Rhetoricorum Libri IIII Benedicti Ariae Montani

81쪽

82 RHETORICORVM e Visantsirque aliis hciis, e pondera rerum e Mutata, qim virides liquere pro lio rentes nimiam messes canescere, suodque Creuerit in longos tunc nata cucurbita ramos; Iami nimis docti iuuenes rerumque periti Inis inauditra voces, noua nomi a rerum Italico accentu crepitant, dismntatque paternos Sermones, O verborum formam1 fuem, Inroram, inuidiam, mouent, cum catera turba, Turba puellarum iuuenum mirata loquent s

darid, o, adimonis O prcst, oe tales ram Concrepat anxia voces.

Pμ AIsrasit,at numquamsermonem linquere cura, Vocibi patriis cui uis dicere lingua; Nec nisi vel rerum nouitas, cum nomina re que Sunt aliena, nihilnoua nos Imducere cog mi et

vel ste pulchra subest sententia singuis

in reliquis, veniam po sit concedere quisquisa udierit, sed rara tamen, qua praebeat .sum , Ne se ostentans, 'ditis commoda no Eris, se que decens O mox dicitis clarescat ab ipsis. Um uiseris cum nimimnstudiosi nouarlam,

rucinii affectatio0ς Dedecus insidiamque tibi denuncio,sinon Sint accepta tuis inuenta vocabula curis;

Et modicam laudem, si ni accepta; parabis Uitare ingentes litar casiosique labores. De vecti, antiqui , o verbis tamen antiquis est gratia maiortari P Et grauitas, si rara etiam heleotaque rit, Nec cura aspecta nimis ,sed credita ca*Oblata, aut proprio dicentis cognita in et s.

De verbis ebs,osii ix. Compositis manda eadem ratioque modu9que;

pzi compositis felix est Graecia verbis

Pluribus una modis voces committere mΠltas

82쪽

Latinas praeterve horum ex propos-:s admoclum compositora est usus. Italorum verba rum ratio. Gallicaevoces. les. N Iispanorum verboru rario α' natu a.

LI B E R I I I. 834Ambiti parat, dum must ue iacere tentat. Hisbi diuitiis inuidit caetera turba Linguarum, parcit mustrem componere sermo

Nomina Romanm,tantum ComprVere verba,

Cogit in angu sas leges,contenta paratas Vocibiti, in ento cis uis inimica recenti. Itala lingua quidem vocum splendore, modi que, Et nume ris diues,tenuis componere tantum Gallia nominibus Adlas imita ur Atheno In componendis . Germanica barbara nobis

ignora, ct de qua nullum promittereposum Iudicium, tantumque paro froponere linguas, E/vi didici, O teneo . Patri sermonis egestis Nulla quidem,quamuis multis Hispania linguis Diuisa e t,at missi tamen ta mune sint sat, Copia nusta deest verborum, nullaque rerum, Dum modo non desit qui recte deligat usta,

Sed nimium tenuis concessa licentia nobis in componendis tum serbis tumue novandis: Utere iudicio in cunctis lenit que memento Orandi non esse tibi leue muni, ut indes Securo Irceat dormire, o stertere in aurem

Utram1 r intia nimio studio curassi parandae σι Ita tibi non res Flum,sed nomana, voces Multimodae,quorum causis pmdera doctus Prospicias, ct certa paro in tempora , quidquid Perpressem labitumi tibi vel compos itum sit. Nam quo alio Jeres pacto peruix ere cunctos Dicendo magni inque tibi contendere palmam pCum pariter valeant omno coniis Vere To gae, Et molim ' - cuncta animi meditata reste re,

Si non assiduam cariam, iustίmque laborem

83쪽

S RHETORICORUM Impendas verbis ac rebi protium illis,

temere O nullo studio pro dere nouit

prii 'inti simu do Catera, Darem rapitur dum, turba, per usum, pervulti indicium Utere compostis tandem, componere parce. Nec nisu auriculis credra, examina vulgita, ' O - 44i Testillent,na epe solet noua nomina vulgustandi. Et modo composita praegrandi admittere plausu: 'α - Fou ubi iam ventosa videt, commentaciti tantum Verborum, cui nullasubest sententia, tandem gligit, vacuin patitur didum per atirae Protinus illasso cum magno autoreperire. Vidimus in nostris nec multum viximus annuScriptorum ingentem cumulum,quae vastud inerti Susciperet stit o,noctuque diuque teneret In manibus, canereth renis carminas non, Attamen astae legeretque O te is refrret. Ida autem nuper tantum laudata, videmus Vilibus Umium solum praestare tabernis, Ut piperis thurisque strant, reuoluta maniplos, Aut elementorum pueris inuisa rescindi; empessa leuitate peris,quodcunquesine arte M EI Z opus, est nullis innixum viribus, Si flosum neque odore placens,nulloque probabilis o, Exhibeat speciem tantum gratumque nitorem. Q Tantum operis tantumque perit curae atq; laboris, dii Si non te ratio, vulgi siententia ducat. Magnus in hoc genere est nostro quos tepore Petrus' Ceseius claro Gassar tibi snguine iunctus,

