Ioannis Driedonis a Turnhout sacrae theologiae professoris apud Louanienses De gratia & libero arbitrio, libri duo

341쪽

ex scripturis sacris,& praesertim ex doctrina Pauli doctus,

totum bonum esse deo dandum,ec nostrum nihil esse. Respondeo id verum esse,quod in congerie bonarum nostrarum actionum totum est deo dadum,id est. quodlibet bonum opus nostrum est dei donum,iacientis nos bene ope rari. Nam extra gratiam dei efficitur, inquit Ambrosi',qui tu Io iam in parte quadam suarum actionum putat se egere dei auxia δε quo intellio lio. In quadam autem parte non egere. Et hoc quidem intentitur. debant Cyprianus,& Augustinus docentes omne opus h

num in homine ab initio us in sinem esse dei donum. Naec illum sensum probant scripturae, quas ad illam sententiadem5stranda assumant videlicet. Quis te discernitcquid habes qcr no accepi stir Non sumus sufficietes cogitare aliquid ex nobis ex abus inanifestiis me demolirat oe op' nu esse dei donu. Ueru aliud est Si dixero, totu opus bonum deo est dandum. Aliud vero si dixero. Totum opus soli deo est dandum. Ne ex verbo Cyp.dicentis nihil esse nostrum. sequitur totum soli deo dadum sicuti mox patebit. Unde Bernardux in fine libri,de gratia di Iibero arbitrio, ubi dicit . Non partim gratia, no partim liberum arbitrium,sic plane loquitur. Gratia adhoc prs uenit liberii arbitriu, ut iam deinceps illi cooperetur,ati ita quod a sola gratia est coeptum pariter ab utrol videlicet a gra oca Iibero arbitrio perficit,ut mixtim, non sigillatim simul,no vicissim per singulos prosellas

operetur,non partim gratia,non partim liberum arbitrium. id est, non unam partem operum gratia sola alteram partem

liberum arbitrium solum sed totum id est, totam congerie operum, re totu. i. quodlibet opus bonum,hoc scilicet libera arbitrium operetur,totum illa scilicet gratia operetur. At ita ex huiusmodi Bernardi sententijs minime sequit libera arbitrium non cooperari ad opus bonum, eum ibidem Bera nardum expresse dicat contrarium gratiam videlicet ad hoep uenire liberum arbitrium,ut ibi gratis idem liberum arbitrium deinceps cooperetur. Iam si dixeris Cypriana docuisse non solum totum bonum esse deo dandum, d 5c totum bonimi soli deo esse dandum, quia adiecit particula n

gaeturam, dicens nihil esse nostrum. Respondeo.

342쪽

Cyprianus cum dicit,nostrum nihil esse.intedebat naquod nos nihil ageremus bene vivendo,aut bene operando, sed quod nullam bonum operaremur,quod non esset dei do num. Ad eiusdem secundi argumenti confirmationem , qua dicitur,liberum arbitrium si cooperetur gratiae in eleo Aionibus ec operibus bonis ,eonsequens erit aliquam actionem esse in viribus liberi arbitrii deo cooperantis, veluti caduo lac mines aut trahunt nauem aut portant lapidem, ubi rasi totus motus nauis,aut lapidis limul fiat ab ambobus,tans's ab na totali causa,vtercp tamen secundum propriam agoactionem.propriis operatur viribus. Respondeo hanc similitudinem non quadrare litae doctrinae. Deus enim echomo ad bonum voluntatis motum non concurrunt, Perinde ati duo homines ad nauis vel lapidis tractum. In hoc esnim tractu alier ab altero non accipit, ψ suum esse naturale, vim re potestatem,necp efficaciam actionissed uter Q trabentium suis agit viribus. Ad bonum autem voluntatis opus deus oc homo Ionge alio concurrunt modo,cUm lac amo totum quod habet accipiat a deo videlicet eccile tuum naturale dc vim seu potestatem a di,& efficaciam actiois,

ec influxum coelestis spiritus gratificantis, di iacientis , bene velle, di ex bona volutate praecepta iacere. Aliud autem. dico potentiam agendi, aliud .cro usicaciam actionis -tasPri integra rei natura ec potentia manet Dihil in agcs deo, nouae rem fera ,quemadmodu ignas tuae naturs derelici

