur. 6 XIII. Hanc legem, omnium moria ilium cordibus insitam , dici, ut modus quo promulgata est, per impressionem nimirum in cordibus nostris, indicetur , quod φ . cap. l Io ad R om. probatur. IXIV- Desinitionis verba, addiscernendum honestum 1 turpi, veram legis huj us naturam delineare, in hoc datam, ut turpia fugiamus, honesta stetemur. 7. XV. Nec frustra addi, illud iubens, t hoc vetans, cum nuda juris huius notitia non sussiciat, nisi praete- rea lex illiid jubeat, hoc vetet. TXV ' Hine tritum illud, quod x quaedam mala sunt quia prohibi. ta, & quaedam prohibita quia ma- Τla. Et hoc illud est e, unde dicta-
Iuris naturalis varine accedisisumes.' I. DRimam iurii i naturalii acce-I ' x ptionem miniti propriam esse,' qui omne ad , quod juri naturali non repugnat. juris esse naturalis dicitur, modo reduetivo,uci, ut alii vocant, negativo. 9ΙΙ. Secundam esse . cum sumitur' pro eo , quod quidem non est d, bituri iure naturali, sed ratio tamen honestum judicat, aut melius eo quod opponitur. 9j III. Aliquando etiam, admodum impropriE, naturale quid csς pronunciari , quod plerumque seri solet , & iure gentium impunε
IV. Rursum aliquid iuris natu Eesse, dici, noli. quidem sim licμ' ter, sed secundum 93 id, id in Procerto pei um statii. . Aut ex certa 'istbelr, intem
men naturae, legis sibi nomen ac l veniente nimirum actu aliquo Au-
vim vindicare possit. 8XV ΙΙ.' Jus hoc inaturale aliis voca-
bulli 1 Iurii consultis defigiavi, praecipiat Sequit iis , vel aequitatis naturalis, nec non .& humanitatis . At benignitatis. . 8XVIII.: Quod verω Iuri naturali
bet i. . Regulas M. communes . notiones, a natur uψbi indins, quae docent, exempli gratia, vir
232쪽
re'. tutes. omnes esse bonas: &Σ. Le-ὸ ges,quae nobis prἡscribunt dotem pli causa , Bonum esse appeten-cium. Et prius quidem alii appel-- lant directive, posterius coactive
VII. Alteram partitimiem esse , quod jus naturale habet. I. Quae-- ciam prima principia per se nota, - &2. quasdam conclutiones minus notas, & ex prim' principiis per rariocinationem deductasui. I iEjNI. Esse' aliain paradio m ,iὸ qua ius naturale divitur I. in tan-icessivum, quo homini datur sa- i. cultas ad aliquid iusth habendum , ω vel agendum, & a. in praecepti- - Viun, qtio iubetur aliquid vel ve- tatur. Concessivum jus , nec ad 2 7 primam vel tertiam , sed ad se. cundam iuris naturalis accepti nem pertinere , de qua cap. I. 6 3 . δῖIX. Vocem, licet, plerumque pro iure concessivo, seu facultate morali quae personae competit, usurpari, cum dicimus aliquid de jure naturali licere. Esse & aliam. hujus vocis acceptionem, cum licere aliquid dicitur, non quod - salva pietate fieri potest, sed quod apud homines poenae non subja-- cet. Esse & tertiam significati - nem, quando licere sumitur pro - eo quod non impeditur, non si. 1 s permittant, sed si non pro- hibeant, quae ab hoc loco aliena
cthim do, non dari, e is r. omnis lex, etiam naturalis, obliget ad observationem sui , & ille cui permisso daturi, ea, exanimi, sui sententia, uti vel non uti pos' i cum tota permissionis vir-t' tus extra eum sit, scui permillio ,3 datur, & circa reliquos homines ranitun operetur x eos obliget ne. zai tui, permisso impedimentum, ponant. I. Deniqne permissio-- nem vel esse sedi ,saevocari eam cui jus naturale Elummodo non refragatur; vel effciuiis &sumi pro ea quae moralem dat facultatem e priorem acceptionem esse
impropriam, posteriorem ad j us. concessivum referri r & concedere plus aliquid esse quam per
XI. Ius naturale praeceptivum dividi in iubens 3c vetans; Vel, ut alii loquuntur, praecepta natilrae - alta esse assirmativa, alia ne ti-va ; posteriora indisticte citra
temporis, loci,&c. considerationem obligare, priora non item. Is XII. Autorem non agnoscere usum
distinctionis iuris naturalis I. in id quod animantibus omnibus commune est, & r. in id quod solos tangit homines, cum bruta rationis nec situ capacia, ac proinde nec iustitiae. Pateri xamen esse in naturali iure quaedam principia , quae homini non tantum cum animalibus , sed etiam cum aliis corporibus sunt communia r& hominem posse simpliciter ut
233쪽
- Εns, vel ut Antas, vel ut Homo considerari. Is
XIII. Denique ius naturale dividi in id quod versatur circa res divinas. vel humanas. I 6
XIV. R es humanas, circa quas ius naturae occupatur , subdividi in publicas & privatas. Publicas hic non intelligi eas , quae ad pamei laris alicujus imperii aut civitatis; sta totius humani generis, di omnium Gentium statum spectant. ιI
CAν UT ILI. De Causis juris naturalis , e sique propriis.
