장음표시 사용
441쪽
tencta direct la praecipiente. Laudante, &e. vel indireM. si directe, cum inducat alium ad accipiendum, &c. certhad restitutionem tenetur, si indirecte ; hoc est ille, qui potest impedire , & non impedit. tenetur ad restitutionernis , vera est quod stpraecipiens erat Dominus furis tenetur restitu re, si minus& alias fur paratus erat furari , non tenetur ad restitutionem , Sicuti quando mo consulerem furtum&non sequitur furtum non teneor restituere , quia ex tali co silio nullum sequitur damnum , item dico quod confitiator adulatbr, non .repraehendens'. non manifestans , non ' seni peretenόntur ad resfltutiὀnensi, quia non' semper consilium .
adulatio: Vel aliquid hiiliis di , est emcax causa iurii, aut apinae ι Sed solum restituere tenentur quando probabilitets ut dixi existiinari potest quod ex huius,odi causis fuerit in iuxta acceptio lablecuta. 33. Qui vero rem alisnam bona fide emit , etiam a iure nesciendis quod sit mr. illequi. illam vendit, vel aliquid bona fide possidet putando esse suam , statim quod ventu in cognitione , quod res in alietia tenetur restituere proprio D mino. & ii est res empla , hullo naisdo potest a Domino cui ficiendi est restitutio praetium rei illius petere, non ditim est iustum, ut Dominus rein suam emat, quod si posseta malae fidei non vult reddere rem , Domino proprio, tenetur ad resarcienda omnia damna Domino illata i Die , in quo caepit esse possessor malae fidei. ita D: Thomas a. a. q. 8, .ari.
.r . Cum quis' alienavit, vel consumpsint rem alienam, bona fide , quia credebat esse suam , non tenetur ad restit
tionem nisi de eo , in quo tactus est dictior , nam id in quo factus est locuplerior sumitiir pro re accepta , &cbnsumpta, mi do res non sit amplius apud ipsum, nec ne habero
post . Indisi um tamen, quod in casu in quo dessit:
442쪽
setur ah sactis esset loeuphectio iam thalae ndei ν necne, iuris stat pro ipso, quia in dubio melior est conditio possidentis
Rebellius p. r. l. v. q. 3. SancheZ cap. n. 37. 'is: Redω ad receptatorem iuris antequam ad aliauia transitum faciam deinde redibo ad possessorem malae fidei,
qui recipit. vel matri , vel conservat malefactorem, sue anth, sive post delictum, recipiendo in Domum suam, reddendo, eum sicurum , et ficiendo, ut non capiatur , teneturisse talis ad restitutionem, quia est causa intuitae acceptionis, antequam fiat, tanquam piubens securitatem iniustae agendi, ct tamquam conservans hominem in perseverando ad acti
sies iniuitas, postquam facta est, tamquam iniquitatis Patronus, Patrocinium it Ii praestans ; & ad hoc genus per sonarum non solum reducuntur illi apud quos seres serta sua conservant, & 4psi latitant. Sed etiam ij, qui coram Principe, vel Iudice stant pro iure , aut raptore, ne mala abituta restituere cogatur, aut favorem illi impendunt ne alienab. Possint reeuperari a proprio ' Domino excusando ;vel furem de deme, ut solent lacere aliqui Procuratores, ct aliqui Advocati, ctc. sic firmat Petrus Navare. lib. 3. de Testit. cap. 4. P. pro dub. 3. Franc. Ghetius in suo Animae Thesauro verbo restit. pag. mihi a 63. coI. 2. . 'Ia6. Non renetur ad reititutionem ille, cui res alienxp rit; casa, aut etiam propia culpa , dummodo perierit tum temporis cm ipse rem bona fide possidebat, credens suam esse, nec ille, qui rem bona fide emit, quam postea vendDdit equali, vel minori praelio; . secus vero si malin i ptaetio vendiderit . quia tunc tenetur restituere preti, incrementum,' item non est iacienda restitutio ab eo, qui rem alienam bona fide alieri donavit, cuius similcm, , vel disimilem non .d 'nasset, sirem illa non habuisset, quia non censetur dictior in illa re. Et , comedens rem furtivam bona si 'amicum tenetur tantum M restitutionem illius, ininuo rei
ae μpereis. Et qui apud amicuin comedit. bona Me aedili
443쪽
nartivam valoris 3 o. Ages, sed domui sue eo edisset pris
o. solum tenetur restituere triginta, quemadmodum qui vestem alienam bona fide consumpsit, vel ea. Uus est, c0 parente Domino. tenetur restituere vestem . si adligc extet, vel valorem coinsumptae vestis si alias vestem ualis va- Ioris consumpsisset Item qui celebravit contractum uxura rium , putando talem non esse , si deinde iactus sit certus, quod uxurarius est . tenetur solurn restituere, rem extantem