Et mihi amicitia, quo nunquam charior alter Ah , ontauo,cui Montano non charior vllas; Constamus paribusque animis paribus elementis, Corporis imparibus modulis,tamen una voluntaό, Inque bonis via est tentia, nec mala quicquam

84쪽

LIBER III.

e nnuat is,quamuis male quid me desie putarit; Ingenio quantum valeat cognouimus omnes; Cum docto sermone libros componat, ubi omne Et rerum decus eximium veneremque loquendi

Exhibet. Expositi nuper ctissima dicti, Et vitae praecepta,quibus sapientia

Insinuat,dulci eloquio blandoque lepore. Maxima praeterea Latio sermone parare Ingeni' monumenta sui non desinet usque, Psa legum iuris nodos exoluere cacos, Iustitia Dciem possint ostendere certam, Grataque sermonis specie,quo cultior alter, Essmuesuum magis agnosiat pater ipse Latini Tullius eoqu3, cst dulcis Polyhymnia,nonsit., , Esto igitursemperpropri sermonis amator,

di, Et conare nouas non intermittere voces,

, , Ni ratio ct rerum nouitau iapostulet,ut siciis ulci studium,o tantum dixisse puteris, di res ipse petit pro caus σpondere cause, Edeqiuesellicitum de rebus tiat ipse

e uditor, ac pro vero certare paratum,

2 'n pro dicendisco contendere inani. Idem unusique labor disquirere coni a rebus

Nomina cum verbis, atque hac connecterepure, Structuramque aptam vocum ct persepe receptam Vpibus autorum aut populi in sermone restree., Nam mens occulto conuenissingula motu, Connectitque alias res rebus, tempora,Partes, Atque modos varios, CP caetera prospicit intus, Coniungitque agitans ine lum quaeque docenda,

Deque putat disiendased Ο quo tanque dolores Sentiat, is curas, quae 'erat, timetque, mediumque omnem mens concipit, de profrri

ad librum

quem Petrus V

Ieius edi it . cui titulux est . s ELECTAE SENTENTIAE. LMm Petrusvinissimaope de iuri AE aequitatis ratio ue composuit, me citauin aeculatant. Curandum esse veauditores maius circa res,quam cisca verba studiua at nos uv. Hactenus de ver borum electioia mine vero deii,sorum structura. Animus suos intus format conce quos oratione evinplicat, nunc inflicandis, nunc Ne optaredo, imper domodi

85쪽

86 RAETORICORUM Percupit, atque parat cognata vocabula rebus Conceptis, oe quam seriem nexumVe tenere Res videt, hacserie O nexu coniungere ποίει Curat, G quaks motussimilesque Rura constructio verbo- -lterius menti insinuet, rest atque loquendo. Ergo opus est proprius verborum constet Strio u, ct ex aequo restratur mentibus una, J. a res, qua rerum oecies osZendat, imago: Grammari id ς ys hianosibi Grammatici partem Jumpsere probatam,

rem sermo Ss taxim Graeco dicentes nomine, per quam vides licet simplisem Optima verborum series ordoque paratur;

sum enim dictionis i jamque soloecismos cunctos nocet asia cauere:

'μ's' μ' ssis isteriam admittit veshematre,vclqμ ordinis appellant illi vocumque figuras, Q ales pilapsis varim,vel eugmam,dicunt,

. Atque altas quibus utuntur Persaepe poetae,

do- Et nosfros ,si rara tamen productoue do toIudicio auctorumque usu ,nam copia Mindi Liberior quantosuerit, minm atquesueris Legibus adricta, hoc plere magis, atque modesta, Atque minin petulos dicendo debuit esse. Muodque datur Oeniae,ne stulta licentia fat. Et decus in vitium vertatur turpe, caueniam est. Sunt etiam quadam lingua ornamenta , sinoras Reddere quae po sunt voco, blandequefluentes, 'cile obseruare potest, praestareque qui in Non nimis obtus voces praesentiat aure; Nec labor haec magnin curare est, magna tamen tau

