Ioannis Driedonis a Turnhout sacrae theologiae professoris apud Louanienses De gratia & libero arbitrio, libri duo

301쪽

to, quod locutus sum contra illam ut sacerem. Item tertii Regum nono, Quia dereliquerunt dominum, propterea domi anus adducet super illos malum. Malum igitur culpae,est decrelinquere dominum, malum poenae est ob delictum puniria domino.Culpa est meritum poens. Poena vero est premia. α supplicium culpae. Malum culpae est, quod facimus , dei legem deserentes voluntarie. Malum poenae est, quod pati mur inuiti ,unde &omnis poena est priuatio quaedam alicu, ius, quod est naturς comodum, bonum, aut cor sentaneum .

malo peccati dicit scriptura .Sensus Bc cogitatio humaniqμi , ad malum prona sunt ab adolescentia sua. Et hoe m. Fg tum culpae, duo maIa complectitur, videlicet auersionem adeo summo bonitatis sente,& cduersione ad comutabile bos

num sicut significauit propheta, Hieremiae . a.dicens . Duo mala fecit populus meus. Me dereliquerunt lantem aqus vitiae, di foderut sibi cisternas dissipatas,quae continere no valent aquas. De malitia, quae afflictio dicitur, seu miseria loquitur Saluator in euangelio. Sufficit diei malitia sua . Et deus in scripturis. Ecce ego fingo contra vos malum. Quisuis non omnis culpa sit poena antecedentis culpae, habet tamen omnis culpa poenam sibi comitem , dicente Augustiano in conseisionibus, Iussisti domine , di sic est, ut ipse sibi

poena sit omnis inordinatus animus,nec mirum, Namna.

gno priuatur commodo,qui elongatur, aut deficit a summo ec incommutabili bono. Deum este causam huiuscemodi mali poenae effectivam, ut mortis,tribulationis ec supplici I, docet scriptura.Ego deus creans pacem, di faciens mala. Etes . alibi, Bona ec mala, vita oc mors, paupertas 5c honestas ator m error autem & tenebrae peccatoribus sunt coner ra. At contra deum non esse autorem mali eulps passim docet scriptura Genes.sexto, Videns deus quod multa malitia hominum esset in terra, & cuncta cogitatio cordis esset intenta ad malum omni rempore poenituit eum, quod feci siset hominem. De hoc malo iubet dei spiritus, Auserte mari cogitationum vestrarum ab oculis meis . Simili odio sunt deo impius oc impietas eius. Iniquitatem odio habui. Nodeus volens iniquitatem. Dilexisti iusticiam, di odisti ini-

302쪽

quitatem. Impossibila est deum mentiri. Nemo cum tentatur dicat quod a deo tentetur. Deus enim intentator maiora est. Concupiscentia earnis, re praua desidcria non sunt a deo

patre, sed diaboli opera, Vos ex patre diabolo estis, di d syderia patris vestri vultis sacere. Quibus sane scriptuoris docet deus , se odisse malum. & velle, ut excludamus malum tale a cordibus nostris . Alioquin ipse adducet super nos aliud malum ex suae iusticie iudicio, vindicans nos stri culpae malum. Vnde & Ireneus 1 ertullianus, Chryis stomus, Hieronymus, Ambrosius, Augustinus, regorius, re in iniuersum tota Christianorum schola ex huiusemodi, n . - . . . disimilibus scripturis intellexerunt deum non esse auiolem malorum culpae,& idcirco culpam non esse in deum reqcieridam, sed in hominis voluntatem. Deus autem Quis in actione peccati non solum permittat libero arbitrio, ut agat, sed α cooperetur illi ut moueat membra in opus surti, vel aduruterii ne. peccat tamen deus, neq; ita est autor peccati,diculpae, ut homo iuste valeat culpam in ipsum reticere, quasi ab ipse fuerit ad peccandum,aut impulsus, aut coactias. Huic si obieceris secundum Augustini doctrinam ex escripturis sacris probatissimam, Supplicia peccantsum non tantum sunt tormenta,sed & vitiorum incrementa . . Respondeo. Deus ipse peccatum puniens peccatudi criminibus crimina vindicans,non ita est intelligendus criminum & culparum esse autor;quasi ipse homines ad malefaciendum,aut coga aut excitet, vel instituens naturam,

