Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

271쪽

pisciculos in pelago a bestioli s compunctos, bre- situm; tauissimos capere somnos:quemadmodum in nodibis cimices, di pulices noctu somnum intertui .

bant,& vigilias afferui.Idem prς stare sitim posse, libr.3.cap. 6.Celsus est authori Cui Fernelius su scribit lib. .pathol.capa'. nec ab re quidem:quia sitis a Gale.lib. de inaequali intεperie. 3.inter do loris species recesetur. Secundum v,vigilia,Hidi pocrates significare dixit,labor existit. Est inqui labor in praesentia, idem, quod spontanea lassit do; nam, id est, laboraassitudinem significat, ut videre est, aptior. .sect.2.via Hiplocrates

neae lassitudines morbos praenunciat.Quod lassitudo quae uis, siue ulcerosa, siue tensiua, si 'phlegmonosa somnum interturbet,legenti Galanum lib. desanitate tuend/, peruium erit,& maa ifestum.Possumus etiam per laborem,confli rionem, seu afflictionem intellimre e nam hari: stiam vigilias adsert,& sompum abigit.Tertium

quod ab immodica vigilia significatur,est delirili. Nam vigilia cxx in fide. a.delόcis affectis scribi

tus ob causas cuiacientes,& exi antps , sit; bari: eis desipientiam pariunt, cuius nulla species se-2cura est; quemadmodum Galenus docet libro. aphoriccomm. 3.Merito igitWr Hippo.in praesentia dixit pessimum ess aegrum nec noctu, nec in terdiu donnix utpote quod lor,labor, ς est

pientia,ab eo indicio significetur. d similitis . docuerat libr. de Coacis praenosiolaus, ubi aiePessimum autem e ho dormiunn se nec nost

272쪽

iis et N ΙΙ. o G N. H I P P o C R- , eo supra citato,dum ait:Contractio testiculorum, penis, significat mortificationem innatiris,d talorem vehementem.po rro innati calori extinctionem significare, perspicuum est:quia in summe refrigerati ,oc in morientibus,testes & colem contrahi ac vehementer corrugari videmus: quod non alia decausa fit, nisi quia spiritu refri- τευr -- gerantur,& calor extinguitur.Euenit hoc di indr si ρ ζntibus,quia dolor,ut in comm . scribit Galenias, ro vires ad sese contrahi facis. Quam sententiam Ἀ- milites docuerat libro.7 .aphoricomm. 6.l loes in hunc modum: Fit etiam partium φxtrema siuiditas, propter dolorem vehementem medias corporis. partes occupanwm, ob quςm natura in se ipsamcontrahitur, dc ad eam conmugur fari-

is, non solim extxemas corporis parte dere linquens, veluti pedes . & manus ,& cVm, secidi cutim uniuersam. De hoc vehementi dolore, cui intimas corporis partes institat, Miluitur in praesentitirognostiHippocr: Nam ille qui extremo parte ii ccupati, contractionem testiculuxum colis inserae non poterit, In quo vero Vir scere intensior consistat dolor, dubium est. Egos rtim μ' tamen crediderim , nullibi , quam in rentriculo. Dr r ut 4 vehementiorem; quanquam Plinius libr. 23 - a prope finem de doloribus ita distinguat, a

iam proprie videri posse; cum suus cuim aq prae sens qui'; strucissimus videatur. Et subdit: De

mos cruciatus οἷς peculorum siillicidio veli-

273쪽

c o 34 Μ E xa r κγ ;proximunt stomachi; tertiuna eorum, qui in capite doleant, iton ob alios serξ morte constitita Haec Plinius. Ego vero ventriculi,& tenuavi n- testinoru dolore, acerbiore,dirumq; magis qu)m reliquaru partiu esse existimare; quonia nec ex capitis, nec ex calculorum vesicae dolor ita cito homines intereunt, ac ex stomachi , & gracilium intestinorum dolore. Quod manifestum indiurium est , calculi, aut capitis dolorem non esse adeo vehementem. ut est intestini tenuioris, ac ventriculi. Adde quod Galeno authore libro. se de locis affectis cap.1.5 primo de causis sympto-- matum ca.7. 5 . 9.de usu partium ea. II. nulla pars est,quae adeo exactu sentiat,vel acutiori sit sensu praedita,ac ipsum ventriculi os.Vnde si verum est partem eam maiorem dolorem persentiscere,que exactiori sensu pollςt, certὶ nulla maiorem, aut acerbiorem,qurim ventriculi os persentiscet. are hie ipse eris, qui prae omnibus internis dolori. o. . . 1 bus, pu s corporis externas magis infrigidabit,

