Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

111쪽

Verum haec magna esst, non sicut, cum dolorem prae ostendit, parua. Nam docente Galeno libr. te constitutione artis medicae capit Is.quemadmodum dolor, ne instrumenta plurimum dilatentur, prohibet; ita locoru coarct alio, ut ipsa plurimum distendantur, essicit. I ii caloris tamen intensione, si dolor non adsit , densus, ac magnus fit spiritus. Veruntamen hunc celerem esse, est necesse,

quoniam si magnus sit,& ncquens quae extremae sunt differentiae mediam adesse oportebit, quae It pisatis celeritas existit. Alia respiratio est magna, & ex magna longis interuallis, quam delirium significare scri-r ra. bit. Ratio es , quonia, ut ait Galenus lib. 1.de dissicultate respici capi.i2.qui animi perturbationibus laborat vehementibus imaginationibus detentus plurimum a frequentia respirationis deficit, deinde irritatus ab usu plurimum aucto, quem non impleuit, quoniam raro admodum respirauit, cogitur usum breui tempore implere, magnam saciendo respirationem, eritq; respiratio Π: agna,& rara. In fine orationis Hippocrates aliud adfert praesagium in acutis morbis a qualitate aeris exspiratis umptum, dicens, quod si frigidus de naso,& ore τε iratio spiritus exierit, admodum lethalis iam est quoniaf S tunc magna consurgit certitudo de natiui caloris extinctione, aerem calfacere non potentis.&lib. de utilitate respirat.capi.3. dicebat, talem respirati

aeris frigiditatem fieri, ubi multum perfrigerata sunt respirationis organa: hoc autem palam perniciosum existit. Quia istic sane cor situm est,quod vitae principum, di insiti caloris sontem esse, omis

112쪽

C o N M E N Υ Α R I A Mnibus est in cσnsessio: quod in acutis morbis tantum modo veritatem habet: quia in diu tinis,quaolis est uteri strangulatio, etsi non si extra peric Ium, non tamen penitus est perniciosum. Propter

quod in hac & similibus asseetionib' prae frigidae materiae multitudine innatus calor grauatur, obruiturque; non tamen extinguitur,ut in acutis.

Est enim haec respirationis species rara, &parua, cum qua similis pulsus, puta,paruus, & rarus consistit: qilia pulsus,&resi irationis Galeno auctore 1. de dissicultat. respirat capit. .&.1. eadem est ratio, & ob eosdem fiunt usus:quapropter ab eisdem, vel similibus causis perpetuo alterantur, &ad easdem disserentias magnitudinis, & paruitatis; raritatis,& crebritatis, ducuntur. Quod, dempta volutate,intelligi debet; quae potest, ut lubet,

permutare respirationem, pulsum autem non po- 'test. Proinde pleuritici frequentem, & paruam habent respirationem; pulsum autem frequentem,& magnum: di delirantes quanqu m habent respirationem magnam,& raram, non tamen talem habet pulsum.Ratio est, quoniam respiratio, moistus est voluntarius; pulsus, naturalis: ac proindὸ respirationem permutare in nostra voluntate co-

sistit; pulsum haudquaquam. Esse vero respirati 1

nem, actionem Voluntariam, & non esse natura

Iem, multis argumentis probat Galenus libr. r. de motu musculorum, capit. 6.&lib. io de usu partiti cap.9. quibus in locis aicebat, ea plane voltintari esse, quae dum fiunt, detinere possumus; ει qua

113쪽

9 x N I. P R o G N. N a P P o C R. aut tardius; crebrius,aut rarius ea faciendi potestatem habemus, manifestum iam est, talia inseruire voluntati. Quae omnia clim circa respirationem contingant, negandum non est, respiratione esse voluntariam. Quod autem totum respirationis opus in nobis a voluntate procedat, in nostraque situm sit potestate illud cohibere, ac detinere,eN- emplo serui cuiusdam barbari Galenus probaticlim vehementi ira concitatus mortem sibi consciscere decreuisset, prostratus humi, respira- tionem eo usque cohibuit,donec moreretur. Ve-THμι -- runtamen, pulsum, motum esse naturalem. Io. de rus se natu usu partium citato,& multis in aliis locis Gale. anoM- seuerat. Nec tamen ver & proprie in genere ea rum lanctionum,quq mere naturales sunt,pulsus