imprcsserit procliuitate peccandi, prauaci; desideria, quippequs non dci, sed diaboli desideria in scripturis appellanatur. Sed intelligendus est deus peccatum punire peccato,du ipse iratus propter priora hominis scelera deleri t illum, cooperans illi secundum praui cordia illius desideria sub. strahens suae misericordis praesidia, & auxilia, ingerens etiam ea quibus malicia hominis accenditur ,inflammatur, magisque induratur.ut Iabatur in grauioa peccata,quicycohro vocatus suaenitere contempserit.

Et ad illum sensum interpretandς sunt scripturs,quibus dicitur, Propheta si errauerit di loquutus fuerit verbum , ego . k ii domi.

303쪽

dominus decepi prophetam illum. Et alibi, DesIt dominus

spiritum mendacii in ore omnium prophetarum. Item, Mutet illis deus operationem erroris, ut credant mendacio. Sed latius de his infra dicemus . Nunc autem suSciat scire, deurieq; esse autorem culps, neq; malefacere unqua . Et quia malum culps in rationali creatura nihil aliud est,u absentia reoctitudinis iusticis seu obedientiς debitς creatori, idcirco no portet consequens esse, si deus non est peccatorum aut culparum causa,* idcirco non sit omnium rerum causa,quia peccatam nihil est. Motus autem quo voluntas rationalis sese iis mergit creaturς. peccatum dicitur, non quia in se mala estereatura cui se immergit, nec quia actus, quo vult delictari in creatura. est secundum se malus, sed qusa actus iste malus est rationali menti,tollens in voluntare iusticiam,rectitudionem seu obedientiam deo debitam. Rationalis creaturae bonitas ,iusticia seu rectitudo.est voluntarie obedire deo,

illi adlisrere.& in eo quiescere illum sitire oc desiderare, de R. indiscrea qua honitate dicit David, era in deo,et fac bonitate,inhaaturae bonita bita terram. 5 pasceris in diuit is eius, ac si dicat, Sit deus seu cia. spes tua, illissi iugiter adhaereas,& cs . Talem bonitatem cupiebat orans, Bonitatem 5c disciplinam, oc scientiam doce me. De qua et Sapiens dixit,Sentite de domino in bonitate, lire est,in fide & obedientia intelligite Bc desiderate,& qurrite dominam. Unde subditur, QIoniam inuenitur ab his, qui fidem habent in illum. Per omnem locum sndicat seria plura ratio alis creaturae bonum essse adlis rere deo. Mihi in aquil propheta,adhetrere deo bonum est, Bonum est confiteri domino,& psallere nomini domini altissimi Bonum est sperare in domino gaudere,delectari in domino. Unde solet dici, Oia praetereunt praeter amare deum. At contra ratiosnalis creaturs malitia, culpa seu peccatu, est iniusticia qusdam .seu inobedientia,qua voluntas rarionalis recedit a deo, ec mente quiescit in creatura. Sic ec originalis culpa est ingenita quaedam ab Adam inobedientia affectionalis, qus e peccandi proeliuitas propter quam qi iisq; nascitur silius Drae,sub potestate diaboli,& obnoxius aetersas poenae. Unde

304쪽

m GRATIA ET LIBERO ARB. IV.r. . 26 4mosgiis in regione longinquLSic patres vestri,inquit de .

