Io. Francisci Buddei p.p. Elementa philosophiae instrumentalis seu Institutionum Philosophiae eclecticae tomus primus secundus

31쪽

I iiij si phia si vocem spectes, est

amor vel studium sapientiae, si rem ipsam, est motitia rerum di 'vinarum humanarumque, prout ductu rectae rationis cognosici possunt, ad veram hominum felicitatem aut acquirendam , aut conseruandam comparata. g. II. Est notitia. scilicet habitualis, & interdum sicientifica ac cena, plerumque verosimitis saltem ac probabilis. Praesertim enim in rebus naturalibus multa se offerunt, imo plurima, quorum causae nos latent, ut certi quid de iis nihil, nisi per coniecturas probabi-las, assirmari queat.

Nec nudam aut otiosiam hic intelligimus notitiam, sed sicacem: qua animus hominis ita dispositus est, ut selicitatis. verae , quam philosophia intendit, reuera etiam sit particeps. Stultus enim, non sapiens aut philosophus est, qui multa cognoscit ad selicitatem profutura, ac de iis loqui didicit,nec tamen iis utitur : qui ipse miser, viam tamen ad veram felicitatem se scire glo.

riatur.

s. IV. Est porro nocitia rerum. Quae enim ei

32쪽

ca notiones saltem & voces occupantur disciplinae, ad philosophiam strictius sic dictam,

non pertinent. 3. V Per res diuinas tum ipsium Deum ejus, que attributa, tum rSS a Deo conditas intelligimus. Sequor hic veteres, in quorum demnitione, quod philosophia si γνωσις Θεὸν

καὶ αἰνθ ρωπίνων πραγματ αβν. Per res diuin*s, naturales quoque intelliguntur. Humanarum autem rerum nomine ipsae nobis veniunt hominum actioneS.

Dicitur quoque, prout ductu rectae ν alio. που cognosci possunt, Vt principium cognostendi in philosophia, recta scilicet ratio, significetur. Quo ipQ ximum distrimen inter theologiam & philosophiam constituitur. Vtienim haec ex rationis, ita illa ex reuelationis lumine procediti suasque assertiones demonstrat. l .

s VII

Ultimo loco indicatur finis, qui est v rae felicitatis acquisitio ac consieruatio. F licitas autem hominis velfumma est & aeteris , vel Jhorainata & temporalis. Vtramque philosophia pro sine habet. Ad illam viam munit philosephia practica', etsi haee per humand generis conditionem finem su-A 3 um

33쪽

um sine lumine reuelationiS obtinere nequeat. Ad subordinatam partim sanitas corporis,partim securitas tranquillitaῖque externa Vitae

humanae pertinet. Ad illam physica & ex ea resultans medicina: ad hanc itidem philosephia practica, cumprimis iurisprudentia &politica comparata est. g. VIII. Quaenam philosophiae partes sint, ex dictis quodammodo intelligitur. Nam Que quae viam saltem ad philosophiam pandunt, animumque praeparant, disiciplinae, instrumentatis philosophiae nomine designo. Ipsa autem philosbphia aut circa res, strictius sic dictas,

aut circa actiones hominum versatur, hinc vel theoretica est, vel practica. Per reS autem tum

ipses substantias, tum affectiones illarum intelligimus. Ex quo, q-d mathesis etiam philosophiae pars sit, patet. g. IX. Quando autem philosophia in veram &falpam diuiditur, nominalis saltem haec est distinctio, non vera diuisio. Falsa enim philosephia indigna plane est , quae hoc nomine insigniatur , ejusque propugnatoreS aut sectatores sophistarum potius , quam philosophorum, nomen titulumque promeren tur. Vocatur autem philosophia vera, quae sequitur ductum rationis rectae ; falsa quae sequitur ductum rationis corruptae. Utra

etiam suos habet characteres, ex quibus, haud

34쪽

GENERATIM.

haud dissiculter, modo vitia nostra nobis caliginem non offundant, agnostitur. 6 X.

Idem censendum de ista philosophiae

diuisione, qua in dogmaticam &septieam dispescitur. Veri namque sceptici philosophorum nomen non promerentur. Αst hoc de illis inrelligo, qui apertissima quaeque im pugnant , neutiquam de illis, qui, quoniam nihil in rebus philosophicis ac theologicis admittere volunt, nisi rationibus & auctoritate diuina probe munitum sit, inuidiosis scepticorum nomine a sophistis traducun

tur.

f. XI. Non unum tamen Scepticorum est genus. Quidam omnem ubique certitudinem tollunt. Alii admissa diuinarum literarum auctoritate in rebus ex philosophia deducendis iudicium suspendunt: alii contra rationi maiorem certitudinem tfibuunt, quam scripturae sacrae. Sunt rursus, qui in rebus physicis tantum nihil certi reperiri conte dunt: ut alii moralis contra doctrinae firmi tatem labefaciant. Alii denique directe hoc agunt, ut aliquid imougnent i alii sceptici videri nolunt, interim principia eiusmodi admittunt, ex quibus certum nihil, 6c extra dubitationem positum , deduci queat. Denique alii sententiis atque decretis dogmaticorum seuerissimos superantes , Viri A 4 mori

35쪽

s CAP. I. DE PHILOSOPHIA

moribusque 2 stepticorum perditissimos demonstrant.

q. XII.

