장음표시 사용
61쪽
Temporum & successionis ordo ab Historicis semper exigitur. POEta non esse a strictos legibus nam rationis;nam inter du a mediis rebus; interdun, vero abvItiaris narrare in aikiunt
primum, quid sit media, quoque ordine i aer Rei ferint gesta, ostendat: nam plurima lucis
Incrementia Pa εα ,series, O te ora, rebus Dicendis, tantum Osidei venantur, ut olim Commenta humani ingenr, meditataque rerum
btila es a risiis verba ementita poetis Ordine narrandi ac serie dissosta decenti, Et pecies veri magnab, Ludemque pararint, Fique sidem; tantum serici mnesturaque oris Dis utant bissi, tantum mens nostra docendo in citur certo diductis ordine rebus. Hoc igitur studio ocas, ut tempora cuncta Obseruo ct proponas, numeresque loquendo Cuiquesuum, quogesta Latent: nam rebus in ipsis , Ut nihil absquessint tempore, sic narratur Nil bene temporibus turbatis ordinibus uerHoc agit historiasiriptor;sed concio tota, sque etiam iudex audit quicumque pro Pntes Poscit idem iam Oratores, sed turba loquentum, Et pueri, vetulae indocta, cst quicumque pararit Dicere quid, fisciteriae aures narrando cupiuit, Natura simulante solent disIinguere rerum Momenta, atque pari coniungere tempora ductu Cum rebus, pretemquesimul componere utramque Liberased vatum mens est, nec legibus illa Fartierit semper nostris: namque altius audent Trans 'ri, quocuque animumsacra Musa vocarit, . Ducuntur stimulante Deo, ct transiendere limen Saepe solent, nec Vatura, nec iam ordine sese Includant, medias interdum stiritus in res ipitur si bito, atque mouet penetralia cantu Intima, ct incipiens mystis Cltima trami: Inde in principium rusus diuertitur, atque ordF-
62쪽
Ordinis oblitus, rem complet, primaques e
Fundamenta notat,nunc veloxperuolat usque In mediam, texitquessam narrando Camenam. Non tamen imprudenti animo peruertere totam
Assisis historiam, seriem quandoque canendo Negligit, ast tempus certum quo cunctage iamtur, Obseruat, redditque docens, ut numina Diuum; sus quamuis nullis momentissubdita, nasiis Temporibus μbiem,tamen quaecumque ministrant, generi donant hominum, per tempora certa Disposiere, istis praesentia cuncta beatis, Paulatim nobis isonantur, pro modulo, pro Exiguae mentis captu, proque ordine rerum. Id vero nunquam narratio negligit, immὀ
Obseruare silerata O semper tradere,siue
Orator, gestorum rerumve probatus Scriptor, o historiae addictus, liber poetae Scilicet ut ratio ipsa locorum reddita conLret,
Depit: in propriis *aciis, seriemque secuta,
Uriam tenuere rei momenta, quamque viarum, gut iter, aut o Vestorum elegerat ipse.
Sive per immensum pelagus 'pulosque sonantes Res fuerint sta, aut per terram, flumiua pingunt,
vel uios, siluas, putes, puteosve perennes, Nil sariare decet , sed cunctet in seis locare, Udam dederit natura parens: res nulla probare Tam solet historii, nec conciliare liuorem Atque em, quam certa loci pictura modusique. Nec subitopelagus totum transcurrerae debet
Historicus, nec multa una praetertiolat hora
voeet poetas non peruertere narrandi rationem, sed tep ta obseruari ab iliis. ita ut quae prinium gesta fiunt. non priomum dicantia sed ramea non tribuue
ultimo tepori quae in primo sunt gesta. Deus quanuis Lemia poti subiectus non siti omnia tame suis teporibus disiponit non enim eodem tempore pluit, itu-git. retiat.&c.ita Poetae temporurationem in rebus narrandis obseruati Deum hae in Parte imitati. amuss rerum 2 starum ordo nonnunq iam neglIgatur, riunquam tameloeorum in quibus gestae ressune, ordo Se certa descripti negligitur. refotrx ia μα-rimum ad narrationum fidem v lin
e uisita terrarum atque vi e,neque in aequorepingitve intes catulos Vrumque, aut lustra erarum,
Roc pises alit in terris, vitulosque marinos, Montia
63쪽
Numinam oeorum ratio mutatur,riis diisino miraculo o au te ut .
