장음표시 사용
301쪽
ius nodi redundantia est una cum sanguinis augmento , plenitudo etiam dici debet, non tamen sinpliciter,sed cum apposito: si vero sine illo, c
Ocnimia tantummodo nuncupatur, quae aucto- caereb;-are Galeno libri de plenitudine cap.iI.excessus en alterius a sanguine humoris. Inquit enim, humo . rum prauitatem, seu cac bima nuncupari,cum quiuis alius a sanguine humor,sine sanguinis ais. mento excesssum amplissimum adipiscitur: quia lib.i3.meth.capit. 6.declaratidicens: Ubi vel saluibile, vel nigra, vel pituita, vel serosis humoribus resertum corpus iam suerit, eum habitum, cac chimiam . quasi succorum vitium dicas, non ple thoram nominari Ex quibus sane verbis clarhaelligitur plethoram, siue plenitatem quamcumque,siue ad vires,siue ad vasa a cacochimia longo interuallo differre; quod Valeriola non animad' κγει uia uertit,aut oscitanter intellexit.. Quod tamen es , opimo res. plenitudini,quoad vires,deberi pVrgationem; ρ si tamri salsum, quia utraque sanguinis missione amou aur.Ιn utraq; enim ut Galenus scribit libr. de sana guinis militone cap. 8. mirificti rodest veri s ctio. In paenitudine,quo d. vi ne multitudo tur'
gens venarum ruptiones, & apoplexias moliatur, tumores creet,innatum calcirem 'bruat, & tande
inopinatam asserat mortem. In altera vero, quκ ad vires comparatur, ne qua 'r' sit putredo aut humorum corruptela succedat. Nam ipse man- quam nec venas distendere, neς disrympere, nec cingenitum, calorem praefocare queat: qu
302쪽
venae sectione imminueda est,quae superabundutiam evacuet,& tantum relinquat, quantum vires ocith domare,ac gubernare possint. Quapropter prudentissime Calenus libr. de sanguinis milsio ne capi. .censetxtramq; celeriter euan andam esse, priusquam magnum aliquod malumintio imine operetur. Arbitrantur nonnulli,in plenitudine quoad virct ob id sanguinis detraci nemison conserre, quia facultas imbecillior est, quam et euacuationem sanguinis possit fustinere: nori animaduertentes iii hac plenitudine vires no per essentiam affici,sed tantum per oppressionem, ec aggravationem laborare. Quapropte sarcina podanguinis missibne deposta,pristinus deopprimE-tur,&ad se ipsasredibunt. Hoc Galenus voluit lia bro.9.meth cap.Io.quado inquit:Vbi namq; abudantia paulo viribus superior fuerit, ex Hodera- ta euacuatione adeo nullum sequitus viribus iri commodum, ut etia maximum sequatur com , . modum, utique quod eas premebat sublato. V rum de his alibi fortassis aptior dabitur disputari Qi occasio: quare melsus est, ut adHinocratem interpretandum reuertamur. i. i
'O Atisfecisset orationi,si tantum dixisset, opor o tecte aegrum 'ti deiicere, quo G per Ἀ-
303쪽
ritatem suerat consuetum: quoniam ut ait Galenus in commen.quod secundum consuetudinem est,optimum est. Si enim aliquis, quando sanus erat,ois die, atque nocte deiicere consueuit, climaegrotat, quater deijcere, bonum non erit: quia significabit retentricis ventriculi facultatis imbecillitatem,aut excrementum biliosum syncerum, ac in magna copia peruenire ad intestina. Hoc tamε animaduersione dignum est , Hippocratem ter, aut quater deiicere postulare,cum tamen suo tempore homines frugnus multo, quam nunc uiu rent, & maior eorum pars semel in die comederet. Qui vivendi modus ad Galeni usque tempora peruenit, ut videre licet lib. 6.de sanitate tuen
da cap.7.ubi reseri,sibi ipsi sotu panem suisse tentaculum,uel praesum, super quem ne bibere quia