Se in quo invenit se nctuin esse dictiorem , a tempore, quo cognovit in iust iam contractus , pro omnibus casibus in hoc
n. 6. positis videantur sequentes DD. tom. a. d. 1 6. & 7 a Clavis Regia cap. a. n. q. SancheZ cap. 23. n. 3 o. fillucc. C. n. zo. Va ura de resiit. cap. 9. S. a. Rebel . lib. s. q. 18. n. 9.&alii quam plurimi citati a Bassi verbo rest. pag. 74 .r7. Item si quis impedit, , alicui viro, aut mulieri, sivε loco Pio consecutionem , alicuius boni, vel rei, ut melius dicam ; V. G. ne Franciscus ratione legati, vel alterius tutuli relinquat Petro , vel alicui Ecclesiae , mille V G. ad quem ha bat ius stancte contracto , .sii e testamento condito tam , dc facit illum revocare, cum dolo. tenetur ad restitutionem, nam tunc per illam actionem dolosam laedit liberi tem collatoris ille scilicet, qui dolose persuasit non sic si hoc lacero, . vel ratione charitatis, aut Blanditiis c H. pullicitationibus , etiam ex odio alterius , non lederer ressit te; quo non a iolatur Blanditiis libertas collatoris, ita L . lib. cap.
a. dis. i8. n. est tamen contra Caietan. a. a q 6a. art.
a. tenet tamen Diana p. 3' tract. I. relat. 33. & trg,. q. r. l. .3ῖ. & 3 ι i8. Advertendum tamen est hic, quod non quaecunque in iura obligat ad restitutionem . sed illa solum quae insertur rei consequi ne a V. G. Franciscus praeoccupavit ii Ias x sti, de eas aperiendo, invenit, quod Petrus stubebat I940' Romam vaeare beneficium in mense Pontificis, Frainyrocurad pro seipso tale beneficium, non tenetur is
444쪽
; etenim litium fuit comossa in praeoccupatione licterarum, & aperitione illarum . non in consecutioneina, benefici, idemque probabiliter dicendum putat bess. cap. a. lub. I. n. 3. de paupere,qui eum maneat ad ostium divitis expectando elemosinam , & advenienti alteri pauperi dicat.' iam elemosinae sunt distributae . Secus vero, si ille primusi pauper, dicat diviti , illum alium , non esse pauperem , ' nec eleemosina indigere 3 Diana firmat p. 3. tract. 8. resel. et . p. 3. tour. 6. resol. 33. Sylv. tam n limitat. in a. a. q. 62. art. a. q. a . concl. 3. dicendo quod dicta Doctrina soluuia, valet in hiis , quae ordinata sunt ad bonum publicum , qu lia sunt beneficia, ossicia, &c. quae nimirum in Ecclesiae bonum , & publicum sunt instituta, non vero in bonis ordina- i iis principaliter in bonum singulorum . ut sunt eraria publi- ca , Montes Pietatis, piae filia dationes, &c. in iiijs enim ., i quia singuli habent ius aliquod, ob quod, sbi debeatur sua .i pars, impediens aliquem , ab eius consecutione, etiam per preces. & munera tenetur ad restitutionem , idem Dianae t resol. 33. cit. a S. hinc , usque in finem .iς. Qui rem alienam bona fide accepit , & deinde du-butare incepit an aliena esset, & fecit diligentias necessarias, ut proprium Dominum inveniret, nempe an sua vel alteriust esset, & non illi dubium eessavit hijs non obstantibus, ques ritur hic an illam possit vendere, donare ,'consumere , Vel ut apud se retinere tuta conscientia, respondeo posse eam con-l sumere , vendere, aut donare, modo paratus sit restituere ii id in quo lactus est dictior comparente Domino, verum, est quod si iste possessor , negligens suit in indagando , dc i
l potens sectus fuerit ad veritatem sciendam , icnetur restituel re iis, cuius rem esse dubitat prout agerit Molinatona. i. dii sput. 36. cap. II. Sancti Z l. a. Moral. cap. 23. nu. 38ῖ. veli eo ignoto , dare pauperibus , iuxta qualitatem dubij , dei spei quem habebat inveniendi Dominum . Rebellius tamen. lib. a. de restituti q. I. n. ia . cum multis alijs apud ipsum
445쪽
non sine probabilitate defendum teneriad resilitati mi
si peccaverμ negligendo inquisitionem veritatis , nam possidere bona fide . in dubio melior cst com vino potu nxis vide Diar cuia par. q. um. 3. resol. 27. , i an. i Participantes in furto . sic actione in iust g tenentur ad restiuutionem , dicuntur autem participantes lac ij Crimi-
.nis, mediatoreε. exploratores, & quoqunque modo ex quentes dictam actio 1em , dando instrumenta , .qVibuSmnum proximo infertur , siue illa conficiendψ., vel vendem do , di modo sint causa . aiit concausa iniussae actionis bene notat Caietanus in lammula verb. restitui. cap. I.