6 RHETORICORUM outibus aereis transmitta L; pasiua tita 2 inpetat in rupes, sterili neque quaerat arena: Nemo hac Cni portenta canint, tiresve deorum, Mutatoque vices rerum, signa aedita caelo Humanum dontiaragenus) peruertere debet, Nemo, inquam, ratio cui contigit, si vesani Portio iudici'. Nam quae per nostra jequenter Regna libri aeduntur, veteres refrenti ripta, ... is b is P Errantesque equites , Orlandum vian a Graecu,
Pa Ganuque duces, σε caetera, mox ra vocamus,
supidi ingeni' paraus acemque Ebrorum, a Collectis flordes in labem temporis; est quae
Nil melius tractent,homanum quam perdere mores. Temporis hic ordo nullas, non usta locorum
Seruatur ratio: nec si quid strie legendo Uel credi possit, vel delectire, nisis Te turpis vit3 species, es faeda voluptas
Delectat, moresque truces, est vulnera nullis
Hostibus inficta, at stolide confidis, leguntur. Ergo loci ratio est nomen, I feciesque,situ qur
Obstraanda tibi, memoriquem mente teuenia , Et spatium, oe natura erram terrae e mari e, Ut quadrent rebus narrata ostensaque piscitis: enisalliae laus. ego non dubitem multum laudare docendi
Partem illam, quam prisci homines intent'; amape fora liquerunt scriptis, dum ingula lustrant mensa terrae spatia, ct dum flumina tranant, Dum pelagique vias vestigant, stagnaque , portus, Udu md ct in toto norunt memorabile mundo, Sepingunt'rmoque breues Ecilamque figuram Orbis, O in partes di bonunt, ut tibi tandem Non sit opus peragrare maris terraque iacentis
Dissiciles nimium cursu sed iam pede sicco
64쪽
Iamque domi residens patriaque intentus amata Ommaper uim latus loca, quae tibi cumque Sint audita semel,siue illa illustri estis
Induperatorum, monumentaque prisca reseruent, Sive Dei genium, scierit mirabile, raris
Ostensis,seu quid teneatim , quod fama frequentet, Nec issas mihi frmam hominis nomenque tueris Pisiquis inexpertus pelagi nulloque labore, Seo citi studio cognoscere negligit orbisi Hirandam speciem, partes,st usque, tu que:
Namque hominis natura olim Frmata probatur, In pelagi ct terra imperium, tot quester auum Mundus erat es nostra, atque armenta straeque Et volucres, ct monstra maris, quae quesub undis Neptunus disiit, Triton Proteusque recessent, Era olim ferarum, nobis siunt aedita cuncti:
Evd si hominum crimen, s lasi numinis irae
Tantarum imperium rerum ritus, vetabant, Interdicta ta en non est ver notis norisentibin, at, pollici sit commendata videndi
Copia, vel altem nosiendi, ut 'lices ipsum
Cune utim auctorem rerum miremur, Ut este
Crimina tam dulce, nobis perdentis ritus Detestati, ipse eclamin nummis iras, Et meliora Giam maiora, dona petamm. Hoc sitis ad causas narrandin credimm esse, ,;Vt breuis, est distincti si is ut temporibmsit,
, όAtque locis: Ut cauta etiam narratio rerum,
Partibus his constans, tibi quas prodesseputaris. Haec tamen haud raro uerit dicentibus olim Praetermissa; etenim cum res iam conger, o omni
radice se moto praeferre videndam Possi, inexpertisuerit consumere tantum E Tem
Home in orbi sis. n.inu formatus est; qui tametsi ob pe catum possessione totius orbis detur batus si non est men ab orbis eos nitione prolub. tu summa narrationis Nonnunquam uaris ratio praetermitti tur cum scilicet r- eoastati a.