dem volebat. Legimus etiam antiquos equidem athletas mand solo pane, vespere solis carnibus, aut solis piscibus victitasse.Nostris tamen temporibus quamuis homines voracissimi sint,& gulae maxime dediti, maiori ex parte semel in vigintiquatuor horarum spatio deiiciunt, paucissimique sunt,qui bis, vel ter,quem numerum non praetergrediuntur, nisi aegrotationis ratione. Hoc tamen recte ab Hippocrate dictum est, noctu minus de ijdi, quam ale; quia auctore Avicena.2.I.doctrina
2.cap.ls. somnus Vehementer euacuationes omnes,dempto sudore,cohibet. Interdiu vero magis desicimus,quia facultas animalis,ut per somnum sopita non est, quare excrementorum acrimonia, Vel grauitatem magis persentiscit. Accedit ad bire R. corporis
304쪽
iues et N IL P R. o G N. H x Ρ P o C R. ' corporis motus,& agitatio, quae super caneoruexcretionem promouet. od intelligens Hippocrates,q.sect.aphor. sententia. Iq.eos,qui helleborum biberian ad corporum motiones magis,qua ad somnos,atque quietem ducere praecepit. Ob- r pri seruauit hoc etiam Galenus lib.7.meth.car.II.Vbii'ς ρω- bost hierepicrae sumptione,sgrum modice inam' ' ii ri& modice se mouere iussit. Caeterum plum, rimum prima luce subire dixit, quoniam eo te , pore expergiscens animalis iacultas saecum graui- tatem, quae per somnum fuerant retentae, magis persentiscit, a quibus tunc se exonerare agyedi-' tur. Quod non tantum in alui, veruetiam in cor habitus excrementis accidere solet. Qua de causa,vt Galenus ait. 2.de causis symptom, cap. . experrecti a somno pandiculantur, distenduntumque, utpote tunc vaporantia excrementa in carnibus sentiententum ob congesti cibi concoctioni tum ob huiusmodi motionum quietem; quae causae magis urgent,& vehementiores sunt in alui excrementis. Quare consequens quidem est mane Hippρς si deiectionem esse copiosiorem. Accedit eo,te '' poribus Hippocratis caenam maiorem fuisse prana coctione absoluta, plura exa ' menta sequestrari,rationi consonum erat. PROGNOs T. π VI. corpulenta reddatur deiectio, morbo eunte in isti tisa
DEiectio tenuis,atque liquid cruda est: talis enim in morbi principio excerni soletis c
305쪽
s coquenda est, ut crassitudinem nanciscatur, &corpulenta fiat,necesse quidem est:quia Aristotele auctore lib. .meteororum cap. 2.coctio omnia maestit, cogit, ac crassescere facit:atque ex aeris, aquea:& incrassat. ex aqueis,terrea consistedo,reddit. Quam sententiam Galenus sequitur libr. .de ratione victus in morbis acutis comm. q. & infra in hoc isto libro,
comm.33.ubi ait, coctione crassiorem reddere nosolum urinam, verum etiam deiectione, quoties bene in ventre concoquatur: & item excreationε
in pulmonia, atque costali; atque etiam pituitam per destillationes, & grauedines; nec non per ii pitudines:& pus in ulceribus. Euenit hoc ex natura concoctionis,quia toto tempore,quo res coquitur,calor in opposita agit patibilia,puta,in humia ditatem,& siccitatem. Interim vero totus humor inutilis,& male contentus absumiis: & reliquus, rui remanet,permiscetur cum partibus terreis: lum fit,res necessario crassescit Si tamen ex suilla vel vaccina carne sit chilus, qui carnibus hisce tenuior est,& si ex chilo fit sanguis maiorem tenuitatem obtinens,quam chilus,similiter si ex spiritibus vitalibus sunt animales, vitalibus multo tenuiores, dicendum, propriam rei substantiam reuera crassescere. Quod u interim post cococtionem tenuior apparet,id sit secretione quarundam partium crassarum,quae cum re ipsa erant cosusae, atque permistae. Hae vero saeculentae cum sin rei
coctioni subiectae propriae partes non sunt, sed proprie illi passioni subiecturi dici debet reliquum, quRa secretis excrementis idoneum est ad
306쪽
concoctionem suscipiendam: quodper eam semper magis,ac magis se ipso crassius emcitur. CraGcescit itaque perpetuo quidquid cocoquitur, siue
