Ioannis Braui ... In Hippocratis Prognostica commentaria. ..

281쪽

tur auxilium ad concoctionem alimenti in ventriculo obeudam, necesse est illud prius misceri, de scendereque in lacu, ubi coctio potissimum perinficitur:id quod aliquam moram,& motionem postulat. Considerandum praeterea est, ut noctu :nus somnus mediocritatem non excedat. Imm dicus enim somnus praeter alia incommoda,hanc praesertim noxam affert,quod ut excrementa plus iusto in corpore detineantur, nec opportun4 dc. suo tempore expellantur, essicit. Quis vero somnus mediocris dici debeat, dissicile est definire: cum nihil perpetuum tradi possit in tanta temporaturarium,aetatum,& morborum varietate. Pi

re non omnibus eadem somni quantitas conue . . , .nieti quod hi breuiori, illi longiori somno india. . rigeant.Corpora tamen benὸ affecta sibi ipsis men- ramia Leasuram praescribunt: quia optima natura, ut Gale-' tist. nus dieere solet, sibi ipsi est requia. In reliquis vero magna ex parte septem, octo,vel ad lammum nouem horarum spatio finitur, ae circunscribitur somni duratio, si Galeno creditur lib. 6.de sanitate tuenda, cap. 3. Qui vero alimentum facilὸ concoquunt, aut sanguine abundant, vel parum edunt,aut crassis,&obeso su ni corpore, ii breuio- re somno contenti esse debent. Caeterum nocent

longi, prosundi, continuatique somni, iis, quibus ' caput est frigidum, aut humidum i aut quibus ex ktremae partes sunt refrigeratae r haec enim eorpora, ut libr.de somno,& vigilia optime animaduertit Argenterius; non serunt sine noxa diu caloris

influentis partibus infirmis absenti m. Breui-bii

282쪽

s. quoque somnis contentos esse oportet, quos ex primogenia affectione vexat comitialis momibus, aut capitis grauitas, aut vertigo. aut surditas, tvel aurium tinnitus:sic sane ubi inchoni inflammationes in partibus internis, somno est tempe trandum,& vigiliis potius utendum. Tunc verindor iendum.quando earum concoctioni, est dissolutioni studemus. Nam clim Hippocrate teste libro. s.epid parte. .aphor.29. sanguis per sorum num interiora magis petat,cauendum unice erit, ne eo sanguine ad interiora subeunte , phlegmonem increscere sectamus. Operam etiam ssidua, medicus debet, ne in principiis accessionia, . aegri dormiant,probe gnarus ut Galenus ait fecit. iripiti Mapho.com.I. qubdu hoc tempore dormierint, i. - , rumptomata illis protrahentur,vix febres ad consistentiam peruenient, & si quae sit inflammatiotio circa viscera,merito augebitur: nec humores, qui in ventrem confluunt, ut in alijs somnis, Conmcoquentur,sed multo plures fient, incocti perma- nentes. Caeteriis eos expedit in molli lecto dormanir qui frigidiore,sicciore,graciliore4; sunt cor poris habitu: contra vero in duro, qui contrario ii modo sunt affectit ita enim temperantur naturae '' - excessas H c paucula de somno in praesentia asser relibuit. i plura desiderauerit,Aristotele adeat.' libro de somno,& vigilia:& 1nter recentiores,loanem Argenterium, qui peculiari commentario omnem mihi de somno tractationem exactissimEabsoluisse est visus.

283쪽

Pessimum vero est, si neque interdiu,neque no : Der .: lmiat.Aut enim ob dolor .ac laborem vigilia/d si

aut desipientia erit ab hoc gno . , a d

caeteras res, quae non naruresci nuncupam urymediocritatem ieruare necesse quidem eu. ua si aliqua earum,modum excesserit,mala est mada: &praesertim somnus,in quo excessuSpeio ' O multo est,quam in vigilia quidem humi sciutius intereunt semper dormiendo, quam assiduς vigilando. Maecenati quidem,ut auctor est Pime minis' lib.7.historiae naturalis cap. I.triennio, nullo hodirae momento conlisitsomnus:cum tamen nulluν' piit,qui cQntinuocormiendo quatuordecim dWya spatium, vitae superstes possis permanere.