65쪽
Quamquam narra tio aliquando praetera vittatiir, nil ulltamen propositio Prat ir itimar. est autem propositio breuis oratio indi- Caraua si mina eius re eonernens quamvr uor probare interiam. Pre,positis commranis es Dνueerreo S. F peliar
66 RAETORICORUM 'Temporis, ut tandem iam auditor dicat, id arite Constitemat melim: nam, ipsi vidimus, atque e V .imm,ferat quare prurintlasve, Narrandi sudio, casso, vacare tabore.
Ap omissafuit numquam pars illa loquend7,
Hae to um concludi Fud, quasnis agenti est, Ins unam hanc omne est studium cura, rerantur, Cur1 orantis opo cuncta seruire iubentur, Propositum dicti essit Logicis, parasilicet illa.
Qiam sit biproposuit dicendo quiseque probare,
Sitie breui ac tenui dicat molimine silum contractosermone ora, vires ecutus GDicendi, ct veri neruos O pondera quarens, s Palem dicendi obseruantomnasia strmam, Sue etiam maiore sino popularia tractu e Vonora, peristrum, per templa ct pulpita late
Exercere Darat multis certamina verbis,
sectus, petat, vel vulgi pectora tentet, quid agat,quocuqhe modo quis dixerit, ct qua
Arte, quibus verbis cum1, quocumque tenore,
Propositum imprimis ostendit, propositumi Collocat, ob, Vsum certat: na nis agent sim illud Arma e fuit, dictio probame:
Hoc Parat, huc ten to nam qui proponere dictis Negleait certum solum finem, petendum, Non minus in it,quam si undique comparet om
Materiam, atque trabo, ameta, or maximas ,
Aes, calybem, flibros, ma mora: nesciat, autem am molem sibi describat, quae moenia planta, Aedificet Ae domum, tyrim, vel TramiismUe.. Ergo tibi proponendumsitsemper, est unum, Seu tu mAlta petas, lotum perducere ad istud,
d cupis imprimis expleri, hoc propositum'.
66쪽
LIBER III. 6 Cum 'ctum infictumve parm ostendere quicquam, Primositionis tam Cum die optas fieri, nive auerseris agendum: dodquid auci tandem vel confirmare, negasve,
et eisyadere paras, vel dissuadere, vocamici Propositum. prima instonte sermonis, idem bCum confirmatum uerit, Conclusio di is e R. UCura etiam, dum proponunt, fluit illa patronis, i 7on in rata umquam, sed maxima comoda simper Promittens,si quam causam,oe quaecumque pararet Dicere, di 'ositis monBrament partibus, ac sic ut e tacere velint, vel quid tractare ,prost Consilerent, simul cares, totis coronae ,
Plurimum enim intererit ,seu tu turbata relinquas, Et caeco consis modo,seu singula prudens Di ponas, quaecumque tibi incenda parantur: Hoc meus in templis nolim desideres umquam 4 fuditor. sed cum nos de pietate colenda, De superum donis dicentes audiat, , ante Prauideat , quam multa sibi quam commoda rerum Tractentars verba tamen non singula mente, e t capita O partes saltem, certa figuras Contineat, secumistrat , tacitu reuolumL. Non omnes et illega tuum qui nomen or inteme utrantur, quando magnis aria templi
Ingressi scrum prospectitat fornice laeva
o Munus, O erectas in cultum Virginis aras,
Et templi eruici, quod Doricas inet Ancon,
Singesta non omnes operis perpendere no runt Momentia, o patrici cunctab, connexa, membra
e reis, or in minimis numquam fallentia rebus, Naturas parem curam, item' decorem. Attamen insiperos pieta concepta, tui1 Et aium, O laudaS, 'e lantum in fonte leguntur:
In eonesonibus saeris partaMone o cessariam esse, via Issitoribus consis
Probat retu pares. tiociem x distinctionem plurimum iuuare auditore quiquamuis litigia arum rerum & om
praecipua rerum capita secuTeserunt, quibus si biconsulunt . quod probatexemplo artificialispictorae. in qua quaeda ad mo
quaedam vero ad artis admirationem pinguntur: in cuius picturae exemplum laudatissimu prini nil opus Petri Vil-kgliae pictoris Hispalensis mi id in te pli magi i sacrari D.Mariae de Lor is consecra um testis
67쪽
obier uadum en, Vt proponamus quid nobiscum adversa-TIO commune,quia concedere velimus, quid norquam partem Seiuncti inem. vel Separationem vocant Rhetores. Distributio est fingularum quaS pro bare conamur partium certo ordiae collocazio. Tertia orationis pars est Confirma. so,de qua hoc in Ioco
ψηndoquidem cum is mile est cognossere visum
Uirginis os, puerilscra labentia membra, Ipsem praeterea diaini infirmiis alumnam felici puerum gaudentem duce e dextra, te fi exiguo in *atio conclusa, quibm iam Iam manm maideat, Paphiis celebrata tabellis. Illud in hoc genere oe cupio te disiere lector,
Quod breuiter lucem admoueat , ducat paranis Fartiri, or gratis ostendat Partibvi uti Omnis cura tibi cum vis partire, labor
Sit primum statuisse modos, momenta, causa, Quae, tibi imprimu uerint communia ct hosti,
ultro concessa velis, nec tendere contra
Coneris: cumsint cunctis manifesta, nec illa Posse negare datur, vel nil concessa noceburata.
Haec primum flatum breuiter, breuiter, remittas,' 'cile haec donare servi permittere ct hosti. Prima igitur pars haec dicta est Seiunctio, cuius O cium causa admissa3stponere partes,
sisera cura tibi', quas tu vis ipse tueri,
Expositisse prim parto, breuiter, tulisse,
Et numerasse etiam, docilis sic namgparatur Atiditor, ocile atque tenet molimina causa:
Haec mihi posterior pars est Diuisio di is
Ut si concedat, mortem genitricis Orestes, Sed neget esse siems, promittens adis parentis Dicturumsese, thalami violata iugalis inra, ct adulterium, patris Or crudeliasset Atque nephas legem ciamprodentis amici. Tertia dicentemsequitur,sed maxima cura Confirmare meri causas, intentat didiis Constabilire, omnes vires haecpsit, opem,eArgumentorum neruos S pondera, quas Arma
68쪽
stis, in hanc videas obnixe rncumbere partem,
Et Rudium mirere a d vigilemi laborem, Et trepida em operam, qua Rhetor praestat anhelus dique dum munit causim, dum fulcit oe alte Ae fcat, vallum, dum propugnacula plantac: Ne quid inexpertum, non tentatum, relinquat;
Scilicet ut causem 'meti, animosi em,
Conciliet, veram, probet partem, aut potioris
Momenti, puperet, ipsi certamine causim
Alterius, quicumque paret contendere Contra.
Haec pars a nostris iam Confirmatio diciti sCausidicis: huic tota sybest contentio, quando
Hic rationis opes, atque hic victoria partis Principis humanae mentis Proponitur: ergo Huic multum incumbab Irator, quisqvu haberi Doctus amaF, immortale, persecula nomen raris, O a nullis cui anda relinquere doctis Scripta, pares vulgo ectus menti 1 quieta Impulsus, ratione pares peruincere doctos.
