장음표시 사용
41쪽
temporibus congruebat. Romnnos namqno ad calumniandum pronos suisse, multasque in accusando admisisse fraudes, ut poenas calumniatoribns debitas eluderent, constat tum ex inscription in crimen , qua accusatores ad eandem poenam obstringebantur, quae crim is convictum manebat, tum ex iis , quae habet Iacobus Gotho laedus varias reserens speciosas rationes , et praetextus, quibus Calumniatores poenam effugere studebant, modosque, quibus his occursum ire curarunt providi Imperatore si . Itaque rectius se cret Iudex , si potius ex ante actae vitae rationes ex assectionibns, quibus irretitus, ex moribus, quibus institutus cernitur , atque ex iis , quae non semel, aut bis, sed saepius secerit, aut dixerit, collegerit utrum qui criminis auctor arguitur, peccandi consuetudinem contraxerit nec ne.
Iis tamen omissis, quae de exposita praesumptione assere uberius possent, accedo propius ad quaedam indicia eorumque vim aestimare aggredior ope eorum, quae supra Veluti generalia principia tradidimus. Suspectumeri minis aliquem iacit cum improbis sceleratisqne hominibus conversatio pares enim cum paribus lacillime congregantnr, ut est in proverbio a). Igitur inter indicia, quae gem id Gothois ad Cod Theod. Tit de Calumn. ac una
levi fi rana, saepe et Mepans Incerta praesumptione arbitror niti eam iudiciorum eriminalium praxim euius caussa reus unius criminis ora viein torquetur, ut sateatur , utrum et alia admiserit Reelera Sed
cognita levitate hujusce praeanmptionis , patet quam sit iniquus iuhae hvpothesi tormentorum sua quem ipse Franebinus Rusea, qui ceteroquin non ultimum inis tormentorum Patronos locum obtinet, hisee ethis improbat in suis praeti eis observationis de usu tortura.
Distri , inqnit ille, si parte primamente a m fovetto, chem se tesso non e en cingiuria manifesta detrivomo, ii natiaenza unaccusa formale d altri delitii, seneta letin diato eerto dieongietture si resume gia reo, e come tale non ' inυita inter rogando tormentando a constringe a setiurire delle eita cha osson essere eguialmente Ognate dat iudice, che commesseda paetiente.
42쪽
neralia diximus, merito, recensetur cum malefactoribus comversatio, scilicet quotidianae vitae consuetudo, sicuti eam in sensu iuridico definivit Brissonius, et vere si . Ut hujus indicii vis aestimari possit expendendae sunt caussae , quae hanc consuetudinem valent cohonestare, et cae, quae d-Versus reum urgent, et aliquam criminis suspicionem indu cunt. Videndum itaque est utrum qui cum sceleratis hominibus conversabatur vel ignoraverit, vel deceptus fuerit,
utrum stupidus, et imbecillis judicii sit, utrum consanguinitatis vinculo , vel aliqua ossicii ratione cum ipsis
conjungeretur. Hae porro caussae quo maiori in numero afferri possunt, eo magis impediunt, quominus quid contra eum suspicari Iudex possit quod si nulla ex his adduci poterit, sed ipse scienter quotidie clam cum improbis hominibus consuetudinem habu rit strictam , et continuam, uti loquitur Farinaceius sal, tunc sane ex hoc ori tur indicium, quod maiorem, vel in inorem nexum inter eum, et crimen constituet, prout vel omnia , vel qunedam horum adiunctorum occurrunt. Illud tamen sedulo animadvertendum est, hoc indicium generale esse proindeque ex iis non habendum esse , quae proxime statum quaestionis afficiunt. Quare ipse Farinaccius non absis docuit hoc indicium non solum re/notum esse, sed generale, licet bene coadjuoet alia indieia 3 . . Inimicitia, quae arguitur in eo suspecto cum persona ex crimine laesa , ex iis indiciis solet aesti muri,
quae probabilem caussam Iudici ostendunt, ob quam crimen admissum dica inr. Interpretes iuris criminalis invi hujus indicii ponderanda vage nimis, ut ego arbitror, locuti sunt, vel non satis recte ad rem , de qua gimus . nuerunt nempe solum quae inimicitia capitalis aut non capitalis in jure existimetur, et ideo quaerunt,
