장음표시 사용
241쪽
C OMMENTA Ret A. ros cap.6.eorum febres esse sepultas, hoc est in intimis delitescentes. At obiiciet aliquis,cordis calorem necessario in omnem corporis locum insuere: nam eo destitutae partes, illico vita priuantur:
ergo una etiam inquet & sebrilis, quandoquidsi actu no distinguuntur, sed idem numero existuta Cui dicendum est,in malignis febribus,& alijs,in
quibus extrema refrigerantur intimis exustis, vel admodum incalescentibus,calorem cordis haudquaquam in partes, quae a frigore occupantur in- sisere,sed calore innato,quem habent, quemque primordiis contraxerunt illas eo tepore vive et
quo aliquo dierum spatio sine cordis influxu semuari possunt.Nec hoc alienum est a Galeni domina lib.1.de locis affectis,in fine dicentis, naturalia instrumenta, si eorum essentia diu durare posset, nec venis, nec arterijs indiguisse, eo quod insitam
obtinent facultatem , qua propria munia obire queunt.Quoniam tamen subdit sine nutrimentato,& caloris influxu essentiam diu,& caloris sym-inetriam custodire nequeunt,ideo & venis, & arterijs opus habuisse,ut demandetur eis a corde calor per arterias, & a iecore nutrimentu m per v nas:sed de hac re satis:quare ad institutum denuo reuertamur.Porro non tantum in praefatis dispositionibus extremarum partium euenit frigiditas, vertim etiam si Galeno creditur libro.7.aphoris c5 26.in animi desectu,&quando calor natiuus
extinguitur vel a multitudine,& praesertim frigida suffocatur. Accidit non minus propter dolorε
ehementem .medias corporis partes occupano te ma
242쪽
terri, ob quem natura in se ipsam contrahitur,ad eamque consequitur, sanguinem, non solum extremas corporis partes, Veluti manus, & pedes,ac caput, derelinquere; sed etiam cutim uniuersam. Quae sand frigiditas licet sine viscerum inflammatione fiat,extra periculum mortis non est:quoniambus. Qi in serti dolore primorum membrorum facultates res Murun adeo atteruntur,& defatigatur, ut timor sit de omtur. nimoda earum dissolutione:cum teste Galeno supra lib.I.co m. 34. vires dolor exsolvat. Potest vice
Versa intelligi prognosticum praetens sic, ut calor sit in partibus externis,& frigus, vel saltem remis. sior caliditas,in internis; quae dispositio praecede-ti non minus cxitiosa censetur: de qua loquens Avicenna. 2. .tra 2.1.cap.qJ. N. 8. inquit:Exitus vaporis calidi ex cute cum anhelitu frigido, estgnificatio perniciosa:& non fit, nisi quia caliditas cordis finita est. Desumptit hoc Avicenna ab Hippocrate libr. , .epid. parte. .aphor. Io.ubi ait: Inter lethalia signa recensetur vapor calidus, per cutem vacuatus;idque si prius frigidum spiritum nares emiserint. Non abs re autem postrema liqc verit ba adiecta sunt. Nam si is spiritu, haud antecesse-
ρεγι, σὲ i xit,calidus vapor per cutem exiens,accessionis dein mortem clinationem poterit significare: quemadmodum prostendat idem Hippocrates innuere voluit lib. r.de ratione Declinatio yictus in morbis acutis.com. 46. scibens in hunc cisi qmε modum:Tunc sorbitionem dare oportet,cum caliditas ad pedes descenderit: quae verba enarra, r=iei io m. Galenus ait: Declinatio contrarium, quodam modi. hariisti do,principiis modum habet , perspirate, scilicet,
243쪽
caliditat*atque medium corporis relinquente:*vno ostedit verbo,inquiens:Tuc sorbition dare
expedit,cii ad Pedes calor descenderit Nec em idε est,calidos ex frigidis fieri pedes,& caliditatem in
eos descedere:na descedere,& comutationsi quanda caliditatis ex una parte in alia,manifestat. Fieri aut pol, ut pedes calfiant manete in corporis medio,calore,u in vigore ipso cotingit. Hsc Galen. Veruntamen dicet aliquis,si praedicti aegrotantes,
qui frigidum emant de quibus Hippoc. s.epid.