si aliquis exigat,cur Hippocrates inpraesenti proj.gnostico malium indicium acceperit ab limi di- a vigilia, dices, pessimu esse si meri ne ei no nec interdiu dormiat uon tu id desumpserit ab ξmmodido somno, cum pζivsimulto sit interdit Or vi & noctu dormire,quam interdiu,dc noctuvigiladire:dicendum,somnum cutia. ion apb co 3.scripsit Galenus modus'cederesb velHi γtem refrigeratione primi sensi iugi, stuprincipusentiendi: hoco in morbis acutis tam vehςMen, terrestigerari non contingere divi duum stini, i num inducat,Vel dicendum, Hippocaasem: vi. gilia specia sim sermuneinfecissi re b. 4 di adhue

284쪽

di adhuc peius de lamno intelligainus. Sinam i in morbis acutis pessimum est continuo vigilarridormire continuo, smpliciter pessimum erit, sed omnium pessimu in. Verum de somno in pret sentia dicere supersedebimus, & de vigilia talum agemus. Si aeger non dormiat noctu, nec die,malum est:vt signu malu,etiam & ut causa.Vt signu, quia vi. Hippocrates ait; dolorem significat, oinianes corporis facultates perturbante, & praesertim animale; aut laborem,aut desipientia: dolor in-τε, 'quam, quoniam dolor vigilem reddit facultatem animalem sentientem dolori intenta efficit,nosinens ipsam ad suum principium regredi. Vexat hie dolor noctu , mi is quὶm die et quoniam teste Galeno. z. sectione, aphor.cois.13. grauitas semper noctu maior fit quim diu: quia illo tem- . . . pore dormire consuevimus:& eo tepore grauius de dissicilius labores serimus, quo ex natura atq; consiletudine quiescere solemus.Adde die aegros ad colloquia,&confabulationes distractos aliquomodo dolore efficientis causae obliuisci, nec symptomati adeo esse intctos. ddemostrauit phii Iosophus ille apud authorεlae iri de motibus IiquidisGaleno attributi,qui crus doles noctu plus cru riabatur, quam die: cu tame noctia magis sotu,&- . quietu crus habereti Qua de causa noleuiter euentus mirabatur,no animaduertes quod die distracta facultate animali ad visitantium historias,atmesilloquia,minus eratintentus dolori. Porro quid imirum, mines ob dolorε dormire non posi citdieat toteles libris ede historia animal cap.Io.2s .l ι piscicua

285쪽

pisciculos in pelago a bestioli compunctos, bre- simulatauissimos capere somnos:quemadmodum in nor ibis cimices pulices noctu somnum intertu ibant,& vigilias asserui.Idem prsitare sitim pos libr.3.cap.6.Celsus est author. Cui Fernelius sui scribit lio. .pathol.capa9.nec ab re quidem:quia sitis a Gale.lib.de inaequali intεperie.c.3.inter doloris species recelatur. Secundum R,vigili Hidiliocrates significare dixit,labor exivit. Est inqui. abor in praesentia, idem, quod spontanea lassit do; nam, id est, laboraassitudinem significat, ut videre est, aptioris.sei 2.via Hippocrates ait:Κοποι----r. hoc est,s Ponta 1 .listisa. neae lassitudines morbos praenunciat.Quoa autelassitudo quaevis, siue ulcerosa, siue tensiua, si 'phlegmonosa somnum interturbet ,legenti Galarium lib. desanitate tuenda, peruium erit,& mamifestum.Possumus etiam per laborem,ςonfli aionem, seu amictionem in i ςre e nam haraestiam vigilias adsexx,& somnum abigit.Tertium quod ab immodica vigilia significatur,est delirili. Nam vigilia cys in fine. a de)όcis affectis scribia tus ob causas calfacientes,& exi antps , fit; haec ver desipientiam pariunt, cuius Imita species se-2cura est; quemadmodu m Galenu docet libro. Laphoriccomm. 3.Merito igitur Hippo. praesttia dixit inessimum esse aegrum nec noctu, nec in terdiudo ire,vitote quod d isitabor, c dem