43쪽
ut deinde minant, qui inimici debeant ab accusatione, aut testimonio repelli. Sed hoc non susscit Videndum quoque quae inimicitia ortum dare potuerit crimini, da
quo ortasse cognitio suscepta est. Qua in re vellem, ut ex comparatione causae, qua inimicitiam Excitavit cum conditione personae, quae criminis arguitur deduceretur, utrum gravis inimicitia, vel levis habenda sit, non simpliciter in se, sed habito respectu ad eas animi asse aiones ex nuru in diversitate sortiores , leviore me stimuli ad odium, ad vindictam excitari solent. Nimirum inimicitiae caussu non solum qualis in se generaliter est, debet perpendi, sed tota est aestimanda ex ejus, qui inimicitiam contruxit, indole , cum non omnium sit idem vindictite studium . nec omnes omnia neque graviter erant. Velle in quoque, ut ratio temporis haheretur , et ut eventus natura appri in exploraretur usus
quippe hujus indicii maxime in delictis deliberatis cernitur, vix in iis, uno ex inproviso, et in rixa suscipiuntur, uti observavit ridericus ohemerus i). Hinc sapienter dixit Cicero odium esse iram inveteratam, inimicitiam esse iram,inu ne ulciscendi tempus observat et . Contractam inimicitiarii minae ut plurimum sequuntur Indicium, quod ex minis eruitur satis superque etiam
Pragmatici explicarunt. Ajunt scilicet probe dignoscendam esse persoriam, quae minuta est, atque eas circum stantias pcctandas esse , in quibus i adeur constituta
erat minae siquidem eius indolis hominem, qui solet,
et potest eas exequi onerant , non eos, qui iaciles ad minandum sunt, difficiles, timidi et impotentes ad exequendum. Praeterea inspici yndum monent, an ex proPosito vel impetu, nempe per iracundiam illico post acceptam iniuriam minae prolatae fuerint, cum verbari meraria, quaeqne irae impetus inconsulto effudit, aut
44쪽
lubricum linguae, aut suror quidam vindicta intEmpe stivus excitavit, non semper attendenda sint. Addunt Ominparationem fieri oportere minarum cum admisso Crimine, adeout magis urgeant speciales minae , quae eventu na turae respondent, quam generales. Quae quidem omnia
qua sapiuntur de minis Pragmatici tradiderunt ij, quisque paullo animadvertens iacile intelligit comprehendi iis
regulis, quas supra exposuimus. Quicumque ratum habuerit admissum crimen non solum mandatum de ipso patrando dedisse praesumitur, sed etia in ex quorundam doctrina novum quodammodo crimen contrahit , uti habitio aliud in iure , aliud in naturali orbi notione significat. In sensu civili ratiliabitio definitur a Brissonio actus consentiendi iis, quae alter gessit me nomine saὶ Si cro naturalem verbi notionem expendimus, sumi rati habitio potest pro qualibet alterius facti laudatione , t approbatione. Ex sola ratiliabitione autem
in utroque sensu accepta novum crimen exurgore mihi probari non potest. Etsi enim nunquam laudandus sit qui ratum habet antea persectum scelus, caussa tamen
eiusdem rati habitionis assici civili poena non potest cum in puniciadis scelcribus spectari oporteat te in pus , quo commissa sunt 3 quodque hoc tempore actum est nihil pertinet ad cum , qui postea ratum habet. Quod autem Ulpianus dixerit in maleficio rati habitionem mandato comis parari id iii tolligendum est de delicto , ex quo datur etiam actio civilis , et ex quo liquid lucri pervcnit ad eum , quiratum habuit. Hoc sane eruitur ex ipsa Ulpiani doctrina, quae resertur ad interpretationem edicti, in quo de interdicto dein et Parmata sermo erat, neque enim poterat de publicis animadversionibus in suo dicto ager Praetor, cum ae
t Vid. Menoeti lib. . de praesum . Quaest. 89. Farinaee.