docolis,intestinoruque contractionem molieturi testium mo

Desomnis autem, quemadmodum cro mauia in eo

suetui sine nobis est biterdiu vigilandum , nocta dormiendum est. Si veris hoc fuerit transemulatu peius est inime verὸ offendaturis quis dormiat pri ma luce ad tertiam diei partem: insi verὸ ab hoc ten

P a Metho

274쪽

Ethodus est, quae nos doce; in primis e aut plicandum esse quid res, de qua agitur, sit; quotitem habeat species, x differenti s quid pret

ierea illa: agere, aut pati: secundum naturam sit apta. Hanc methodumPlato in Phedro Hippocrati acceptam resere, quam nos: in pyraesentia imitabimur a natura eius, de quo disputatio ius cipitudexplieritione exordiente .Porro Aristoteles libride somno, di vigilia, varias de somno aia seri definitiones. Nam aliquandulam 39m dicit viii.. esse immobilitatem quandam, Hac si v dum,& inculum primi sensorij, eiusdem vexv ex lationem, atque telaxationem, vigili uac lint risdum vero somaum,&vigiliam,affectioncs esse ait sensus communis,siue eius iacultaIis, quaede singulis sensationibus iudicat,quaeque illis praeest, dea quam csteri sensus sese conserunt. HuiΠs. enim impotentiam,& lassitudinem quandam somnum esse.pronunciari si modo ea nasso ut b quapoxa,tione simenti. finit & ille sombiim est conix , - 'ionem quandam caloris ad intima refugientis,& naturalem antiperistian ob destς sum humoris a capite vcrsus cor nactam.Scribit etiam somnum esse refrigerationem quandam. Aucri in eodem in loco praedictis, aliam addit definitionem,inquiens: Somnum esse reus sionem sensuu ab instrumentis proprii ad partem intexnam corporis. Sed omnes hae definitiones gausalas sunsi non quidditatiuae. Otia

lib. 6.Topicorum cap.2.ubi ex professo definiendi ratio in

275쪽

di rationem docet,eas tanquam non exactassesellit. Nam quae exacte sunt definitiones, per genus quid dirativum, & similem differentiam traduntur : haec vero duo in somno quae sint, ignorantur. Siquidem Galenus in lib. de instrumento Moeratus cap. . iuxta finem scribit, haud facile esse iudicare, an somnus naturale sit opus, an actio, vel: passio Rutius, si antiquos scriptores consulamus

quod sit somni genus ,&differentia, haud facili

inueniemus Quare no sibi contrarius est Aristo. lib. 6.Topic.dum somni definitiones ab eo traditas libride somno, & vigilia, increpat: siquidem Ineibalio. eas, no tanqua falsas, aut inutiles explodit, sed ta- quam non essentiales, aut quidditatiuas. Nam sit dispositiones sunt in eo, cuius dispositiones dicuntur , somnus, sensus impotentia non erit: quandoquidem somnus non inest sensui:& ob id illius impotentia esse non potest. Sed alterum, 'efficere alicru est necesse: nempὶ aut propter impotetiam Mos dormire; aut propter somnum,sensus impotentes reddi. Nullus tamen Galeno ad somni essentiam explicandam propitis accessit: siquidem is primo de sympto.causis, ca. s. somnum dicit esse animalium facultatum quietem. Nam, 'cum per somnum caloris naturalis ab instrumentis sensus, & motus ad suum principium fiat re-l gressus , in eo quidem regressu facultatem animalam a suis munijs quiescere, naturalem vero, quae circa alimentum versatur,validius age- re consequens quidem est. Paulus etiam libro . . , πptimo. capit. 27. eadem, quae Galenus, de sonu,

276쪽

- no sentire videtur , dum ait; somnum requiem esse animalium facultatum, factam propter bonam humiditatem , cerebrum irrigantem. Vndὸ liquido constat cerebrum esse somni causam, quod eo per vaporum delationem occupato, facultas sensifica membris tunc mit- . ti desinat, & dormire statim animal cogatur.