286쪽

A cte,aut prae dolore, & afflictione vigilate aut ab Im-sista hoc signo deliraret ubi loco laboris amictionem -- Srit.Hactenus enim quid vigili ,quae die, ac notm homirisine erret,ostendere vestea Gemostriui mus: Supe est , iit quid in nobii essicere queat explicemus. Porro haec, ubi ni u excesserit: uti

Micenna est auctbr.Σ.I.doia. a. capit.is. corpii, exiccat, & cerebri bonam temperaturam corrum

sit,sensis debilitat, virtutem oeiicit . desipientii parit, cruditatem efficit, ade ue cibi, potusque conmetionem impedit; quod Hippocrates lib.,

Me victu acutorum comm. Viti nio, hix verbis tostitur: Vehemens v giliatum cibi, tum potibnis cruditatem facit: quam sententiam is narrans Gaialenus,inquit: Quae enim ad vigiliasinsueta fit mutatio, crudiores tum cibos, tum potus evicit tog somnum verδ multum,eumque se diu quoda accersitum,segniti a corporis, & capitis grauitate.' Quarecauendum summo studio est, rie versem nus,ves vigilia modii excedant, 'neut horum dine maxima cor ori 1 noxa euenire non possit. /

si endam e de euntibus , sibo excrementis. sermoneminit 9 quae maximam obtinent v liis in

287쪽

a. NTARIM 1hi in praedicenda sanitate,vel morte, vel morbi lon-etudin aut breuitate. Quia vt.I.crise6n cap.7. Galenus ait cuiusque partis in corpore superfluitas,eam,quae illi inest,dispositione ostendit:sic quidem fuerit salubrem; cruda autem egram. d veritatem obtinet, no solum in alui lupe suitatibus verum etiam in reliquarum partiu evi a vcrementi quorum prouentus euitari in vita non Dotest, etiam si temperatissimus,&srugalissimus homo sit, & maximὸ inculpatis utatur alimentis. Cuius rei demonstrationem attulitGalenus lib. 1. de sanitate tuenda cap.3aneumscribes modumi LI. um enim quotidie propterinsitum ipsis caloia M. cunctis animalibus nonnulla portio substantiae deflua nec sit aliter huius iustium seruasse modu; quam cibi, potionis, respirationis, & arteriarum motus ope, necesse est ex his contrahi excrementatorum prouetum. Nam si quale erat ipsum,quod defluxit, tale prorsus adiungere, agglutinareq; ei per totum liceret, optimum id, saluberrimum

stanὰ esset.Verum ubi quod singulis particulis defluit,tale natura est, qualis ipsa est particula, nihil

autem eorum,quae eduntur, bibunturve eiusmo. . di prorsus es , necessariu naturae suit,prius ea im mutare,&concoquere,&quam maximὸ fieri po- ' ''

tui efficere corpori alendo, restituendo uesimi lia:in quo opere si quid nec consectum, nec prorsus assimilatum est , id corpori nec adnascitur, accrescitve, sed per ipsius laxiora intus spatia, tan-- quam superuacaneum deerrat,vnia nome qiiocri

recte a maioribus es res, , tam E est int ditium

288쪽

ditu Cu igitur esse,bibereq; necessaria animantiabus sint,lias aute res st: bsequatur excrementorum Ueneratio,naturano soluipsis excernedis exesu-cendisq; iiistrumeta instituit, veru etia instrumε-tis ipsis facultates inseruir, quibus incitata quaedaad se trahut,quaeda aliis transmittiit,quaeda excre Exe*tia ex meta expelliit. Horsi itaq; instrumentorii omniaeMutia excremota salubrem clinsalubrustatuna indicant de rei orborum ipsa oblidentium breuit albis., οῦ xςm, aut periculum, eo modo, quo ipse docebit, tau . praemonstrant:verbi causa: deie Mones,ventric--, a , . li,&intestinoriam : Vrinae,iecoris,rcnum,uesicae,& viarum,per quas permeant:Sputamina,pulmonis,thoracis , reliqu6rumq; instrumentorum respirationi seruientiu:de quibus omnibus Hippocr ois ad i. ms in hoc.2.volumine verba Acit,ὶ deiectioniblas incohans: quod hae crassiores superfluitates sint, pocrates or di primae coctioni cxcrementa,licet Hippocrates is μ' non tantum . sed omnia per aluum exeuntia, ut Galenus ait sectione.7.aphoricom. 6'.nominu deiectionum , seu subductionum intelligat Haec duorum generum existunt : nam quaedam opti-opti:ma δε- .mae censentur:quaedam vero prauae. In prognosti st qM.' praesenti optimam deiectionem tribus lignisi . describit, nempe consistetia,quantitate,&temP re excretionis. Consistentia mollis,& constans sit oportet: nam quae talis est, utprimo de crisibus cap.II.testatur Galenus concoquendi vim valida

