장음표시 사용
321쪽
definita sit nec ne, s neque enim ubique adeo clara lex Dei habetur ut ce ea dubitari aliquando non contingat, est quidem una accertissima ejus definitio , quae vero sit ea definitio plerumque non adeo certum est. igitur si du- bie imperatus haesitet, cum definiendi dubium legis divinae jus summae potestatis sit, omnem rue actum principis praecessisse prudens semper eliberatio, vel penes se, vel vocato in eam rem concilio nunc vel ante, & dubii si quid in lege occurrisset accurata satis discussio,ea que sequuta definitio justa praesumatur, c quippe justitiae prs sumptio semper actus regios comitetur obediendum in dubio potius censeo , quam non obediendo datam imperii ΦGνοα,6 initio obedientiae fidem, atque adeo &ipsam
legem naturalem certo violare . stante enim
dubio aequali ampleetenda semper ea est sententia quae jure vel praesumptione aliqua juvatur. Igitur in judicio publico judicium privatum eta conscientia tuto acquiescet : magis
autem si praesumptio ita dubitantem moveat ut in alteram propendeat. Adde quod interposita definitione dubium sim esse definit, non eo tantum esseetii ut princeps actionem recte jam imperare positi ; sed SP altero, ut privatis singulis, postquam publica facta definitio& robur publicum ei accommodatum , pro dubia lex ad declinandam eo praetextu ob
dientiamjam amplius esse non debet: subdiatorum enim vel ipsius imperati respectu ius publicum facit , quod necesiitatem externam imponit. sive ipsi imperato deliberandi tem- s. pus , sive non ruerit. Obedientia autem linpleta cum factum requirat, sequitur fachim
exigi ab imperato praecise; si dubius adhuc
322쪽
haesitet, ad iactum cogi posse: in contumacem poenam esse licitam. Qui non dubitet, squod dupliciter contingit, vel cum gubitandi argumentum nullum, vel aliud certo sibi persuasum habeat priore casu exequi simpliciter debet, quomodo judicum sententias carnifi-Cra e Xequuntur . non quod dubitent, vel de injustitia non plene persuasi sint, sed solajustitiae praesumptione: omnis etenim dubitatio ex praecedente aliquo argumento est quod dubium moveat, quale nullum vel pro justitia vel pro injustitia sententiae penes carnifices esse potest, itaque sola justitiae presumptione is nisi lententiae velis justitiam iis explicari, quos sic jurisperitos omnes, & theologos, & medicos quandoque esse oporteret, & penes ipsos superius supra judices judicium. Altero casu, si cui certo persuasum manet non dubie) actionem imperatam etiam praecedente deliberatione moraliter illicitam, vel lege divina prohibitam esse, adeoque minime tutum ei videatur sed vel exequi facto externo sine peccato suo in Deum non posse, certe quamdiu in ea
perseverat sententia, puto exequendum non j. esse ': peccat enim, licet non respectu imperantis , laesi tamen , impune licet, dum ab imperante poenae jus&judicia pendeant) Momnipotentis Dei, Imperatoris summi, qui superior omni est imperante. Quin & peccat licet actus re ipsa justus lit. Sic privatum hic valet judicium: quae insignis est limitatio facte submissionis summo Imperanti per singulos, in prima imperii institutione ,suae voluntatis &iudicii . Sed ne tunc quidem exequendum,
eum peccatum putet Imperantis esse et neque
enim placet hic argumentatio, quod quis pe '
323쪽
catum alienum esse putat sine peccato suo fac re posse. Illud concedi posset , quod peccatum ipse hon esse putet, si fecerit imperatus 3
in peccatum ei non imputari ea enim Opi- S s. n. q. snto , quam ratiocinando quo meliore possit modo quisquam amplectitur , hoc est, quam recta ratio cuique dictat, licet faetum per se injustum sit, facientem ab injustitia absolvit. e converso peccatum suum esse quod faciens peccatum suum esse putet, licet factum secundum legem sit. Quod vero peccatum alienum esse putet, Imperantis nempe . id facere sine peccato prosio posse, non est concedendum, quia facto suo ne enicere quidem debet ut alius peccet, quo praecepti peccatum facti peccato
aggravetur idi dum enim peccatum suum non
esse putet, hoc saltem putat, peccatum alterius fore,quod ne velle quidem debet: aliter enim praecipiti honor & cultus Optimo , Omnipotenti Creatori , ac Conservatori suo debitus. quippe quod signum esset irreverentiae & contumeliae erga Deum, contra dictante naturae ratione . Igitur sive per factum se ipsum, vel ' Introd. g. alium casurum in peccatum certo putet, ab - ψ' 'stinendum est. Neque a peccato excuso qui jussus sub mortis etiam supplicio obtempera verit , nam & Dei jussus contrarius suppli- ' O m cium mortis aeternae habet. si imperanti obediendu , superiori erit obediendum. si ob comminatum supplicium, ob majus obediendum.