Hanc partem gemino potis es siluisse labore,
Nec sequitur pliares curvi orator agendo,
Dum parat causim firmare, ct Oribus Ustatis Constabilire suis, primum est producere multa
grgumenta locis, tibi quossignauimus ante; Nec vacat, hos cursῖ rursus mons Z reperactor Salputo tet oiam est vectigia cuncta notasse. gltera cura tibi uerit, quaecumque pararis e Numenta, sua vi deceat, finxisse gura, Atque modo tali, qualem ratio im loquendi Exigat, e haec etenim momenti maxima pars est, Scire quibus torquere qtiem tua tela modis, iribus, ct cunctisfacile visis dexter in armis.
ta eonfirmatione proposita est victo. xia intellectus, qui humani animi potissima pars est. Docti rationibus superantur, vulgus assectibuS. Confirmatio du bus rebus perficitur. argumento &argumentatione. At mentatio, est argumenti in debita figura & certo modo dispositio.
69쪽
Illic nam iuuenum ratio exercetur, O illic Ludicra proponunt Logici certamina, causis Pande ope precium in veri et tura, nec quanta Pandia meruit quis maxima praemia palmae, ire i doctri primum deductiti ab arte metturi Ingeni, lembus vires exercuit armis Edonius iaculum torqsere, ct cedere, ho ris positis minas atque intentata cauere vulnera, quaequefg erint momenta, qMb 1 Temporibuι premere, is constanti pediore pugnam Clamorem truco, atque ardua cunctia subire: Non igitur magnos deb et contemnere ludos
orat , docili , operam praestare magistris, ii eruix Ru ς R siquis erit qui nostra leginta, nostris, moneri
Q cquam aliud possintvmna a docti iuuare,
Illud non magnum credas dignum, petitu, QDd trepidantem animu confirmant,q&6;pauore Ingens turbasiles dare circum stem volenti Dicere, seu quicquam in medium proponere, nullus Hac timeat, primis quicumque asueuit ab annis Certare in magnis Iu Vrandemi coronam Doctorum, senum cernat, iuuenums virentum ora, est amicorum coe peccata paratos Seruare, lapsum exiguum rideresidalis; wessicinae, tamen haec cuncta, intrepidusis ruborem - . Exuat, ct dicaae , maiorem, esse cateruam
pos propoliusse e argumentRetur:qiua autem
de argu ora uri Iani cupiat, cuae ac doleat substelliaparti . tionό haec in argu- rgumenta ioitur dicendi quaerito nostris
ponantu on esse praceptis, loca cuncta tibi mon
di lectisorum.& Erum 4, ω πω tmento, commoda magna:
70쪽
Consule doctores Logices,qui cun is docebώnt Argumentania molimina, certim illos Hanc partem tractare vido, breuibum docere Exemplis, breuibussi modis: na emper in arctum
Proponunt contracta tibi argumenon, sed haec tu Liberiora dabis. namqb hac contra la loquendi selio tradi u
Forma valer partem ratioriis vincere, Da non om ad periuad --Dcit interdum, ac vis est uimis arida multis, diseetidum agi in Conuenit atquesbolis tantum, quibus vfi, laborant Disipulisermone breui perdiscere multia: Nuda igitur ratio ac tenuis proponitur illic, verbassi parca nimis, trintum refrentia rerum Naturam exiguo molimine, nudaque ab omni Ornatu, nostro praesertim tempore, qua o
o Muste efertur quavissententia, quondam Ipsa haec liberim multo nauiusquefluebant: Constat a ristotelis libris, potiusique Platonis,
Flutarchi, atque reiam scribentis multia Galeni, Ouos statii millibus videas iucunda parare, Et res miscentes do tas ct dulcia verba. Et restri multum id. nam libera pectora tangunt pulpa dulci dicendi,'vincere mentem Conaintur, redduntque bonos donio ite vicissimiscipulos,moresque regunt, animu quoque lustrant: Hinc doctos lauenes videas, qui plurima passim De rebus didicere sacris, de moribus usque Flurima sed tenui ac dura sub imagine docum Haec didicere, nec integris sunt, moribu3 ipsi; cpopulos stermone queunt perducere in alta
Moenia virtutis, Cel vitae exempla probare.
Non igitursita est ratio discenda sed omni Dicendi ornanda est fecie suauique decore, Ut placeat, si beatque iuuans penetralia nostri