Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

261쪽

di rationem docet,eas tanquam non exactasa es ellit. Nam quae exacte sunt definitiones, per genus quid ditatiuum, & similem differentiam traduntur : haec vero duo in somno quae sint. ignoran tur. Siquidem Galenus in lib. de instrumento odor ratus cap. . iuxta finem scribit, haud facile esse iudicare, an somnus naturale sit opus, an actio, vel: passio.Rursus,si antiquos scriptores consulamus,

quod sit somni genus, & differentia, haud facila inueniemus .Quare no sibi contrarius est Aristo. ' lib. 6.Topic.dum somni definitiones ab eo tridi- i, ' i' '

tas libr.de somno, & vigilia, increpat: siquidem conciliatio. eas, no tanqua falsas aut inutiles explodit , sed ta- quam non essentiales, aut quidditatiuas. Nam sit dispositiones sunt in eo, cuius clispositiones esse, ride dicuntur, somnus, sensus impotentia non erit: t quandoquidem somnus non inest sensui:& ob id illius impotentia esse non potest. Sed alterum, efficere alteruest necesse: nempὶ aut propter impotetiam nos dormire; aut propter somnum, sensus impotentes reddi. Nullus tamen Galeno ad somni essentiam explicandam propitis accessit:siquidem is primo de sympto.causis. ca. s. somnum 'S'

dicit esse animalium facultatum quietem. Nam cum per somnum caloris naturalis ab instrumentis sensus, & motus ad suum principium fiat regressus , in eo quidem regressu facultatem animalam a suis muniis quiescere, naturalem Vero, quae circa alimentum versatur,validius age- re consequens quidem est. Paulus etiam libro

ptimo. qapit. 27. eadem, quae Galenus, de soni ,

262쪽

- no sentire videtur , dum ait; somnum requiem esse animalium facultatum, factam propter bonam humiditatem , cerebrum irrigantem. Vndesiquido constat cerebrum esse sommni causam , quod eo per vaporum delationem occupato, facultas sensifica membris tunc mit- . ti desinat, & dormire statim animal cogatur.

I Iinc est , quod ut libro de somno,& visilia

Aristotel.) halituosa omnia, & quae V 'porem e se multum fundere possunt, ut vinum, lac, & quaecunque humectant, & refrigerant. somnum concilienti Ob quam itidem causam, pueros, & angustas venas habentes, maximὰ Iomniculosos esse, idem author dixit; quoa, omnes isti plurima cerebri oppletione occu- pentur': hi quidem , quoniam temperamenti

frigiditate pollent, nec in his facile descendit,

ac refluit vapor sursum ascendens, uti in contraria constitutione, & temperatura. Pueri veti.

ro quod humidissimi sint, & crudis , crassis

que succis reserti, a quibus plurima consur- . sit diuaporatio ravnde non profundi tantiim somni, sed & comitiales, di sopores oriri in ipsis maximὸ solent. Qua ratione eo libro Ariastotel. & Plato dialogo secundo de legibus, te Galenus libro primo, de sanitate tuenda, capite undecimo, vinum illis merito interdixerunt. Arist.tilis Ex quibus clarὸ intelligitur , minus rectὶ Aria intelia im- stotelem, cor somni causam statuisse,quia hoc intrρbη ' somno impeditum non est,nec natiua ipsius actio

cessat. Fuit huius Aristotel. erroneae opinionis

263쪽

eausa , quod crediderit ipse .cor sensuum este principium , quo statuto principio , essiniere

rationes , quibus cor in somno impediatur, coactus est, temeia tamen. Nec defuerunt ex recentioribus medicis quamplurimi, qui hoc Aristotelis dogma tueri conati sunt. Verumtamen licet plurimas ad id excogitarint arguiatias, Galeni argumentis. r. de causis sympi, si se matum capite octavo, quibus in Aristotelem inuehitur respondere nequiuerunt: quarum Vna. non ramininest , quod oppleto cerebro , non corde , pri- dent