proximus conbustibili non leditsi deus substrahit suae actionis efficaciam sicuti patuit in fornace Chalcisorum. Atq; ita actio qua homo per liberum arbitrium agit opus bonum, Donest solius hominis actio, sed & dei per gratiam spirituasanctifacientis hominem agere. libera ec spontanea voluntate dicente ipso deo per prophetam. Ego faciam, ut Mos faciatis. Ex his igitur manifestum est, quod o si nemo cessit gloriari in sua actione bona tanqua ipsa sit liberi arbitrit ex sese operantis,non tamen inde sequitur liberum arohitrium, aut nihil activitatis habere in opere bono, aut sesse habere pure passiue,sicuti Lutherana contingit vesania. Nam ex Uripturia sacris in omnibus passim capitulis adeo

s emadmodumano homines . a

343쪽

dilucidJ ad cp claru atq; manifestu e hoeni facere seu ostari opera bona dei gratia adiuuante,ut nemo hoc uni, nisi cui pertinax fuerit aris,negare pressumpserit. Homo enim si ad bene vivendum dc iusteoperamdu spiritu dei adiuuatur,scuti patet per oena scripturae locum, conseques est etiam hoemali ad agere. Nemo, inquit Aug.adiuuatur, rusi a aliud etiaoperatur. Vnde libera arbit.non sese habere ut patiens sola Du recipiens opera bona,sed etiam esse operans,at. ages ab initio us p in prcsens tepus apud ecclesis doctrina tanta s per editantia fuit custoditum, ut ab eis a dominica tractauorunt eloquia,magis certissimu proferretur ad alia Llsissima refutanda, si id ab alist tan* Allum resutari tentaretur. Ad tertium argumentu quo dicitur Sicuti nihil est mia causa ut sit, ita nihil est sibi ea ita ut moueatur . Videtur igitur liberum arbitrium non potia in se producere vllum motum. atq; ita sese habere pure passive. Respondeo similitudinem in antecedente assumptam non eonuenire,quia si aliquid esset sibi causa essendi idem es. - set,& non esset. Ex eo autem quod aliquid se ipsum mouet, Vρ n qμψ non itiar idem esse,&non esse, nisi hoc moueret seipsum 'I's per formam,ad quam moueret seipsum,unde aqua calefacta K- mouet ec reducit seipsum ad frigiditatem per sarmam suam substantialem, quae productiua est frigoris. Sic oc voluntas ρος est simplex potentia potest mouere seipsam per aliquid, quod est in ipsa videlicet per amorem sinix, volens enim stanem quempiam potest mouere seipsam nuc addiligendum media in sine nune ad resutandum impedimenta. Amor autem sinis est abs* rationis imperio immissiis a superiori

causa elicitur a uoluntate ex apprehensione eius sinis ,sicuis

iam patuit. αδ ita voluntas mouet quide seipsam per ali quid,& mouetur a seipsa ad aliquid sed non secundum ide. Nam dum est actu in amore alicuius sinis ,potest velle in quae sunt ad finem. Per aliud ergo mouet se, ec ad aliud mouet se. Hic iam si roges, cur ergo voluntas ,qus sibi semper est prisens non semper se

moueat. Respondeo. Primum, quia actus voluntalia,quo vult aliquid ut sine no semper est putas voluntati.

344쪽

. Dp GRATIA GUBERO ARB. IIB.a. .as. Deinde actu tali prssente volutas potest sua libertate sese noreducere in actum, amor enim illa finis non necessitate naturali producit electione mediorum ad sine. Nessi ite voluntas. necestario manet in exercitio amandi finem illum. Primum enim potesta quolibet proposito fine aciem mentis auertere. ad aliud cogitandum,memadmodum praeipit scriptura. Auerte oculos tuos ne videat vanitatem. Deinde muIte possutesse viae perueniendi ad sine illum eonceptu.at ita litil est , potestate voluntatis ex multis medijs propositis eligere qae velit. Deinde in huius siculi peregrinatione voluntas humana non necessario sigitur in consideratione 5c amore finis ultimi. Atm ita quis primus motus,quo voluntas incipit ama , re aliquid ex subita conceptione illius, utconueruenti in mis eiu