elongaverut se a me et cor eois loge e a me. A lege tua longe iacti sunt. Et at aut cor hola a deo, non locoru aut spatiora distantia sed alienation aut cogitationum aut assectionum mentis. Adhaerere creaturae,diligere mundum ec ea quae in mundo sunt,derelinquere. deum,mala sunt r.tionali menti,

quippe quς idcirco condita dicitur ad dei imaginem ec similitudine quod uescere in deo sit sinis illius. Proinde e mala

esset rationali anims semper vivere in delitiis carnis,quia vita illa non rationalis est, sed bestialis,dicente propheta, Hosmoeta in honore esset, non intellexit,comparatus est iumentis insipientibus. Et Hieremias propheta, Scito di vide samalum est θc amarum te reliquisse dominum deum tuum. Perdes omnes qui sornicantur abs te. Et ex horum iam e sideratione,patet qua nam ratione scriptura doceat naturam hominis per peceatum vulnerari.maculari,contaminari, Beobscurari. Apud Esaiam cap. a. laquens propheta de langu re ae vulnere non corporis,sed animae. A planta pedis,in Luscp ad verticem .i.a principe usq; ad plebem,no est in eo,lcilicet populo sanitas . Vulnus di liuo α plaga tumens, non est circumligata medicamine,neq; sola oleo. Quemadmoda Per cor rate vulnus .membrorum compago scinditur,diuisditur. 8c diitatuitur, Ita de per Adam precantem factum est quas schisma quod som& diuisio inter animi vires, &carne non e thi post spiritum factus est homo sibimet ipsi contrarius ec 'grauis. Deinde quemadmodum corporale membrum ex vulnere debilitatue,& suum naturalem perdit vigorem.Sic ec rationalis anima per peccatum, terrestris est iactat Et stetit febricitantis hominis lingua in alterum mutat affectam. ita de ratioalis anima cum peccauit, bonam in gustu dispositionem perdidit qua ferebatur ad verum suum beatificum bonum. Insuper quemadmodum corpus venustum ec candidum ex contactu Iuli maculam quandam contrahit, rus etiam reliquitur corporibus iam separatis ab inuicem, e natura humana in Adam venusta θc candida,ad des imaginem 5c similitudinem condita, tota pulchra, immergens

cor suum rebus huius siculi maculam contrarit tomitem,sek sit cundis Per Atipe catu est Litum sibi ma intero

305쪽

eundum quem Iam rationalis anima habituaIiter auersa E. a deo,prona cogitare oc concupistere ea quae sunt huius madi 8c procliuis semper 5c propensa delicere a uera sua intelo ligibili luce. Hsc de significationibus boni ec mali, di-- csta sufficiant. Pergamus ad tatera. secredum caput huius tractatas , in ae ex supra Zais, stat' recapitulando declaranire res quadam,sue inseri' pinis Maere iud urbines mmcbo . Vae autem in serimurrs factis iuuare re approbareta videntur Manielisorum haeresim,sunt res quaedam

diuersς 6c inter se coreariae,quas scriptura subindi cat reperiri in eodem homine duas videlicet substantias imter se cotrarias, spiritumvidelicet α. carnem. as anima sensualem videlicet,& rationalem.Operationes insuper pugn)ntes, ita rixas, Ac iurgiadnter carnem di spiricum. . Deinde leguntur in eode hominesxterior homo. α interior homo, vetus homo,& nouus homo malum seu peccatum hahitans in carne, operans omnem concupistentiam , corpus Peccati, lex membrorum lex carnis, lex mentis repugnam legi carnis,imago coelastis imago terrestris,potestas lucis .et Potestas tenebrarum princeps mundi huius, di princeps aiterius mundi pater medaci j et pater veritatis. Ex his Mani Ut his N imi Osi arbitrant scriptura sacra sua ipsoru voluisse docere sen-m merior et tentiam. Hanc igitur ut falsam ostendamus considerandum uiueris homo. est,quod in Vnoquosp homine sunt corpus & auima, sunt interior & exterior homo,qus non duo, ut credunt Manichsi, sunt homines sed partes unius sunt hominis, quem deus tostum condidit faciens tam id quod exterius est, idest, earne& sensus, quam id quod interius est, id est,animam . Interior homo est rationalis anima suis risdita viribus, quae non .corrumpitur Unquam. Corpus autem suis ornatum sensi-hus exterior homo appellatur, seu homo noster qui foris est. ita corruptibilis dicente Apostolo Paulo secunds ad Corin. quarto, Licetis qui soris est noster homo corrumpatur,tameis qui intus est renouatur de die in diem. Condesecto no