7 eonstituiturased est medium quoddam actionu mmua nil genus,inter animales,&naturales.Nam quae naturales potentiae sunt, velut facultas calfaciendi, in igne; refrigerandi, in glacie; aut etiam trahendi, conficiendi,&expellendi in humanis corporibus, operantur pro ratione proportioras, quam habet agens ad passi resistentiam, usque ad ultimum potentiae, nulla ratione in modo actionis respicientates sinem, ob quem talis exigitur actio. Non enim ventriculus, quatenus animalis interest, mutat cubum:ctim vero no amplius interest,cessat ab operatione,sed quantum potest mutati alioquin nihil noceret tenue alimentum offerre calido ventriculo.Sed nocet,quia ventriculi potentia Utpote naturale non operantur,quantu expedit,sed quanis

tum possunt. Facultas tamen pulsandi,non ita sa- citet

114쪽

COMMENTARIA.

citiquin potiri permutato solovse,impermutatis sicultate,& arteriarii corporibus permutatur pulsus; ob id solum, quia opus est maioribus, aut minoribus pulsationibus. Est igitur facultas pulsatirilis nec voluntaria,nec proprie naturalis,sea medii generis; quae vitalis merito appellatur, nec agens pro arbitrio, ut prima; nec pro ratione proportionis agentis ad patientem,ut secunda:sed pro ratione indigentiae. Ex quibus intelligetur Avicenna Avire a prima primi doct. 6. p. . in fine,inquiens,iacuti interprosetatem vitalem naturalem,esse alitoris ordinis. Est enim naturali quia non dependet a volutate, sed positis requisitis ad actionem,necessario agit. Noenim in nostra potestate situm est,pulsum cohiber aut ad velociorem,maiorem, & crebriore permutare; quod proprie his facultatibus, quae nat

raliter operantur,conuenire, omnibus est in confesso. Altioris tamen ordinis esse censetur, quia non pro facultatis robore operatur, quemadmodum naturalis,sed pro indigentis ration actione suam moderatur,atque dispensat. PROGNOST. XXV.

Spirationis aute facilitate existimari oportet perquam magnis vim habere ad salute in omnise morbis acutis, qui cu febre sunt,s in quadraginta diebus iudicatur.

FAcilitatem respirationis, bonam esse,ac magnum ad sanitatem momentum obtinere; quemadmodum respiradi difficultatem, malam,

atque periculosam,duplici via probari potest,epi logistica nempὶ,& an ogistica:epilogistica, qui

115쪽

96 1 N I. P R o G H I P P o C R ut liquet exGaleno lib.1. de dissicultate respirationis in initio; illa secundum naturam est; haec vero praeter naturam. Quidquid enim secundum naturam est,utile ac bonum est; quod vero praeter naturam , malum est, & incommodum,ita tradente Platone in Timaeo. Esse vero respirandi dissicut talem praeter naturam, & facilitatem secundum naturam,ex eo constat, quia quemadmodum in

principio lib.i.de dissiculi.respirat. a Caleno scribitur respirandi difficultas,quidam est respirationis issio,velut sentiendi,aut mouendi dissicultas, sensus,& motus laesio existit: facilitas vero respia rationis, quaedam est naturae operatio. Quapro pter hanc a sanitate; illam 1 morbo pendAe est existimandum; si verum censetur id, quod ubiq;

a Galeno est prolatum,morbum,constitutionem esse praeter naturam primo actionem laedentem: sanitatem vero constitutionem naturalem,actionem perficientem. Quapropter cum facilitas reis spirationis a sanitate oboriatur, mirandum non

est si ipsa ad illam praeostendendam, magnam ubique vim obtineat. Accedit eo quod facilitas respia rationis fieri nequit, nisi organa respiratoria, Malia, quae illis adiuncta sunt, & compati solent, a quacunque noxa,& vitio,libera fuerint,& absoluta, puta, dolore, phlegmone, urente calore, aut nimia frigiditate, seu natiui caloris'extinctione Quoniam si praedicta instrumenta quoquomodo dolore, aut inflammatione,aut caloris incendio, vel eiusdem extinctione afficiantur ..; haud dubie dissicilis respiratio oborietur. QDniam c un