m a sentiendi vis quiescat,&somnus, non com

de impedito, aut cessante sat . Quippe omnibus est in conseta, in somno cordis actionem, ac pulsum, propter caloris ad interiora reuocati copiam , quam .in vigilia esse robustiorem. Rursus, multo probabilius erat dicere a pura monis humore somnos euenire: siquidem hunc natura cordi adhibuit, nullius alterius rei graritia quam ut illi inseruiret. Quocirca nullus me. dicorum est, qui in graui sopore veterno,atque

lethargo , capiti non remedia adhibeat , quae pectori potius adhibere debebant, .si somnum 'in corde fieri existimassent. Atque his quidem rationibus, & aliis multis Galenus falsum hoe Aristotelis dogma euertere contendit. Quid somnus sit, diximus: superest, ut quae sit illius vis, & facultas, quidque in nobis habeat emcere , explicemus; nihil de eius differentiis, de spericiebus , agentes. Nam singula in praesentia pro- Amisi Uri sequi, nec possumus,nec volumus. Porro somnus.

264쪽

ii recte adhibeati r Galeno.1 de causis lympi

matum capite. 8.teite, cibum optimς concoquὶ quod toto hoc tempore,qu luis dormit,animalis iacultas , ut dictum iam est quiescat, naturalis Vero validius agat,crudos etiam humores concoquit,animi aegritudines obliuione delet, mentis insaniam corrigit.dolorem lenit, las itudinem so

latur,vim motricem confirmat, sensus VegetioreS' ' reddit. Quae omnia Paulus nos docuit libro. I.c -. ., i, pixe 97- d vero per somnum optima fiat concoctio. Ii.etiam metho.capit.3.confirmatum est:

, in similiter Hippocriti 6.epid. parte. .aphor. O- innuere voluit, dicens: Labor articulis, carnibus conducit: cibus vero,& somnus visceribus Meliorem praeterea per somnum cibi concoctio nem esse factam, auctum a somno virium roburtii dicat,quod experrecti, ut. I.de causis symptom citato capite Galenus scribit, robustiores, &aci quidvis agendum aptiores nos esse sentiamus, fandi ali- miliari utique nobis apposito alimento. Coctio-ς. nem etiam interdum iuuare potest vigilia,ubi suo ρ'ς μ' perfluus humor illam impedit,qua quidem ratio- ' ' ne,crassa,8 humida corpora non paruum auxiliuad coctionem ex vigilia capiunt.Veruntamen utilitas haec ex accidenti est, quae vero ex somno su-

stipitur, primaria magis,& de per se. Caeterum circa somni ratione haec potissimum

considerada ventui tempus nimirum, duratio, & . forma. Teyus,ut in praesentia testatur Hippocra--tiei ι- tes conuenientissimueli nocturnu: fecundulocu

265쪽

mus existit Nocturnus autem somnus, teste Paulo,hoc potissimum nomine commendatur,quod nox sua tum humiditate,tum tranquillitate, somnum alliciat: satisque temporis quoad absol a. ciborum fiat concoctio, habeatur. Quapropter somnus non nisi nocturno tempore dissoluto calore,ob animi corporisque prscedentes actiones assumendus. Huic proximus est matutinus,qui fit. prima luce vique ad partem diei tertiam. Hic V .porationem alimenti in iecore,& venis existentis sequitur,& harum partium coctionibus opitulaturi ijsque potissimum adhibendus,quibus lassitu. .dinis sensus adest, aut praecedente nocte somnu interruptus est,quiq; noctu nihil, aut parum dor tam ierunt. A prandio vero somnum obesse, praeser.

tim si paulo longior sit,aut non sedente, sed decubente corpor ineatur, uniuersis medicis est peris suasum: quippe in comperto est, eo caput repleri,& grauari fluxiones ad subiectas partes moueri, concoctionem ventriculi labefectari, &stupidos sensus reddi. Quapropter longis diebus meridiari potius ante cibum, quam post eum, Celsus monet. Diurno autem somno coctionem ventriculi labefactari rationi consonum est,cu tempus,quo quis dormit die, ad persectam concoctionem nosufficiat: ideoque meridie excitati a somno,ob interruptam ante horam suam concoctionem, subinde acidos ructus edunt, crebroque etiam flatibus replentur. Porro breuissimus somnus a prandio minus nocet, quod calorem solum ab externis partibus colligat,reuocetq; ad codionem ali. D ueι.