naturali coctione coquat,quae Galeno, Avicen. Aetio alteratio est ciborum, siue alimentorum iri propriam, ac conuenientem eius, quae nutritoc qualitatem:siue altera, quae circa putridam versatur substantiam, quae eidem Gale.in arte medicinali cap. 98. alteratio est cessare facies putredine, manente substantia; vel, ut ipse.I. epid.par. 2.cOm-AE L& lib. r. de victu acutorum. comm.qq.scribit, naturae victoria supra morbificas causas. Nam per
alteram,quae praeparatio est humorum ad faciliorem expulsionem, quam nonnulli per abusione, concoctionem nominant non perpetuo crassios redditur,sed quando tenuius,ut manifestis ver bis voluit Gaα lib.I.aphor.co. 26.& lib. 2.aphor-com. 9.Hanc humorum preparationem ad expuIsionem faciliorem Valleriola lib. de constituriari
med.in.2I.capitis enarratione cu praecedenti,cilice
naturae victoria existit, confundit, ambasque has unam facit:cum tamen istae maxime inter se disse rant, longoque dissideant interuallo, ut doctd admodum probat Manardus libr.I3. epist.I. Nam
id,* vere concoquitur,ideo cocoquitur, ut quaritum fieri possit, simile euadat concos uenti:quQd. vero expulsioni paratur, quanto magis id patitur, tanto redditur animali dissimilius, atque ab ipsa
natura magis alienum.Praeterea,coctio fit a natu ra & non ad arte; haec E contrario, ab arte potiusquam a natura. Rursus coctio humorum conse
307쪽
uat substantia:illa eos dissecat,& attenuat,& qu dammodo consumit. Praeterea coctio est tantummodo humorum putridorum: illa etiam non putrescentibus adhibetur, & animalis partibus, ob structa aperiendo,& occlusa reserado. Ad haec coctio,elt omniu humoru putridorii; haec vero solutenacium,atq; crassorum ec em licet crassum reddere humore e vasis vi medicam&i purgatis educendu,veluti mediciAvicenae dogma sectantes sa
subrufa vero,nec admodum grave olens esto.
Valis debeat esse naturalis deiectionis color, atque odor, hoc in contextu docet Hippocrates, dicens:Subrufa, nec admodum grauiter olens esto. Euenit hic color deiectioni non
a ventre,sed ab humore bilioso,qui a solliculo set E . Ilis ad intestina peruenit, ad hoc, Ut sua qualitate ueniat des acri, & mordenti abradat, &detergat uniuersum movi. humorem pituitosum ibi genitum: & excrementa alui proluat,ac illorum exitum acceleret. Quo fit, ut clim humor iste quantitate,aut qualitate immoderatus invadit, non tantum praedicta abste gat excrementa; verum etiam intestina abradat,ac exulceret,& dysenterias excitet.Si vero exigua quantitate peruenit,aut omnino non defluit, dei, seu volutili suscitantur: detento,utique,recremento pituitoso,& stercore non evacuato. Generatur itidem in ventriculo praedicta pituita,quae euacuationem desiderat, quia recrementitia, ac viscosa
308쪽
IN II. P R o GN. H I P P o C R est,& diuturna mora in adeo calido loco contericur natura ta,crassior,& viscosior redditur. Veruntamen na- noluerit bi- tura noluit illhac excrementum biliosum deducesi μμ re re,ne cibo oblato, ventriculus subuerteretur, α-I ..ia assidue nauseabundum fieret animal. Quod Pa d.duei,d. rectori contigit, qui; Νt refert Galenus libro.2. de ratione victus in morbis acutis,comm.29.licet toto corporis habitu pituitosus esset, diebus tamsi
singulis supernatabat flaua bilis; primamq; ipsam