, quod ut libro de somno,& visiliam' Aristotel.) halituosa omnia, & quae Vaporem e se multum fundere possunt, ut vinum, i lac, & quaecunque humectant, & refrigerant . . somnum concilienti Ob quam itidem causam, pueros, & angustas venas habentes, maximδ

somniculosos esse, idem author dixit; quod omnes isti plurima cerebri oppletione occupentur : hi quidem, quoniam temperamenti frigiditate pollent, nec in his facile descendit,

ac refluit vapor sursum ascendens, uti in contraria constitutione, & temperatura. Pueri ve-- quod humidissimi sint, & crudis , crassis

que succis reserti, a quibus plurima consur- git diuaporatio ravnde non profundi tantum somni, sed & comitiales, & sopores oriri in ipsis maximὸ solent. Qua ratione eo libro Aristotel. & Plato dialogo secundo de legibus, MGalenus libro primo, de sanitate tuenda, capiate undecimo, vinum illis merito interdixerunt. Ex quibus clarὸ intelligitur , minus rectε Ari--telia im- stotelem, cor somni causam statuisse,quia hoc intrρ μην. somno impeditum non est,nec natiua ipsius actio cessat. Fuit huius Aristotel. erroneae opinionis causa,

277쪽

COMMENTARIA. reausa , quod crediderit ipse .cor sensitum is principium , quo statuto principio , effingere rationes , quibus cor in somno impediatur,

coactus est, temere tamen. Nec detruerunt ex

recentioribus medicis quamplurimi, qui hoc Aristotelis dogma tueri conati sunt. Verun tamen licet plurimas ad id excogitarint arm tias , Galeni argumentis. I. de causis sympi matum capite octavo, quibus in Aristotelem inuehitur respondere nequiuerunt: quarum una est , quod oppleto cerebro , non corde , prima sentiendi vis quiescat,&somnus, non corde impedito, aut cessante fiat. Quippe omnibus est in conseta, in somno cordis actionem. ac pulsum, propter caloris ad interiora reuoc ti copiam , quam in vigilia esse robustiorem. Rursus, multo probabilius erat dicere a pul monis humore somnos euenire: siquidem hunc natura cordi adhibuit, nullius alterius rei graritia quam ut illi inseruiret. Quocirca nullus me. dicorum est, qui in graui sopore veterno,atque

lethargo , capiti non remedia adhibeat , quae pectori potius adhibere debebant, si somnum in corde fieri existimassent. Atque nis quidem rationibus, & alijs multis Galenus falsum hoe Aristotelis dogma euertere contendit. Quid somnus sit, uiximus: superest, ut quae sit illius vis, & facultas, quidque in nobis habeat enicere , explicemus; nihil de eius differentiis, & spe ciebus, agentes. Nam singula in praesentia prosequi, nec possumus,nec volumus. Porro somnus.

278쪽

si recte adhibeatqr Galeno.i. de causis lympwmatum capite.8.teite, cibum optime cflcQqu;Πquod toto hoc tempore,quo quis dormit,animalis secultas, ut dictum iam est,quiescat, naturalis Vero validius agat,crudos etiam humores concoquit,animi aegritudines obliuione delet, mentis insaniam corrigit dolorem lenit, lassitudinem sol latur,vim motricem confirmat, sensus vegetiores, reddit. Quae omnia Paulus nos docuit libro. I.c ' pite.97. Oused vero per somnum optima fiat con coctio. ii.etiam metho.capit.3.confirmatum est: in similiter Hippocr lib.6.cpid. parte. .aphor. O- innuere voluit, dicens: Labor articulis, ct carnI-bus conducit icibus vero, & lamnus visceribias Meliorem praeterea per somnum cibi concox, io nem esse factam, auctum somno virium robur indicat,quod expςrrecti, ut. i.de causis tympiom. citato capite Calenus scribit, robustiores, &ad quidvis agendum aptiores nos esse sentiamus, fain illa ali- miliari utique nobis apposito

