Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

81쪽

tis.Solet non minus stridor dentium consuetudinem sequi, quam per abusum quis sibi familiarε effecit:qui,& si res turpis sit, non tame exitiosum. est signum propter id,quod de consuetudine, seri natura acquisititia lapi S a nobis fuit enunciatum. PROGNOST. XXI I. Ulcus,sive antea extititsue existat in morbo, eonside randum est. Si enim moriturus aeger est, ante mortenta aut liuidum,er ficcum: aut pallidum er siccum erit.

T,Epraesagio ab ulcere sumpto hoc in conte-x xtuasit Hippocrates, dicens, consideranduvlcus esse,siue prius,siue modo consistat,cu morbo , a quo tunc curandi methodus sumitur. Nam si moriturus est aeger, ante mortε,liuidum & si και quid cum,aut pallidum, & siccum apparebit vicus. Est enim ulcus, auctore Galeno libr. q. meth.cap. . ω lib. de differ.morboru cap.II.& lib.de caufis momborum cap.Vlt.soluta continuitas in carne, seu in genere membrorum carnoso, facta. Recentiores tamen medici, & chirurgici, barbaram sectantes . . medicinam,non quamcumq; solutam carnis uni- tatem, communiter ulcus nominandam censenta

. . . verum,ea tantinn, quae nec recens est, nec cruen

ta,sed iam inueterata existit, & antiqua; & in quai ' una,vel plures consistunt dispositiones,qui unio. nem,uel consolidationem remorantur, atque impediunt: & in qua purulentainsaniosa quaedam colluvies consistit. sequuntur Avicennam isti. quarta quarti, traαθ-c p.I.solutionem continui

82쪽

CoΜΜENTARIA. 63tis in carne facientem,saniem,& pus, ulcus nominantem: recentem vero, seu cruentam in carnosa parte solutionem continuitatis, ex vulnerando factam, sine pure,sine sanie , aut putrcfictione aliqua, ijdem vulnus,seu plagam,aut cruentu vulnus appellandam cesent. Apud Galenu tame vulnus,& ulcus,pro eadem re sumuntur,nempe pro solutione unitatis utcunq; in carnosa parte eveniem te Nam lib.de causis morborti cap. vlt.inquit, solutam in osse continuitatem, stactionem, vocari: in carne autem, ulcus,aut vulnus. Ex hoc itaq; vlcere Hippocrates in praesentia futuram nece prε- fagire docet,inquies: vicus,quod ante extitit,sue nunc sorte cum morbo existit, si siccum,ac liuidu: aut siccum, & pallidum factum fuerit, aegrotanti proximam mortem minari.Nam ulcus siccum factum,si talis sicciras non euenerit ob externam aliquam causam, aut solius affectae partis siccam intemperiem,lethale signu est,siue talis siccitas oboriatur propter excrementoru desectum, siue propter ulceratae partis contabescentiam,ac maciem Significat enim altricis facultatis laguorem, summamq; eiusdem imbecillitatem, utpote quae non valuerit partibus nutrimento succurrere. Nam si siccum ob id quod excrementis caret, redditur, ostendit pri sens alimentum ei deesse.Si vero su stantifice siccum sit hoc est,caro ipsa tabefacta im munita,ac veluti salita,indicat multo iam ante illud defecisse. Quorum quodlibet ostendit nutritoriam facultatem,quae corpus per alimentum re

sit, extinctam iam fore, vel extinctioni propim

. quam .

83쪽

quam Quod si absq; uniuersalis altricis facultatis detrimento ob causam aliquam eraernam, aut partis peculiarem intemperiem, siccum ulcus appareat, nihil mali significat, sed tantlim impedimentum adesse,quod viceris sanitatem prohibere potest. Nam clam quae viceris sanitatem impediunt, ac remorantur, testimonio Avicennae quarta primi cap.28. sint praua ulceratae partis i peratura sanguinis ad partem ipsam confluentis. impuritas, aut multitudo,ossis subiacentis corruptio, fit, ut his praesentibus,vicus prius quam illa submoueantur,sanari non possit; quemadmoduGalenus lib. .meth.fusius demonstrat. Ratio est quoniam,vt idem docet lib.3.cap.3. eiusdem operis,generadae carnis,quae Vlcus implere debet, materia sanguis est; artifex Vero,& OpikX,natura corporum subiectorum,quibus superinduci caro debet. Quare sanguinem bonum esse,& natura pro-bὸ attemperari debere, necessarium quidem est. Ex quibus clare deducitur, quod si Vlcerata pars calida intemperie laboret, debet restigerari:si frigida calfieri: si humida,siccari, ut ad iustum temperamentum reducatur:in quo, auctore Galeno 3.de praesagitione ex pulsibus cap. 2.facultatis roisbur consistit. Ad eunde modum si sicca est partis teperatura, humectari debet: qucadmodu Galen. .cit lib. .meth.cap. z. Vertim haec, sympto matu