P s menti

266쪽

i N II. R O O N. Η I P P o C R. menti obeundam. Vbi cum minimo teporis moamento moretur, nequit vaporibus caput replere, interimq; vires recreat, ac prohibet maiorem fi

hi dissolutionem: & si quae erat in capite, & sensibus grauitas, evanescit. Recurrente enim calore

ad viscera,simul necesse est vires recreari, & intro recedere humores,qui grauitatem, stupiditate que afferebant. Ergo si a prandio nequit somnus euitari,dormiendu minimum,ut solum calor colligatur, & vires recreentur ex negociis, & vigilijs ditatuis. Alius vero,qui concoctionem inchoat,& non absoluit, illa parit incommoda,quae supr meridiano somno sunt attributa. Quod si somri iste protrahatur, donec coctio in ventriculo pla-ith sit absoluta. prodesse poterit: si docent ebrii,

qui huiusmodi somno omnem grauitatem excu- tiuLSed interim alia ratione nocet, quod noctu . num somnum impediat,corpusque in malam c5suetudinem trahat.Haec, ae de meridiano somno sunt dicta,veritatem obtinere credendum est, dummodo aliud non insit ex consuetudine, quae semper in sinpulis est attendedam a quae usu logo inualuerat,etia si no iuuentino tame nocet. a-apr se propter recte Galenus in com. praesenti a progno i excipit eos,qui interdiu dormietes,noctu vi diuites sacere solent,in quibus, quia soliti sunt vivere praeter natura, doctrina ab Hippo in praesentia tradita haudquaqua vera est.Caeteruin nocturno sono hoc praecipue est obseruadu, ut v na,duabusve cibo horis tralactis ineat; qm qui

istin' a cibo suadit,plurimu obest.Na si ab eo peti

267쪽

tui auxilium ad concoctionem alimenti in ventriculo obeudam, necesse est illud prius misceri, de scendereque in kγcu, ubi coctio potissimum perficitur:id quod aliquam moram,& motionem postulat. Considerandum praeterea est, ut noctu :nus somnus mediocritatem non excedat. Immodicus enim somnus praeter alia incommoda,hanc praesertim noxam affert,quod ut excrementa plus iusto in corpore detineantur, nec opportun & suo tempore expellantur, essicit. Quis vero somnus mediocris dici debeat, dissicile est definire: cum nihil perpetuunt tradi positi in tanta temporaturarium,aetatum,& morborum varietate. re non omnibus eadem somni quantitas conue α' aniel: quod hi breuiori, illi longiori somno indire rigeant Corpora tamen benὸ affecta sibi ipsis men- nisia iusta suram praescribunt: quia optima natura, ut Galenus dieere solet,sibi ipsi est requia. In reliquis vero magna ex parte septem, orio ,vel ad sum mum nouem horarum spatio finitur, ae circunscribitur somni duratio, si Galeno creditur lib. I.de sanitate tuenda, cap. . Qui vero alimentum facilε. concoquunt, aut sanguine abundant, vel parum edunt,aut crasso,& obeso sunt corpore, ii breuio- re somno contenti esse debent. Caeterlim nocent longi, prosundi, continuatique somni,iis, quibus caput est Egidum, aut humidumr aut quibus ex ktremae partes sunt refrigeratae: haec enim eorpora,vi libr.de somno,& vigilia optime animadue tit Argenterius; non serunt sine noxa diu caloris

influentis partibus infirmis absentiam. Breuia

268쪽

bus quoque somnis contentos esse oportet, quos exprimogenia affectione vexat comitialis momibus,aut capitis grauitas , aut vertigo aut surditas, tvel aurium tinnitus:sic sanὸ ubi incipiunt inflammationes in partibus internis, somno est tempe rrandum,& vigilijs potius utendum. Tunc dormiendum.quando earum concoctioni,dc dis. solutioni studemus. Nam clim Hippocrate teste libro.6.epid. parte. 3.aphor.29. sanguis per somnum interiora magis petat,cauendum unice erit, ne eo sanguine ad interiora subeunte , phlegmo- increscere faciamus. Operam etiam i sidua, einedicus debet, ne in principiis acces ionu, i apho.com.Idquod si hoc tempore dormierint,

sistentiam peruenient, & si quae sit inflammatio-itio circa viscera,merito augebitur: nec humores, qui in ventrem confluunt, ut in alijs somnis, conmcoquentur,sed multo plures fient, incocti perma- nentes. Caeterum eos expedit in molli lecto dormanire,qui frigidiore,sicciore,gracilioret iunicor: poris habitu: contra vero in duro, qui contrario.