116쪽

brognostico praecedenti ostensuim est quodlinet istorum protinua ut thoracem,aut hypoch 'dria insestat, aliquam difficilis respirationis speciem committit. apropter si cum bona respiratione in membris respiratoriis nulla adest inflammatio, aut caloris incendium: nullus dolor, aut caloris extinctio: nec etiam in partibus, quae ipsis compatiuntur aliquid horum existit, iure di . 1 cemus ab ea in morbis acutis magnam subesse sa- lutis spem In quibus ut docet Galenus tu commentar. propter magnitudinem subrium, aut inflammationem proprie nominatam, pericul/ imminent. Ex quibus Galeni verbis elare intelligitur immerito Vegam comment. praesenti 'Antonium Musam reprehendere quia primo de victu acutorum enarrationeas, dixeris,quod quem admodum facilitas respirationis in morbisacutis magnam vim obtinet ad salutem taeiusdem respiroitionis difficultatem in eisdem morbis magnu Pr' tendere malum. Eam Musae sententiam ver messe,& Galeno contentientem,ex eo liquet, quod

in morbis quibuslibet illa magnum malum protendunt,a quibus pericula imminent: sed i aissici .atarili respiratione in acutis morbis imminent pericumla; ergo illa in eisdem magnum malu protedet. h. dissicili aute respiratione in acutu morbis pericula imminere ex Galeno in commenti coiistat dia . . cete,difficultate respirationis in talibus morbis no . isteri nisi cum instrumeta respirationi aut illis c6- iunctae partes phlegmone,aut magna febre asseriuntur,a quibus in praedictis morbis pericula pen

117쪽

dentigui porro instrumenta respirationis thorax. septu transuersum,& pulino horax quid:qu -nia suis musculis moisi respirationis gubernat, ut docet Galenus lib. .de anatomicis administrationibus.Septu transuersum,quonia illo auctore e i dem loco,& lib. de causis respirationis cap. . inter omnes corporis musculos ad respirationissumnio taberea Veia ne animali est utilissimu: eo libera respiratio in stirati. in bene valetibus a solo fit septo transuerso,ut Gai ιεὴς τ/ἰς' voluit lib.1.de locis asse itisca.7.& lib.4 eius tractationis ca.3. Pulmo pariter est respirationis instrumentu,no voluntariu motum habeat, quemadmodii thorax,aut septu transuersum:sed quia, ut Gale. ait 6.lib.de usu partiu cap.ro.thoracis motu sequatur,sitq; quemadmodu lib.de cat

sis respirationis ab eode Galeno scribitur, veluti vetriculus spiritui destinatus. Quippe sicut ventri lculus cibu excipit,illumq; cocoquit,& alterat, ita pulmo aere instar promptuarij cuiuida in asperadi

ramos assumit, ut deinde cor per arteriae venalis propagines ex asperae ramis, adeoq; ex peculiari

pulmonis substatia illu sibi alliciac chio circa cum . pulmo nullum peculiare motum praestet, sed thorace dilatato,una etia dilatetur; compressaq;,comprimatur; oportuit pulmonis substatia sungosam, molir,laxamq; esse,si modosacilὶ coprimi,colligiania q;,&rursus distendi,sequaxq; esse debebat. Qua

rialis 'si s. 'propter arterialis vena in hoc maxim Efacta credietur,quemadmodu scribit Galenus lib. 6.devsu partium cap.Io.ut sanguinem leuem,aereum, spumo

sumE: pulmoni ipsi ex dextro cordis ventri Io

118쪽

suppeditaret,qui erat substantiae suae aptum,&ω gener alimentum.Atq; haec sunt praecipua respi' rationis instriameia; quibus adiuncta sun 'eptri culus,lien iecur peritonoeum :non Φ ista resipi ratione efficiant, sed quia cui dixit in commenta. . i. PGalenusa si partes hae dolor , aut inflamm tione fuerint affectae cum respiratio fit, commouentur, di dolore,ac molestia non parua afficiuntur Versi tamen addit Hippocrates,hanc respiration1s facilitat .habere perquam magna vim ad salutem, nβ simpliciter in omni morbo sed in acuti tantuη , qui febrem habent coniunctam, & in alii , iaculis in quadragesimum diem protrahuntur: - cludens sane a prognostico morbum diutinuacutum,qui febrem non habet,in quibus facilita* Fariviis . respiratio'is non est i dicium firmum ad yrsosis stiranomidenda sanitatem: quoniam cum tali respirationet v m bis contingitaegrum mori, seb virtutis exsolutionem. Acutos morbos sine istbre nominat conuulsi insidistentionem,&choleram,&alios huiusmodi.ve t hi.