incus qua superuenientium, non viceris ipsius fanatio est. lc est pir, vicus,ea ratione,qua ulcus est,Vt.3.meth. cap.ret 'ς ' -- demonstratio ne probat Galenus, semper

exsiccari debet,perpetuom exsiccationem post

84쪽

lat,dummodo illud a carnis contusione non euenerit; quod Avicenna animaduertit quarta quam ii tract.3.cap. 2.quo in loco sic ait: Omnia ulcera indigent exsiccatione, praeter iacta ex attritione musculorum,& contusione ipsosum.Nam haec indigent in primis ut mollificentur,&humectetur.

Accepit hoc ab Hippocrate lib. de ulceribus non ' 'longe a principio, ubi scribit in hunc modum.

Q i'dcumq; ulcus cssim,percussimve acuto telo , est diuisum,medicamentum aenemon, & siccans, ει quod suppurare vetet, admittit:sin caro aliqua telo tum contusa,tum caesa si huic ita medendum est,ut qua celerrime suppuret. Na & minus phlegmone urgebitur,& necesse est carnes,quaς contusae,ceteiaeq; sint,putrefactas,& in pus versas, liquati: postea nouam carnem nasci. inae verba enarrans Galenus lib. . meth.cap. .inquit:Indicat emhoc sermone manifest solos eos Vlceratarum p.r Eo iamia. tium affectus non esse siccandos, in quibus generari quam celerrimc pus cupimus: utiq; quod cuquada putrescetia pus oboriatur,obiter doces. Hacten' Gale. Verum ista ia medendi methodia attingunt:quare ad prognosticu reuertamur. Damnat

pariter Hipp.viceris liuidu.& palliducolore:quia liuidus color , natiui caloris indicat extinctione: .' pallidus, flavae bilis exuperantia ostendit. Demostrant itidem huiusmodi colores magnam iecoris

intemperiem,&sanguinis cacochimiam: ius rei testis est Avicenna quarta quarti tract. s.cap.I.inquiens: Et ulceribus malis coniungitur color corporis malus, sicut albus, plumbeus, aut citrinus. E Tunc

85쪽

Tunc enim illud est significatio super corruptio nem complexionis hepatis,& corruptionem fari-guinis,qui venit ad vicus. Mare fit difficilis eius consolidatio. Est hoc lignum,quod a vitioso viceris colore desumitur, non tantum prognosticum, sed&diagnosticum.Nam viceris color,praeter na ' bis, uῶ hyimoris ulcus vitiatis, dominium ostedit, rissubinea; indicatq; qualem humore corpore educere de- cr diag-- beamus. Quod Galenus voluit lib. q. de sanitate

pu-n tuenda cap. q.&prima sect. aphor.com.a.dum ait, omnem colorem, praeter naturam in toto corpore,ostendere,humorem euacuendum ab eo. Quis vero color, quem peculiarem humorem demonstret, fusius libr. q. de sanitate tuenda citato, & in con .Galenus Ostendit, dicens:viceris croceum colorem biliosi humoris in eo,& toto corpore exuperantiam indicare: liuidum,&nigrum dominiuatrae bilis ostendere, aut natiui caloris extinctionem: album pituitae exuperantis esse indice. Quare optim E a Galeno in com .dictum est, in mo bis ulcus non semper unius esse coloris, sed pro mensura laesionis ex ulcere contingentis,& pro discrimine humorum in corpore exuperantium Vl- cui colorem euariare. P R O G N O s T. XXIII. De gesticulatione autem manuum haec cognoscere opora a tet.Qui in febribus acutis,aut phrenitidibus, aut pul- montis,aut capitis doloribus, manus ob vul lxm- aut 'Astra venatur muscas, aut colligit festucas, aut ' pariete capit:id omne

86쪽

COMMENTARIV s.