modo sunt astecti: ita enim temperantur naturae

excessus H c paucula de somno in praesentia asser' re libuit. Qui plura desiderauerit, Aristotele adeaξ' libro de somno,& vigilia:& inter recentiore Ioanem Argenterium, qui peculiari commentario omnem mihi de somno tractationem exactissimEabsoluisse est visus

PROGN.

269쪽

Pessimum veris est, si neque interdiu, neque nota: ἐπα. : πω.Aut enim ob dolorem ac laisorem vigilia vis aut despicitia erit hoc MO.. ,ri i

Somuum, atque vigilsem quemadmodum caeteras res, quae non naxurale nyncupanni' mediocritatem seruare necesse quidem si aliqua earum,modum excesseri mala in exist mada: & praesertim somnus,in quo excessu pelox multo est,quam in vigiliae,iquidem licimi s citius intereunt semper dormiendo, quam assiduς vigilando. Maecenati quidem,ut auctor est Pithe lib.7. historiae naturalis cap. I.triennio, nullo hodirae momento contigiis omnus:ctim tamen M unuν siliqui continuo dormiendo quatuordecim russi spatium, vitae superstes possit permanere. QEodsi aliquis exigat,cur Hippocrates in praesen iW' .gnostico malin indicturni ac perit ab lini di - ca vigilia, dices pessimu esse si aeger, nec, no nec interdiu dormiat uon ita id desumpserit4mmodieo somno, cum potus hautio sit interdi & noctu dormire,quam interdiu, dcnoctuvigila'Te: dicendum,somnum ut a. ion apb od ib3. scripsit Galenus modii excedere ob vehς 'ν tem refrigeratione primi sensitivi, seu principii sentiendi: hoc in morbis acutis tam vehςMe .ter rest erari non contingere hut assiduum scisi, num inducat,Vel dicendum, Hippocaatem de ii. gilia speciatim sermonemfetae

270쪽

de adhuc peiusde Gmno intelliganius. Sinam lin morbis acuti pessimum est continuo vigilarQdormire continuo: nosmpliciter pessimum erit, sed omnium pessimusti. Verum de somno in pret- sentia dicere supersedebimus, & de vigilia talum agemus. Si aeger nondormiat noctu, nec die,maestivi signu malu,etiam & ut causa.Vt signu, Oia vi. Hippocrates ait; dolorem significat, o anes corporis iacultates perturbante, & praesertim animath aut laborem,aut desipientia: dolor in-Σ 'quam, quoniam dolor vigilem reddit facultatem

----ipsi in ad suum principium regredi. Vexat hic dolor noctu , mi is quim die : quoniam

. . , i GMςno. z. sectione, aptior.coris.I3.grauitas. semper nou maior fit quam diu:quia illo tempore dormire consuevimus:&eo tepore grauius es dissicilius labores serimus, quo ex natura atq; consuetudine quiescere solemus.Adde die aegrΣ ad colloquia,&eonfabulationes distractos aliquomodo dolore efficientiscausae obliuisci, nec sumptomati adeo esse intelos. Quod demostrauit phi i I sophus ille apud authorε iri de motibus liqui. . s leno attributi,qui crus doles noctu plus eru. --die: cu tame noctu magis fotu,&quietu crus haberet. Qua de causa no leuiter eueritus mirabatur,no animaduertεsi quisd die distracta facultate animali ad visitantium historia ali colloquia,minus eratintentus dolori. Porro quid

imirum,homines obdolorε dormire non pos estineat Aristoules tib .de historia animal capcio.