trehensi,sit naturali s di talis ,quae non in operit esse in no sori QTyis ex rationis imperio, uti* tamen est voluntatis actus, in potestate etiam voluntatis est hunc morum eontinuare , auo abiicere,aut consentire eidem. Quomo autem voluntas deum clare& intuiti re visum neeessario amat, alibi declaratur ex scripturis ,quibus dieitur, Cum apparuerit, simi les cierimus,Saturabor cum apparuerit gloria tua. Ad prinaemium autem in eodem argumento ex philosophia naturauassumptu quo dicitur,nullam esse potentiam activa contra riorum effectuum quorum ipsa est susteptiva. Respondeo hoc verum esse de potentia activa naturaliter operante non de potentia quae libere operatur. Nam et Aristoteles no no Metaphysicnponens discrimen inter potentiam rationinlam,& potentiam irrationale dicit rationalem potentiam esse contrariorum effectricem, secus de potentia irrationals

causa naturaliter operante. Aqua si per formam suam ha Di ferreis imberet etiam naturalem vim producendi in sese calore,perin- wrκύπratio

de atq; habet vimnaturalem sese reducedi ad irigus ,ia aqua π Rimi simul posset esse calida re frigida. Et luis una potetia natu ruiritam. raliter operas,no possit producere intrarios effect' in seipsa, utio in potest tales essectus uno eode* tepore producere in diuersa subiecta propter diuersas eorunde fiabiectoru dispois stiora ,quemad modi solec ignis unoeode* tepore induravlutum emolliunt ceram.

Da sit radia

345쪽

At dices ,sunt res quaedam ac tu irigidae,qus productim seipsis caliditatem,quae 5c actu calidς rursus reducut sesapias ad frigiditatem,quemadmodum expetimento patet de calaevius Lusa aquis,&sipiam 8c aquas facit calidas,extra aquas vero rursus seipiam reducit ad frigiditatem. , RespDdm.ca actu frigidia virtutem habea calefacitas aquam,per eade quam calefactam producit calorem in sei piam,vel potius ipsa aquacalefacta producitcalorem in calcem ilIam sibi applicatam, Q ita calx calefacta sese ex sere via eo anon ducit ad frigiditatem,ser aquam autem producit in se cali Elast cserviris ditatem.non est igitur calx contrariarum .qualitatum in sese effectuum productiva. Haec ex transcursu dicta sufficiant ad intelligeria dum,quo nam pacto liberum arbitrium potest in sese produ cere contrarios motus vicissim,propter ingenitam sibi a c6ditore naturae libertatem. λd id igitur quod in eodem argumento assumitur secundum similitudinem, quod sicut eadem silis operatio emollit ceram, di indurat lutum,sic easdem dei eperatio emolIit piorum hominum corda, Ac indu

rat corda impiorum, quemadmodumstaerum; eadem ad monitio eadem praedicatio, vel miraculorum operatio redauit alios humiles ec obedientes alios vero magis duros aesertinaces. Respondeo eandem operationem Bris adhibitam,sic diuersos effectus operari propter diuersas sibiectorum dispositiones. Deus autem sua gratiaex mas a perdi tionis segregans, non solum Bris adhibet operationes,sed et

situs operatur intus* prauas affectiones ausere,immuta hominum voluntates clinans eas in testimoniasi .inspirans cor nouum 5c spiritum nouum.