cientem, esse, naturae a torem, qui hanc legem toti humano generi praescripsit. i 7 II. Materiam iuris naturalis. esse, bona & mala, seu honesta & tur. ia, & illa quidem appetenda, aec vero sugienda. I 8 III. Non vero indifferentia, cum permissio, quae in indifferentibus locum habet propriὸ loquendo, ad jus naturale non spectet. I9IV. Ad ius naturale tamen pertinere Consilia, de iis quae summopere sibi placere ostendit, quae quidem absolutὸ non iubent, sedcuasi sua.dendo incitant, Sc voce decet exprimi solent, 19 V. Formam juris naturae in eo oo sistere, quod omnium monasum ii cordibus insitum sit, non vero his aut illis sonitu tubae aut campanae
VI. Paucas quasdam Gentes effe- . ratas, communi naturae iuri praeiudicium afferre non posse, cum ab illis rerum diiudicationem mutuare non debeamus. quibus com ruptus est animus; &quid naturale sit, spectandum in his, qui
benὸ secundum naturam se habent, non in depravatis. . HVII. Causim finalem huius iuris
est e, Commune r. totius uniVem
si , h. particularium Gentium , & 3. singulorum hominum bc-n Imr quam ob rem etiam singulos ad commune bonum collim
VIII. Verὶ proprium iuris nat ratis esse, quod sit Immutabile,& quidem i. a parte hominum ,
cum omnes homines iuri naturalis sint. Additionem pro muta tione hic non accipi,cum humana potestas multa definire soleat,quq Ius naturae indefinita reliquit; αin hoc magnam iuris civilis pomtionem consistere, & a. a parte Dei, cum Deus e ere non possit, ut quod intrinseca ratione malum est, id malum non sit. 13Ix. Quod probatur, non modo re spectu praeceptorum negativorum , quae semper & ad semper, ut loquuntur, obligant; sea e jam affirmativorum , quorum
obligatio tam manifesta non est,
234쪽
quia In eertis tantisi casibus , &non pro semper obligante his igiatur omnibus expressis obligant, sin dempsis non obligant, qua demptione non mutatur aliquid quod iuris sit naturalis, sed declaratur tantum id iuris non esse maturalis. quia omnes conditiones necessariae non adsunt. 2qX. Considerandum etiam esse, quod Ape res, de quibus jus naturale alia quid constituit, mutationem a cipiant, qua mutatione ius naturae non mutatur , sed materia ei iuri subtrahituri ita,si quem Deus occidi, si res alicujus auferri praecipiat, non licitum fiet homicidium aut furtum, sed non erit homicidium & surtum, quod vite & rerum supremo Domino autore fit: quod ipsum& cum proportione ad magistratus summos applicatur. 2 XI. Naturae legem non esse nus interpretationis capacem , quae secundum aequitatem dicitur, climst ipsa aequitas. AEquitatem locum habere,cum lex humana,pr iter nimiam universalitatem verorum , in quibusdam casibus deficere reperitur. 26 XII. In hanc legem non cadere dispensationem, cum ea sit relaxatio legis in casia particulari propter aliquas rationes,plerumq; extrinsecas, ut tunc aliquis , lege silva.tur; at in jure naturali, causa necessaria posita , non possit tolli obligatio.
