장음표시 사용
141쪽
insis, sic dedit & filio uitam habere in seniet ipse i & potestatem dedit ei ludi a
iacere, quia filius hominis est. Hinc Paulus Apostolus ait de ipso Domino Christo : Qui est imago Dei inuisibilis, primogenitus omnis creaturae: quia in ipso condira sunt uniuersa, in caelis&interea, uisibilia&inuisibilia, siue throni s uectoriunationes, siue principatus, siue potestates. Omnia per ipsum & in ipsociora sunt, & ipse est ante omnes, & omnia in ipso constant, ct ipse est caput corporis Ecclesiae, qui est principium primogenitus ex mortuis, ut sit ipse in omnibus primatum tenens. Quia in ipso complacuit omnem plenitudinem diuinitatis inhabitare corporaliter , ct in ipso sunt omnes thesauri sapientiae discientiae absconditi. Omnibus ergo sapientia ueri Salomonis antecellit: quia
multum distat inter eos qui participatione sapientiae sapientes sunt, & illum qui insens sapientiae&origo uirtutum. Hinc est illud quod sequituri ET
erat nominatus in uniuersis gentibus per circuitum. 3 Quia nomen eius p dicatur in uniuerse mundo: nec est nomen aliud sub caeso datum hominibus in quo oporteat nos saluos fieri. LOCUTUS est quoque Salomon tria milha parabolarum,&fuerunt carmina eius quinque millia. Quid enim per tria millia parabolarum, nisi plenitudo fidei in lege& in euangeliis a Christo tradita designatur ξ ia dum tota multipliciter per allegoriarum sensus sub mysterio trinitatis disseritur, quasi tria millia parabolarum nuncupantur. Carmina autem eius quinque millia per quinque sensus corporis intelliguntur, quos qui in diuersis uirtutibus bene regit, beatus est, & per eos quasi quinque millia Domino carminum canit. DISPUTAVIT autem Salomon a cedro usque ad hyssopum .ὶ Cedri nomine, celsitudo gloriae in electis accipitur: unde prophe ta testatur, dicens i Iustus ut palma florebit, & sicut cedrus quae est in Libano multiplicabitur. Hyssopus autem herba est humilis saxo haerens, qua signatur humilitas Christi. Redemptor quippe noster a cedro usque ad hysibi um distulauit: quia ab alta excellentia gloriae caelestis usque ad carnis humilitatem desce dendo peruenit. siquidem & cedri nomine prauorum superba elatio designatur. Uri,a sicut & per David dicitur: Vox Domini confringentis cedros. A cedro itaque Christus usque ad hissopum disputat, quia ipse superborum corda, di humi Itum iudicat. Superligna autem disputauit, cum in cruce pependit . Tunc enim in cedro saeculi arrogantiam indicauit. Quam etiam usque ad hyssopi humilii / rem, idest, usque ad crucis stultitiam, ad contemptibilem sermone deduxit fidei . Hinc Paulus ait: Verbum enim crucis pereuntibus quidem stultitia est, his i. e. m. t autem qui salui fiunt, idest, nobis uirtus Dei est. Scriptum est enim: Perdam
Uri sapientiam sapientium,& prudentiam prudentium reprobabo. Et paulo posti m quia in Dei sapientia non cognouit mundus per sapientiam Deum , placuit Deo per stultitiam praedicationis saluos secero credentes. ET disse ruit salomon de iumentis de uolucribus de reptilibus & piscibus.7 Disseruit salomon noster de sngulis speciebus animalium: quia omnia nuda & aperta sunt oculis eius, nec est ulla creatura inuisbilis in conspeetii eius: ipse nouit omnes cogitationes hominum, ipse numerat multitudines stellarum, ipsi patet a Gnta, di insernus non est absconditus coram eo. si enim disputare ipuus est , cum singulorum rationem nobis p ponit, & in scripturis suis manis, stat sacramenta quae fuerunt abscondita a saeculis & generationibus: ut conodoremus beatitudinem angelorum, unitatem hominum, & callidit item mali gnorum spirituum: sicq. quod malum est, reprobantes, quod bonum est, H, gamus :&ipsum sectemur semper inpicem de in omnes. ET VENI
DANT cunctis populis ad audiendam tenua salommis, di ab uniueris
142쪽
retibus terrae, qui audiebant sapientiam eius. Hinc propheta Iaias ait: Erit in
nouissimis diebus p paratus mons domus Domini in uertice montium, & eloia abitur super colles, & fluent ad eum omnes gentes, & ibunt populi multi, &dicent: Venite Ascendamus ad montem Domini, de ad domum Dei Iacob, de
. docebit nos uias suas, & ambulabimus in semitis eius, quia de Sion exibit lex diuerbum Domini de Hierusilem.
