장음표시 사용
121쪽
i frodeant, facianis ut aeger ferat facilius morbum. si merb nihil tale effriant, nequaquam utiles sunt.' Pesimi vero qui frigidisint: T qui circa caput tan-- tummodὸ eueniunt, vultum, Cr ceruicem. Hic enim . . cum acuta febre, mortem:ci mitiore,morbi longitu
dinem indicant G qui per totum corpus sunt,simili significant hi ut qui circa caput At vero mili formes Crsolum circa ceruicem euenientes , mali sunt . Qui vero cum guttis sunt e euaporant, boni sunt. I considerare autem conuenit in uniuersum sudores: funt enim aliqui ob eorporum exsolutionem, alij ob inflammationis vehementiam.
Majν O mor, interdum pro naturae modo emanato corpore,qualis ille est,qui in sanis hominibus, o optimis iudiciis excerni solet, indicans nat
rae robur expellentis in tempore opportuno per cutem ichorosos humores corpus infestantes: Interdum vero symptomaticd procedit, videlicet , quando humores non continentur in corpore morbi ratione ι quod contingit vitio, & imbecillitate facultatis totius corporis retentricis,vel expultricis nimio motu, adiuuante ad id nimia totius corporis raritate, & meatuum amplitudine, atque tenuiu humorum multitudine. Quod in eo pathemate contingit quo immodicis sudoribus, languescente ventriculo, totum corpus O, hQ digeritur. Hoc Celsus lib. 3. capit. . cardiaconvocat,de quo verba faciens Galenus lib.de rigo-
xς , tr ro , di palpitatione capit. h inquit a Si
122쪽
cardiacis & stomaclitiis, calfacere hos extremum malum est : quippe contrarium his potius conuenit,nempὶ cutem densare,& quae refrigeransit adstringunt,coarctantque meatus adhibentes,no quae calfaciunt, laxant, & adaperiunt. Ambos hos sudores explicuit Galenus lib.3 de causis symptomatum capit. r. in fine dum ait: Opportu- anum itaque videtur, ut ad sudores transeamus,
de quibus iam quodammodo dietum est:.quod resoluto interdum habitu fiunt:atque nominatur hic asse ius syncope, cuius contrarium per critiacos sudores accidit, quippe qui robustas vires
denuncienti tantum abes: ut resolutam natu--
ram ostendant. Atque his haud absimiles si dores sunt, quos & balneum , & aestiuus calor, 'atque immodica exercitatio euocat. Nam per immodicas exercitationes utilis quoque hum ris nonnihil excernitur. Quibus verbis manisς- innuitatiquem sudorem bonum esse:eum via delicet qui iudicialiter fit, balneis moderatis, & mediocri adris nos circundantis calore: aliquem malum , & praeter naturam , qui per syncopem, vel alium affectum non iudicialia ter fit. De utroque tam bono , quam malo hic Hippocrates agit, euius vcrba in praesentia succincte enarrabimus , si prius quid sudor sit explicuerimus. Porro hic nihil aliud est, qu in tenuis, serosque excrementi per culaneos meatus expulsio. Avicenna 2. canonis capit. 637. s
123쪽