306쪽

m GRATIA ET LIBERO ARB. LIB.x. .263. sedi dei secundum interiorem homine. Ad imaginem quidem ec similitudinem suam deus seest hominem no e terionem incorporalibus lineamentis ec figuris , sed inteoriorem in viribus, potentiis, ta virtutibus. Imago interioris hominis ad deum est in substantia rationalis animae, sea eundum lumen rationis internς,α memoriam, ec voIunt tem Iiberam. Similitudo autem in donis est ec virtutibus. Similitudo, inquit Augustinus,periht,imago non periit. Vitiata est rationalis anima,non extincta, post prsuarica tion1 manet nature humanae forma, manet vita ec sensus, manet. ratio re voluntas, manent caetera corporis εc animae nat ratia bona qus etiam malis ec vitiosis homnibus non delati Quae tametsi mortalem hanc vitam vicum honestare posssunt,aeternam tamen vitam ex se neq; conferre, neq; attingere possisnt. Subinde ApostoIus Paulus non eandem rem instellexit per veterem hominem,& per exteriorem taminem, ineo idem siqnificauit per nouum hominem, ec per homine M IMene

interiorem ,sed in homine interiori reperitur re vetus hoo rmo ec nouus. In anima enim vetustas huiuscemoi sit simul -- dc nouitas . In hac imago est vel coelestis,vel terrestris, id si voluntas, vel carnalis , vivens secundum peccati fomitem, vel spiritualis vivens secundum dei spiritum. Apostol' ergoca dicit, Exuite vetere hoem,& induite nouu,c. ad Ephe.ε. non hoc iubebat in corpus deponeretur, sed ut vetustate viis abiecta interior homo in melius commutaretur, ec viveret secundum Christi spirituin, qui iam pridem vixit secun dum legem carnis. Quid autem sit vetus homo, quid ec nos Mus homo,videtur interpretari Apostorus, prinis ad Cori thios decimo quinto. Factus, inquit, est primus homo Ada

videlicet inanimam viventem. Nouissimus autem Adam . in spiritum vivificantem. Adam igitur vetus homo, Christ autem nouus homo. Primus homo de terra, terrenus,secumdus hcimo de coelo, elestis. Adam quando per inobedientisam fruetiam terta sibi vetitum comedit.pro Idubio terren' effectus est gustus eius,quamobrem a deo vindicante peccatum audiuit, Terra es ec in terram ibis. Et ita exuere veterem homine est exuere Adam seu vetustatem Adar . k iiii Indu

307쪽

labitas vetus homo et nouus homo nod fiunt bomb

Induere nouum hominem,est,inquit Bernar. induere Cnristium. Quemadmodum hortatur Paulus . Induimini dominu nostru Iesu Christo. Induite nouu homine , qui se dum deum creatus est.Sicut primus Adam principium est carnatis natiuitatis,fecundum quam nati sumus a deo auersi caronales, di filii irae, Ita secudus Adam Christus principium e coelestis natiuitatis , quarenascimur ad deum conuersi, di iussit adoptionis sternς viis efficimur,qui renouatur non in se sed in nobis inuentibus secundum agnitionem, di imagine eius ,qui creauit illum, quemadmodu et sanctificatur, ac magnificatur in nobis . Et ita per primum Adam mors re peccatum, Per secundum Adam vita. oc iusticia. Prim Adam dieitur semper quidem liabitare in nobis quia no extinguit imago seu similituhoes'in nobis cis diu lucagimus. sed no sema portam'imagine litas ei', va no eius imago regnat in nobis non viventibus nobis secundum peccatum habitans in came nostra .Secundus vero Adam dicitur halictare,& regnare in nobis.dum sua imago,id est, spiritus sualis vivificans regnat in nobis. Sicut portauimus imaginem terreni.portemus & imagine intestis,inquit Paul' .x.ad Orin.i 1. Quia caro re sanguis,id est,carnalis vita, qualem ex Ada nascendo contrahimus,& qualam secundum Adam vauetes portamus regnum dei possulare no possunt. Et ita insduere nouum holem est induere Christu. Quotquor in Clarasto baptizati estis,inquit Apostes ,Christum induistis, Ita quotquot ex Adil nati estis, Adam induistis, Ada inu .i. imagineAdae carnalem di terrestrem,seu imitem ad vitia procliue. Vel si placeat magis Gesormiter interpretari secundum doctrinam Apostoli ad Colless. . dicentis nouum ho