citato loquitur,& similiter supra libr. I. progn.2a. verba fecerat febricitant,&febris omnis,calor est accensus in corde qui sieri potest, ut hi frigidum spiritum ex ore emittant/ siquidem talis offendit
non solum calorem accensum non esse, sed eum qui antea praeerat, adeo esse remissum, ut aerem inspiratum calfacere, quemadmodum sanitatis tempore non valeat. Cui respondendum est,caloris sebrilis quantitatem,caloris naturalis quantitate metiri : ita enim censet Averroes lib. 7.collecti cap.2. eXtraneum calorem a naturali rami sicari
ocirca in quibus calor naturalis languidus est, . non poterit febrilis magnus existere. Hoc manifestis verbis docuit Hippocrates libr.Laphor. Nam reddens causam, cur febres senibus non similiter acutae fiant,inquit:frigidum enim eorum corpus est, hoc est, parum calidi innati obtinet,quo plurimo adolescentes pollere dixerat. Quapropter cum in iam dictis frigidum spiritum ex ore,& naeribus spirantibus,naturalis calor adeo sit exiguus.
244쪽
proportionem seruare consequens quidem est: adde in praedictis calorem magis offendere mali- gnitate,& pernicie,quam intensione & vehementia.Sed de his alibi:quare nos ad Hippocrate enarrandum accedamus.
PROGNOST ' - - optimurn vero est,si corpus omne eque caliduni,inbues est.
Contra Hippocratis mortem praesens cotextus prolatus est . siquidem; ut infla comm. 3. ipse Galenus ait; consueuit ex una sententia odi positam deducere, quod in praesentia sacere poterat: nam ea,quq praecessitiquet modo dicta est, subintelligi potuit. Si namque malum est, mediis corporis partibus calfacti restigerari partes extremas,bonum erit,corpus uniuersum, aequὰ calid molleque esse. Quia quod squaliter calidum cooon' Wi - est,indicat,no vexari instam matione,nec dolore vehementi, nec caloris extinctione. Pariterisque is etiam bonum est, medicum, per acutos morbos - bonum. aegrotantis habitum,undique mollem percipere: quoniam mollities haec ostendit, corpus non eue distentum instammatione, nec ab infito humore esse exhaustum. Demonstrat praeterea librilem calorem squallentem non esse; nec admodum aridum,aut mordacem haberi.Nam si quod horum existeret, corpus molle esse non poterit:quema modum singulas harum causarum perscrutanti exploratius fieti
245쪽
PROGNOs T. VI. Facile autem conuertatur etrotos,sit, resurge iis Io
GEneralis est haec doctrina,& omnibus acuto
morbo laborantibus communis, non sollim dolentibus peculiaris. Vnde antiquus interpres praesentem contextum vertens, nullam de dolore mentionem fecit, scribens in hunc modum: n- uerti autem conuenit facile aegrotum, & in attollendo se,leuem esse oportet. Quod si velis ad solos eos, qui dolore conflictantur, sententi m reastringere,nihil resert. Nam auctore Galeno lib.1. de victu acutorum comm.q8.ob dolores saepius aegri sine pulsu redduntur,animique deliquia imcurrunt, &seipsas nequeunt mouere. Nec abre uidem,quia eiusdem Galeni, & Hippocratis te imonio, sortissimum, vi ad vires prosternenda. et bib= alta omnes, mortemque ciendam validissimum synm. Apiissiploma dolor est, nisi quis viribus abundet,& fir ma sit compage praeditus. Quapropter si quispia