ad cuius conclusionis maiore intelligentiam . & Claritalcina iqua dubia proponuntur . Primo. an quando plures. con-xurrunt, ad actionem Iniustam , puta ad Oamnificandum , . simuli teneamur ad restitutionem faciendam msoliduni huic Aimcultati dice una est. quod quaodo quilibet est causa to- ius damni illati insolidum, quilibit tenetnr ad restitutioi. Ip. Iotuis damni insolidum . Sic docet S. Antoninus a. p. tit. I. cap. I 2. g. a. & tit. a. cap. 2. S. q. Sylv. 'erb. Jest. 3. q. -asterque Naνyir. Martin, in manua l. cap. II. n. aci. P truo liab. 3, de rest. cap. s. dub. s. & dub. 3. cap. . dub. 6. Silon. hoc in loco , nam citin quilibet sit causa totius damni, & cuuia non sit maior ratio de uno hac de alio omnes tenentur ad i ei ιtitutionem in lategrum. E contra vero quando plures damnia 'ficaverunt Caium. V. G. ita ut non quilibet si causa tot iis .damni , sed tantum partis , tunc unusquisque tantum pro, sua rata ad restitutionem tenetiit. Explico meipsum excmplo I de militibus aliquam Civitatem depredantibus . &unus unam Domum , alius aliam depredatur, dux aurem exercitus, de consiliaris ad totum damnum tenentur , quia. isti sunt causa totius damni. miles autem solum partis damni causa est. &. ideo. tantum ad restitutionem suae partis tenςbi-.tur . Sic Angelicus Doctor S. Thomas hic , ad. a. & q. sen- uar disti, ι , qu utiμμ 1. M ti ustimo, quaestiunc. a. quem
446쪽
sequitur diuus Antonimis re nituro r. et I a. s. 36. SyI-
vester verbo restitutio 3. q. s. Caietanus a. a. q. 6 a. arr. 6.
in responsione ad a. Dominicus Solus lib. 4. de Iustitia , &luce q 7. art. 3. Petrus Nauar. l. 3. de restituti cap. 4. dubio s. Aragonus, Salon ,i hic cum innumetis DD. & si unus satisfacit' pro omnibus caeteri tenentur satisti ere illi, nam . penitens non debet eta peioris conditionisi. Doctores supra, citati, & post alios Franciscus Ghetius verbo restitutio pasio.
ar. Secundum probabiliorem sententiam . simulans pati pertatem. vadit Elemosinando , & multas elemosinas inve-arit, cum tali fictione . tenetur ad restitutionem ratio est quia ., qui decipitur circa conditionem' propterquam . donat, non dat liberaliter , nec donat, intantum enim donat, quia putat esse pauperem. illuni cui donat; quia cum copia. clemosinarum illi datarum per illam 'smulatam paupertarem poteli ditinere cum damno verorum' paupe- cum I 'sta . - enimi. . nemini ' bet patiocinari prout habetur in C. sedes, & C. ex tenore de restriptis , di prutrocinaretur . si non teneretur restituere posita materia gravi. . 22. Verum est quod talis restitutio debet fieri buth e muni illius loci , ubi pauper simulando Ela in extrema ne iressitate, petulanaer elemosinis sectus est dives , ita Scotus. Alensis , 4: Gabriel , iquos citat. & sequitur Philippus Falm de penitciuia it. distin. is. q. a. disput. o. cap. q. n. iis. a 3- Sagar, destriges tenentur ad restitutionem damnorum, quorum suis filiris in causa sunt de omnes alij qui in iiijs
rebus dant operam , docet expresse Suaro tom. r. de retiagione lib. a. de supest. cap. 34. n. 32. Toletus lib. q. sum. cap. 3. Legius t . M lib. a. cap. 8. dub. a. Navari
cap. is in. 3 9uratio est quia , qui causa damni iniusti dat damnum fecisse censetur ; sagae autem , di sagi, huiusmodi flara . . Ac pocula amatoria conficiunt . quae sese nocent, viatae hominum , & saluti illorurn , animalia occidunt', ορ
447쪽
destraseat;ipsi heredes teneturrestituere illis quibus da mnu fuit Illatu sic jn C in ii ploretas,deC.uluinii sepulturis. Si vero taba bona Pe venerurit in minibus fisci; Filaus teneturit lia damna resarcite Phuta L non possunt ιοθι l. i sun inia ff. de jureissci, α aciducitur ratiqi, nam p cplae res alieno abnoxia sunt, in bonis defuncti l non 'compinantve, quod commune est omnibus alijs debitis , ita SuareZ allega tus supra dicto n. ra. iuxt8 Doctrinam i Navarri in cap. rvn. 23. & Petrus Bisieldius trach. de confest: malefic. praelie
os. Dubita'ur etiam hic, quid dicendum sit deustitutu,ne , ex causa homicidij, nempe, an consulens homicidium, di non ςst certus, an homicidium secutum sit vel non , quid agere debeat. Respondeo . quod si dubium est ,: an illi cui datum est consilium, occidetit . non tenelut ad restitutionhin aliquam quia in dubio melior est conditio possidentis,eto nim cum homicidium , sit quid facti mon: praesumitur fuisse Dctum , in dubio , an tactum detur . , vel noli detur 3 Si v xo de homicidis constet,' & facta morali, ae . solicita diligentia , dubium est an consillium. eoopervum sit ad homiciadium , aliquid in illud influxerit, tenetur consulens. instituere' omnia damna datactu homicidio, non restitu te homicida', nam in hoc dubio damni. dati . mon. stat possessio pro ipso consulente , sed contra: illum , quare optime tali
448쪽
constet suun i consilium, nihil fuisse cooperatum ; &.ita linquendo dς restitutione docet SancheZ tona. I. Decalogi lib. I. cap. O. n. - ..in medio verti . Sed mea seiuentia , inliae djis seli clu Ilione . 35. D to si d quis impediat, ne I ranciscus PrebendativobtjMat, veli aliquod aliud beneficium , sive dignitatem ,
aut Pr aturam an teneatur ad restitutionem . Rispondeo.
vel iuste impedire habet ne. N. V. G. aquirat praebendam , dic. vel iniuste , si primo modo impedit, non tenetur restiis tuere ; Si secundo modo ad restitutionem tenetur omnium eamnorum ; dixi si impediat Iuste , eo quia non erat pro utilitate Ecclesiae , & dei honore ac animarum salute,& pr pterea illi impedire habet consecutionem praebendae, ut diis gniori conferatur , unde in tali casu non tenetur ad restituistionem a at si alios erat, & bonus ad Dei honorem augenis dum , & pro animarum salute ad restitutionem totius damni tenetur, ut dixi de Eledioribus, cum de electiore locutus fili, ratio est , quia talis impediens non aufert ius alterius . ius enim postulat, ut praebenda digniori detur . quia sic honor Dei, & utilitas Ecclesiae augentur i, Sicut nec tenetum. ad rei itutionem ille , qui impedit ne ' praebenda conferatur indigno, nam non facit contra iustitia in , immo iuxta Iustitiam operatur, est divi Tholnae a. a. q. 62. ad a. & ad . lententiar tun dist. IS. q. t. art. I. & quaestiunc. a. ad Toletus etiam discndit lib. s. cap. is. n. 6. Rebellus lib. 3. de restitutio q. r. AZZOr. 7. p. lib. q. cap. 9. Les lib. 2. cap. 12. dubio i8. Molina tom. 3. di Iput. 727. VasqueZ de benefici js cap. a. g. q. dubio 19. Elnanues sa verb. restit. n. ar.
α alij plures . .a . Sed qRid iuris, quoad gestoreqnegotiorum alienorum ρla hoc spatio iomarumulta sunt diccda,est enim haec materia. . laguri didreul; tum iu sol ,qiMd gestores negotia alienoiu
449쪽
suo,vel lata reulpa vel levi vel retini levissima quotidoalἰή sligentior erat gesturus, ut in inst. de l. nam alijqiliando ei quasi contra; in in principio, ubi At g. de Are not. quod regulariter gestor non tenetur de levissima culpa , nisi quam do , alius diligentior esset gesturus , & rationem huius rei viae per Bar. in l. quod nerva fi depo. a. teneatur in c sv knuito . Glosa in verbo obligatum sex' casus enumerat. in quibus tenetur , & e contrario ille cubis negotia gesta sunt teneturad expensus, qaos fecit negotiorum gestor , quod tamen filiit in pluribus casibus primo quando praecessit prointestatio, quod non gerat, ut in L ne Sennius de negotijssest. Secundo quando gestit paterna assectione: ut si vitricus praestitit alutienia privigno vel in eum eruci tendo expendit Ds paterno C de n*o. oes seeus si alimenta praestitit ut recuperee quod probare diat secundum quosdain i e Protest tione . rel secundum Bart in dicta I.' s paterno , quando de eo. quod expendat, faciebat librorum rationem , mura de hac re vide apud seminam Silvestritum ubi difilla fit
a 8. ia confestarius qui ignorantia Crassa, aut acto tartablvit poenitentem, qui de bet alicui restituere, &e ab ut eo, quod praecipiat illi dictam restitutionem . si potest restituere ; tenetur ipse asegarius restitueret; si alias poenitens non restituat; quia non precipiendo Cofessarius poenitenti. ut restituat, est causa quod creditor suam non recuperat R lalla verta rest. a. f. s. λngel. eod. tit. S. I. Manuele Consessin 7. praeceptum cap. 16. n. 22. pag. mihi diri
'ay. Mandatum G esse dictum , vel factum , minus rectum, rasens alteri occasionem ruina. ita a S. Thoma definitur . nec immorabor in explicatione talis delfinitionis ἐ sed solum d cam, quod lacundum eundem S. Do rem . Mandatu .
450쪽
aliud est ad Iuues, aliud passuum : Aist v lim, est actus atrahens ad peccatum , passivum , est ipsa spiritualis proximi ruina , activum scandalum duplex est, aliud enim est per se . quod intendit ruinam proximi, de industria, aliud est per
accidens, nempe preter intentionem operantis, interquae medium est illud quod non quidem , ex intentione operantis , sed ex natura operis proximum invitat ad peccatum, . unde respectu operantis est per accidens, respectu operis est per se , quia suapte natura idoneum est, ut alias . trahat ad
ruinam ; V. G. ii quis in cospectu filiorum domi alat cone binam . Scandalum passivum similiter duplex est , datum .& acceptum , datum dicitur id quod vere oritur ex activo scandalo alterius , & solet vocari scandalum pusillorum, sive
infirmorum , acceptum est ruina alterius , non vero Orta etastandalo activo operantis, sed ex malitia propria, quod alio nomine vocatur scandalum Phariscorum , plures aliae species standali enumerantur , de quibus videndi sunt DD. dissicultates non paucae sunt in hac materia, de quibus principali res proponam , & illas resolvam. 3o. Quaeritur ergo r. an actus iustitiae, debeat deseri propter standalum vitandum . Pro responsione dicendum est, quod cum duplex sit iustitia, nempe alia comminativa, quae praecipit dare unicuique, quod suum , est , & alui punitiva nempe quando delinquenti datur poena iuxta delictum ab eo commissum; hinc deduco rc sponsionem dubio proposito; &dico quod iudex quantumcunque scandalum sequatur , facere debe , ut ius suum uniquique reddatur I E contra vero sequitur in iustitia punitiva , nam si iudex vidit, quod Pe.
trus meretur poenam mortis, &si ad mortem illum condemnat . turbat rem publicam, tunc potest, vel poenam praetermictere, vel mitigare , & praecipue quando aliqua multitudo est in causa , quia bonum publicum , anteponendum est bono particulari, quare dixit D. Augustinus , quod cum multitudine peccatorum, agendum est magis monendo i