Id curare fit, qu cmiam Uidia multa

Illa cauet,qui unque sinum vocumque nitorem

Pro flait, O curat, ne se collidere voces asseri

86쪽

LIBER III. 'periore modo iunctae,ne osseu re lingua Homin Hiioramis

Dicentis possint, aure ne ingratius v que

Tentare, ut quandos congna litera duro

Multiplicat ne inequest siciabilis i

Concarsu , exemplis hoc set clarius ipsis: Si dicam, praesens venias praeste uepetenti in Auxilium magnum,magnisque est viribus adsis, Neue etiam crebris frangatur hiatibus Osiri Formula dicendi, mitis vocalibus ora Z ltiplici rictu diducat, hiscere cogat: , , Omni ego te onmio atque omni tu ampla tere amo GM Me ut reames misi Effectu, ingenue atri rependas. Et crebro repetita tibi sit litera nasia, ut

Tanta tenet totum tristem turbatio mundunt . Nulla eadem tibi vo uerit repetenda frequenter, Udue obtundem mservi cum menribus aures:

, , c d ratione nequit rationi ostendier, illa, , Nec ratio dicenda quidem,ant rationeprobanda.

Illud in his etiam viiijs vitare memento, Romi toton eum

Nesimili casti soces huitate laborent, Dum nimium assectas sinitu componere eodem verborem sines c periit nam pondus ct omnis

Dicendigrauitas, ubi quicquam crebrius quo Ingeris; at vari s hominum natura animus, Gaudet, ex omni variatum parte Probamus: Namque leue est nimium, nimium repetisse colentes, Gaudentes, flentes, amentes,strae oe amantes; praeterea concisa nimis si oratio constativo in loco dece maximu tamen vitium est , si sit trequens. Varietatem ut in omnibus rebus, ita in dicendo iucu damella.

Partibus exiguis membro um 6 mole minori, Lassat dicentem inebro conamine, lassat Hunc quicunque audit,nec molli tendere gressummia

inermittit, trepido rapiens per singulas alti Hoc Seneca vitium magna praeconia lauis

Perindi an orationestium modum habEre debent, ne nimi sint longi, aut conciti nimis. Anneus sene ea sumanus alioqui

87쪽

d.: a syia it Imminui dum crebra nimis sententia curto I: E. Vix bene clausa Tro verborum concitat, atque mini εἰ di Angit anhelantem lectore pe, pitque Praecipitem, fatii semper maioris auentem.

ad naturae imita. Ins eat, vocum icenda es ordine qualem

' Natura insinuat inamque ista minoribus que Principiis veniens paulatim surgis,est amplas Indacens partes tandem rem perscit omnem. Sic leuiora tibi ponenda vocabula primum, e gete e iam maior no molimina vocum aiora, atque animos crescenspercellare tenta, :.., sique rauibus velis exagitare querelis, Moribus impuris dicas, ct turpibus sesis

Infamem,scelerim omnis uium nephandae

Exemplum non auditum,suumque tyrannum, Inuisumque Teis monstrum,mortalibus at pisi si h lamineae Atque inimica lues, aevique infamia nostri. a. is in. a. Interdum tamen est vitium 'tendere decorocere naturae o solet ostentu, quoties in corpore toto,

Una Dbest 'cio pulchri, θeciem, nitorque.

optat amans variare nimis natAra,nec uno

Semper in asse tu contenta est. aspice pulchros In pratis fores, cum terras purpureum vere dueniens coepit vario vestire colore, Ut deceat multis diatincta in partibus asCunm papaueribus rubeant, vel cuncta ligustris Agesianti ingrata oculis fastidiapraebent. V ;u us in Virginis ΟΠ pusthra kciem vultum, decoram,2 si iis Saepe decet nauusseed uisit, singitur arte.

artis suspicio altilitoribus detur.

' Sic etiam facie in pulchrasermonis, omni Corpore dicendi vitium irrepsisse probatur si verbis aut verborum compagibus, idque

88쪽

Eloeuticinas pars Este torina M. ea constat fieturis μ

Dissimulare locosuerit non vltima virtuse Fallitur auditor, dum quam sibi tendier artem Pertimet, ingenio ct cautussibi proficit, illa, Neglectam vilio deprensi iudicat, G Iisione malasecurus liberat, atque Te rebus putat addictum, causeque udentem Neglexis e modum vocum, sermonis est artem. Una mihi iam Hi satis pars creditur eius, Eloquium quo ermo vocat Romanus, Athenis Dicis phrasis,cui totasti bentiamgratias di,u purisermonis habetpraecepta ,somimi. Altera virtutis tantae dicenda paratur Pars, patribus quondam dicta Exornatio nostris, s Pa rerum splendor let vocumq, nitore Lumina dicendis apponere magna, animosiquo Pertentat, non exiguis'viribus ipsis Expugnat,mirisque modis angit1 rapseque,