Quid eim si adulterari sub poena imperetῖ quid L1 obvium quemque confodere λ quid si pauperibus dare, parentes liberos alere, sublevant insontes, & alia hominui erga se chari tatis & pietatis ossicia contra imperet certe marium Hebraeorum internecionem imperanti
324쪽
a. ires1. Vnaraoni obstetrices non paruere . Occidi
g Abdias numster Aliud si interficere, quem apte privata licet sententia mortis reum pr nunci et, ut supra dictum quia judicandi ius habet. aliud si possessiones alicui eripere quia in eas Jus quoddam habet. , quod quam
. late pateat discutere non est cujusque privati. maxime cum & reparabile damnum, &compensandi posui adeste animus. Si necessitas tacto imperato, accedat quae nec cum extrema mali patientia, etiam mortis, declinari queat visi quaesuta corpus suum praebese cum maxime repugnasset, vi compressa adulterium vel incestum commisisse dicetur, Si quis jussus Propriis manibus parentem occidere cum arripere pugionem nollet, arreptam vi manum princeps dia viscera moverit , profecto nihil magis homicidii reus hic, incestus altera quam qu an fontem vi majore submersus, ip sum sib1 mortem conscivisse dicendus , neu
nec corpus obediem. Adde peccatum non
esse.non obes e, es. peccatum obedire. Sed cum sus sit Principi imperandi dum illicitam vel prohibitam actionem ipse non putet refugium imperato in patientiae gloria q ren- a. sint palata adversus eum executio sit,&austistuna quidem exilii condemnatio, qua efficitur ne su editu imperatis sit amplius. velle enim hoc principes posse ut qui definita talia vel similia externa non fecerit, sub impe- morari nulli liceat, extra dubiumen' aliave poena ei infligatur gravior pro qualitate contumaciae, arbitrio imperantis decernenda. Neque minus justa coactio erit, licet
325쪽
expediri actionem imperatus sine dispendio salutis suae aeternη non posse obtendat 3 quae enim necessaria sint ad salutem quae Minns, quae expediri sine dispendio salutis aeternae possimi quae non possint, ipse princeps iudex erit 'lne in potestate sit subditorum sub conscientiae suae ν hoc est, privatae scientiae praeteΣtu, cujus ipsi quidem privative judices sunt) & salutis quali dispendio, omnςm tandem civilom
obeatentiam declinare, quo civitas ad confessionem dilabatur : proindeque & hoc in casu justior ad implendum coactio adversus dubitantem est, nulla excusandum exceptione, ruod si illicita sit actio imperata, de qua nuncubitat, per facturn salus sua periclitetur, quia& hoc anteqdam imper retur in deliberatione& definitione Principis venit, cui, ut jam dictum jus sit fidei articulos & necessaria in queis salus nostra consistit, suo judicio determinandi neque enim video quo alio potissimum d. g. o. fine tam sollicite juberentur Reges,ut exempla; sibi legis ipsi describant, idque penes se asser-Vent, in eoque legant omnibus diebus vitae su& Josuae, ne discedat ab ore suo liber d. si
legis, sed in eo meditetur noctu & interdiu ν, quam ut ex eo judicet, quod factum, qui jus sus secundum verbum Dei sit, qui non sit, ut ita custodiat verba legis, servet, de secundum ea faciat itaque dum jubet edoctus & erudi-
tus ex lege, jam prius judicio suo determina- - ως.