Ad quartum argumentu sumptum ex doctrina Paustem sitfert si dicentis.monest volentis nem currentis,sed dei misere ais ne curren iis,quam sententiam Amtimnus 4n diuersis locis explanastis. docet non idcirco dictam esse qu1a in hominis ec diuins v luntatis in bene valendo Ac currendo concursus aec est. npropter auxilium seu concursum dei nobis ad bene volendRec currendum necessarium sed idcirco dictam esse, quia ho-.nio non potest incipere bene velle ut bene ad bravium viis Caelestis currere,nisiprius deus Ostreatu egregans homi

346쪽

ne ex perditionis massa. Res deo verissimu ini esse Apostolum sententiam illam protulisse non idcirco,quia est hominis & diuinae voluntatis concursus scuti demonstrat Augustini ratio.sed ideo quia non potest iamo bene vellest bene currere,net ullum opus spiritualis vitae sacere,nisi deaus praeueniens prius misereatur, resuscitando divivificando animam spiritualiter mortuam,largiens spiritum sanctistratem dc uiuificantem,sed cum his etiam certissimu nobis etise debet, Apostolum sententiam illam non dixisse, quasi hone velle & bene currere non sint actus hominis volentis aut currentis. Nam & secundum certissimam ipsius Augustini doctrinam ex Apostolo Paulo sumptam,nostru est bene vetile,& bene currere. Veram hoc velle, di hoc currere nostrumnem esset, ne* sui siet, nisi deus praeueniendo, suam erga nos

misericordiam exhibuisset. Sie autem praeuenire homine spiritualiter mortuum restitatare ac inui care eum, non est opus hominis concurrentis eum operante deo, sed est talius dei opus gratis, id est,non ex merito voluntatis aut cursus nostri elicto praeparatum. Unde aliud est hominem suo libero arbitrio in spirituali sua resuscitatione aut vivificatio Nomaestiane operari. Aliud vero est eundem hominem operari seu a. le T curem gere suam spirinialem resuscitationem, aut vivificationem. Nam illud init verissimum e.homo enim dum spiritualia

ter vivificatur aut iustificatur, aliquid etiam operatur credeclo,consentiendo, enitendo, iusticiam exstraria implorata. Istud autem. videlicet liberum arbitrium agere aut facere sui iustificationem ac vivificationem falsum est. Atm ita ex his non sequitur,liberum arbitrium in operibus non agere. . Nam ad hoc deus sua misericordia prweniens, vivificat seu iiustiscat.ut iam deinceps etiam agat,& bene vivat. terum ne ex diuersia sanctorum patrum interpret

elonibus turbetur sacrς theologiae studiolas, Sciendum G . iIrscellentissimi sacrae scripturs interpretes, Hieronym' αoannes Chrysostomus, verbum illud Apostoli, Non est v lentis neo currentis, desiniuiesse potius pronunciatum insterrogantis,contradicentis, redarguentis,aut opponentis,*

asserentia α nerantis voce. Unde Hierony. in expositione

m iiii epist

347쪽

Inerpretatis capituli nomia Rom. fecunda Hieronym.

lacum, Quid enim adbue queritur , voluntati enim eius sis resistet, assumit personam de contrario venientis.& dicetis, non esse in nobis aut recte,aut malu agere,sed in arbitrio dei constitutum, qui cuius vestrasseretur,ecquem vult indurat. Nunc autem cum dicit O homo tu quis es , qui respondeas deo nunu dicit figmentu e. contradicentem superius increpat. Ite si currere di velle noest,inat volentis ne* curreres. cur idem Apostolus alios utcurrerent hortatur, dicem,Sic currite,ut comprehendatis . Praeterea si non est volentis nec currentis ,ri quidam putant,quare ipsesurrit, dicens,Curtii

consummaui vide & reliqua quae sequunturibidem. Calumniabitur fortas1ix quispiam,dicet hos commetarios non esse ipsius Hioronymi sed falso attributoseidem. Verum donemus sic esse,habes nihilominus eandem sententiam apud Hieronymum in epistola ad Hedibiam, in resposone ad quaestionem decimam, i ne puncium quidem a m Unguem transuersum protestans se ab Apostoli sententi,

ωelle recedere,interpretatur Paulum ad Romanos nono,hoc

macto ut in Iacob &Esau prorsus liberum explicet arbitri' Gm in Iacob. id est,in populo Iudsoru a Christu deo vocate

.receperui ui Esau. tot populo reprobo, qui Christum recipe .re noluerunt ,distinguens in scripturis semen hilariam alia Pellari. Unum auxia carnem,alterum iuxta repromissionkspiritum, introducens seripturas , In Isaae Mocabitur tibi semen ex Sara.& in Iacob seme ex hecca.Cum enim nodum nati suissem,nem aliquid boni aut mali egissent, no ex operibus, sed ex vocante dictumst, maior seruiet minori. . Horum iam occasione Apostolus a latere venien rem qus stisonem more suo proponit 5c disserit.dicens. ud ergo dic mus Nunquid iniquus est deus tanΦ dicat,Si Esau oc Iacob nec dum nati erant nec aliquid egerant boni , aut mali. ut vel demererentur deum ves offenderent, ec electio eorum tin abiectio, non merita singulorum,sed voluntatemcliges

tia ec abiicientis ostendit. Quid ergo dicemus r iniquus cuneus ecundum illud exemplum quo loquitur ad Moy en.

2Hisereber cui misertus Mero, di misericordiam praestabri

348쪽

eui miserebor. Si hoc, inquit,recipimus, ut iaciat deus quod- cum P volucrit,ec abscp merito, vel opcribus . vel eligat alis quem,vel condemnet ergo no est volentis ncet currentis, scd dei miseretis maxime cum hoc ide in scriptura, deus loquat ad Pharaone. In hoc ipsum excitaui te,vtofoedam virtvlcm meam. Si hoc ita est pro voluntate sua miscretur Rrao

heli, di indurat Pharaonem, populum* Iudaeorum ergo seu fra queritur arcp causatur nos, vel bona non secisse, vel iacisse mala, cum in potestate ipsius, di voluntate sit absis honisci malis operibus eligere aliquem vel reprobare. Quam validam rationem scripturarum ratione contextam, di pene ins Ebilem breui ApostoIus sermone soluit,dicens, O horeo tu quis es qui respondeas deo. Et est sensus ex eo quod re. spondes deo. 5c calumniam facis, di de scripturis tanta pe quiris ut loquaris contra deum di iusticiam voluntatis ei' incusas,ostendis te liberi esse aibi tria di sacere quod uis, vel tacere,vel loqui. Si enim in similitudinem υasis fictilis a ecocreatum ae putas & illius te non posse resistere voluta ii, hoc considera,quia vas ficctile no dicit figul quare me sic recistis Figulus enim habet testatem de eodem Iulo aliud vas in honore sacere aliud in contumeliam. Ucus autem squalicundios sorte generauit.& dodit arbitrii libertatom,va faciat vanusquisq; quod vult siue bonum siue malum .in tantum autem dedit omnib' potestatem, ut vox impia disputet contra suum creatorem di causas illius perscrutet . Si patientia desindurauit Pharaone, di multo ipe poenas distulit Israhclis,ut

iustius codemnaret.quos tanto tepore sustinuerat,non d i recusanda est patietia.&infinita clcm ctia, sed colu vitia, a bonitate dei in pditione sua abusi sunt. Alioqui un' e solis castor si secudu essentias subiacentcs,alia liquefacit alia idurat, alia soluit alia costringit. Liquatur enim cera, ct induratur Iulum tamen caloris non est diuersa natura,sic di honitas di clementia dei vasa ire,.s apta sunt in interitum. i. populum Israhel indurat. V asa autem misericordis, qus pri parauit in gloriam Mus vocauit,ho est,nos qui non solum ex Iu sis sumus sed etiam ex gentibus salirat no irrationabilitcridi absque iudie veritate, sed causis pqcedentibus, quia atq

349쪽

non susceperunt silium dei atri autem recipere sua sponte voluerunt. Ex quo ostenditur non gentes eligi, sed hominum voluntates . rum ita facitum est, ut impleretur quod di ctum est in Osee. Uocabo non plebem mea plebem mea, hoc e populum gentium, S quit,'prius dicebatur, No plebs mea vos, nunc vocantur filii dei vivi. Hactenus Hieronyam' in epiltota ad Hedibiam,qui di ibide recitata interpretatione communi,secundum quam verba haec, Non est volemtis .nein currentis , re cuius vult miseretur & quem vult indurataraduntur esse verba Apostoli negantis vel affirmantis, amplectitur priorem interpretationem tanc ν veriorem.