pus cholericum est admistum. Accepta est haec definitio a Galano libro decimo de simpl. me- dic.sacultate, quo loco ait, sudorem eandem habere materiam, quam urina; & eundςm gen rationis modum. Siquidem utrique ex ebibito humore constat generatio, ex calfacto simul in corpore . &biliosae nonnihil substantiae adepto. Quibus verbis: clare innuit, sudoris , & urinae unam esse materiam; nempe aquositatem bibiti potus, nonnihil hum pras biliosi tecum habentem permistum , cuius pars deorsum ad yesicam tendens, urina sit: quae vero in corporis summ emergit, sudor appellatur; sic de hac re cessente Aristotele lib, 2. probi. q. Galenus loco citatqaliam agnoscit differentiam, videlicet, quod sudor , plus quam urina , est elaboratus , utpote qui ad cutem usque, pameatis omnibus , quae intersunt, partibus , peruenit. Vertim tamen quamuis sudor, & urina eundem habeant Vns' ationis modum, eandemque matςriam, ςx γ' generantur , diuersorum tamqn praeli t significationes, dicentς Galeno libro quarto. de sanit, te tuenda capi. .Sudorem,succrimni, qui in toto
corpore continentur, notam esse: vribam verqeo tam tant lim, qui in venis continentur.Et pauld inserius subdit: Sicuti vero urtha succorum, vi in vasis simi , qualitatem pr9dit, ita su- or, aliaque quae per uniuersus' animalis ha- ixum apparenti eos, qui illic suἡt, assectus d monstrant. Dubitant autem medici an sudor euacuatio secundum naturam dici debeat an coq
124쪽
tra,preter naturam Pro cuius dubii solutione , aduertecium,euacuationem aliquam duplici modo naturalem appellari; primo,quia in tempore N ac 'pportunὶ fit,&per morbos noxia comode educit:secundo,euacuatio aliqua secundum naturam nuncupatur,quia naturalia excrementa secusam naturae consuetum modum, perq; ad id conu nientia loca excernit, nullo priter naturam vitio subeunte, nulloque morboso pathemate ad e pulsionem cogente: quo pacto quae aluo , vesica que , nobis recte valentibus, expelluntur, secundum naturam expelli dicuntur. Vtroque
modo sudor euacuatio naturalis dici debet. HL , mo notum es L Nam si quaeda toto genere praeter naturam, ut sanguinis per nares, vel per ani v nas pr0fluuia,ubi opportunὸ fiant hoc est,ubi per ea io euacuatur, quod molestiam inserebat, prae ter naIuram dici non debent; si Galeno creditur lib. de symptomatum differentia in fine; quanto magis sud', si opportune sit, & infestantia commodyexpurgat,&ὶ morbis vindica secundum naturam riclom pe autemsanguinis profluuiu, omis. μω
eo dempto, quod mςnsibus sinit is, mulieribus
per uterum euenit, toto genere praeter naturam si
esse testatu Galenus s. de causis sympticap.2.&libro de symp diff.cap. & lib.de sectis,ad eos, qui introducuntur,cap.9.Tamen si tempestiue fit,&a morbis liberat, praeter nat am dici non debet. Quod si nihil quod in tempore,atque in animalis commodum expellitur,apud Galenum praeter
125쪽
tas 1N I. v R o G N. H I P P o C R. cetur praeter naturam, si in tempore, hoc est; post coctionem emanat, & causam, morbum inseren tem,commodὸ expurgatiTales sunt sudores opes .
mi, & boni , de quibus in praesentia Hippocrates
loquitur. Similiter &illi,quorum. lib. aphor.3 L. mentionem facit, cum ait: Sudores sebricitanti sicceperint,bonos esse;si tertio,quinto, & septimo, unaecimo, & decimoquarto eueniunt; optimosi autem & bonos nunquam dixisset, si illos praeter
naruram iudicasset. Secundo modo sudorem ri turalem esse euacuationem,censet blanardus lib. M. ista.no secus ac alui, & vesicae excrement . . rum, atque crassioris illius, quod partim in mate.