OB noxam in imaginatione contingentem in

quibusdam acuto morbo laborantibus,ma-nuu quidam fiunt motus,& operationes,quae nobis ostendunt,se credere, aliqua foris sita inspicere,quorum causa manus mouent, ea apprehendere conantes. Vocat has operationes Hippocrates, manuum gesticulationes: ut sit nimirum manuugesticulatio, motus, de operatio earum inanis ob errorem iacultatis imaginatricis euenies:eo quod

aeger foris se intueri putat qusdam simulacra,quq nullatenus existunt, sed in oculo potius reprε sentantur. Quo fit,ut talibus apparentibus phanta malis aegrotans ipse gesticuletur, di gestum faciat. Vnde gesticulator Diomedi grammatico ille dicitur,qui gestu corporis,aut partium eius,popula oblectat. Pari moclo ii, qui in febre ardenti, vςlphrenitide,vel pulmonia,aut capitis dolore veli menti, ante faciem manus serunt, venantes se muscas, aut festucas colligentes,aut euellentes stamina, pilosve de veste, aut de pariete carpentes

stipulas,gesticulatores dici possum; quia sispὸ ma

nus mouent, nullo prsexiliente obiecto sensuum harum rerii imagines concipiantes,aduersus quas saepὶ manus mouent,atque diri3unt,volentes illas apprehendere; cum tamen nihil extra vere sit, quod colligere, vel carpere, aut euellere possint.

Similes profecto, ut Benedictus Victorius ait, artis bellicae tyronibus, qui se ad praelium exercete ostem fingunt, quem seriant: quippe nullo E i prorsiis

culator.

87쪽

prorsus iensuu obieci o apparente aduersarii imaginem concipiunt,aduersus quam ictus suos diri-ἰunt: nihil tame ipsis adest,quod telo caedere,aut vulnerare queant. Qi antum vero huiusmodi manuum motus,aut gelticulationes,in acutis morbis mali praeostendant praesenti sententia docet Hidi pocrates, Ges,id omne lethale exitiosumq; esse:

quoniam ostedit delirium adesse. Mod cum se-

. aliquem acutis morbis hic ab eo ena mis ratis,mortem cito venturam praenunciat. Nam litem mino sequatur,phrenitidem indicat cerebrum, aut eius

membranas inflammari: quae inflammatio, cum sit partis principis,exitiosa admodum existit. QUA de causa dixit in com .Galen', uniuersum phrenia, i tidis genus perniciosum haberi. Veruntamen, ex ' , phrenitidibus illa perniciosior cen seri debet,quae ad visionem simulacrorum adducit aegrum' pro- terea quod indicat,malum ita esse adauctum,ut sensui exteriori comunicetur. Pari modo deliriu si fiat ob ardentem febrem, aut capitis dolorem, xitiosum esse est existimandum. Nam in istis malis non peruenitur ad imaginationis deprauati nem,& ad apparitionem phantasmatum,nisi cum ingentia admodum fuerint; quo casu multis vaporibus caput implebitur,cerebri temperies subue totur,animales spiritus agitabutur, ex quibus mencur il/lirin necesse est. Itidem in peripneumotu peripiseae nia delirium exitiosum est, quonia significat mamonia per-.lum cerebro comminicari. Hinc non temere di-mcissum, pulmonis

inflammatione phrenitis,malum. Quam senten-

88쪽

co 31MENTAR I A . .

tiam enarrans Galenus,inquit: Quando a calido humore si pulmonis inflammatio, quae multos vapores transmittit ad caput, cerebrum implet va poribus,&facit phrenitidem. In omnibus tamen

istis passionibus motus manuum ostendit, no tantum mentem turbari,verum etiam malum acere bro oculis communicari. Nam vi. . de locis assectis cap. i.Galenus scribit, quando in cerebro aI- quis biliosus succus abundat, acceditq; febris dens, is afficitur perindE, ac si ad ignem torrere - iturioriturq; tuc sumus veluti in lucernis ab oleo, i qui per vasa,suae ad oculos tendunt, delapsus, vi- . f. Psorum in ipsis causa censetur; quipp) humore' aqueu, natura clam, ac purum interturbat. Et pro natura turbantis vaporis parorasis,id est,halluci natio suboritur.Hinc sit ut visa modo susca, inter dum nigra,pallida,aut rubra appareant: quando que vero crassa,aut tenuia videntur, huiusq; 'sa. illius imaginem repraesentantia, pilorum vide; ces festucarinn,muscarum, aut cuiuspiam steria,

