장음표시 사용
91쪽
i I N I. P R ό G N. H I P P o CNam ex haeassertione sequeretur, morbum eun- dem, alterius esse naturae dum est in principio, ab eodem, quando est in augmqnto, vel in reliquis temporibus. Sequi autem hoc, peruium est; quia cum est in principio, Vallesio auctore,est morbus in temperatura materialis, in progressu autem est morbus in compositione : qui duo non tantum specie,sed & genere variat. Existimare enim morbum iis principio a seipso cum ad incrementum peruenerit, specie differre,plane falium est,& Galeno aduersum. Nam .I.de locis affectis cap. 2.ait, morbum calidum & frigidum,humidum & sicci cum corporis temperaturae,quae bonae valetudini debetur,limites excesseriti eandem sibi ipsi naturam habere : licet interdu adeo sit exiguus,ut neCa nobis cognosci, nec a laborantis sensu percipi possit: nec sectis subdit inflammationem in qu cuinq; animalis parte consistentε iue maximam, siue minimam, num,atque eundem esse assem,
non specie quidem sed magnitudine varium, Sedor vapor de his satis:quare ad rem iterum. Quaeret hic meri videndist 'aliquis, qu1 fieri possit,ut vapor ille,videndi prgo'st 'si q) insidens, perspici ab aegrotante possit, cum p omnis aeris externi lucidi adminiculo fiat: interstitiumq; quoddam postulet, quo perspecta res sensum immutare queati si quido, ut.2. de anima cap. 9.&. Io. Aristoteles proclidit, sensibile si pra sensum Positum pe pici non potest: clim tamen hi qui sic sunt affecti, ut ostensum iam est, pro re dandantis vaporis figuri oculo insidentis
substantia,atque s ore Guriatq; aliu d visite pro
92쪽
spicere se existiment. Rursus cum idem Aristoteles assirmet libr. de sensu, & sensili,& 2 de animatςx σῆ.&.I3 .nullum sensorium in sua ipsius pro
pria sunctione labi, aut decipi possc; cur isti, qui
ita assciuntur,videndo decipiantur' quandoquidem se intueri existimant, quae nullatenus sunt, aut existunt. Quibus obiectionibus ut satis fiat, ducendum praedicto visionem,licet destituatur medio externo,non destitui tamen interno.Est aut medium internum,humor albugineus,qui ab anteriori parte humori cristallino adiacet, substantiae tenuis,atque aerear.Continetur hic inter tunicam ceratoidem, humorem cristallinum in oculi pupula, ac in cauitate rhagoidis,qui simul cuanimali visorio spiritu sustinet membranam ceratoidem, ne rhagoici concidat; &rhagoidem, ne incidat in humorem cristallinum;qui est primum videndi instrumentum. Est etia Augineus humor iste, humoris cristallini propugnaculum veluti quoddam,sine quo humor ipse cristallinus externum splendorem, citra offensam sustinere non posset.Quo fit ut deficiente hoc albugineo humore deterior fiat visio,eo qtiod, ut Galenus ait. i.lib. de caussis sympt.cap.I.rhagoides tunica supra cristallinum decidens spacium, quod inter duo haec erat, breuius reddituriatque ita externi aeris splendurem perexiguum medium cristalloidi occurrere est necesse. Vnde similiter afficiuntur, ut ii,qui inconniventibus oculis solem intuentur,quorum ut aliqui obcaecantur, ita omnes noxam subeunt.
Quae Galeni non minus docta, quam vera est senE ue tentia
93쪽
r N I. P R o G N. H I P P o C R tentia.I.de causis sympi citato. Cum igitur praedictus humor albugineus,internum sit visionis medium,mirandum non est, si ea, quae in illo contianentur,videri aliquando possint: dummodo non sint nimis crassa, aut coligrentia.Nam ita visum in totum prohibebunt.Quo circa si corpuscula,quae iuxta iam dictum humorem existunt crassiuscula aliquatenus, diuitiisq; nec inter sese cohaerentia appareant, sic affectis visa quaedam obuersabuimtur,perind ac si in exteriore aere culices circun- serri viderentur. Ac qpenumero veluti simulacra quaedam apparere imaginantur,ob crassorum limmorum copiam. Huiusmodi vero simulacra,Galeno teste maximὶ apparent iis,qui a somno expergiscuntur,praecipue pueris & iis,qui plurimo vino madent,aut alio quouis modo caput repleuerunt. Atque ita, ni fallor, primae dubitationi satisfactu puto.Secunda ut arbitror,optime respond&Themistius lib.2. de anima,in paraphr.cap. 6.& Valle-riola in commentariis, quos in primum de causis symptomatum librum edidit, dicentes,sensorium
visus ut idem de reliquis intelligas in sua ipsius
propria iunctione non falli,dum modo ea. qui ad rectam sensationem requiruntur, non absint, aut deficiant. Porro ad visionem rectam exiguntur, instrumenti bona habitudo,& temperies quo fit ut per oculoru vehementes affectus vel nihil omnino , vel deprauatὸ cernamus: tum obiectae rei,
mediiq; circumfusi splendor: propter quod in
tenebris non videmus: tum etiam distantia inter
sensibile, sentie*m organum, cuius culpa supra
94쪽
c o M 31 x N Y A RIociatum po=ta mald intueri licet:)tum denique radiorum,&linearum visilium recta ad oculu transmissio: quae caiisa est,cur obliquὸ,retrove posita a nobis cospici minime polsint: postremo cu adrectam functionem animalium spirituum susti- ciens& 'uantitas, de qualitas exigatur, nempὸ ut sint spiritus visorij quantitate multi, substantia tenues,lucidi & liberὸ permeantes,cocludere oporis Depraua te quae in sic affectis fisivisionem illusoriam esse,& deprauatam.Quod & oculorum vitia sequatur, ει visa corpuscula natiuo splendore careant,&nulla sint sensatae rei adsensorium distantia, subsitq; spirituum vel penuria,vel paucitas; undὸ haud immerito Galen.1. de' causis sympi: eam hallucinationem vocat.Porro cum praedictarum formarii, quae in sic affectis fit, visionem sequens iudicium corruptum sit & vanum, mirari non debemus, si visio ipsa certa non sit, nec vera, sed fallax, & de prauata. Porro iudiciu m,visionem illam sequens,,anum esse,& illusorium ex ipso opere satis constat.Siquidem ea,re ipsa aeri medio inesse,eorumque obtutibus versari iudicant, quae nullo pacto
sunt, culices nimirum, muscas,atomos, umbram,& id genus alia. Si enim iudicium integrum esset, S constans, ut in iis,qui suffusionibus laborant,&si visa apparerent, non mouerent manus iterum, 'atque iterum,cognoscentes, id quidem apparere,
verum tamen no existere. Quapropter toties manus mouere ad id quod illis apparet,apprehende-dum,non fit absq; laesione internae facultatis imaginatricis; quae in acutis morbi; ab humore cali
95쪽
co, vel vapore simili laeditur, cuius vaporis pomtio ad oculos perueniens, facit ut imaginatrix cultas laesa erret circa visa: quemadmodum si ad auditum perueniret,aberraret circa audita.Qxyod Theophilo medico, qui, ut refert Galenus lib.de sympl. difficap I cum alioquin prudenter dissereret, ac disputaret,atque eo qui tuc praesentes erant, exacte cognosceret, tibicines tamen quosdam arbitrabatur esse in angulo cubiculi , in quo decumbebat,eosq; tibia canere, atque pulsi
re,&se illos videre putabah alios quidem states,
alios quiςm illic staentes, & ita continenter canentes,ut nec interdiu,nec noctu,quicquam cessarensiaut remittςrent, ne minimo quidem temporis momento.Proinde assiduς clamans iussit eos a cubiculo expelli. Veruntamen huic,non tantum
auditui, sed & visui communicabatur malum: quandoquidem dicebat se audire tibicines, & italos videre stantes,&sedentes. Nec tamen necessu semper est,ut quoties phantasia laeditur,alicui sensuum externorum communicetur malum:queni
Uri finit' admodum Vega in yraesenti com perperam arbitratur. Nam stat,lardi imaginationem,absque i
sione talium sensuum. Si quidem illς,qui timebat ne Atlas,qui mundum sustinere dicitur, grauatus sub tanto pondere,illum E se excuteret,atque ipse cum illo periret, laesum habebat imaginationem: sed tamen laesio nulli sensitum externorum i partiebatur. Rursus & alter qui testam se factum putabat, atque idcirco obuiantibus cedebat, ne ςollideretur; nullam,marbiuor, noxam in sensi
96쪽
CoΜMENΥARIA. 77bus exterioribus obtinebat Quemadmodum nec alius,qusicu istis Galenus refert lib. 3. de locis assectis cap. 6.qui gallos cantare audiens,ut ij alarum ante cantum,sic ille brachioru plausu latera quatiens,animatium sonum imitabatur. Rursus inter dormiendii, quo tempore exteriores sensus a suis functionibus omnino feriantur, contingunt qu
plurimis delira insomnia, obuersantibus per phantasia mille rei u sensibilium imaginibus. re omnia argumeto sunt, posse imaginadi vim circa fensibilia errare, & si propria seni u instrumentano patiantur. QEod autem aegrotantibus insomnis deliria contingant , locupletissimus testis est Ga- ' . istia.-lenus lib. 1 apsior.co m. I. quo in loco sic ait: Qui- gelistaeon dam vero ex ipsis inter dormiendum delira lo- tingunt. quuntur, & ubi expergesaeti fuerint, multo tempore in delirio perseuerant. Et libro. .de locis sectis cap .s de phreniticis verba facies,inquit:Ihterdum subaudi phrenitidem vigiliae praecedere videntur : intercium etiam somnus manifestis imaginibus turbatus, ut & clament nonnulli, &exilian videre est. Quae omnia manifeste declarant,posse imaginandi facultatem per se ipsam errare circa Iensibilia, nullum errandi principium a sensibtis accipiendo. Nam sensus in dormiente homine non poterunt rerum simulacra interno sensui repraesentare,ctiam si i istis, qui praesenti prognostico ab Hippocrate recensentur , imaginandi potentia vitietur,& vitium communicetur
oculis.Sunt porro & alij phrenitici,qui ilissam ha inbis. Mabet phant sia,cogitado in aberrant, illi coligit, ainatricis. r qui
97쪽
qui reserente Galeno lib. .de locis asseclis cap.r. obseratis intus ianuis protulit per senestram si gula vasa,illaq; suis nomenclaturis nominanS,prettereuntes interrogabat, iuberentne,ut ea proiic retiEx quo intelligere licebat,nec imaginadi functionem esse laesam, nec nominum memoriam deletam.Sed quamobrem ipse decreuisse ea ab altito deijcere,& ita frangere,nemo coniectura ast Ii poterat; quanquam ex ipso opere satis comabat eu insanire. Ex quibus liquet posse vitiari facultatem cogitatricem, illaesa imaginatrice: ecimaginatricem, non laesa cogitatrice. Quod satis efficax argumentum est, ad oliendendum eas es..i: . se seiunctas,atque diuersas:quod verum est, non sollim in his,verum et iam in reliquis interioribus cerebri facultatibus sensitricibus: cunctae namq; .mrem' distinctae sunt,&seiunctae.sunt autem omnes hueritatum in iusinodi facultates numero quatuor, nempe se ce sus communis; phantasia,seu imaginatio; cogit tio ; & memoria: quas in cerebri substantia, tam . quam in proprio domicilio residere lib. s. patho--logiae cap. I.& 2.Fernelius sibi persuasit: eteriimsi verum est has facultates non operari sine inastrumento,easdemque est e debere,ubi earum instrumentum existit, fateamur oportet,illa in cerebri ventriculis demorari: quonia haru facultatu instrumentu,spiritus est animalis,qui in ventriculis cerebri praecisuὶ continetur, quemadmodum Galenus est auctor lib.s de locis assoctis capit. .Verumtamen clim videamus, oblaesis cere-
Γri ventriculis, ut in m bo comitiali principes fa
98쪽
cultates intercipi,easdemq;,alterata illius substan A RH ηtia,ut in phrenitide, & mania, deprauari; rationi opinione d consonu videtur illas ta in ventriculis, quam in medullari subilatia habitare. Alias enim ii in una
tantum parte consisterent, altera vitiata, oblaedi
non potuissent.sunt& alij, qui existiment facultatem senstricem yraecipue in cerebri meningibus contineri, indeq; in uniuersum corpus derivari.
Quorum opinionem falsam esse , & erroneam cum demonstratione conuincit Galenus.7.de placitis cap 3.ubi inquit,unicam esse vim mouentem Allorum. &sentientem,hancq; in cerebri medulla,ut in se- pimo improde praecipua,existere: meningas velo esse ad continendam,& nutriendam eam subitantiam accomodas: habent enim men inges istae venas, & arterias. Probat hoc experimeto Galenus, quoniam praecisis aliquibus nerui fibris,pars,in quam ne uus ille tendebat,priuatur sensu,& motu: vel saltem deterius sentit,& mouetur: tamen si denudetur,non a carne solum, sed etiam ab indumentis .ut iijsquae a meningibus accepit illaesis fibris, nulla pars subiecta igditur.Igitur uniuersa facultas per
fibras desertur ex cerebri substantia, non autem ex meningibus.At dicunt,membranas,sensus esse Miscti participes: minime velo substantiam cerebri: e go membranar, non autem substantia cerebri, partibus sentientibus vim sentiendi suppeditant:propterea,quod nemo, id,quo caret, tribuere potest.
Veruntamen haec assertio inutilis est, ac nullius obiectionis . prorsus momenti.Nam Vt omittam,nonnullos cetrebri substantiam ipsenueptibus particulis collo- . . .. .. casse,
99쪽
casse,ut lib.de plenitudine cap. . Galenus reserti,' tamen si sensus omnino esset expers, no ob id sen sificam facultatem largiri non potuisset. Quia,ut Galenus est auctor lib. I.de causis sympl. cap.8. cerebrum, non ut sit sentiendi instrumentum,sed ut
sensuum instrumentis vim sentiendi suppeditet a natura fabricatum est. Rursus,ii ob id, quod sensus est expers,vim sentiendi largiri non potuisset,
pari ratione quia voluntarie non mouetur, motu voluntarisi tribuere non valeret:quod falsum esse, omnibus est in confesta. Igitur facultate sentien- . . di, atq; mouendi cerebri lubstantia obtinet:sed si
. a vii non lentit illa, nec spontaneo motu movetur, ob
eam causam est, quia ineptum instrumentum existit ad sentiendum, & mouendum. Instrumenta enim motus animalis, musculi sunt:at cerebrum, musculus non est. Rursus, quod sentit, nec nimis
L hu- siccum est, velut os; nec nimis humidum , & diffluens; sed inter duo haec mediocritatem seruat:
cerebrum vero nimis est humidii, & muccosum rigitur sentire non potest. Residet ergo in cerebri, substantia sentiendi,& mouendi facultas, tanqua' in sente,a qua in reliqua syartes derivatur,no a .. tem in me ningibus. Verum si non sentit illa nec secundum voluntatem mouetur, ob id certe est, quia nec sentiendi nec mouendi idoneum instrumentum existit.. S E D ad numerum principii facultatum sen-- .sitricum redeundo, nonnulli pnilosophorum illis Frauei tui reminiscentiam adiungunt. Franciscus Vallesius,
notaturi medicus nostra aetate Selebris, libro. 2 .contro-
100쪽
differre: sed fallitur. niam reminiscentia ad
memoradi facultate resereda no est; queadmodunec ad imaginadi, nec ad sensu comunem, sed ad 'superiore alia potetiam,hoc est,ad intellectrice: interdu ver etia ad cogitatrice, tuado videlicet illa 'eo modo,qui mox dicetur, fit. Na teste Aristotele in fine libri de memoria, & reminiscentia,solus homo inter cuncta animalia reminiscitur; & reminisci, syllogismus quidam est, ita eodem tradente A ristotele; sed syllogizare,n6 est memoriae opus, quare nec reminisci. Verum si reminiscentia fit per syllogismos particulares, cogitationi debet retferri si vero per uniuersales,intellectioni. Na remi niscentia,quq hoc modo per uniuersales syllogistam os fit,ratiocinatio qu da est.Est em ratiocinatio actio facultatis in nobis principis atq; suprema
qua ratiocinatricem, seu intellectrice vocamus. A qua merito rationales dicimur,quas and facultate tuc recte fungimur, cu de omni re quid versi c sentiens,propriumq; sit expendere ratiocinando ivalemus. Ratiocinari siquide dicimus rem quaq; mentis , ac rationis indagatione cogit oscere, atq; complecti, deq; eius natura, viribus ac potestate, proprietatibusque exactὶ ac verὸ disserere,& quae 1 mente iam exciderunt deletaq; sunt discursu ac syllogismo iterum ad memoriam reuocare. Qui Omnia cum P meminisse satis differat;longini dis sita sint, eosequitur reminiscentia, & memoriani non una eademq;, sed diuersas esse facultate:s: nec treminisci emoriae esse opus. Qito fit ut retinisi h