Ex qua sequitur, quod Hieronymus senserit populum desis gnatum in Iacob dilectum esse, quia semen Israhel secundum spiritum esse voluit recipiens Christum, Populum autein Esau designatu odio habitum.quia Christum abiecerunt. Atm ita Hieronym' causam posuit ex parte Iiberi arbitrii adeo praevisam, propter quam unum elegerir, alterum reproahauerit. In eandem sententiam plane concurrit doctriana Chrysostomi in locis multis homilia. 4a. ad populum,dorentis Apostolum hoc dictum, Non est volentis, neq; curretis,ec eae t. non tanu propriam it duxisse sentetiamsed nos prius eligere bona, o tum deum inducere sua. Huic interpretationi etiam per omnia serme consonat Amb. in expositide epistolae,ad Romanos cap . s. Deus elegit eum, inqui quescit futurum bonum, odit quem scit futurum malum. Dixi signanter ferme per omnia nam sententiam illam, Non est volentis,nem currentis, accipit Ambrosius in persona apostoli prs nunciatam. Illam autem, cuius vult mio seretur,& quem vult indurat,accipit in persona contradicEtis esse pronunciatam. Hse prolixius ,quod solutioni argumenti congruebat in medium adduxi, ut ostenderem ex hoe nIno capite Pauli ad Romanos liberum arbitrium sta.

tui potius,* tolli,5c secundum diui Hieronymi, Ambrosii, Chrysostomi, aliorum factorum interpretationem, sentenatias Apostoli dicentis , Non est volentis, neq; currentis, sed dei miserentis , Cuius vult miseretur, ec quem vult indurat, non aduersari libero hominis arbitrio, sed corros

350쪽

roborari oc stabiliri. Verum hic ne turbetur mens studiosi laetaris,non est silentio prstereundum,quod supradicitas sententias,& interpretationes Hieronymi, Chrysostomi,Am-hrbiu docentium nos prius eligere bona et tum deum inducere sua, ec eundem deum saluare,& damnare homines propter prsuisa opera,aut bona aut mala,arrogantes hi retici huius taculi calumniantur, praelatostp patres, di eorum sentestias indignis tractat contumeliis . asserentes sententias iis

las tendere in iniuriam diuing gratis,eosdemm doctores risus a veritate diuinr gratis deuiasse . Sed mirabili sane talaluntur cecitate,du ex scripturis sacris in eorundem patrum sententi js nolunt aduertere nos prius aliquid honi iacere deo

adiuuan te,deinde deum sua dare, sicuti per omnem locu planissime docent stripturs sacrae,quibus deus a nobis exigit , ut iaciamus aliquid, nobisin facientibus pollicetur se largitutum etiam in hac vita sua munera. Qus rit inquit, di inuenietis, Pulsate di aperietur vobis.Credite in Iesum ec saluieritis. Accedite ad eu, 8c illuminamini,vigilate, di orate,Ut non intretis in tentati m. His scripturis,& id genus aliis innumeris,quid aliud designatur,st deum nobis prius aliquid iacientibus adesse,& aperire oc adiuuare nos atq; ill minare.Sic loquuti sunt propheta 5c Apostolici viri, de ipse quom Christis. Sic oc loquuti sunt patres uniuersi docentes

quod nostrum sit quaerere,erare pulsare,credere, igilare,

ne operari,intelligentes quod haec sint opa nostra,id est,que nos facimus,n6 quide absi deo adiutore sed spiritu dei prs ueniente 5c adiuuan te, ut haec libera oc spontanea veluntate faciam' ,quia nemo potest lisc facere, nisi libero suo athitrio. eluet in his loquutioibus iugi memoria obseruada est reguda Augustini tradita in libro retractationum,ubicum , Mesin scripturis, vel apud patres opus aliquod bonum tribus tur humanae voluntati.tacita dei gratia non intelligitur ex- Uusa alioqui ipsae scripturae, di sanctorum patrum dogm ta sibi ipsis non constarent. ipse Hieronymus , Chrysost rius , ec Ambrosius in locis innumeris docuerunt, nihil nos honi, nec posse incipere, nec cogitare abs* dei misereno itis adiutorio. In nzbis priusq; credimus,deus operatur qus