minem renouari in agnitionem dei secundum imagine ei', qui creauit illum. Vetus homo et nouus homo, non duo luthomines sed unus 5c idem homo, qui prius vetus est secundum carnem propagatus ex Adam,vitam agens secundum peccati imaginem, quam ex Adam traxit, postea nouus it homo,cum regeneratus aliam accipit vitam videlicet 1piristum vivificantem per fidem di charitatem .Et sic expoliare, sev xxuere veterem hominem, est desinere esse vetus immo.

308쪽

quod sit abinciendo hominis interioris vetustatem, quam vitientes secundum imaginem Ads contraximus. Induere nouum hominem,est incipere esse nouus homo, qui secundum deum creatus est, in eo quod nemo ex Adam propagatus sit nouus iram nisi in illocor mundum creaverit deus, & smaritum reditam in nouet in visceribus eius. Proinde neq; abosurdum est per veterem hominem intelligere vitam verere, verus lam. qna secundum Adam vivimus. Per nouum autem homine antelligere vitam nouam qua secundum Christi spiritum vietum . Vetus homo noster, inquit Origenes, intelligendua est vita prior,quam duximus in peccato,quem cruciugim , accipientes in nobis vitam Christum , ut amplius non obediamus desedcrijs pecca ti.quod propter Adae peccatum ei cohabitare in humano genere. Item Ambrosius tractas il- ad Rom. sexto,Scientes quod vetus homo noster simul crucifixus est, ut destruatur corpus peccati. Veterem honinomeni inquit Apostolas ,appes la tactus praeteritos , & omnia seccata simul corp'peccati appellat. Sed siue vetus homo

α nouus intelligantur Adam di Christus , siue intelliganoetur vita carnalis se dum imaginem Ah, id est, secunta socrutem, oc vita spiritualis secundum imaginem Christi. id est,secundum fidem in Christum Iesum nihil obest Aposto,

ilicae doctrinae. nscripturis nonnunt diuersa disputata lo guntur,qus non sibi contraria,non diuersa,sed cum pace traQuntur re Unitate catholica,q varie quidem plicantur,sedi in eandem tamen recurruntiententiam. In hac maioria iaci laest videre , si con*deremuo , quod exuere veterem

hominem, est exuere veterem Adam. Exuere autem Adam, .ci ab loere imaginem, quam natando contrahimus ex priomo Adam, qualis est amor carnis,ci amoriae culhquae sane abi,imus, rum sic vicimus,ut non obediamus desideriis metum. Induere nomam homine di induere Christum,& illum habere in nobis habitantem per fidem & charitatem Et sic patet intelligentia scripturarum, Expoliantes vetere hominem cum actibus suis, & induere nouum, qui secuna dum deum creatus est ad Ephesi. . re Colloff.3. Hactenus ideanteriori α exteriori, den o di veteri homine.

309쪽

nx his inseper est manifestum quid nam sit coelestis imagore quid terrestris in homine. Haec enim non sunt aliens naturae, sed sunt vel eadem natura, diuersimode se habens, vesaccidentia quaedam naturae aduentitis,quibus aut in meli', aut in peius disponitur ipsa. Eadem rationalis anima,quae dei est imago nunc coelesiis, nune terrestris ei tur. Coele, Ris ude coelestibus .vel deo suo adhaerens conditori. Terresstris vero adhaerens rebus caducis huius terrae . Per Adae - Peccatum non Oeriit haec imago dei, quia semper rationalis

Per Ase pecmanet,sed terrestris effecta rursus coelestis efficitur superinc tui P cti picturis quas deus pingit in illa, ut sunt sides, chari in D ος η- tas spes .eontinentia patientiasa stiras .Sic enim dicit Ap stolus, Epistola nostra vos estis, scripta non atramento, sed spiritu dei vivi.no in tabulis lapideis sed in tabulis cordis. Charitas tam creata, sli increata, est lex scripta in visceribus

hominum digito dei, id est, spiritu dei, de qua loquebat

Hieremias, Dabo legem meam in visceribus eorum,cap . 33. Et propheta, Lex domini immaculata conuertens animas.