EDIFIC A VIT domum Domini.) Domus Domini, quam aedifica ην, . A uit rex Salomon in Hierusilem, in figura secta est sanctae uniuersalis E am
clesiae, quae a primo Hecto usque ad ultimum, qui in fine mundi nasciturus est, quotidie per gratiam regis pacifici, sui uidelicet redemptoris, aedifica tur: quae partim adhuc peregrinatur ab illo in terris, partim, euasis peregrinandi aerumnis, cum illo iam regnat in caelis: ubi peracto ultimo iudicio, tota est re natura cum illo. Ad hanc domum pertinent electi angeli, quorum nobis. similitudo in sutura uita promittitur: dicente Domino: Illi autem, qui digni habebuntur saeculo illo & resurrectione ex mortuis, neque nubent, neque ducent uxores, neque enim ultra mori poterunt, aequales enim angelis sunt,& filii sunt Dei, cum sint filii resurrectionis. Ad hanc pertinet ipse mediator Dei & homu inum, homo Christus Iesus, ipso attestante, cum ait: Solvite templum hoc, &in tribus diebus excitabo illud. Quod exponens euangelista, subiunxit: hoc autem dicebat de templo corporis sui. Dicit Apostolus de nobis: Nescitis quia i .cοναε templum Dei estis, &spiritus Dei habitat in uobis ξ Si ergo ille temptu Dei, per assumptam humanitatem, factus est, & nos templum Dei,per inhabitantem spiritum eius in nobis. efficimur: constat utique quia figuram omnium nostrorum,&ipsius uidelicet Domini, de membroru eius, quae nos sumus, templum illud materiale tenuit i sed ipsius tamquam lapidis angularis singulariter electi di pretiosi, in iandamento ndati: nostri autem tamquam lapidum uiuoi si superaedificatorum , super sundamentum apostolorum & prophetarum , hocest, 1uper ipsum Dominum. Desgnat eandem Dei domum spiritalem, etiam tabernaculum quondam factum in heremo per Moysen. Verum quia illa domus in itinere quo ad terram repromissionis ueniebatur, haec autem aedificabatur in ipsa terra repromissionis, & in ciuitate Hierusalemi illa ut de loco ad locum crobro Levitarum ministerio portata, tandem in terram promissae hereditatis induceretur, haec ut mox in patria ipsa ,&in ciuitate regia costructa, inuiolabili semper fundamento consisteret: donec indicatum sibi suturu caeleste munus impleretur . Potest in illa, praesentis Ecclesiae labor & exilio, in hae sutura quies,& beatitudo figurari. Vel certe quia illa solis filiis Israel, haec autem a proselytis etiam& gentibus iacta est. Possunt in illa principaliter patres, & ueteris testamen uantiquus ille Dei populus, in hac autem congregata de gentibus Ecclesia figuraliter exprimi. Quamuis aedificium utriusque domus enucleatius spiritali sensu, excursum& labores praesentis Ecclesiae quotidianos, de praemia in fiaturoperennia, gaudiaq. regni caelestis, dc electionem primae de Israel Ecclesiae, de salutem omnium gentium, in Christo multis modis ostendatur insinuare figuris. Narrat alitem historia, quia Salomon domum Domini aedificaturus, quaesierit auxilium ab Hiram rege Tyri, qui erat amicus David omni tempore, de cum ipso quoque Salomone, postquam regno potitus est, pacem habere iam coeperat, promptumq. mox ad adiuuandum se in omnibus eius inu L x nerit
143쪽
merit amicum, ita ut artifices illi, & ligna, dc aurum , prout opus habebat, dederit. Cuius boleficii gratia Silomon et per annos singulos plurimos tritici & olei choros in cibitin domui eius dabat. Nulli autem dubium, quod S, domon, qui interpretatur pacificus,&ipso nomine&serenissinio regni sui statu, illum significet, de quo ditiit Isaias: Multiplicabitur eius imperium, & pacis
non erit finis. Hiram uero ciui latine dicitur excelle uiuens , credentes ex sentibus & uita simul cum fide gloriosos, figuraliter exprimit. Neque aliquid prohibet, quin Hiram, quia rex erat, i inali l. potentia Salomonem in aedificio domus Domini iuvabat conuersos ad fidem ipsos rerum Dominos typice denun- ciet, quorum opera constat Ecclesiam saepius adiuuatam, ac nobilitet augmen- ratam, dc contra haereticos, schismaticos, & paganos, principalibus er messe decretis. PETIIT ergo Salomon in opere templi auxilium ab Hiram. 3 Quia cum ueniens in carne Dominus, dilectam sbi domum, uidelicet Ecclesiam, aedificare disponeret, non deludatis tantummodo, uerum etiam de sentibus adiutores Elegit: nam de utroque populo ministros sermonis assumpsit. MI SlT Hiram Salomoni praecisa de Libano ligna cedrina & abis gna, quae in domo Domini ponerentur.) Quia conuersa gentilitas misit ad D ininum uiros quondam & ureundum saeculum claros,sed Iecuri Dominicae increpationis, de monte suae superbiae iam deiectos & humiliatos, qui ad normam euigelicae ueritatis instituti,in aedificatione Ecclesiae pro suo quisque merito uel