45쪽
n merum imperium spectarent, quod ipsi minime con Petebat. Porro in caussis civilibus facile rati habitio mandata potes aequiparari, cum in iis agatur de privatorum uribus, et specialibus obligationibus, quibus aliquis adstringitur ad aliquid alteri dandum, vel faciendum. In his siquidem
parum vel nihil refert, utrum inandatum praecedat, vel subsequatur rati habitio ij. Equidem si crimen patratum ex iis sit, quae solo consensu, et sola comprobatione perficiuntur , tunc facile concesserim ex rati habitiove crimen oriri. Verum, ut optime adnotavit Berardus, tunc proprio non est ratiliabitio alieni criminis, scd proprium, et siugulare, imo et novum crimen illius , qui dicitur laudare, et ratum habere isti potissimum cernitur in crimino haereseos , in quod incidit; qui haereticam doctrinam ab alio Prolatam laudat, ct ratam habet et . Melius itaque sentiunt qui ex ratiliabitionc simplex indicium oriri dicunt, cuius caussa illum qui admissum scelus ratum habuit, capse mandatum dedisse suspicamur ita tamen , ut in aestimanda huius indicii vi ratio habeatur ad ea, quae in traditis generalibus regulis suere exposiata. Interim animadverto ratibabitioni ita proprie dictae in nostro iure maoirem vim inesse, quam simplici facti
alterius laudationi. Plura siquidem in hac occurer possunt ex quibus verisimilius sit alias ob caussas quemque audasse crimen, quam quod revera mandatum dedisse praesumi debeat. Quid enim si ex crimine illo laesus fuerit, qui bonis omnibus insensus erat, pestis civitatis, cuius libido ex oculis, rapina e manibus, flagitium e corpore alli uehat λ ac sane in specie lacile laudatio criminis explicari potest, quin eadem criminis mandato, vel conis silio statim accepta reseratur. Videtur namque ipsa natura Permittere , ut malorum hominum exitio laetemur, uti
46쪽
hae de caussa laetari frequenter eonspicimus eos etiam
honestos viros, a quibns omnis prorsus aliena est mandati, aut consilii suspicio. Qua ratione objectum sibi ab Antonio crimen i quod in caede Clodii partem aliquam habuisset, cum eadem laetatus esset, repulit Cicero im quiens Quid ergo in tanta Metitia cunctae Cloitatis me unum tristem esse Portebat sit. Quod si de rati habitione , uti accipitur in jure loquamur , dissicile profecto videtur, ut haec duo simul concurrant, et affirmatio rei qui diei se mandatum delinquendi habuisse, et ratilia
hit in ejus, a quo se mandatum nccepisse reus ipse salatae nisi revera mandatum intercessisset. Tunc enim simplex roi consessio, quae in nuda Trmatisne consisteret, confirmatur nodammodo, et sustinein ab ipsa nominati raiatiliabitiono. Quamvis non ita haec intelligi velim , ut ab aliis etiam caussis potius quam a mandati, vel consilii praesumptione tam nominatio a reo facta , quam ipsius nominati rati habitio oriri nequeat. Simile hujusce rei exemplum praebet idem Cicero, qui ab Antonio accusatus fuerat vel citi auctor caedis C. Caesaris, quod M. Brutus pugionem cruentum extollens Ciceronem exclamaverit, et hie moris Caesaris laetatus fuerit. Respondit siquidem videndum Antonio esse, ne illa cuussa fuerit eum appellandi, quod eum res gessisset consimilem rebus iis, quas ipse gesserat, ipsum potissimum testatus est se aemulum suarum laudum extitisse. Quod etsi ab ipso Cicerone gratis dictum videatur ipse tamen Brutus ad eundem scribens satis diserta tonsi
mat Sm mihi inquit, Prius Omnia Dii, Deaequa eripuerint, quam illud judicium , quo non modo heredi esus quem occidi , non oncesserim, quod in illo non tuli sed ne Patri quidem meo, si reviriscat, ut patiente me plus legibus, a Senatu ossit a). Haec sane Bruti verba ostendunt non alieno consilio sed potius acquisita a Majoribus libertatis retinendae cupiditate ad Caesarem -