Dum vario voces agitat voluitque rotatu, Verborumi lices ct vultus commouet omnes, Atque etiam dum reue variis percellit,agisque,

ε fitque probat reprobat, modis, nec per eodem Proponit se se, nec firma peritat, in una. Hoc studium ferit duplex, namque altera cura

Vrrborum vocumi usus cognoscere, Or artem,

Non quam Grammaticus possit praestare .loquendi Scilicet est recte frmi, atque ordinis usim, Caius ct in nostris transacta est mentio chartis. Sed quaedam praecepta tibi proponimus,ad quae

Grammatici non assuerunt, ea munera nostra Sunt artis tantum, nam captans commoda vocum, Arbitrio voluit proprio,componit agitque, Separat multis contemperat omnia βrmis. Σ ἡ

Altera non voces tractat,vocumvelaras φst. lou suo loco.

ue Sollicia

Has verborum fifermonis figit sitio easdem, a Grammatici tractiatur, sed qua λζἰ toricis prona Coa siderantur.

89쪽

Sollicitat sed rex ipsi Opondera cuncti Concipit O sarijs effert, mons Ziatque juris.

Ergo Oerborum est una exornatio, rerum

stera, multiplici consiyit oe utraqueparte: mas tibi praescribam, quarumque exempla docebo, Carmine quopotero, quod mens amplexa tenere Et valeat paucis edissere vers m, si Non dulci praeseripta tibis ni carmine cuncta. rethri. Trima mihi occurrit ecies, optatque canendo Exponi imprimis, na des occupat illa Et Dcaprama petit, repetit quoque prima loquendi Principia,unde habuit nomen Repetitio, Graec;s Antaphora est,partem repetens dicendopriorem ' Vt, Alcides Nemees vicit rauitque leonem; Alcides obam ingenio conficit, O arte: Alcides suos Caci restrinxit O inci; Alcides arcu Stymphalida monstra peremi Alcides casub ac mille perstula vicit. Sapim extremum repetit Conuersio verbum, Anadiplosa, Hanc Anadiplosim Graeci dixere diserti: Ut, Hannibal Italiam vicit arm que,doli que Vicit O ingenio constanti pectore vicit.: suta': Az. Complaxa est duplex verbum Complexio, utrinque kςx- Principium ct sinem dicti conterminat, est Illa locos cies dicendi pulchra decensique. Vt, Vnde dolis aude , mala sunt spropter amorem. deperit pietad O virim ropter amorem Puplicatio. Sapim at species, qua verbum duplicat idem, Ut deceat tamen, crsalsententia, nomen Conuemens merato huic parti dat det plico Gerbum.

90쪽

t m m nus idsit, non esse mihi vivere tanti, Haec repetita tibi ratio Traductio dicitii H

Iudicio tamen ut deceat tra lata probatur. sticulus multis cresiens vocibus, est quas Nulla tamen nectat coniungens copulaparici: Ut, Veni,vidi,vici:sermonesonseue, Vocibus,a denti vultu, conterruit honem.

simili casi restruntur plura, siquenti

Ista cadunt, iisque modo,nomenque receptant . Commendas hominem tantum mihs laudis egentem,

Pantu ego cognouisceleratae huc fraudis habetem. Huic ilis'me est derici,quando omnia est fembra tenent iles, pansibi consinat omnis, Vicinum refrens sinitum similemque tenorem. Inuidio 2 mihi sunt, qua tu cun parasti,

astadis tibi, O qua tu tibi pulchra putasti;

Parcius hac tamen utendtim mihi credito; sermEleuat assidue repetita hae epe loquentis Momenta ct pondus,doctis neque conuenit Qque Auribus, hanc nos pro repetentes sepius aeuo Auctoresgrauitate carent, ut epistola multa Mondon da ostendit tibi praesulis, ureli rue. Mebra vocant,quaecunq, breui mi integrasensu, Exigus gyro clauduntur sct excipiunt se, R 'ondentque bi,ut nec tu tibi confidis unquam, Et 'cis ut noster rectesibi considaei, hostis,Et patriae Uycium non praestri. His tribus Gue Hac constare potest membris,nec plura petenda. compar adest totidem numeris ornat gura, Ubi consimili iungit ro pondere So me ut, Bella parant a tristes agitantque tumAltus, Festa colunt ammen que epulas1frequenta L. Paronomon dicitum vvino ex nomine ludes, Conciliat

laesus. Nomiomment imiliter cadens Homeoteleutot similiter desinens. Exemplum. Modest 1is figuris utendum este,quae si crebrae sint, orationem trinus grauem reddund. Membra, evius partes no pluresquam

Exemplum

Compari Exemplum Adaominatas.