' litatem. respirationis nutam ad salubreindicium non esse; non in uniuersum est intelligendum,sed ut plurimum, & xt dici solat, pro Waiori parte. Quoniam amplexu, auctoru leno inctione aphorico .i9. sinet sebN Mintus morbus est,in quan sicilitate,& dissiculta

te respirat nis,uniuersum de morte,aut vita egro :

.ransiri' det praesagium di ste Galeno 3. de lo

119쪽

seti, vehementia, desumi: quippe cum respiratio ipsi naturalem ordinem, plurimum egreditur, magnam cum vero paululum impedimenti est, parua in iterebro noxa esse coniicere quide oportet. Dum Versim quia semel in apoplexiae consideratio-

, aineidimu libet hic disputare quadam qu stio

medicis agitata quae etiam praesenti tractaticini de facilitate & dissicultate respiraturis erit san. non inutilis. Cur videlicet culi oc malo omnes corporis musculi motu priuetur,thoracis latum odo,& septi trapiersi moueri cospiciatur ' Ru stis,si mouetur,quo pacto no sentisit' quandoquide aleno peritia sum est.lib. i. de causis syn pto.

ca . .& i.de locis affectis.c. 6.omnes quotquot mouetur muscus necessario sentire. Praeterea ii apo-- ii. plexia priuatio existit sensus,& motu est enim

do dorporis resolutio, seu iuniuersalis paraly-

si, quomodo praediisti. thoracis mus iiij motum a seruant acchinus rimae dubitationi respondere volens ineommuab eo editis in. 9. librum KaZese ad Almansorem inquit, non esse adeo functione. ου destitutam aniniamqύin necessitatem illam respi andi sentiens, urgeat exiguam illam' destitem,quae in musculis supererati inibus vel his videtur innuere, non suppeditante cerebro sacultatent, posse in parte quapiam motrum' seritari, Dias; ι Vatione illius , quae inth transmissa suerat. odjερ .h.ndi falsum esse,illis patere arbitro qui ex Galeno es dicerunt I. de locis assectis cap vltimo. & libros placitis Hippocratis, platonis , lacuitatem inimalem irradiatione influere in inltrumenta sen

120쪽

sus,& motus: non secus ac lumen a sole in aρ minfluit. Quare quemad modum intercepto solis splendore, illico aer vastissimis renebris ψcQipa tur, sic int*rcepta vi anim gli, cerebi' in suit, proxinus instrumenta animalia sunsu , &motu priuamur, nulla prorsus e0 tempore in. eis facultate seruata. Quocirca dicendum arbitror, niaximo illo conatu , quem per id tempus natu-xa assumit, aliquid innuere , quod thoracis in0- sρως tum custodire potest. Nam si apoplexi gdmodum sit vehemens, nihil prurius delabitur. , edea detenti illico moriuntur , dicente Gale I. de causis sympto.capit. . sic affectos tants . tempore Vivere posse quanto vivunt, ij,qui praefocati strangulantur.Dicimus tamen omnemi etiam p*r iram, per quam nimiis xhoracis seruatur , abolit s esse huiphnodi ires: quia adco exigvae supersunt, ut vix ad imbeci tum thoracis mutum peragundu sussicςrς queat Similiter eti m censςmus pr*dictos xhoracis

musculos, ut mousnsuri ita etiam siqntire, non tamen passionem aegrotantem referre posse, utpote mentis facultates intersept*s habent m. Cutis vero , quq exIrinsecus thorac*m ambit,

motu omnino priuatur. Quo fit,iii pungatur, nihil prorsus aegrotantes senti ny: qu* puni io si musculos afficςre sorte apopledici sontraherentur,&signis dolorem significarept. P R O G N O S T. XXVI. sudores autem optimi sunt per om es μκφω τπorbos, si per diem eueniunt decretorium, V integre