47쪽
eidendum fuissa impulsum. Quod vero morte Caesaris lae tatus fuerit Cicero non ipsi id proprium suit, sed tu Tibus commune, qui illud fac im probaverunt. Em uis, ait, te exemto, et iis, qui illum regnare gaudebant qui illud aut fleri noluerit, aut faetum improbario si Etiam ex frequentatione loci, in quo 1 Elus Patratum est, desumitur indicium. Sed generatim , inqnit Bohemerus, eadem innoxia est, et honestissimam caussam habere Potest. Quare observat hujus indicii vim petendam esse desecto caussarum , quibus frequentatio ipsa defenditur quaeque effictae magis , quam verae appareant item temporis, quo quis visus est, opportunitate. Atque huc si de surto agatur, auctore eodem Bohemero, spectat tem Pus nocturnum, vel diurnum, si executio furti clandestini Laeta fuerit noctu, vel diu, aut inter epulas, aut dum ranis cultu divino , quo tempore a domo abesse hominea solent. Haec et alia suggerit laudatus auctor si , quae si perpendantur statutis regulis apprime respondent. Inter indicia, quae potissimum in criminali judicio solent attendi fuga communiter recensetur, de qua plura nostri juris Scriptores coin mentati sunt, et praesertim Farinaccius, qui varias tradidit regulas, quas iterum iterumque excipit, ut vix ulla excogitari possit species, ad quem traditae rcgulae tuto accommodari possint a). Quod igitur attinet ad fugam tria tempora generatim distinguuntur; etenim aut fuga peracta est ante coeptam inquisitionem, sive motas querelas , aut postquam instituta inquisitis est , aut demum eum iam suspectus criminis carceris custodiae fuerit commissus. Si primum fugam ex criminis conscientia susceptam arbitrantur; si alterum nullum in indicium , sed tantum levem aliquam suspicionem oriri exsuga autumantis tertium, junt sugentem e carcere ha-
48쪽
beri pro consesso, quod spectat ad ipsum Crianen, non quod attinet ad eius qualitates, dummodo tamen deli
Ciuin, seu Caussam , ob quam Eustodiebatur , sciverit
et pro inquisitione speciali legitime fuerit in carcere deintentus si
Verum enimvero si res recta ratione Potius quam incertis Doctorum opinionibus aestimanda est, diligeuter animadvertendum videtur cum Friderico Bohemero, nulla etiam habita temporis ratione , eas caussas adesse posse ,
quae fugam cohonestare ita valeant, ut discriminis ratio a diversis petita temporibus cesset a). An non fieri potest, ut quis statim ac sciverit crimen aliquod suisso admissum , veri in sorte Iudicis saevitiam, aut salso testes sa-giat, etiamsi nondum de eo specialis instituta fuerit in isquisitio Omnes, inquit Cicero, quorum in alterius manurita posita est, saepe illud cogitant quid Possit is, cujus inditione ac Potestate sunt , quam quod debeat facere 33. Ad alterai speciem quod attinet, non prorsus negaverina in ea magis verisimiles quam in prima specie hac, et alias hujusmodi caussas apparere verum id non sussicit, ut illico cum Pragmaticis dicamus fugam in prima specie
efficere certum patrati criminis indicium , seu etiam probationem , cum ininus quidem , attamen aliquomodo probabile sit ex aliis potius caussis , quam ex criminis Pon scentia sugum oriri potuisse. Sed major absurditas in eo elucit ut nimirum sugens e carcere pro consesso habendus sit. Satis profecto in naturalis libertatis amor, tum carisceris squallor, et vita vegetantibus auris, omnique destituta jucunditate fugientem excusant, quin statim pronunciemus fugam e carcere pro consessione criminis esso
habendam. Neque Pragmaticis prodest Callistrati auctoritas,
49쪽
qui carceris effractores puniendos dixit si in Ideo enim hoc dixit quia Romano iure ipsa carceris gractio capitale crimen constituebat.