esse liquido ostendit, & digestion opii e

xi,ac praeterea nullam ventris partibus inflammationem adesse. Contra 'ero si mollis non est, ML . coniun

289쪽

coniuncta, sed vel arida caprini stercoris instar, 'aut nimis fluida,atquo liqui&, nullam prorsus ser

uans siguram,mala est. Nam illa iecoris & circunctantium membrorum calorem vehementem significat, a quo exsucca, de arida est reddita. Haec uero distrubutionis imbecillitatem, & meseruic

rum venarum obstructionem, aut humores aliu- de ini ventrem confluere demostrat.Oportet etiavi deiectio ea hora excernatur,qua tempore sani- . .

tatis excerni solebat. Nani quae hoc tempore exit, aestu Galeno Primo crise6n capit. 1Lindicat non ''

adesse ctionis tarditatem, nec ullam potentiar, vel retinentis, vel expellentis imbecillitatem:sed potius tres ventriculi vires vigere, alteratricem, reten tricem,ec expultricem. Lib.2.de dissere sohri ic bi . probat Galedus e cretionem excrementorumceryo tempore singulis diebus euenia aem fieri propter Pportione, quam habet lacub. stas ventriculi ad alimenti tum quantitatem, tum qualitatem,Nam,ut eo Eb.cap. 16.scribitur, neces se est aequale, ac simile, Mod ab e dem alteratur facultaret, aequalia, ac similia sacere excrementartempusque collectionis eorum . necessarid atquale erit. apropter certa cir uitione instrumenta incitabuntur ad illa ςxpellunda, Mquq mittenda.

siquidem tunc primum expellendi iacultas excitatur ad operationem sua ubi grau tur militit dine excremenxorum, Ut ό qualitate molestatur. Hanc igitur naturae ope ion*m iuxta ordinemarium suarum facultatum Hippocrates in praese vi consuetiu em appellat, siset reuera conru

290쪽

illos, quos nostro arbis ' V tratu esticimus:idem etiam in menstrua purgatione usu venit, quam quia certa circuitione repetit,

consuetudinem vocare solemus: cum reuera co-

suetudo non sit,sed naturale opus.Ex his claro ii telligitur,deiectionem solito tardi euenientem, coctionis tarditatem, et motum,quo per intesti-

defertur', ostendere: solito vero citius exeu . facultatis retentricis imbecillitatem neque tis alimentum qu ad concoquatur,rettaoe. Nec elutri4d euenit pre terrobur alteratricis , quia o lenus ait.iine crisibus capit. 1 miltari opus in

aegrotis robustius est, quam in sanis:quin imo se iis benὸ cum eis agensi, i non mulio sit imbecilialius. Atque haee de secunda optimae Oieciis, niheonditione dicta sufficiant. Superestat Metertia

dis eramus,quam diximus in c uenientἀquar o .H.,i ritate eius quod excernitur,cohsistere. Porro in desὸctibili, honueniente consistet quantitate, si dei din qua uuat. Di ingesti alimenti quantitati coiresponderit. De hac loquens Galenus loco supra citatis, in quit eliquum est igitur, ut ostenAmus oportere alui excrementa quae emittuntur,' dea, quis intus assumtu tu i uare proportionem Excr

'mentum igitur molle,atque coniunctum,&quod clibram , qua excernebatur sanitatis tempbre , ser--uat, nisi etiam serilauerit ad ea, quae t tus astu mantur, conuenientem proportionem. aliqua 'ei nars intra sK quod vocatur colon. hitemnum retine , aut in cliis temtibus inu