Sunt & miliars, quas non deus, sed homo sibi pingit,iathana instigante, veluti sunt fomes, amor mundi infidelita ,l bido luxuria, impudicitia. Eadem est igitur imago,quae ni mei stis, nunc terrestris appellatur, vel si placeat, quod magis sermoni congruit scripturae, imago coelestis . non ipsa anima, sed est superseriptio seu pinura dei in ipsa, lex vid licet spiritus re opera illius . Imago vero terrestris, lex catanis est, & desyderia illius. Haec est imago quam & si ab exordio generationis nostrae induimus , ipsam tamen non adeo instituente humanum genus accepimus. Idcirco est imago seu pustura adulterina, quae corrumpitur, dum ciues effiaciuntur ciuitatis dei, quae est ecclesia, vel coelestis Hierusa lam, dicente propheta, Domine inciuitate tua imaginem iapsorum ad nihilum rediges. Unde Apostolus , Sicut porta uimus imaginem eius, qui de terra est, sie 5c portamus imaginem eius, qui de coelo est. Prsterea sciendum, quod de pluralitate animarum in homine aliter senserunt iis reciei, aliter philosophi aliter catholici . Hsretici quidem duas in eodem lumine animas. α contrarias volunta-i to

310쪽

res adsuersis principiis conditas . Et hinc aiunt prouenire in nobis rchellionem carnis concupiscentis aduersus spiriatum. Philosophi autem quidam dixerunr in eodcm homine

duas esse animas , unam animalem, qua an inaci in cCIPUS,

que α mixta sit sanguini, Alteram spiritualem,qui ratione

administrat. Catholici autem tractatores dicunt eandem csse animam,uus est principium vegetandi corpus, senti di per corpus,intelligendidi ratiocinandi in corpos re absque cc oeteo insi rumen M. Haereticorum sentenariam iam falsam ostendimUs. Philosophorum vero sententiam refutat Aligustinus in lib. de ecclesiasicis dogmatibus,

docens eandem esse animam qua vivimus,senti in us 8c moriremur, di intelligimus. Virde ει scriptura unicui* homini non plures, sed una in solum tribilit animam, quae apta sit intestigere, ec sentire, di mouere mentira in Cp . Proinde dc potentis corporeis organis ast: xe,mousq; vitastes ac passiones animar,veluti carnis vegetario, ceryzris v gress H, sensatio, concupiscentia, delectatio , caeterso transemutationes in corpore humano vitalcs, dicuntur cve ipsius animae rationalis, non ut subiecti , sed ut principit. Ipsa Gnim rationalis anima incorporea radix e si, di principium, vivificans totum hominem facsens illum aptum,qui huius cemodi potentias,motus, passiones actus, aut habeat,aut percipiat, aut suscipiat, aut patiatur sensibi is hiis rebus coris para nostra immutantibus. Deinde pro intellectu doctrinae Apostoli dicentis, Caro concupiscit aduersus spiritum , sciendum est ex superioribus , quod nomino carnia inscripturis sacris totus homo significatur carnalis , ira lis, mortalis varηs pasmonibus obnoxius secundum natura ab Adam peccante traductam, qui & in hanc miseriam sira peccato deiecit omnes filios suos. Sic accipitur,cum dicit scriptura, Non permanebit spiritus meus in homine, quiuea vo est. Videbit omnis caro salutare dei. Unde Apostolus seipsum carnem appellabat. Scio quia non habitat in me, hoc est, in carne mea bonum, ac si dicat, Ego inquantum caronem habeo traductam & propagatam a prauaricatore Asdam, malum habeo in me habitantem hospitem.

i ii Et sic