rei, prout defluens ad oculo vapor hoc νς' qcolore fuit insectus:aut hac verillam figuram ob tinuerit. Memadmodum copiosius lib.I de cati sis symptomatum in initio Gaiqnus docet. No ab re igitur dixit Hippocrates. quod si quis ins brς- , is Aacuta, aut phrenitide,aut pulmonia,micapitis ve- - hemeti dolore,manus ob os ferat, voleqs liqui ' apprehedere,aut arripere,quod reuera n5 existili

malu exitiosumsi; essς: quoniam indicat delirium, quod ob aliquam praediciarum dispositionum sagum, M'riise most, Nec tamen put ndum ej

89쪽

jό x N' Ι. p n o G H I P P o c R. ut aliqui crediderunt delirium per se, & absque morborum aliquo ab Hippocrate hic connumeriratorum,in acutis passionibus morte semper prs nunciare Nam illud quod in vigoribus accelsionum sebrium acutarum contingit, maioris terroris, quam periculi esse solet. Propterea quod, ut Fernelius ait vltimo cap.libr. . pathologiae, sipd tale nullo vitae discrimine hominem abducit abstuando eo usu rationis. Porro euenit interdum delirium hoc ringat deli- bonum esse, quando crisim ventura praemostrat; - , ξρ'' euius rei grauissimus testis est Galenus libr.3. de critibus cap. Ii.quo in loco suturi su doris signa recensens,sic ait: Quod si pulsus undosus fiat,& insigniter mollis, adhuc amplius sudores expectare oportet:magisq; si aegrotates delirauerint in creticente accessione; &partes exteriores, calidiores,& rubicundiores exiit erint,& vapor quidam cal dys ex cute exeat,quali, antea non aderat. Ex quibus clarὸ intelligitur, delirium Hippocrati in prς- sentia ob id lethale esse, quoniam sit ob phrenitidem, aut pulmoniam, aut ardentem febrem,aut ob capitis dolorem,quae omnia, ut ait in com. Galenus perniciosa sunt,phrenitis genere toto; rei, quae vero assectiones magnitudine duntaxat. Ex Fri ncise etiam liquet salii Vallesium virum alioqui dis- stissimum .lib. s.cori trouersiarum.cap. n. dum centrς0ςm η i solos humores calido,in cerebro redundantes, citra cerebri, aut illius membranarum inflammationem.Nam si res ita se haberet,no esset, quod hic ait Calenus,vni

v rsum phrenitidis genus perniciosum.Quoniam

90쪽

C o Μ Μ E N T A R I A. 71vi modo fuit demonstratum,delirare, ob solos calidos humores, cerebri temperiem euertente ac nondum in illo inflammationem committentes,

Perpetuo perniciosum non esse. Quod si phrenitis genere toto perniciosa existimatur,ob id certe est, quia semperes inflammatio, quae clim sit partis principis & si minima)semper exitiosa extitit. Rursus Vallesi sententiam redarguit Galenus libro.2.de causis ympi. in fine dum ait, yhrenitide non simpliciter ob calidos succos,sed cum phleg-

monem, vel in cerebro vel in membranis eius pariut,oboriri.Sed nec Galeni locus exprimo Pro rhetici co m. r. luem in sui fauorem adducit Vallesius, quidquam aduersus nos concludit.Nam cum Galenus ait,exquisitam phrenitidem, de nulli alteri morbo permittam fieri,cum flaua bilis locu prehenderit, in quo residet animae princeps pari,in telligi debet, tumore praeter naturam medio, seu dum humor iste in cerebro inflammationem em-cit;& non secus. o modo etiam idem Galenus est interpretandus sectione. τ.aphor. com.D.in- galini υρquiens,quod quando a calido humore fit pulmonis inflammatio, quae multos vapores transmi tit ad caput, cerebrum implet vaporibus, & facit phrenitidem. Nam calidi vapores nequeunt phrenitidem efficere, nisi dum condensati, & in cerebro coadunati inflammationem committunt.Verum Vallesj ista tolerablia sunt,illud vero tolera inllisivi rari non potest, quod ipse in eodem loco nititur per xatuita

suadere, in principio phrenitidis, inflammatione nondum adesse , sed in illius progressu generari.