aeger dolore obsessus,facile ab uno in alterum latus deuoluatur, vel in lecto resideat, aut clim iura 'git, ad hoc ut lectus sternatur, vel ad egerendum, vel mingendum, leuis existat, seruorum admini, culo non egens, bonum est indicium, signiscam animalem facultatem robustam adeo era, ut di lori non succumbat, nec a vehementissimo 'ni . plomate vincatur. Sunt enim, ut in comm.&alijs
forisque locis assemat Galenus, tres facultatesi
246쪽
αr I N II. P R o G N. H I P P o C R M.taicor corpus nostru gubernates:ex quam robore depε pμε ν, 'r' det salus totius,queadmodu ex earu imbecillitate impi et corpus periclitari cogitur. Quapropter opti' mP a Galeno praesentienarratione dictu est,sum- totius prsi agitionis in morituris,coualiturisq;tis. esse quoties vis fgrotationis cu aegri facultate c5sertur.Na si morb' maior est,si ut nec naturae beneficio , nec artis adminiculo possit fieri minor, aeger omnino morietur,si debiliosiqua qgri secul'tas,haudquaqua morietur:dumodo nihil extrinsecus comittatur. Ex quibus clarὸ intelligitur corruere argumentu, quo nonulli probare nituntur parte artis curativa opus non esse, sed lassicere diagnosticam,& prognosticam:quoniam multi morbi sunt, qui licet virtute sint maiores, a tis tamen auxiliis minores redduntur. Et hoc est quod Galenus libro. 1.de locis affectis cap. 2.iuxta calcem innuere volebat, quando inquit rasictus exiguos separatis causis facientibus, illico finiri; natura videlicet ipsos sanante , illosque
duntaxat externo egere auxilio , quos ob magnitudinem natura vincem non potest. Undὸ ut Hi Auerro Ss libro. 7. collectaneorum capite. 3I. in dominio absoluto morbi , etiam iuuante medico , non fit euasio, nisi in feralibus complexionibus. Quia contingunt mori, stra in hac arte , sicut in natura r in domunio vero. absoluto naturae, excusatur haec ars:
in dominio vero medio, potestas, ac dignutas artis huius elucessit, ut mortales salubres
247쪽
C o M M E N T A R i A. ars hia terminentur. Itaque si medicus coniecerit morbum adeo esse vehementem, vi nullis amtis moliminibus possit a natura supcrari, curatio tentanda non est : quia vi.2. sect. aphor. commentar. 19. a Galeno scribitur, victis non oportet adhibere manus. Et libro. I i. method. capit. 9.dicebat: In quo enim desperata omnino salus est, imprudentis consilii est, apud vulgus infamare praesidia, quae multis fouere saluti.Veruntamen si virtus tanto interuallo mombum superarit, ut sola per se sufficiat morbum deuincere, nihil moliendum est; sed totum n turae relinquendum, sequentes Galeni praece-ἰptum libro. i. de diebus decretorijs cap. II. ubi ait, naturam saepE sufficere: peccarique in hans extrinsecus cataplasmare, in unctione,&totius partis inspersione. Quod si natura sic est mo 'iredom Ombo suppar, ut nisi adhibita purgatione, aut Ve- nimnae sectione, aut aliqua alia curatione, non ponsit superior euadere, tunc purgatio est adhibenda, & vena est secanda, atque alia curatio est ad .
ministranda. Ex his perspicuum est, quod si modicus cognouerit morbi naturam,quantum supra vires corporis existat; vel vires corporis,quantum supra morbi naturam sint; & cuiust bet excessus magnitudinem ad unguem perpenderit, non so-ilum mortem vel salutem aegrotantis poterit praedicere, verum etiam, quo tempore, num cito, vel tarde aeger euadere, vel decedere debeat. Quod Galenus lib.de constitutione artis medicae capit.