Posthabitis igitur Doctorum sententiis rem omnem juxta expositas regulas sic discutiendum existimo. Cum inter fugae caussas, quae statui possunt, pugna quaedam deprehendutu ob recensitas, aliasque rationes, quae incertam reddunt fuga originem , investigondam dicerem Personas, quae fugit, conditionem , et criminis , quod suit Patratum nuturam. Adjuncta otium, et singu ae expotidi debent circumstantiae, in quibus persona sugens fuerit
constituta ; et inde habita horum omnium ratione, ins rendum quaenam ex fuga sumi interpretatio debent. Faciatius, ad rem Bohemerus, conscientiam sinistram mitterem, si quis, de quo nemo iactentes sintsine copia-it,
exta roviso elabitur, qui Pso hocci iacto, uepectum redit, adeoque non tam an comi sit inq risico, sed an de eo male ostinari coemri 1ulex, unice inquirendum. Hinc singularem poclem relari ordini toruiti IIalleniasium olim oblatam. Funesto utrocinio Ocerit te admisso secludo omni diligentia inquisiverat a ductorem sed ne, vestigium quidem ruere poterat, deoque in caussa quasi dosperata paullo segnior pedetentiu esse coeperat. omino civis quidum amicos ad lautum convivium vo- , caverut, cumque iis inter gaudia multui: temporis tam laetabundus transegerat, donec inedias inter compotari tiones inopinatus rumor intercedebat duos sucinoris a , etores in vincula a Magistratu esse coiitectos. Quo comis perto bospes jam discvlcuulus Vestibusqu discinctus, is relictis domi Sodalibus, mox muro civitutis transcenis debat, postridio fuga a magistratu revocubulul, Huncis negantem, nec ullas fuga cuussas ullogare valentem is ex hac sola circulia,turitia nil tormenti da1nnuluia novi, Ipsa enim fuga insolito tempore, ut modo erat suscepta,
50쪽
5 is inopinata absentia sub nullo praetextu Excusari Pot is ut rin. Quid vero si reus crimen sponto sateatur Duplicem
Interpretes distinguunt consessionem, unam , quae Oram competonte Iudice, alterat , quae extra iudicium sit, vel coram Iudice incompetente. Priorem plenam efficere probationem miro consensu Pragmatici docent, adeout uindicialis consessio probationum regina vulgo appellari soleat,
imo robata robatio, quae omnes praesumptiones, quae conii tentem excusare possent infringit, ac superat, et ea omni supplet, in quibus processus ortasse deficit a). Ego vero non arbitror solam confitentis vocem tanti sa- cirridam esse, ut pro vera probatione omnino haberi debeat.
Illud siquidem omnibus iii judiciis generatim observatur, ut qui aliquid dicit , et intendit quantacumque dignitate, o ii de praeditus sit, nunquam tamen is habeatur, cui aliquid dicenti fides praestetur, nisi probet Sen e enim, inquit Marcianus, necessitas robandi incumbit illi , qui agit 33. Consessio autem non ad eum , qui agit, sed ad reum , qui in iudicio postulatur spectat, et reus, dum
Coiatessionem profert, affirmat id , quod , ab eo factum esse actor contendit, scilico de intentione agentis confitetur, quein admodum id eleganter significavit Marcellus 4 . Praeterea innis probatio, uti observat Onellus, est adversus invitum , cura probemus rem, quam dicimus, si vo alter probet, sive improbet, sive velit, sive non , quod sit argumentis, testibus, et tabulis; at consessio non est nisi adversus volentes 5). Recte itaque cum Duareno ait Antonius Matiliaeus consessione in veram probationem non esse ,
sed potius remissionem, seu , ut inquit, relevationem honore probandi , cum reus , qui confitetur ex gr. se aliquid