ορ'ς ρη- perfluus humor illam impedit,qua quidem ratione,crassa, humida corpora non paruum auxili ad coctionem ex vigilia capiunt.Veruntamen utilitas haec ex accidenti est, quae vero ex somno su- stipitur, primaria magis, depςr se' .-. Caeteriim circa somni ratione haec potissimum considerada ventui tempus nimirum, duratio, &' forma. Tepus,ut in praesentia testatur Hippocra- '' tes conuenientissimu est nocturnu: secundu locia

ta 'A , i habet matutinum;interdiu fero factus,nocentis,i

279쪽

mus existiti Nocturnus autem somnus, teste Pa lo,hoc potissimum nomine commeodatur,quod nox sua tum humiditate tum tranquillitate, somnum alliciat: satisque temporis quoad absoluta. ciborum fiat concoctio, habeatur. Quapropxer somnus non nisi nocturno tempore dissoluto calore,ob animi, corporisqtie prscedentes actionesag imendus.Huic proximus eis matutinus,qui fit prima luce ivsque ad partem diei tertiam. Hic vaporationem alimenti in iecore,& venis existentis sequitur,& harum partium coctionibus opitulatur: ijsque potissimtim adhibendus quibus lassitudinis sensus adest, aut praecedente nocte somnμ interruptus est,quiq; noctu nihil, aut parum dormierunt. A prandio vero somnum obesse, tim si paulo longior sit,aut non sedente, sed decubente corpor ineatur, uniuersis medicis est peris suasum: quippe in comperto est, eo caput repleri,& grauari fluxiones ad subiectas partes moueri, concoctionem ventriculi labefectari, de stupidos sensus reddi. Quapropter longis diebus meridiari potius ante cibum, quam post eum, Celsus monet. Diurno autem somno coctionem ventriculi.

labefa ctari ,rationi consonum est,cu tempus,quo quis dormit die, ad persectam cqncoctionem ia6 sussciat: ideoque meridie excitati a somno,ob in-

terruptam ante horam suam concoctionem, subinde acidos ructus edunt, crebroque etiam satibus replentur. Porro breuis,imus somnus a prandio minus nocet, quod calorem sollim ab externis partibus colligat,reuoce tq; ad coction in ali. Dreuei.

280쪽

i N II. P R. o o N. Η I P P 'C R. menti obeundam. Vbi cum minimo teporis moamento moretur, nequit vaporibus caput replere, interimq; vires recreat, ac prohibet maiorem fieri dissolutionem: & si quae erat in capite, & senu-bus grauitas, evanescit. Recurrente enim calore ad viscera,simul necesse est vires recreari, & intro recedere humores, qui grauitatem, stupiditatemque afferebant. Ergo si prandio nequit somnus euitari,dormiendu minimum,ut solum calor colligatur , & vires recreentur ex negocijs, & vigillis esurae. Alius vero,qui concoctionem inchoat, de non absoluit, illa parit incommoda,quae supra meridiano somno sunt attributa. Quod si somri iste protrahatur, donec coctio in ventriculo pla-M sit absoluta. prodesse poterit: ut docent ebria, '' qui huiusmodi somno omnem grauitatem e cu-tiut Sed interim alia ratione nocet, quod noctum. num somnum impediat,corpusque in malam c5suetudinem trahat.Haec, ae de meridiano somno sunt dicta,veritatem obtinere credendum est, dummodo aliud non insit ex consuetudine, quae semper in sinpulis est attendedam a quae usu logo

inualuerut,etia si no iuuentino tame nocet. Qua-Q- a prese propter rectE Galenus in com. praesenti a progno i stico excipit eos,qui interdiu dormietes,noctu Vi lant,m diuites sacere solent,in quibus, qui soliti sunt vivere praeter natura, doctrina ab Hippotain praesentia tradita haudquaqua vera est.Caeteruin nocturno sono hoc praecipuε est obseruadu, ut v na,duabusve a cibo horis tralactis ineat; qm qui

prim cibo suadit,surim obest.Na si ab eo peti