18.eleganti similitudine nos docuit, in eum scri-
248쪽
11s et v ΙI. v o HIPPOCR. bens modum: Medicus quippὶ his duobus mor bo,inquam, & naturae a quali colluctantibus an ' inum intendit semper:atque dum discernit qu9dnam horum robustius sit, primum quidem suum de salute hominis, aut interitu praelagium deprΘnait:deinde vero, quo alterum altero sortius esse nouit,eo praefinitum illius lepus agnoscit. Nec mirari quispiam debet, si quis robur utriusque reperpendens, victurum tandem deprehendat U videamus quamplurimos gymnasias expri' ςι 's in statim motionibus,quibus contra se inuicem luctantes seruntur,victurum pronunciare:& s spe
ante partam victoriam,quodque celerrime aduer sarius succumbet.Hoc autem agunt,cum alterum stero viderint validiorem . are ex alia nulla exercitatione,salutem,aut interitum praenoscet,praeterquam,ex exacta virium,tum morbi, tum natμ-rae notitia;ex qua etiam praefinitum tempus exquirit.Vt enim celerrime soluendus morbus est,ciam
validiores vires fuerint, ita cito mors aduentabit, si lis imbecilles sint, morbus vero sortior. Sed maznitudo excessus horum tempus indica ouo hic futura sunt. Ab his igitur scopis habet medicus,vi suturorum sit praesagus. Qua vero exercitation*ipse hos praenoscat scopos, in libris nostris de iussiciis abunde actum est i tamen in his quo- , , que in praesentia uniuersalem methodum , ut in aliis omnibus fictitatum est, explicabimus. Nais robur ex pr 'priis illius actionibus comburinia d. prehendes : in primisautem expulso ; siquide is
rotiatur est vivis secultatis opui: morbi vero mas it
249쪽
dmem,ex suis symptomatis. At quatenus alterum altero praeualea coctio,cruditasve mostr t: quas subinae ex propriis cognosces excrementis. Pla-ςuit hanc longissimam referre orationem , pr pterea quod prusentis Galeni commentarii explicationi summo pere conserat:cuius causa uniuersa haec a nobis sunt enunciata. PROGNOS T. VII. Si vero grauis esse appareat,σ relia o corpore,eτ manibus,er pedibus,periculosius est.
D Ictum est enarratione praecedeti, totam pri- sagitionis summam, in collatione, seu proportione magnitudinis morbi ad aegrotantis vires consistere.Vbi enim morbi vis aegroti vires superexcesserit, perditionis aegri periculum imminet. Vbi vero contra accidi aegrotum conualit rum esse,est sperandum. Vertim tamen ut horum omnium notitiam assequamur,proximo commotario considerare praecepit Galenus signi uniuscuiusque speciem, hoc est,ad quod genus virium, signum unumquodque debeat reterri,num animalium,vel naturalium,vel vitalium. Quam considerationem si ad vn uem usque adhibuerimus , inueniemus certe, lignum hoc, de quo in praesenti sermone disseritur,quemadmodum & praecedes ad facultatem animalem secundum locum m uentem attinere. Si namque facile loco moueri, aut transferri,huius facultatis indicat robur; dissi-
er moupri,eiusdem lansuorem, & imbecillita
250쪽
118 et v II. P ά o G H I P P o e . tem significabit. Quia, teste Aristotele,contrario. -- -er ' rum eadem , atque similis est disciplina, unoquucognito,extemplo & reliquum cognoscitur.Itam
'si aeger resur ere non valet,ininusque crura mouere potestui ambulare aut surgere,aut ea cubando transferre tentet , bonum non est. Indigent etiam aegri interdum manuum ministerio ad comedendum,vel scalpendum,aut se cooperiedum,
vel ad aliquid apprehendendum d si hoc es-
ficere nequeant, sed ad haec exequenda adstatium. adminiculo egeant,similiter malum est. Nam li- cet aegriviuerc,&ὶ morbis euadere possint,etiamsi ipsi per se huiusmodi operationes non exerceat dicente Galeno lib.7.meth.cap.I3. cerebri Opurictim sani sumus , ad voluntarias actiones perne cessarium esse,ijs scilicet instrumentis,quibus huiusmodi functiones obimus: cum vero aegri sumus , necessarium non esie nisi ijs tantum instrumentis,quae ad respirationem sunt deputata: chin
necesse omnibus non fit,neruorum, ac musculorum opera uti non posse tamen eas exercere, Vati
malum est, quia languor & exolutio maxima animalis facultatis in cerebro residentis significatur,similiter & corpus uniuersum terreum esse es. fectum,quod contingit extincto in eo igneo et θη-n eis mento.Nam hoc, si Auicenni creditur.I.I.docto. menti cor' de elementis mistorum corpora subleuat. Terreupρωμ it in efficitur corpus hoc est frigidum,& siccum, , parte sanguinis tenuior atque calidiori resoluta.