tempore, collocarentur. MISIT etiam artifices. Quia conuersos ad ueram
septen tia philosophos, qui gratia eruditionis populis quoque regendis iure praeponerentur, Domino gentilitas obtulit: qualis fuit ipsis apostolorsi temporibus Dionysius Areopagita,qualis deinceps doctor suauissimus & sertissimus martyr Cyprianus, aliiq. quaplurimi. Misit & aurum, quod in eadem pene significatione accipitur,quia nimirum uiros sapientia & ingenio praeclaros ostendit: pro ibus cunctis oblationibus gentilitas a Domino dona expectat gratiae caelestis. Conuenit autem apte rebus Gelesiae, quod auxilium operis sancti flagitans ait
ad Hiram Salomon: PRAECIPE igitur ut praecidant mihi cedros de
Libano, deserui mei sint cum seruis tuis, mercedem autem seruorum tuorum
dabo tibi quamcumque petieris. Scis enim quo modo non est in populo meo uir, qui nouerit ligna caedere sicut Sidonii. Cum ergo audisset Hiram uerba s lomonis, laetatus laualde,&ait: Benedictus dominus Deus hodie, qui dedit David filium sapientissimum, super populum hunc plurimum. Et misit Hiram ad Salomonem dicens: Audiui quaecumque mandasti mihi. Ego faciam omnem uoluntatem tua in lignis cedrinis & abiegnis. Servi mei deponent ea de Libano ad mare,& ego componi ea in ratibus in mari usque ad locum que significaueris mihi, & applicabo ea ibi, de tu tolles ea . Pra lebisq. necessaria mihi, ut dctur cibus domui meae. Itaque Hira dabat Salomoni ligna cedrina & ligna abiegna imxta omnem uoluntatem eius. Salomon aute praebebat Hiram uiginti millia cli ros tritici in cibum domui eius, & uiginti choros purissimi olei. Haec tribuebat Salomon Hiram per annos singulos. Dedit quoque Dominus sapientiam Salinmoni sicut locutus est ei, eratq. pax inter Hiram de Salomonem, et percusitarii ne ambo foedus. Seriit quippe Hiram, qui praecidebant Salomoni cedros de Libano,doctores simi elem degentibus, quorum officii est, eos qui in hoc muado rebus & gloria lanabantur, a superbiae ustii corrigendo sternere, atque ad ob si tum sui redemptoris eorum uota transferre. Cum quibus uidelicet sese vis erant I serui Salomonis, ac pariter memorato instabant operi: quia primi doctorta ex gravibus necesse habebant ipsora apostolorii qui a Domino didico
144쪽
rarit, eruditione in uerbo fidei institiati: ne si absque magistris docere inciperent, magistri existerent erroris. Iccirco etenim Salomon ieruos Hiram caedere sibi uoluit ligna de libano, quia doctiores erant seruis suis ad caedendum. Sed iccirco etiam seruos suos simul adesse uoluit, ut ostenderent caedentibus cuius mensurae ligna fieri deberent. Cuius rei figura in promptu est rQuia nimirum apostoli certius uerbum euangelii, quod a Domino audiere,
nouerunt, sed gentiles ab errore conuers, atque adueritatem euangelii transformati , melius ipsos gentium errores nouerant. Et quo certius nouerunt, eo artificiosius hos expugnare atque euacuare didicerunt.
E L E GIT in rex Salomon operarios de omni Israel, & erat indicio trigii in millia uirorum .Mittebat o. eos in Libanum decem millia, per menses singulos uicissim, ita ut duobus mensibus essent in domibus suis. Vbi primo notandum, quod non frustra Salomon operarios de omni Israel elegit, neque erat ulla pomtio populi, de qua non digni tanto opere uiri assumerentur. Quia nimirum non nunc de una stirpe Aaron Lacerdotis eligendi, sed de omni sunt ecclesia quaere
di, qui aedificare domum Domini uel exemplo suo uel dicto lassiciant: & ubiticumque inuenti fuerint, mox in officium doctorum absque ulla personarum a ceptione promouendi. Tales qui cum ad erudiendos infideles in collegium ecclesiae uocandos ordinantur, quasi ad caedendas in Libano templi materias, uiri strenui atque electi mittuntur. Et quidem numerus triginta millium, quo idem lignorum caesores recensebantur, potest ad eorum figuram apte referri, qui in Gde sancta trinitatis sunt persecti, quod doctoribus maxime congruit. Verum quia triginta millia ita erant ordinata, ut dena millia per menses cngulos operi instarent, magis denarii numeri sacramentu perpendere debemus. Dena namque millia uiroru de Israel ad caedenda ligna in opus domus Domini mittuntur, quia quicumque doctores atque insipientium eruditores sunt ordinandi, dein praecepta legis per omnia & ipsi obseruare , & auditoribus suis debrat obse uanda monstrare, sed & praemia in caelis futura, quae denario solent figurari, de ipsi sperare, & auditoribus suis speranda debent semper intimare. Terni autem menties, quorum distantia singulis erat lignorum caetbribus imposita, perfecti
nem trium uirtutum euangelicaru typice denunciat, eleemosynae uidelicet,or tionis, de ieiunii. Per eleemosynam namque comprehenduntur omnia quae ad
dilectionem proximi explandam benevole in stat res operamur. Per orationem, Illi us per internam inpuninonem nostro conditori colungimur. Perieiunium , oiunia, quibus nos a contagione uitiorum, & illecebris saeculi obse uam', ut libera mente, & corpore casto dilectionii aleamus inhaerere semper nostri conditoris & proximi. Et isti sunt tres menses operariorum templi. Nam quia mensis plenitudine dierum lunaris circuli perficitur, recte per illum plenutudo uirtutis cuiusque spiritalis ostenditur, in qua mens fidelium a Domino. quotidiana illustratione, quasi luna a sole respicitur. Vnus uero mensis quoligna ad opus templi caedebant, eleemosyna est, idest, opus misericordiae, qua erga salutem proximi, ut in unitatem sania Ecclesiae bene proficiendo perueniant, docendo, castigando, temporalia commoda ims adendo, uitae exempla mon- strando laboramus. Duo autem reliqui menses, quibus in domibus suis man re , ac suis necessitatibus sunt uacare permissi, oratio est &ieiunium, quibus praeterea quae erga necessitatem fiatrum foris operamur, nostrae saluus propriae curam intus conuers ad Dominum mente gerimus . Et quo modo illi solum perfecte uel suae uel staternae salutis curam gerunt , qui se in tuitione diuinae gratiae humiliter subdunt, recte sequituri ET Adoniram erat super
145쪽
huiuscemori indictionem. Adonirarii quippe qui latine diciniae, Dominus
me excellus: quem melius quam ipsum ciuem nomine imitariar insinua* D minum uidelicet saluatorem Et tunc Adoniram operariis templi praeponitur, ut sulprouisione rite ordi et, qui Mis taehsibus singuli ad operandum exeant , quibus denuo ad curandiun domum suam redeant, cum Dominus & saluator poster mentes sanctorum pr*dicatorum sua familiarius illustratione informat ad discern dum; quando opor i aedificandi Ecclesiam opus inire, praedicando uel alia pietatis ossici irpraestando, & quando rursum conueniat ad suam ipsi rum conscientiam examinandam , quasi a1 inspiciendam domum suam reuerti, αhahc orationibus ac ieiuniis', superno inspectore ac uisita re, dignam reddere. FUERUNT itaque Salomotii septuaginta millia eorum qui onera portasant, & qgihia millia latomorum in monte absque praepositis, 'ui praeerant singulis operibus, numer6icium millium trecentorum pGcipientium p pulo ,& nisquisiciebant opus .) Latomi dicuntur lapidum cisores: idem autem lapidum caesores, quod & lignorum Asores figurate designarit, hoc est, sanciris praedicatores, qui mentes insipientium dolabra uerbi Dei exercent, eos l.
ab ea qua nati sent tortiitudine ac uisormitate transmutare contendunt, acregulariter itistitutos iiii itate fidelium, aedificationi uidelicet domus Dei aptos. reddere citrant . . Quod autem & ligna dilapides in monte caeduntur, &caesa ac praeparata utraqpe materies ad montem domus Domini transfertiar: patet sensus, quo omne in monte' superbiae nati sumus, quicumque autem pratia Dei psaeordinati sumus astitiam , excidimur catecnirando de sacra mepta fidei percipiendo de monte superbiae , &in montem' domus Domini transferimur: quia eruti de potostate tenebrarum, ad arceis uirtutum, quae est in unitate sania Ecclesiae; peruent iis . Notanduin autem, quod iidem ope ita erant distributi, ut pars in monte lapides caederent, pars item onera portarent. Diuersa namque sunt dona spiritus, ct quidam maiorem dicendi ac pi teruosarguendi, constantiam habent: quidam mitiores ad consolandos pusilla nimes& infirmos subleuados existunt i quidam huiusque uirtutis munere pi
diti, ad opus domus Domini conueniunt. Qii es' fieri uol uit eos quibus t quitur Apostolus, dicens: Corripite inquietos, tansolamini pusillanimes, su F scipite infirmos, patientes estote ad omnes. Praepositi autem qui praeerant singulis operibus,ipsibunt sacrae conditores scriptu ae, quota magisterio in omnibus
erudimur,.quo modo inscios docere & contemptores corripere, quo modo nos . inuice onera nostra portare, ut impleamus legem Christi, mn ueniat . Recte praelati operarii septuaginta millia octoginta millia esse perhibentur. Septu pinta millia uidelicet propter sabbatismum animarum: septimus enim dies ini batum, idest, requiem conse ratus est. Octbginta millia propter spem res br- rectionis, quae otiua die, idest, post sabbatum in Domino piscessit, & in nobis quoque octava die sinuldo ossiua aethe sutura speratur. Praepositi autε erant tria millia trecenti; propter sidEm iii miriam sanctae trinitatis, quam per sancta nobis eloquia praedicant . Quod 'veto pro tribus millibus trecentis pran=ostis, inllius. A. , Paralipomenon uti millia sexcenti sunt scrinii. ad eandem prorsus sublimium uiuomni perfecti onein respitit. Nam quia in senario numero, Dbminusmupdi ornatum compleuit, recte in eo persecta bonorum solent opera figurari. Et quia sanoa talptura csi fide ueritatis . opera iustitiae docet habenda; recte praepqsiti operum templi tria millia & socenti fuisse perhibentur.' Nec praetereun-d umquod haec sep tuaginta millia dc octoginta intilia portanthi monera, &latomorum cum praepositis suis, non sum de istaei, sed de pioselyti idest, aduetus
146쪽
morabactur inter eo . Scriptum namque est in libro Parat . Numerauit igitur Salomon omnes uires proicinos, qui erant in terra Israel, post dinumer tionem quam dinumerauit David pate eius,& hiarenti sum centum quinqua, gintatria milia &sochmi. Feci q. ex eis septuaginta millia , qui humeris onera portarent,&octoginta trullis qui lapides de montibus caederent: tria autem millia&sexcentos praepostos erum 'li&c. Proselyti autem uocabantur grae- ice, qui ex aliis nationibus progeniti, in fidem dcconsorium populi acco. pia circumcisione, transierunt. Fueriint itaque operarii domus Domini de filiis
Isael, filerunt de proselytis, fuerunt de gentibus . De filiis uidelicet Israel triginta millia eorum qui ad praecidendas de Libanocedros missi sunt. De proselytis istis, de quibus nunc locuti sumus , liqudumcaesores. De gentibus ,Hiram ipse ct serui eius, qui cum servis Sasomonis lignara debant de Libano . Omne igitur hominum geniis, per quos aedificanda erat Ecclesa, in aedificatione templi pr cessit. Iudaei namque&proselyti,& gentiles eonuersi ad ueritatem euangelii, unam eandemq. Christi Eccsesiam , siue recte uiuendo, sue etiam docendo construunt. PRAECEPIT S rex ut tollerent lapides grandes, lapides
pretiosios in fundamentum templi,&quadrarent eos. .iFundamentum templi nullum est aliud intelligendum in stice, quam illud quodUstendit Apost
lus , dicens :Fundamentum enim aliud nemo potest ponere preter id quod ρο- stum est, qui est Christus lassis . Qui propterea fundamentum domus Domini i. cybi. 3potest recte uocari, quia, sicut ait Petrus non est aliud sub caelo datum nomen
hominibus, in quo oporteat nos saluos fieri. In quod sundamentu lapides grandes & pretiosi tolluntur. cii praecipui ficti fac sanctitate uiri, similiari mentis san. Grate suo adhaerent conditori, ut quo firmius in illo spemsuam p onunt, eo sortius aliorum uitam dirigere, quod est latitudinε parietis portare, sufficiant. L pides emo qui in fundamentii templi ad portandum aedificium omne poneba pides ergo qui in s I fitur , imprie sunt prophetae & apostoli, qui uerbum & sacramenta ueritatis , sueui libiliter, sue inuisibiliter ab ipsi Dei sapientia perceperunt. Qui bene lapides
primo quadrari ac sic in se amentum poni iubentur. Quadratum namque mne, quocumque uertitur, fixum stare consueuit. Cur nimirum figurae corda assimulantur electorum, quae ita in fidei firmitate consstere didicerunt, ut nulla occurrentium rerum aduersitate, nec ipsa etiam morte a sui rectitudine possint
tus inclinari. QVOS dolaverunt cementarii Salomonis , & cementarii Hiram. Dolantur namque lapides pretiosi, cum electi quique praecedentium sanctorum instructi6nedi instantia, quidquid in se habent noxium & inane relinquunt, atque ante conspectum sui creatoris , solam insitae sibi iustitiae regulam, quasisabilem quadraturae mam ostendunt. . lauerunt autem hos lapides non solum rementarii Salomonis, sed de mentarii Hiram, quia re utroque populo doctores Beresancte Eeclesiae. 'PORRO Biblii praeparauerint ligna et apidesad aedifiea ahi domum :) Giblos est ciuitas Phoenicis, cuius memi Ierechiel, dicensi Sapieti testui Tyresecti suntgubernatores tui, senes Gis .
blirci dentes eius . qua in Hebraeo continetur, isbel, sue Iabes,
des tenefida, quo uirtutum calle in dendum, certa definitione v traxi A LAVA Q siceritat Nani frestra officium sibi doctoris usurpat, qui distretim i catholi
147쪽
eere alios regulam, quam ipsi non didicere, conantur. In aedificanda ergo domo Dei, primo sunt ligna & lapides caedendi de monte: quia eos quos in fide ueritatis instituere quaerimus, primo necesse est, ut abrenunciare diabolo, ac d e sorte primae praeuaricationis, in q ua nati sunt, doceamus renascendo erui. Denique ouaerendi sunt lapides pretiosi & grandes, atque in fundamentum templi ponendi, ut meminerimus, addicata conuersatione priori,eoru in omnibus uitam ni
resq. inspicere, eos nostris auditoribus imitandos proponere, quos per uirtute humilitatis specialiter Domino adhaerere nouerimus.Addendus est in altu paries
operum bonorum, & quasi superimpositis sibi inuicem ordinibus lapidum, ambulandum est ac proficiendum de uirtute in uirtutem. Vel certe lapides fund mento grandes, pretiosi & quadrati, primi sunt ut supra diximus) Ecclesiarum magistri, qui ab ipso Domino uerbum audiere tautis. Superpositi autem lapides ordinum sue lienorum sequentes sunt suo quique tempore sacerdotes ac doctores, quorum uel praedicatione ac ministerio fabricatur Ecclesia, uel ordin tur uirtutibus. Quales autem colore suerint lapides quibus sectum est templum, i. τοι ,. raralipomenon aperte declaratum est, dicente David ad Salomonem,' cum ei impensas templi, quas praeparauerat, ostenderet: Omnem pretiosum lapidem dc marmor Parium auundatissime praeparaui. Marmor autem Parium, marmor candidum dicitur: quale eade insula gignere consueuit. Vnde Poeta de illa: . Olearon, niveam'. Paron, sparsasq. per aequor Cycladas, & crebris legim us freta concita terris. Niue1 ergo Paron dicitur,eo quod candidissimi marmor generis mittat. Est autem una de Cycladibus, quo uidelicet lapide templum fuisse factum, & Ios phus insinuat, dicens: Eleuauit itaque templum utque ad cameram, ex lapide albo constructum. Altitudo fuit sexaginta cubitorum, &c. Nec mysterii sensus in abdito est, cuius etenim patet, quia marmor candidum, ex quo dona us D mini constructa est, mundam eleiarum actionem simul & conicientiam ab Gmni naeuo corruptionis castigatam designat. miles esse uoluit sapiens ille architectus eos quos super iundamentum Christi locabat lapides pretiosos, auro a gentoq. redimitos. Carissimi, inquit, mundemus nos ab omni inquinamentot carnis & Spiritus, perficientes sanctificationem in timore Dei.
ACTVM est igitur quadringentesimo et octogesimo anno egressi F nis filiorum Israel de terra Aegypti, in anno quarto, mense Zio, ipse est mensis secundus regis Salomonis super Isi ies, aedificare coepit domum Domino. Quod dicitur, in anno quarto, mense Zio, ipse est enim mensis secundus regis Salomonis super Israel: ordo sensus est, in anno quarto regis Salomonis super Israel, mense Zio, ipse est mensis secundus. Mensem au- te secundu Maium dicit: namque Aprilis quo pascha celebrabatur principium
mensium, apud Hebraeos primus erat in mensibus anni. Ex quo manifeste patet, quia mox peracto pascha, coepit aedificare domum Domino, & consecratus in stica sellemnitate populus, manus ad musticum opus misi. Fit autem comm moratio egressionis ex Ampto, quando tabernaculum aedificari coeptum est:. ut admoneatur lector, quot annorum tempus inter aedificationem utriusque domus transierit,& huic quoque summae temporis secramentum inesse spiritale cognoscat. quater namque centent, ct uiceni, quadringentos & octoginta ficiunt uor autem euangelicae persectioni apte conueniunt, propter ipsum
148쪽
euangelista numeriam contum uiginti, legali doctrinae, propter ranos issislatoris totidem. In quo etiam numero uirorum, gratiam sancti spiritus primitiua suscepit Ecclesiar patenter ostendens, quia qui lege legitime utuntur, id est, qui Christi in ea gratiam cognoscentes amplectuntur, iure spiritus eius gratia replentur, quia in caritate eius amplius ignescunt. Diximus autem per tabernaculum quod fecit Moyses & filii luael in deserto, synagogam: per temptiluero, quod Salomon & filii Isiael cum proselytorum & gentilium auxilio comstruxit, Ecclesialii gentium posse designari. Permansit autem cultus & religio tabernaculi annos craadringentos& o ginta, ac sic ab eo templum aedificari imcipit.Quod autem quario anno regis Salomonis aedificari coepta est dom us D imini: potest ad eos referri mystice, quod post expletam dispensationem Dominnicae incarnationis, quae in quattuor euangelii libris scripta est, mista de caelis Spiritu sancto, Ecclesiae structura coeperit. Et quod mense secundo coepta est, potest ad electionem gentium, quae secundo loco post Israel aedificationem in se sui suscepere cieatoris. Vnde &secundus mensis in
in lege concessus est ad facie dum pascha,quia immundi super animam hominis uel in uia procul positi ad i ciendum in primo mense pascha, occurrere nequirent. Vbi nos apertissime d signati sumus, qui immundi super mortem animae nostrae,& procul adhuc positi a populo Dei, non potuimus primum pascha ficere, quod in came de sat suine agni fiebat. Celebramus autem hodie pascha, secundum quod in corpore&sanguine redemptoris nostri, a quo quaesti&mundati sumus, actum est. In quo autem loco templum sit aedificatum, manifestius in libro Paralipomenon ostenditur, ubi scriptum est, Et coepit Salomon aedificare domum Domini in Hierusalem, in monte Moria, qui demonstratus fuerat David patri eius, in I co quem parauerat David in area Ornan Iebusaei. Aedificatur ergo domus D mini in Hierusalem hocest, in uisone pacis: qua dilatata per totum orbe Eccle si a in una eademq. fide,& ueritatis catholicae societate consistit. namque in scis. sura mentium Deus non est: sed factus est in pace locus eius, & habitatio eius in Sion. Aedificatur in monte, uidesicet in ipso Domino saluatore, de quo Isaias alti Et erit in nouissimis diebus praeparatus domus Domini in uertice mon- Isuae, tium. Et ipse de se in euangelio i Non potest inquio ciuitas abscondi super montem posita. Ipse est enim mons montium, qui de terra quidem per originem aD sumptae carnis ortus est : sed omnium terrigenarum potentiam ac sanctitatem singulari culmine dignitatis transcendit. In quo nimirum monte ciuitas, siue d mus Domini, constructa est: quia nisi Sion in illo radicem figat, spes&fides no istra nulla est. Qui recte mons Moria, idest, uisionis uocatur: quia electos suos, quos ad aeternam suae claritatis uisionem conseruat, in hac interim uita laborantes uidere&adiuuare dignatur. in i demonstratus seerat David patri eius.osten .sus namque erat David, sicut& ceteris prophetis, uenturus in carne Dominus t . f. Bene idem locus area erat Ornan Iebusaei, q uia & Ecclesia areae solet uocabulo designari, dicente Ioanne de Dominoi Cuius uentilabrum in manu sua & permundabit aream suam. Ornan qui interpretatur illuminatus, & erat natione Iebusaeus, natione quidem gentiles significat. Hos autem eosdem illustrandos a D mino, atque in filios Ecclesae contutandos ostenditi quibus merito dicit Apo- . st . ιstolus: Fuistis aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino. Iebus eadem est I lciuitas, quae & Hierusalem. Et Iebus quidem interpretatur conculcata: Hieru--MG Asalem autem pacis uisio. In qua quamdiu Ornan gentilis regnabat, Iebus dicta M. est, etiam cum in ea Dauid locum holocausti emeret: cum uero Silomon in ea Hiemplum Domanoaedificam, non iam Iebus, sed Hierus dem uocata est . quia
149쪽
nimirum gentilitas quamdiu diuini cultus nescia perdurabat, conculcabatur, ac illudebatur ab immundis spiritibus, ad simulacra muta, prout ducebatur, se quens : cum uero illam gratiam sui conditoris respexit , continuo pacis in in & locum inuenit, & nomen. D O M V S autem, quam aedificabat rex Salomon Domino , habebat sexaginta cubitos in longitudine , &uigimii cubitos in latitudine, & triginta cubitos in altitudine. γ Longitudo domus, longanimitatem designat Ecclesiae, quia in exilio peregrinationis huius,
patienter aduersa quaeque tolerat, donec ad patriam, quam expectat, perii niat. Latitudo insinuat caritatem , qua dilatatio sinu mentis, non solum amiticos in Deo, sed& inimicos diligere gaudet propter Deum: donec ueniat tempus , quando siue ad pacem suam conuersis, siue funditus omnibus extinctis ini micis, cum solis gavaeat amicis in Deo. Altitudo spem denunciat suturae retributionis , cuius intuitu libenter infima quaeque, siue quae demulcent, siue quae aduersantur contemnit iusque dum utrisque transcensis, sola mereatur uidere bona Domini, in terra uiuentium. Vbi notandu, quod triginta cubiti altitudinis, non usque ad tectum templi, sed usque ad caenaculum inserius pertingebant. namque in lib. Paralipomenon aperte scriptum est,quod altitudo centum uigin. a ti cubitorum erat. De quo post haec dicturi sumus. PORTICVS erat anae templum uiginti cubitorum longitudinis, iuxta mensuram latitudinis templi, O, dic vi habebat decem cubitos latitudinis ante iaciem templi. Templum namque erat conuersum ad orientem, sicut& tabernaculum; habebatq. ostium porticus ab oriente, contra ostium templi, iuxta quod historicus Iudaeorum Iosephus apertissime docet ita ut sol aequinoctialis oriens, directis radiorum suorum 'lin is, per ostia tria, porticus uidelicet,&templi&oraculi, arcam testamenti pe fundere posset. .ia uero templum sanctam Ecclesiam designat, porticus quae erat ante templum, & propior lucem solis accipere solebat, quid apertius quam illam eius partem, quae dominicae incarnationis tempora praecessit, typice d nunciatrinqua sunt patriarchae&prophetae, qui orientem huic mundo solem iustitiae primi susceperunt,&nascenti in carne Domino testimonium siue uitiuendo, siue praedicando, sue nascendo, siue etiam moriendo praebuerunt. Ollium uero templi, Dominus est : quia nemo uenit ad patrem, nisi per ipsum.1Mn.1. Et sicut alibi dicitur: Ego sum ostium, per me si quis introierit, saluabitur. I n. io Ostium porticus, sermo est propheticus, qui quasi recto calle ingredientes, in ostium templi perducebat: quia gratiam Domini saluatoris, qua mundum erat redempturus, aperte praedicabat. Factura ergo porticus tota, fideles illius temporis significat. Ostiu uero in porticu, doctores qui ceteris luce uitae ianuamq. intrandi ad Domin si pandebant, exprimit. Et bene unum ostium propter consonam in omnibus sanctis fidem, ac dilectionem ueritatis. Quae uidelicet porti. cus iuxta latitudinem templi uiginti cubitis longa erat, quia nimirum antiqui iusti per longanimitatem deuotae mentis, desiderabant uenire ad dilationem Ecclesiae, in caritate Dei, quae est in Christo domino nostro. F E CIT in intemplo senestras obliquas.) Fenestrae templi, doctores sancti sunt& spiritales quique in Ecclesia, quibus mente excedentibus, Deo rcana secretorum cael uium specialius ceteris uidere conceditur. Qui dum ea quae in olivito uident, publice fidelibus pandunt; quasi suscepto lumine solis, renestrae iuncta templi penetralia replent. Vnde bene eaedem senestrae obliquae, idest intus latiores suis.1e perhibentur: quia nimirum necesse est, ut quisquis iubar supernae contemplationis uel ad momentum perceperit, mox sinum cordis amplius castigando dulatet , atque ad maiora capessenda solerti exercitatione se praeparet. E Taedificauit
150쪽
AEDIFICAVIT super parietem templi tabulata per gyrsi In parietibus co
mus, per circulio templi Soraculi, de fecit latera in circuitu. Tabulat si quod lapererat, quinque cubi uri habebat latitudinis: & medium tabulatu, sex cubitorum latitudinis: di tertium tabulat si, septem habens cubitos latitudinis. Haetabulata in euangelio ubi Dominus tentatur a diabolo, pinnacula templi uocantu . Sed & lacobum fratrem Domini apostolum, in pinnaculum templi, unde
ad populum concionaretur, leuatum esse i imus. Vtrum autem moris si ei itd 'ribus, ut his sedentes tabulatis ad circumstantem inserius turbam fecerint sermonem, nusquam scriptum inuenimus . Patet uero ratio sacramenti, quia tabulata haec tria totidem fidelium gradus coniugatorum uidelicet,continentium.&uirginum designant, distinctos quidem altitudine professionis, sed societate fides,&ueritatis eiusdem, omnes ad domum Domini pertinentes, et q. fixa
mente inhaerentes. Vbi pulchre dicitur quia tabulatum quod supererat quinque cubitos habebat latitudinis, medium sex, tertium septem. Supernum crEO tabulatum erat ceteris angustius, medium superno latius, sed infimo erat tactum angustius. quia nimirum allior pioseisio uirtutis, arctiorem debet uitam tenere uiuendi. Singula autem tabulata, habebant in circuitu latera, idest turriculas . ne facile quis in eisdem tabulatis consistens siue residens, posset ad inseriora decidere: quod Ochoziae regi contigisse in Samaria. legimus. Quae nimirum latera non incon3rue, quotidiana diuinae protectionis erga nos munimina, dcli-snant. De quibus Psalmisia i immittet, inquit, angelum Dominus, in circuitu timentium eum,&eripiet eos. Astendit quidem in caenaculum Ochozias rex
Samariae, qui se a domo David separauerat. sed per cancellos decidit. Quia etsi
haeretici, siue schismatici, aliquam bonae actionis arcem conscendere uidentur, quia tunc compagem ecclesiasticae unitatis non habent, quasi patentibus & non solidis laterum prasidiis, semper ad uitiorum infima relabuntur, dum diuino desit uti auxilio, suae pertinaciae fastu intereunt. Qua autem arte praefata tabulata parietibus templi sunt assa, deci iratur cum subditur, TRABES autem posuit in domo per circuitum Grinsecus, ut non haererent muris templi. Trabes ergo quae intrinsecus domum muniebant& ornabant, tantae erant longitudinis, ut capita eorum forinsecus prominerent; in infimo quidem ordine cubitorum septem, in medio sex, in supremo quinque, atque in eisdem capitibus, earum tabulata componerentur, nequaquam muris templi infixa, sed iuxta muros trabibus, quae de muris exierant, superposita. Quid itaque per trabes domus , quae tabulata portabant, nisi praedicatores sancti sunt typice designatiὶ quidum im sublimem atque honorabilem in Ecclesia Dei locum tenent, te firmi res quosque ac fragiles, suis praedicationibus ab infirmorum appetitu sustollunt, atque ad caelestia desideranda ac speranda suspendunt suis etiam intercessionibus, ut incoeptis persistant, adiuuant. Legimus autem in libro Paralipomenon. quod trabes templi, sicut &cetera eius interiora, fuerint auro uestitae. Quod ita una esse hon dubium est, ut illae trabium partes, quae intus in templo erant, aureis essent laminis tectae; quae uero soris apparebant, hae minimae deauratae lysam cedri specie Brinamq. cunctis ostenderent, in qua tamen imposita sibimet tabulata, gestabant. Quod ergo extrinsecus eminebat trabium, uitam sanctoruquae nobis in terris innotescere potuit, des nat. od intus in templo deaur rum fulgebat, claritatem illam qua in caelesti patria in aspectu sui gaudent creatoris, figurate denunciat. DOMUS autem cum aedificaretur, lapidibus dedolatis atque persectis aedificata est, ct malleus&securis&omne serrame
tiun non sunt audita indoniis, inacificaretur. Haec ad illam Ecclesia parie, quae