,.vit qxpediri sine dispendio salutis posse. Extrema autem coactio cum morte terminetur, sic facti contra conscientiam necessitatem quivis
effugi et, si prius quam facere, pati mortem velit, hoc est, Deo obedire magis quam hombnibus , quod Petri ad Judaeorum pontificem X et fuit
326쪽
g N. n.1 . fuit responsum, in materia quidem doctrinae Euangelicae jussi ne in nomine Jesu doceret': sed quod aeque ad actiones alias definitas ex-9 33, η tenditur ' ; quod in septem fratribus, jussis ab Antiocho Rege carnibus porcinis contra le-.1 M.theob. ge m V e sci, i nMac cab lorum historia . Resistete I
.3o. Erp.ιοι. autem jure suo agenti non licet, minus ob hoc
solio deturbare, vel ei manus in serre, de quo supra, & articulo sequente latius. Quare cui imperata divinis legibus adversa videntur,cau- 97tan, I - te is fecerit, si imperio se subduxerit , quo imperati duritiem & coactionem declinet. A-IIliud in actione me remo taria est, de ea enim 'si quis dubitet, licitia nec ne sit, omnino abstinendum censeo, & tutiorem partem eligendam, quae manifesto pro abstinentia concludit , cum in non facto nullum peccatum, in facto contemptio quaedam legis sit, de cujus sententia dubites. Si in alterutram vergat judi-
. cium , ut probabilior ea tuto eligEtur. Conscientia autem, si praeceptis civilibus actiones externae respondeant, interrogari non potest vita. S. 33. - , quae horrenda est illa in interiora cordis in- quisitio. Cor, anima, conscientia Christi peculium est. mens sei juris est , quae pars illa melior hominis, quae servitute excepta perhibetur. fides interna, ut cogitatio omnis, libe-- 6 6 . is. 6. ra esse debet : Sed & minime recte, nec vero
ulli bono coactioni subjicitur conscientia, quae Ibid. revelata paci publicae nihil superaddit ' , retenta nihil deminuit. Quod & in pastoribus servandum , qui docere eam quae publice sit probata religio velint, quia sufficere fides seu
professio externa debet: inquirendi non sinit, accusandi sunt quod onus probandi in adversa' rium transfert. De actionibustermissis legoc
327쪽
vili hic non quaeritur; excusat lex civilis a poena civili, ut pro crimine admissum in foro civili non habeatur ': quamvis vero violari ' 6 39. inlex naturalis, re nianere legis divinae poenas' possit - IM. g. XCIV. Arctius imperium tenet quem conditiones obligant. J Tertia haec limitatio est , quae imperii exercitium spectat , accuratissi '69 ' me notanda, quippe nullum fere hodie ab utilo Principe sine conditionibus imperium obtinetur. Posse enim populum imperio conditiones ponere, extra dubium colloco: populus sui juris moderator & arbiter est, cui non placet conditio, repudiat; neque enim invito ob - η.
trudetur. Ex pacto imperii est initium . ita enim cum singulis singuli, velle e confusionis statu se exire, & sub ordinato, qui est imperii, vivere , itaque decretum sibi esse juri naturali renunciare, & unius voluntati se submittere, eoque actu ipso 1mperium in unum conferre, qui illisant aliis conditionibus imperet, roganteSutrum accepi re velit ': itaque pactum cum VH. Γηe imperaturo seu ad imperium designato , non *- ID qua rege, sed privato, intercedit ', qui si pla ' si cet pactum, Imperans sub conditione sit: conditiones in voluntate partium deserentis & acceptantis sunt: liberae sunt , nemo cogitur , postquam placuere, servare natum lex praecipit, itaque obligant. non impedit servum sub conditione se in servitutem tradere 33 postquam in servitutem transiit, personam amittit, servus . ipse, dominus alter sub conditione fici Generalis, praeter supra dictas , imperanti con .ho,.
Σ. ditio est. Ut ocium , ad imperii sinem, populi salutem adminifret , sed quae ex lege r . n. 3.
naturae magis quam ex facto humano est; qua na-
328쪽
vis enim jurisiurandi promissorii accedere soleat religio, non nova tamen inde obligatio,sed naturalis potius confirmatio venit, ut hanc magis servet propter poenae divinae metum ex duplici violatione. Generalis autem haec conditio imperium non facit non absolutum esse ν. Tacita specialis in imperii delatione est, Ne forma mutetur. Illud indubitatum quidem, posese Principem vel Optimates imperium ad populum referre, fres facile eo modo ad primaevam conditionem redit, cum & deseri imperium possit o quare si ex democratia ortum habuit, ad eandem redit: si ex primaeva illa congregatione quae non democratica sit, de qua supra , ad eum statum redit, singuli sui iuris fiunt, & novum imperium , nova forma erigenda; qui dissentiunt, in hostili manent
conditione. Populus autem, cum democratica initio placuit forma, in principalem vel optimatium mutare, reclamante vel parte .mino-ῖ re, vel aliquo, nihil magis potest quam Regem solio turbare', cum fides sntercessit &Confensus mutuus de ea forma tenenda; aeque enim consensus in forma, atque in ipso insti-g Σr. n. r. tuendo imperio valet ', & aeque servandus est. Consentientibus vero sub eo imperio omnibus quin mutari forma possit, nemo dubitat; nam cum formae mutatio sub delatione non venit imperii, injure mansit singulorum, etiam post. delatum imperium, quare ut in arbitrio fuit lingulorum quam voluit initio sibi imperii for- . mam constituere, sic in arbitrio est eorundem, in senatum vel principem mutare: Sic & Rege mortuo vel ipse tenere populus consensu communi imperium , vel mutare formam in Aristo craticam potῖst: nisi eligendi eo casu jus pie
329쪽
plenum, sub ipsa imperii institutione, in cemias personas translatum sit 3 ut enim imperii jus irrevocabiliter in Imperantem, sic irrevO- icabiliter imperii is liabendi modus in eas personas transit, dum pupulus utrumque, non hoc minus quam illud, ab se abdicaverit. Princepr . Vero , etiam simpliciter a populo constitutus statum imperii in Optimatium, vel optimater
in Principem minus recte, atque in alterutrum populus, mutant. Accedat ratio , quod nec
Principis nec Optimatium fuit induere for- .mam; ejus autem mutandi jus esse non debet, cujus non fuit initio constituendi. Adde quod formae mutationem ad habendi imperii mo- clam , ad exercitium autem nihil pertinere diximus : imperium delatum est, & impe- . hrii jura exercenda, quod & manente forma manet, erat enim sub ea forma: neque juri vel imperio detrahit qui servari formam cupit, cum & integra & salva esse velit in quem initio collata sint: cui si non placebat ea forma praeesse, quomodo in arbitrio ejus erat acceptare, erat& repudiares acceptato, satis habet si iura possit majestatis exercere &subditi obe- . Ibid. dientiam praestent. Adde consensum ex deli- 'beratione esse, quare cum hanc potius formam quam aliam elegerint , deliberantium interfuit sub hac quam alia vivere 3 unde contra intentionem imperium initio ea forma instituentium mutari, &divetia institui omnino nequit' : etenim si diversa placuisset , instituissent 698.
eam , quare cum non instituerint, institutae
retinen F voluntas manifesta apparet. Possunt autem Senatus & Princeps mutare si alia singit.
lorum voluntas ex novo consensu appareat, . '
' quippe quo a priore recessiam sit. Si consentien-
330쪽
di in Regum acta, vel ea approbandi ius sibi
populus generale servet, Rege per omnia superior erit, quia & non consentiendi, & im- S 79- η 3 probandi habet . hoc enim summum est quod alterius non subjacet ar trio, non summum . quod subjacet: sic princeps proprie, non Rex erit. Si ad certos actus speciale, eorum respectu quatenus non absolute penes regem, divisum erit imperium, jus&dispositio penes populum , jpris exercitium & executioe penes principem dicetur : neque enim hic regi, sed populo adscribitur voluntas, dum regis per se nullius essicaciae sit, propositio quam conclusio magis. Si perpetuum quod regum certos
actus moderetri placuit esse collegium,ut convenire pro arbitrio nec conscriptum a rege
liceat, jam Sc hoc jus majestatis habebit, de ea re jure suo conveniendi. Sin ipse Rex non ab s alio posita limitatione acta sua rata esse nolit, nisi a senatu probentur, vel jubenti sibi ob
temperare inconsulto senatu , non conditio coarctans sed mandata erit auctoritas, prudentiae cautio ' , cad arbitrium revocabilis) velut senatus sententiam exploret quo delibera- th& mature Omnia agantur, vel ne fallaciter. 1. c. ὰ. quid a Rege impetretur ', vel ipse importu- pree. ωρ. Q. ni S & contra legem flagitationibus illudat 'H. Πῖ- ἔρ- ι- ipsi nempe Imperatores refutari a judicibus
1 ἡ ιι,.hisb . rescripta παcipiunt : quare libellorum ma- ad. l. ir. g. gistros, sigilli custodes habent, qui & oblata,
I d. 4λEces. re imperata examinent. Itaque non ab autho-
ritate Senatus sed ab Regissic jubentis erit nullitas. Alia conditio tempus est, sed otiar natu- 6ram rei non mutat: licet etiam precario, R quovis tempore revocabile quis imperium teneat : neque ςnim ex tempore, sed ex opera-