I. ffectus iuris naturalis esse sere I a duorum generum , Unum esse illuminare intellectum ,
alterum vero obligare consi sentias. Prior effectus cxemplis probatur. 2III. De secundo effectu constare posse , si cogitemus nullam esse propriam lmem, quae obligati nem non inὀucat, id est necessit tem quandam operandi vel non operandi, que verbis debere,opo
ter & in laxa significatione iumptis , explicatur. 28 II. Obligationem ex iure naturali
descendentem, cons ientias hominum obligare,probatur ex testim nio Apost. ad Rom. c. 2. V. I EO
IV. C scientiae securitatem, benὸ observatet legis naturalis,prq mium esse amplissimum i contra vero , quantum apportet mali temerata conscientia, id vix verbis exprimi posse. Qui hanc naturae legem observarit , Deum habere faventem; qui aliter se gessit, infestum. 9 3o. 3δ. λ . Legem naturae eius transgressiaribus infligere etiam culpae & po
nae reatum: quod utrumque a toritatibus probatur. I UL Naturam tamen nullum genus poenae, praeter cruciatus conscientiae, aut definire aut inserre, pr
235쪽
nuntiare quidem homines poenae obuoxois, sed poenarum aestionem Deo permittere , aut et 'iam executionem magistratibus, ex jure Gentium vel civili faciendam, delegare, c33VII. Legis naturalis obligationem se non extendere ad omne i quod in Lege &Evangelio continetur, cum multa in eis sint praecepta,
que dei ure naturali non obligent, i & maiorem perfectionem exiPnt
quam Lex naIuralis, quod exem- plis clarum fit.: ue 3
VIII., Alium insuperiuris natura- lis effectum esse, quod, quemad- . modum in legibus civilibus sit, actus aliqum irritos reddat. Explicatur quid sit actum irritum reddere; Et leges quasdam civi- Ies esse imperfectas, alias longe maioris effractae. Hunc effectum locum tantum habere in duobus casibus, I. cum actus aliquis pro-i hibetur ob desectum potestatis, . &ictim ob materiae incapacitatem: prioris exemplum este , in contractu,dolo malo inito; & secundi, in eo qui actum gerit pro- hibitum propter turpitudinem in i materia inventam,&in ipso effectu durantem, veluti si sororem nu-
pturam sibi siquis stipuletur. 34IX. Ad effectus iuris naturalis etiam pertinere, apprehensionem eius. quod nobis sine causa ablatum est; & retentionem ejus , quod nos dare debemus, donec de pre- tio convento satisfiat s ejus vero
quod nobis debetur, si ad manus
nostras pervenerit, nosque, a n stra parte, pacto satis secerimus: quod utrumque probatur. 3 sX. Obligationis naturalis ,& debitinaturalis, inde provenientis, VΟ-ces , in stricto tignificatu . & ad
justitiam expletricem pertinente, apudJurisconsultos accipi. Ejusmodi debito ius civile aliquando
autoritatem suam accommodare,& tunc id vocari naturale & civile; aliquando auxilium suum ei substrahere, & tunc id debitum
manere in puris naturalibus; nec ideo tamen omni effectu carere,
quin imo etsi obligationem efficacem non pariat, parere tamen e
ceptionem & alios effectus, qui
I. Ransitio a parte generali ad I particularem. 38
II. Probatur Deum esse I . quod res aliquas esse factas ostendat sensus, res autem sactae nos ad aliquid non factum perducant. 2. quod omnibus , de Deo opinio insita sit, nec ulla Gens usquam sit adeo extra leges moresque proiecta, ut non aliquos Deos credat. 38 III. Devin unum esse probatur, I. quia est ens necessarium, nullam autem necessitatem concipi posse,
236쪽
ni si sub ratione unius; 2. Unitatem ubi excesseris repugnantiam inter diversos evitari non posse. 39 IV. Deum esse Invisibilem, ut poteens simplicissimum, & sublimius omnibus quae videri possunt , unde & eum templo aliquo comprehendi posse, neget Euripides. OV. Deum res omnes humanas , &quidem summa cum iustitia, procurare, & impios esse, qui hanc curam Deo adimunt. 6 IVI. Deum esse omnium extra se opificem ; cum enim sit prima causa & causa causarum , consoquens est, ut pulcherrimum totius mundi opificium, Deo acceptum seramus. q*VII. Ex quatuor prioribus Dei attributis, quatuor priora Decalogi praecepta, fundamenta suasum Gre, ostenditur. 3VIII. Esse alia Dei attributa , non minus ei propria, quae non difficulter ad quatuor priora re duci possunt. Esse enim vitae infinitae, Pollentiae immensae, Scientiae indeterminatae, Sc Bonitatis incomparabilis. Φ3IX. Singula haec , uti & priora, Ethnicis ex lumine naturae innotuisse demonstratur, aeternitatem . nimirum, omnipotcntiam, scientiam, sapientiam , & bonitatem Dei. - Α X. Ex prioribus omnibus duo esse consectanea, quae ad materiam legum phopius accedunt, quo
rum I. est, Deum esse supremum Lesislatorem, quod ipse ut autor legis Naturalis abunde praestitit: Judeos tamen eo speciatim nomine Deum Legislatorem Vocare, quod legem Noacho & ejus p ueris , septem praeceptis comprehensam, tradiderit. 'Os
Deus, utpote creator, in omnes homines, non tantis summam habeat potestatem, sed etiam supremum in res, a se creatas, Dominium. lI' .s XII. ., utorem haec de Deo ex naturalibus principiis, sufficere, arbutrari , cum nec ipsus tenuitas , nec Dei magnitudo, plura patia. . tur. UXIII. XIV. XV. x'. Ex naturalibus hisce de Deo notionibus, derivari haec praecepta sive Ieges, Deum esse I. Honorandum , 2. Amandum, 3. Colendum, A. et obtemperandum. 68.φ9XVII. Priora duo praecepta , eae septem Noacho datis, de idolo- Iatria nimirum , & de inledictione numἱnis , fundamentis etiam, ex jure naturali petitis , inniti. SyXVIII. Neminem mirari debere, si Autor, Unitate Dui, argumentis a natura perim; adstructa suin binde autores citet qui Deorum meminerint, si quidem exem-elo Apostoli Acit: 37. quae de falsis , divinitati convenientia, dicuntur, ad verum Deum appli-F s a care
237쪽
eare potuerat.Deinde destinguendum esse inter populares Deos, qui plures apua Ethnicos crede-trantur, & naturalem, qui unus. Poetas saepissimὸ populariter sui Dialocutos, subinde tamen Unum Deum fuisse consessos: neque putandum hunc popularem errorem , m s veritati praejudicium sicere posse, quam populi Iudai- ei ad alienos Deos deiectio. so
I. Ο Γgulae universalis , quod in omni coetu,& precipue pe secto, regere & regi neces.sarium sit, veritas rationibus pro
IΙ. Eademque autorhatibus divinis& humanis evincitur. 3ΣIII. Nullum populum esse qui non aliquod agnoscat regimen , habeatque superiores, quocunque ii nomine vocentur, quorum est in medium consulere; & subdiatos, quibus obsequii gloria relicta est. Hisce observatis florere, conis turbatis vero totam perire Re publicam. IV. Sed formam regiminis aliquam a nativa propriε non praescribi.
Cum vero cunctas nationes & urisbes, Populus, aut Primores, aut
. Singuli regant; posse populum, si modo iner eu, talem sibi sumere Reipublicae formam, qualem voluerit. I
lius alterius populi potestati est subiectus: & Libertatem esse naturalem facultatem eius, quod cuique sacere libet, nisi 1 superiore prohibeatur. 34M I. In Democratico regimine, pe nes omnes Cives esse ius& pol statem, se suaque regendi. Cives esse omnes Patres-similias, alio que qui sui juris, & capaces per aetatem sint, de rebus etiam a duis , iudicium suum interponendi. servos vero ,&amentes, omnesque sere impuberes, suffragii serendi jus non habere, sceminas autem, firmae jam aetatis, de patria potestati exemptas, natu ratem rationem a iure sufflagii non excludere. Quomodo in hoc regimine subditi 1 superioribus distinguantur. 34 VII. Discrimen hoc manifestius in Aristocratia, manifestissimum vero esse in Monarchia, cum P pulus uni aut pluribus omne imperium & potestatem suam in se concesserit: Et quanquam talis Electionis, a populo factae, non extent tabulae, id tamen pacto tacito inter populum & rectorem si ve rectores actum videri. 3 sVIII. Hanc supremam potestatem, Maiestatem appellari, &non math definiri, Plenum ius imperari di familiarum coetui, ad vitam civilem sussicienti, eiusque parti-
238쪽
bus, soli Deo obnoxium. Pot ix IV. Autorem, nobilissimas alia statem tamen aliquando abselu- quot de jure publico controve , aliquando sub certis legibus Das , consulto praeterire , pr
conserri. yy positi memorem , se de princi- IX. Forma regiminis semel electa piis iuris naturalis Enchiridon& delata , Maiestatem populo scribere. 39iam variare amplius non conce- ,
di, nec ei licere imperanti ullo CA pu T VII. modo resistere , quamvis dura imper ' . . . - . 36 Dejure naturali conce γα X. Illud in iis regiminis speciebus ,
quae per coetus exercenturi gene- L. I in naturale esse vel concessi
ilae me, Parendum his quae ma- vum, vel praeceptivum. Conior pars censueriti s6 cessivum inter alia pro objecto XI. Et hoc universale esse in omni ipsum hominis corpus habere, M regimine, ut liceat iis, apud quos alia quaedam nus accidentia aut est summa potestas, aliquas pam mirinseca, vitam nimirum, liber res imperii aliis demandare ἱ Et - tatem & existimationem, aut ex populum similem dclegatis obm trinseca, quae videlicet ad sustendientiam dubere, quam dei n- tandum corpus pertinent, ut Vitibus praestare tenetur, adque vi ctus, amictiis& domicilium. spmandati delegantibus ipsis con- II. Non habere hominem absolutum cessi. 37 dominium, sed facultatem tamen XII. Soli Deo absolutam deberi dominio proximam , in corpus obedientiam, humanis verδ, & si suum. Abscindi posse membrum
in genere suo summis, potestati- aliquod, totius corporis conser bus, ea tantum conditione, ut id vandi gratia, id tamen i ges civiles lagi naturae, aut aliis Dei praecep- non permittere,nili cum consensit iis, non adversetur. Idem cum seperiorum. 6o proportione obtinere in his quae III. Constantem esse omnium sen- ab inferioribus magistratibus in- tentiam , vitam omnibus miniis
iunguntur. 38 defendi posse, etiam cum iactura XIII. Jus naturale concedere Rei- vitae alienae. Vim enim videsei publicae, vel ei qui supremam in dere omnia iura permittere , si ea tenet potestatem, sicut in vi- tuendi duntaxat, non etiam ulcitam . ita in ri s omnes subditorum, scendi causa, sectum sit. 6o supereminens habere Dominium, IV. Dissicilius esse statuere, quid in ut de iis, ad publicam utilitatem, vitam liceat, propter magnorum
239쪽
iatem, qui homines &retinendae& amittendae vitae suae, dominos esse voluerunt: Christianos melius. edoctos , gravissimis de causis, ipsis accedere non posse , quod qui violentas sibi manus inseri I. in Dei jus involare sit dicendus, qui homini vitam concessit. in rempublicam injurius si ι cujus
est membrum. 3. & tanto plus peccet, quam qui alium occidit, quod alium occidens corpori tantum ejus noceat, qui se ipsum n cat , & corpus & animam nefandὸ
perdat. 61. 62V. Plus iuris liberos homines in libertatem , in qua nati sunt, quam in vitam habere, inde apparere, uod se ipsos in servitutem venere possint , & libertatem ali nare ; Libertatem igitur inaestimabi jem non esse , & infinitam
ejus aestimationem, non absolute,
sed cum grano salis intelligendam
esse. Pro libertate conservanda,
idem sere homines posse quod pro
VI. Existimationis eandem sere esse rationem , cum crudelis esse dicatur qui famam negligat; nobis cnim necessaria est vita, aliis fama nostra. 64.
VII. Illud vitae, libertati, & existimationi commune esse, ut, in delicti poenam, amitti plane pos sint. 6sVI II. Quae ad sustentationem hominis faciunt, ea in victu, amictu, di domicilio praecipue consistere;
quae omnia, ante bonorum divi. sonem, primi suere occupantis,& occupata, sine injuria a posses re auferri non potuerunt. 6s. 66 IX. Divisione soli facta, magnam accidisse mutationem in iis, quae ad sustentationem vitae praecipue pertinent, & unumquemque sibi consulere debuisse unde viveret, ex iis quae sibi ex divisione obtigerant. 67X. Cumque haec vix sussicerent, aό aliis subsidia sibi petere coactos fuisse mortales; Et permutationem primo se obtuliste, clim scilicet quidam habebant aliqua, sibi minus utilia , aliis vero necessaria. 67XI. Sed chm aequalitas pretii vix tum possct inveniri, tandem codeventum esse , ut nummi ustis introduceretur, unde emptionis& venditionis origo. 67
I. D Onum sequendum, malum II fugiendum esse. 68IL. Omnes virtutum actus, suo tempore &loco esto exercendos r& eum qui se ita gerit, esse & dici
virum bonum. t 8 III. I. Hominem in id natum csc, bend ut aliis faciat. 2. Huc spectare inprimis beneficia quae humanitati .
240쪽
maeati debentur & sine vituperio
nemini negari possunt, ut, exempli gratia, erranti monstrare viam. Et quaecunque accipienti sunt utilia , & danti non molesta. . biodum & mensuram horum, beneficiorum hanc esse, quod tibi fieri volueris id alteri faciendum. s. Quod&aliis verbis in lege Mosis, & in Evangelio sic proponitur, Diliges proximum tuum sicut te ipsum. n. Et proximi nomine eos omnes intelligi, qui aut ope, aut opera nostra indigent, non deesse tamen inter eos gradus , quos in omni ossiciorum genere observare , prudentiar est. 69. 7 . II. 72IV. AEqualitatem in omnibus servandam, & ad aequalitatem Omnia esse redigenda. Huc pertinere leges de hereditatibus aequa lance dividendis; & de aequalitate in contraictibus servanda , ita ut ex inaequalitate jus oriatur minus habenti. 72V. Ex aequalitatis sonte prom nare , Locupletari neminem debere cum alterius initu ia , & ex tali in aequalitate nasci actionem Condictionis indebiti. . t :73VI. Ex eodem sonte ortum babere,
lucri & damni eandem debere esse naturam, hoc est , aequum esse, ut cujus quis participavit lucrum, participet & damnum; &viceversa , qui sentit onus, sentiat & commodum. 7 VII. Huic iundamento inniti, non
debere alteri per alterum iniquam
conditionem inferri; licere moliorem , deteriorem vero nunquam conditionem alterius facere. 7y
De praecepto honeste vivendi quod adseipsum.
I. DRaecepta iuris haec esse, ho
v neste vivendum, alterum non laedendum, suum cuiaque esse tribuendum. I. Virtutes, , actiones virtutibus congruentes , & quicquid suapte natura - perse est expetendum , honesti verbum complecti. 2.AEquitatis&honesti rationem in contra stibus&conjunictionibus, maximὸ esse - habendam. 3. Cavendum itaque esse nobis ab omni probro & turpitudine , hoc est, ab omnibus ii , quae contra bonos mores fieri dicuntur. φ. Quae etiam, de jure, irrita habentur, quia quae facta Iaedunt pietatem , existimati
nem , verecundiam nostram , &contra bonos mores fiunt, nec sacere nos posse , credendum sit. 76. 77. II. Hominem ad honeste vivendum, sibi ipsi aliquid debere, &aliquid aliis hominibus, qui aut
generaliter iansiderantur,aut cum certa aliqua relatione. Hominem