ria cedit piloru, partim in sordes, qyibus nec is
peratissimus,& frugalissimus homo caret. Mod autem haec etiam fiterit Galeni mens, ex multis eius locis aperse colligitur. Nam.1o.de simpl. me dic.secul. cap.is.postqua dixisset sudores inter se urinas differre , subditi Sicut urina naturalis
est pallida, sic& sudor. Quibus verbis
si aperia innuit aliquem esse sudorem naturalem, , eumq; es e modice pallidum, quemadmodum uri-mi na naturalis. Et lib.de sectis,ad eos qui introdu-- cuntur cap.9.in initio,inquit:Sudoris autem, uria' ' nae4 eius quod per suu , aut per vomitu ruit, Q quidem non praeter naturam est;multitudo tau men nonnunquam. Quin etiam lib. de disseretia sympl. in fine, dogma Dioclis, tenentissudorem omnem esse praei, naturam,durum esse,ac priter rerum euidentiam, dixit, licet maxime probabili-
bus Mutur rwqn' Sed etiam si nunq
126쪽
calerius protulisset, ex rei ipsius natura constati, sudorem in sanis comoribus naturalem, esse,quoniam seriini quod est materia sudor teste Galeno.I.de sanitate tueda capa2.in singulis partibus secundum naturam colligitur, etiam in homine optirnd sano. Rursus cum sudoris,& urinae eadem sit materia, ut supra suit demonstratum,si urina innumero eorum excrementorum recensetur, quae secundum naturam aggregantur,recensebitur,nihilominus & sudor.Praetet ea loca, per quae ipse sudor expellitur, conuenientia sunt, & a natura limius excrementi, & similium expulsioni destinata. Na vis,per quas sudor euacuatur,pori,seu meatus sint totius corporis qui ad corporis expurgationε sunt cosormati; diceteGaleno lib.I.de simp.med. faculticap.13.in libris de teperamentis dcmostr etum esse,cutem,videlicet omnem,initio sui ortus sibi esse eotinuam,ac deindὰ temporis spatio heseserari,ac plurima nancisci spiramenta, ricii cribrorum.Demonstrauerat hoc ipse lib. a.de temper, men .cap. .ubi ait per omnem cutem dissiari semper aliquid a calido, quod seculetia interim h moris non parum aufert. Ad haec,facultas sudore excernens,naturalis expultrix est totius corporis. Igitur si materia sudoris naturaliter in corpore aggregatur, & loca, per quae expellitur, naturalia Iunt:quemadmodum & facultas,quae expulsionsi istam molliuGὶ naturalium numero una est,quid superest ad hoc,ut sudoris euacuationem natur
tem non dicamus Nec est quod aliquis praedicta fudoris expulsiqnem , naturalem ene neget:quia
127쪽
1οῖ et Ι. P R OGN Hir Poca in corporibus sanis nunquam sine extrinseco irri tameto profluit,quod indicare videtur, naturam,' . quasi irritatam,tutorem promouere. Q niam& si natura adiuta balnoo, aut ςr tio modera- to,aut aeris calore,modum non excedente hoc Cacit,non ob id ut optimὸ animaduoetillia nardus violenter facere dicenda est; sicuti nec quado adiuta a moderato calore coctionem ciborii in ventriculo melius complet. Qiiod ii corpus optin hsanum punquam sine externa ope sudat,ob id est quia, quemadmodum scribit Avicenna. s. primido,2 r cap.I.semper naturae oper tio in excerneis dis huiusmodi ultimae coctionis superfluitatibus est incompleta: qua de causa exercitio,frictione, P . Vnctione,&balneoindigemus.Sol natur pers in optimis indici js causam morbi effectrice sed albus euacuare,qui interdum,vi morbi,habitu re soluto, eueniunt De quibus .mnibus Hippocr tes loquitur,prognostico praesenti in quo quinq; sudorum rhodos commemorat; quorum primus, optimus existit; secundus est bonus; tertius inutilis; quartus malin; ac vitinius pessimus habetur. ., ita sudor, optimus iudicςxur, necesse est, - ut per diem eueniat decretorium,& integre finiat febrem.Qui enim non in die decretorio fit,ex viatio,& morbi maleficentia euepit,non natur motu: luemadmodu decreuitGalenus.'.se'.aphor. c6m.36,&.q2.Significat enim talis sudor multitudine adesse,quam natura moderari nequit. Quor i fit ut talis sudor symptomaticus sit,& malus. Qu
128쪽
tato sectionis. dicens: Qui vero non in diebus sunt decretorijs,laborem tignificant,di morbi lositudinem,& recidiuam. Dies autem decretorij, in quibus sudores apparere debent, si aegrotantihus commodum sunt allaturi, numeramur almippocrate hoc aphorisno,clina inquit: Sudores se-bricitanti si in perint boni tertio die, dequinto,&septimo,& nono,& undecimo,& decimoquarto,& decimoseptimo,& vigesimoprimo,& trigesimoquarto Et subdit: Hi eni in sudores iudicant morbos. Vbi aduertendum solutilinodo illorum dierum meminisse, qui sunt intra tiliadragesimu. Nani morbi , qui in noc spatio terminantur, per sudorem iudicari possunt: qui tamen terminum hunc excedunt, non admodum sniri sudore, aut ' excretioneconsueuerunt sed coctione potius, de
abscessibus,quemadmodum in praedicti aphoris
iiii conimentario docet Calenus,quod . 1.libro de diebus deeretorijs cap.io Gserniat inquiens:Post quadragesimum vero mutationes omnes prorsus
languet,coctioὸe potius,& abscessibus,quam crisibus morbos finientes. Accidunt& in his teniporibus per excretionem interdii iudicia sed admodum raro, nec magnam habent vehementiam,dc 'plures δies iudicia occupant, praesertim si per ab
scessum fiunt. Secundus sudoresthonus, de quo ait Hippocrates,quod exit ex toto corpore, lacit que ut aeger serat facilius morbu. Vettim haec prima conditio in optimo sudor edet et intellis: ripterea quod, sudor, qui integrε sanat morbu vi i-- corporis,Mψ sebris, quae tota
129쪽
Mo I i. P R o G N. H I P Poccupat corpus, ex toto corpore prodire
Ad haec, prima conditio optimi sudoris; quae est. ut per diem eueniat decretorium; in hoc bono si dore est intelligeda; nam ad utrumque est neces' saria. Quandoquidem extra diem decretortui nec fiunt optimi sudores nec boni, tostensumi
Similem sententiam scripsi' Galenus primo
prorrhetici c5m.2I.ubi ait : Nempe commune est commodis sudoribus ut ex morbicoctione fiant, R per uniuersum corpus,&in diebus decretorsis, atque febres,& symptomata sedent.Itaque sudos Histi otii res optimi,& boni in hoc comunicant, quod om- m. O boui nes ciebus eueniunt decretoriis , & toto corpore in q- ςρ- profluunx coctione praehabita: ad haec,quoa om
ribus opponuntur. Dinerunt autem in eo, quod
optimi integre finiunt febrem, boni vero non in tegr soluunt morbum,illum tamen meliore re; du quψd indiςat illos morbi causam persem ex :tirpaue:hos vexo eiμs aliquid resiquisse. Quare in optimis nihil prorsus moliomur equentes praeeuptum Hippocratis.1.sinionς apb .ac quae iudia cantur, & iudicata sunt intrerenec mouere, nec nouare aliquid si medicamentis,siuealiteriri tando,sedis 'ς re oportet. In bonis vero quoa ' isim naturanon compi in operupretium erit, medicu ei adminicaeari,ut artis beneficio,& op
xa naturae sger omnino i morbo liberetur. m. do nam inlib. humoribus Hippocrates nos. i. docetisic Galen.haphorium.lib.com.ro. dicebati
130쪽
supplare nos oportet. Reliquas sudoris dissere
tias, quia a douissimo Vega simul cu aliis exati
explicantur,enarrare supersedeo.
PROGNOST. ππVII. Impochoiarium autem optimum in si dolore vaca si molli,er qualies dextra icsin ira parte. Si verbi istam alione vexatur,aut dolorci, aut intentum est, .cut in qualiter affectum dextr4M nise aparte: ς omnia animaduertendaμnt.
MAnardus lib.8.epistolarum in examine ca- pitis.1o lib. . Dioscoridis Latinos interpre i tes reprehendit, quod hypochodria, ilia,vocati rint:cum tamen res sint longe diuetia'. Nam teste Celso in fi ne.Lcap.lib. .ilia inserius circa pubem 1. 5-d iacent:hypochondria vero partes sunt ventris s. d Mit. premae a latere in latus sub costis Author libri introductorii , seu medici cap.io.inquit: Quae subventriculi ore ad partem exteriorem apparet,su cartilagia nominamus, Graecὸ hypochondria: quoniam secudum rectitudinem sub cartilagine, veluti post iosa habentur. Porro in hypochon, di ijs multae habentur partes, i docet Galeri .et. prorrhetici c5m.2I.dicens: Cum ergo non paucae in hypochondrijs sitae sint partes, sebres no sunt ex omnibus his maligna sed ex septo transuerso, ventriculo,& iocinore. Scimus quoque &must Ios quosdam,qui inibi iacent, si inflammentulae brem accendere. Ex quibus verbis liquet, hypo' itantum tenorem abdominua I partem