vomebat Slauacro.Idem de multis aliis narratGalenus libr.2.de temperamentis cap. 6.qui, nisi bilis ante cibos vomeren laedebantur.Addit Galenus lib. .de usu partium cap. q.quod si humor praediuctus ad ventrem conflueret, corrumperet Utique, atque colanderet Propriam illius actionem: si deamum ventris quiciem propria actio cococtio est: quod patet,quia,quae concoquutur,tempore am- , , pliori indigent. Dictus autem humor non permittit tardare in vetre cibaria. are cum pituita inuctriculo genita,sine maxima noxa elui no posset recte veteres medici ut Galen.aitis deussi partiuc.q. vomitu Libariis singulo mese fieri consillo bant: hi quidem semel sutiicere existimantes, illi autem etiam bis fieri iubentes.Fuit huius opinionis Hippocrates libri de ratione victus priuatoria, ubi inquit: Consultius est,ut is, qui singulis mensibus vomere consueuit,cotinuo biduo hoc agat, quam interpositis quindecim diebus.Ita enim secundus dies,prioris reliquias extrudet. Sed ad rε rursus.Peruenit itaque meatus bilem deserens,n5
ad yentriculum , sed ad intestina; ad quod tamen
309쪽
COMMENTARIA. 263ihtestinorum deferatur,dubium est. Nam Vega nega sint in praesemicom.tenet, illum deserti ad intestinuieiunum. Veruntamen Galenus aliter sensit libr. .de usu pari.cap.3.&lib. a.de temperamentis cap. 6.le lib. aede anatomicis administrationibus, cap. Ir.quibus in locis assirmat,huiusmodi meatum in ecphysin,hoc est,in exortum, seu duodenum imia plantari. Fefellit quis, plurimos ex barbaris m edicis, quosVega forte sequutus sui Avicenna.I6.3.tracta. .cap.I.ubi cesset ad ieiunu intestinuiam ' MI si dictum meatum peruenire. Inseritur tam oti no in
hoc,sed in duodeno, haud procula ieiuni princia
pio,vi Vesalius voluit lib. .de humani corporis faorica capit. 8.& anatomica inspectio demonstrat. Per hanc itaque viam desertur bilis in intestina, quae deiectiones, pallido, ruso, aut flauo colore tingit.Si enim bili quae decumbit in ventrem,immodica fuerit quantitate, aut qualitate syncera, rufam,aut flauam constituet deiectionem. Quodsi,exigua quantitate permeet, pallidam reddet; quemadmodum si nullo modo defuit, alba deie- Aio essicietur, ut in rcgio morbo laborantibus videre licet. Subrufus color,cum inter haec medius Glor dei . siqnaturalis merito haberi debet, in dicans bilem modicὸ ad intestina descendere.Recte igitur Hippocrates in praesentia naturalem deiectionem describens,ai ipsam subrusam esse oportere. Cuius verba enarrans Galenus lib. I. de crisibus capit.Ir. inquit: QEodnam igitur est secundum naturam se habens excrementum' od nee in ventre,nec in lus , quae circum iacent,organis: aliquod erratu
310쪽
significat.Tale autem est,quod praeter ea, quae diximus, etiam duo illa recipit, quae Hippocrates deinceps scripsit in hunc modum:Subrufum,nec . . admodum grauiter olens esto. Nam si purum ru- sum sit,uel nullo modo subrufum, vel plus rust bilis in ventrem deguere significat, vel nihil omniano.Horum enim primimii in principio morbi apparuerit,biliosiorem esse morbum ostendit.Si vero declinationis tempore, torpus integrE expurgari. .
Adiecit deinceps Ireppocrates, optimam deiectionem non debere esse admodum grauiter olentem. Veruntamen contrarium sentire vid tur Aphrodiseus libr.I. problematum, proble.29. cur homi in Lait: hominu stercus, omnium animantiu mas ' l. ' xi me scelere: quod vario, humidoq; cibo magis IR - , utantur,atque plus quam sit satis importune,priusqua indigeant, gulae indulgeant, nusq; per labore se exerceant.Clim igitur cibus vel plene concoqui,versatis difflari,propter copiam, noqueat; putrescit aliquantulum: itaque grauius scelet. Haec Aphrodileus. re si vera sunt,damnan- Aphrodis i da non venit ex graui odore deiectio. Verunta- .i Mi expli- men dicendum, Aphrodis eum non velle humanu μ' stercus debere esse admodum foetens; sed tale existere,ad reliqua animalia collatum. Nam caeter rum animalium stercora aut nihil omnino, aut partim scelent:quin imo sunt interim aliqua,que bene olentia stercora habent, ut damae, & siluestres mures. In humana tamen specie illud stercus laudabile est,quod no admodum grauiter olens exustit: