장음표시 사용
281쪽
iis ite Obedientia a singulis ejus religionis pu-. 669. n. r. plice, id est, externa debetur , praecis equi'. dem, ut vel teneantur vel cogi ad ea possint si ex quibus recepta publice definitio manifestetur. Si ordinem spectet definitio, nulla dubitatio est. Si fidem, verbi praeconi maxime ea observanda, qui a publice probata definitione recedere in actionibus publicis non debet Totus enim judicii hujus, definitionis & interpretationis effectus, cacia in eostylonais obediendi necessitate per achim externum con-- . tot. spicitur '; quippe interposita interpretatio seu definitio cum pars legis facta sit, eandem cum ipsa eatenus naturam induit, propter legislatoris quem singuli agnoscunt, quod ad externa, auctoritatem. Fit autem ut coactio sit licita, obedire non sit licitum. Qui dubi- ih 993-η-ς- tet, definitioni minime male adhaerebit , in eoque licita quidem obedientia. At cui diver- isum penitus ex lege Dei persuasum, obedire' d. g03. u. jussiis externe non debet hic illicita obe- rs N dientia, at licita coactio erit. Qui prohibitus ab actu externo, privata is contentus sit fide& conscientia, tacitus quid velit apud se pri vatim sentiat, linguae suae ne indulgeat, actio
, neS externaS refraenet, nec ab imperio ei periculum erit. Qui nolit, religionis exercendae libertatem externam sibi recessu quaerat. di putet sine exercitio externo&in publicolai-vum laesio non posse, vel officii sui, religionem scilicet quam ipse adversus publicam concepit, propagare, profiteri externe, & exercere per actus externos , suo periculo maneat, si quid inclementius obvenerit, patienter ferat: Sed & a resistentia judicio publico ρf S . abstineat' , ipsius Christi euangelium docen iis
282쪽
tis imitando bonis omnibus exemplo, quia vi & resistentia Imperantibus etiam pessimis, religioni inimicissimis, ipse non abstinuit tantum , sed reponere in vaginam gladium praecepit ei qui arcere vim publicam auderet, addita poenae comminatione, ni gladio velit ipse perire; & Apostolorum, qui admoniti a Iudaeorum synedrio, desisterent in nomine Jesu
docere , postquam respondissente Deo ma- T. q. r7.gis quam hominibus obediendum. , flagellati nil ' recesserunt, laeti quod digni habiti essent qui a
pronomine Iesu contumelia assicerentur , ut ' . s. m.
digni sint Christo ca, & gratia apud omnipo- ,
tentem Deum b, in iniquitatis omnis, si male b I wes. i. judicasiit, in principem qquissimum vindicem. Hac fiducia Stephanus, primus a Judaeorum . damnatus synedrio, martyrium subiit quem ' 'constanter &alii sequuti, laudabili exemplo. Lege historiam omnem Christianam a Tiberio ad Constantinum Magnum, a Christo ad
Christianum Imperatorem, atque iterum diligenter lege , Christianum Invenies nullum, etiam cum edicta violarentur, plurima statim
ab ipsa Christi resurrectionρ sub Tiberio &1equentibus Imperatoribus , quq vel plenis,s me Christianis , nonnunquam minus faverunt, promulgata, quivi publicae restiterit, qui rempublicam commoverit; licet quidem dura ac tyrannica estent imperia , ctiam ob causam religionis: abstinuerunt autem, non ut Christiani tantum quorum religio quasi non communem , sed particularem eam exigeret patientiam ut percutienti faciem & alteram
obverterent genam , sed & qua subjecti ex q. primaevo in instituto imperio consensu & '' . communi sub ectione, & non resistendi
283쪽
cto , quod servare ex lege naturae Oportuit. Praeiverat exemplo Judaeorum populus, quip, pe scripta lege quae mortis supplicium statue. ret in eum quia a colendosDeos alienos quem- Exod. et r. piam incitasset ., cum tamen factitatum a Re-zz, De /3 gibus esset, qui sub poetas comminatione ad cultum idololatricum populum compellerent,& ob causam religionis immaniter saevirent, nunquam eo audaciae processum ut vel manu quid admitterent, vel vi Imperanti resisterent. Impius Assyriorum erat Monarcha, at . damnari se ad fornacem ardentem viri sanctissimi elegerunt ' quam erectam ab Nebuchodonosore imaginem adorarent, vel imperanti rosisterent; Deo obedientes, nec tamenr0 testati resistentes. Simile de septem fratridus. cruentam passi necem jussit Antiochi Metis in 36. γλ. d. V ccabe prum historia legas '. Daniel ipse vir potens, primus inter Principes centum &viginti prepossitos satrapis,qui Darii Medorum preessent regno , Regi sacra facere justus, objici leonibus se passiis est , imperio non
Dan. 6. 22. restitit: regi fausta praecatur . Moniti inte'
Id zz. c. λ im , rem β plerumque facturum principem,
isti se l. si,dirsuasione quam imperio utatur ', in ut sub vis apud S ditos sponte morigeros quam metu habeat, εvel fucata sit religio, non Dei sed purpurae cui b Mer. ιδ . a. tores , ut JOVianus dixit ib. De Constantino cap. 23. h.- teratum Eusebius reliquit η, omnes quidem subjectos stios Cluistianos esse optaste , ne minem autem coegisse: Sic a coactione & alii pii Principes absit nere. In religionem ver0 V intrinsecam, seu taeva de scripture locis con troversis & ipsis dogmatibus privatam, inter pretatio seu definitio Principis publica eam vim seu etsi caciam , obedient1ae puta , D'μ
284쪽
habet : Ese enim sider privati judicii, quod supra de actionibus internis dictum . leges 663. n. νnon opinionibus feruntur, sed actionibus. de S 67.η- λside specialiter dictum, eam imperio vel coactioni non subjacere '. Unde generale ' f est , acquiescere fide interna ullius hominis io.
sententiae, vel ipsius ecclesiar,vel Papa Roma- 'ni, vel Conciliorum seu SInodorum, etiam nationalium , & generalium decretis, utcumque a summa potestate in vim legum publicarum roboratis , praecise neminem teneri
qui ipse scrutando legem posse putet rectiora i assequi, vel assequutus jam in contraria sit sententia : Quorsum enim lex ipsa , si hau- rire ex eo ipsis fonte veritatem non liceat psin minus , satis fuerit conciliorum definitiones non ipsas scripturas inspexisse , &in iisdem veritatem quaerere , contra toties inculcatam in euangelio Christi doctrinam : 'consulere si liceat, ubi obsequendi decretis Ll,
necessitas necessitas libertati repugnat. Ra- a Cor: xo. Is.tionibus fallibilitatem adde judicii humani,
de qua inter reformatos omnes convenit)
los Apostolos si excipias. Synodorum itaque , ia est eorum qui praesentes in synodo fuere, decretis & positis definitionibus & articulis qui dissidet, nuda ei sententiae decla ratio sunt, interne, hoc est conscientiam non . obligans . Quamvis vero sequi tuto quilis R . post si definitio seu interpretatio de non essentialibus sit, vel ipse ingenio hebetiore vel judicii defecti penetrare ea non possit, hic enim conscientia seu judicium privatum tuto acquiescet. De articulo fidei salutaris si facta definitio sit,acquiescere ei nemo tuto potes quidem,
nisi qui .ipse privato suo judicio legi divinae
285쪽
congruentem probaverit. Sin dissentientem, acquiescere in ea non debet, ne propriam ipse, quo indignius nihil homin i Christiano, fidem suam inlicietur. Neque temperamentum admitto, quo aliorum sententias quis tutius sequatur, quos temporum angustiis', vel occupationibus aliis ab inquisitione impediatur, dum praecipua hominis Christiani cura inscripturarum perscrutatione esse debeat η, mundanis caelestia praeponendo. His sensibus pendere religio b sides is proprio cujusque judicis p. n q. privato dicitur ', eademque interpretatio pri- n. 7. hic, g tata ν quae in singulis mutandae religionis , 'i fundamentum. De synodis cum dictum sit,' p pasorum quoque singulorum quorum munus sit sacramentorum exhibitio, & verbi praedi- g 6se n. 18. catio apparet facile de doctrina & fide,s68. n. L. tanta cum efficacia interpretationem & sententiam non esse quae interne obliget, cum ne
. definitiva, publica, & obligatoria externe, &vel una ac certa haberi debeat: tum quod publici & imperativi nihil habeant, tum ob confusionem ex sententiarum diversitate . sic virtute Nauthoritate nihil a privati cujusque di D. xCιν. Io. fert. Nam quod ad Corinthios Paulus ',32- Spiritus Prophetarum Prophetis subjici, si judicium intelligas, privatum erit, quomodo J0hannis illud ad Christianos singulos , Probate x Cap. q. Tiritus At in consilium eos adhibere, vel ungulos Vel congregatos, deque legis divinae recta interpretatione, & doctrina,& fidei articulis eorundem sententias de elaratorias intelligere , sequi optimas , laudabilis quidem prudentiae in principe cautela est, sed quae non ad juris quaestionem sed de jure rectius exercendo referri debet: quare de rebus sc
286쪽
consultumsit dubiis, vel si princeps confisus minus proprio judicio sit, ut ipsius de sacris quod desit cognitioni aliorum sudicio in iis
versatiore suppleatur. Sin ipse rectiora viderit , vel videre speret , sequi pastorum , vel synodorum judicium vel noti tenetur , vel non debet. Neque enim quod versatiores forte in divinis sint, jus ipsis per sejiudicandi, vel obIirgandi interne vel externe tribuit. Quin vel ad consilium accedere jure proprivitis ipsis nihil 'magis quam aliis viris doctis est. Sed & artis alicujus vel prudentiae non profundissima cognitio, qualis falso ut plurimum in Principibus obtenditu resus Principum non minuit et nequctignorantia transferendi in alium juris, qui re ius forte judicasset, satis apta ratio est : Quis vel rerum divinarum vel civilium cogniti nem susscientem vel aliquam in Rege puero vel infante praesumat 3 jus equidemjtidicandi penes Regem est: quamvis ipse jus non exercet, non quod exercendi facultas Regi, sed ei puero & infanti , desit. Et seque e synodo correctum saepius est quod priore judicatu esset , sed quae sententia licet non Vera, . 6 9.
comperto vel correcto nondu errore, rata esse& vim rei judicatae habere, cum jusjudicandi priori synodo esset, non desiit: neque enim nulla , vel irrita , ves virtute omni carere actio dici potest, nisi quae extra jus sit agentis. Restat igitur, ut qui extra ius principum assi r-met legum divinarum interpretationes & dubiorum definitiones, is Iege divina diserte prohibitum, vel in alteram partem definitum 2 . probet, quod explere non poterit. Ad doctrinae determinationem referenda & qitiesionum de religione, mullisnu maxime, amputa tio
287쪽
tio quae controversias magis pretbent quam aedificationem Dei, sed imprimis si in ecclesia scismata ex iis metuantur: scismaticae
dictae, & ipsi qui moverit scismatici, dum
propter non essentialia separauonem instituant vel publice propositae prophanandi sacra mysteria lis reticis pribeant occasionem. Con-κordia ecclesis est anima, discordia mors &exitium. aeque vero imperantis videre est ne ecclesia, atque respublica aliquid detrimenti capiat. hqc illam complectitur '. Maxime igitur earum doctrinarum spublicς seu privatim
sohibitio quas paci publicet inimicas iudicabit,
quq murmurationes adversus principem ejusve actiones, & motibus civilibus occasionem dare possint: nam&pr ter interpretandi jus, N: judicium an vera sit doctrina, ossicium est summi imperantis imperium suum defendere , & pacem publicam procurare, ut quies &tranquillitas sit in ecclesia ', & ad eam quid conducat jus ei soli judicio publico judicandi: unde quod ad eam non conducat, quod pac turbet, avertendi, suprema cumjurisdictione penes eundem inspectio,adeoque& prohibitio ejus rei, & punitio esse debet.
6. LXXI. Si cum Onodo placet. J Ab ipsius I
enim placito pendet. Convenire quidem ante imperia singulis de negotio communi licebat , etiam certi religioni addictis ob causam religionis ; naturaliter enim in jure est agentis quod rectς rationi non repugnat. Idem post imperia, quia & hic injure manet agentis quod legi civili non repugnat. Institutis autem imperiis ab imperante inhiberi conventiones pose sunt, cum de genere sint eorum quς lege naturali nec divina imperata nec prohibita fiat. - qβε
288쪽
quq autem juris hoc est libertatis manserunt
naturalis, a superioris beneplacito pendent AE, Idem igitur de synodi congregatione ita naturaliter sumta, atque de aliis collegiis seu comgregationibus assirmandum est: sunt enim lic, synodi naturaliter, & prohiberi ab imperam te possunt, seu Christianus is , seu paganus fudixit ', quippe cum potestas aequalis sit, aequale esse jus debet . Ante Imperatores igitur Christianos, vel sub iis ante prohibitionem quae ha- S I9.
biis synodi fuerint,s plures enim habitas fuisse
tribus prioribus a Christi nativitate ante Comstantinum seculis, cum ex Tertulliano, Eusebio,&aliis,tum ipsis conciliorum voluminibus apparet) eae jure nituntur naturali &non prohibito, effectumque privatum habent . Ubi S. n. Io enim synodus jura personalia praetendit , ut ei tanquam uni personae actiones & effectus eff-caces tribuantur,apparet hoc sine cogendi po- 6 63. n. a. testate fieri non posse, quae nulla nisi penes sum- mam potestatem est, quare & ipsa synodus ita a. sumpta a summa potestate pendet. Juris prohibitivi effectias est, illicitas & irritas omnes esie
jure praeciso quq haberi vel nunc synodipossint, vel habite prius post prohibitione sub utroque
principe sine consensu expresso fuerint ; unde vel ante consensum clam habitas,vel per conniventiam toleratas. sed quς ipsa tolerantia vim
3. publicam minime tribuit'. Qui putet per sub si s. n. s. missionem vel consensu dari synodo potestatem aliquam, &actionibus escaciam posse, si ante imperia intelligat, rectu loqnitur,& penes eam
synodum seu congregationem, seu carium seu senatum appelles, sunama etiam potestas erit,
unde actiones & cficaces 5c publicae. Si
post imperia, sed ante prohibitionem, idem
289쪽
recte consensu fiet, manente eadem naturali libertate non prohibita , sed decreta vim pu-- p.n. I. Ne blicam non obtinebunt , omnisque actio privata erit: & licet ex consensu obligati,nem producat, inefficax tamen , ut inter aequales actio in naturae statu, dum nulli sit coactioni obnoxia, decreta a volentibus servata , &executio a parentium magis reverentia, quam
jubentium potestate. Si post prohibitionem, ε
ob impeditam jam libertatem etiam nulla erit ' γ' π, . actio , quomodo congregatio nulla ) con' sensus enim nullus ob impeditam prohibitione libertatem , obligationem aliquam vel actum ratum producere non potuit , neque enim extendi ad ea obligatio, ad quae libertas nequivit: decreta igitur post prohibitionem nulla coactione a volentibus servata, sed contra obedientiae fidem summo Imperanti debitam , & legem civiliter latam , quae ejus rei servare magis est ectus prohibet quam ipsam prohibet. Sub Principe autem gentili, aliove cujus persecutoria& perpetua sit prohibitio,
cum plane deserere ecclesia nequeat quae ad necessariam conservationem sui & aedificationem conducant, ita nec in totum synodos licet, decreta pie servanda, ut naturalia qui' dem pacta , sed coactione destituta , usque dum auctoritas principalis confirmet, interim jussiti divino magis quam prohibitioni huma- inae obedientes. Prohibere autem qui natur Iem conveniendi licentiam, & synodos potest: eidem & jure suo convocare, indicere, imperare , permittere,negare,dr quod simile, jus est. Neque interest Generalis Diaecelana, Nationalis, vel Ρrovincialis svnodus fuerit. Sic peremissae saepius synodi, aliquando supplicanti'bus
290쪽
bus denegatae, nonnunquam Imperatorio sci lo jussu vocatς sub pqns etiam in contumaces Comminatione, vel statis temporibus indictς, aliquando ad tempus dilatae, prout principem 7. circumstantiae suaderent: Licet enim & quovis tempore & quotieslibet ei hoc modo vel totius ecclesiae vel pastorum de se consensio nem seu uniformitatem vel procurare vel probare , vel jurisdictionem suam & causarum cognitionem exarcere, 'vel confisumpetere , qui s. fines sunt synodi & si aliter visum, eo modo
non procurare , non eXercere, non petere.
hoc in quacunque re facultatis, illud indubia prudentiae est. Igitur squod obiter hic repetendum ) &per se & sola vi supremae pote- .g z. statis, dum a superiore in terris nemine potestatem habet mutuari in vel per delegatum , Vid. f. M.
etiam non vocata synodo ea jura exercebit ' 63.66.67.7o.
9. Synodorum enim licet insignis quandoque pollit esse utilitas, non tamen sempere adem est. Aliquando noxiae, si partibus aequalibus, occupatis praejudiciis&animi passione nimia, dum Dei metus absit, scis mala ex iis & facti
DCs metuantur, cujus effectus in vetere historia passim . si jus supremae potestatis in consci quentiam veniat : si res dilati upem non ferat, vel in cunctatione sit periculum. Non necessariae, si res unius sit ecclesie, quq intra ean' dem componenda, ut tam late petitum consilium quam late propagatum malum sit, ut olim Cypriano clerus Romanus scripsit: ubi textus clarug, res minime dubia est : quid
enim si manifesta sit li resis 3 sin dubia olim , pridem definita in alia sit synodo adde, quod de dubiis domi consulti singuli vel voce vel scripto sententiam prosteri positiat. quod ut