Moderata & dubitatio uti veraesipientiae character est certissimus, ita in viris quoque sapientissimis, Zenone Eleate, Heraclito, Socrate & Academici, quibusdam, iam pridem a viris doctis suit obseruata. Universalis autem scepticismus qui de apertissimis quibusvis dubitat, an serio a quoquam defenses sit, merito dubito. Tri-huitur tamen haec sententia vulgo Pyrrhoni, unde&Pyrrhoniorum nomine sceptici veniunt, qui iisdem temporibus vixit, quibus Theophrastus & Epicurus.

q. XIlI. Sectatores & discipuli Pyrrhonis fuerunt

Hecataeus Abderita, Anesidemus, Numenius, Cyrylachus, Philon Atheniensis, Nausiphanes Teius, quorum opera studioque' effectum, ut Ptolomaeo Lagi summam rerum in Aegypto tenente, Eepticismus caput maxime extulerit. Ab his iusta serie & continua doctorum successione propagatus scepticil-mus fuit, usque ad Sextum Empiricum, quisis Antonino peratore vixit, &sceptitorum causam libris aduersus mathematicos itemque hypotypost , erudite egit. Lu-eianus Samosatensis , qui tempore M.

Aurelii Antonini Philosophi & Commodit Imperatorum Vixit, a quibusdam etiam sce

pticis

36쪽

'pticis annumeratur liuet ab aliis pro Epicureae philosophiae habeatur sectator . F. XIV. Dogmatica philosophia iterum in se .riam&eclectierimm heta solet. Quod ad illam attinet, ut nulla temere sella est, quae non aliquid veri docuerit, i tam ullam quoque reperiri existimo, quae omnium prorsus errorurn sit immunis. Adhibenda itaque necessario est εκλογη, & ex omnibus sectis veritas sedulo est conquirenda. Quod ut recte fiat, necesse est ut sectas ipsas, saltem praecipuas, cognitas perspectasque habeamuS.

PHILOSOPHIA EBRAEORUM.

πυνοψις Philosophia quoad siectas Demq ueper Iacobum B D- es vel vetus,vel media, bum. . V. vel recenti . Verus isse Vimper Mosin, . VIrum vel Fbraeorum est, B randem Per Salomonem, vel gentilium. f. I S.VII risaeorum ab Adamo orta Conseruatur in captiui aues. g. II. Babsonica, g. VIII. PropagataperPatriar as Abndra aliisque restati antediluuianos, g. III. ruri fiamox corrumpi Per Machum. D postium, tur. S. II. uium per abrabamum. FbraeorumPhilosiophi inse- S. IV. Has abeunt, s. X.

a s Reiecta

37쪽

doctrina, ploque malo - XII.

amplectuntur, cereris f. I.

SVnt itaque sectae Philosophorum vel vete

teres, vel recentiores, quibus tamen

quaedam philosophia addi potest. Quod ad

veteres attinet, alia fuit philosophia Grae6νum, alia Gentilium. Et Ebraeorum quidem . philosophia hoc praecipui habet, quod in ea . . sapientiae ab ipso Adamo ortae, & a viris san- , ctissimis,& a Deo ipso sua edoctis, propagatae, . vestigia quam diutissime conseruata sint. Adamus namque, humani generis conditor, licet cum imagine diuina, sapientiae quoque humanae magnam partem amiserit, huius tamen velut rudera quaedam atque reliquias eum retinuisse , valde est verosimile. Ea tamen Adami sapientia neutiquam ex ea philosephiae ratione , quae hodie obtinet, aestimanda. Id quod & de philosophia reliquorum Patriarcharum probe est obseruandum. Naturae vires ei perspectas insigniter fuisse, a Vero non l abhorret,' retinuitque sorte facultatem quandam ex rerum omnium characteribus atque signis, de illarum natura, proprietatibus, Viribusque iudi-

38쪽

iudicandi. Sollicitum eum quoque Riisse

de moribus acl Numinis Voluntatem compo. nendis, inueniendisque. quae ad vitae huius usum necessaria erant, nemo temere dubita.

uerit, licet qualia ea suerint, haud ita facile de. finiri queat. I. III. Atque iisdem fere limitibus reliquo

rum antediluuianorum Patriarcharum; fa-pientia circumscribitur , nisi ad coniecturas oppido incertas deflevere velimus. inter Sethi tamen & Caini posteros hoc discriminis intercessit, quod isti magis diuinarum rerum contemplationi. moribusque ad sanctitatem componendis, hi artibus voluptati comodisque vitaehuma e iusseruientibus, incubuisse

censentur.

Noaebus humani generis instaurator &alter velut parens, doctrinae moralis sipecimen Vitae morumque innocentia praebuit :naturae peritum, animalia pura ab impuris separando, pabulumque pro singulis animalium generibus seligendo mathematicarum artium, praesertim architectionicae, cal lantem, ipsa arcae structura satis superque se comprobauit. Ex polieris eius Abraha-miu sapientiae laude maxime inclytus fuit: licet quae eius ratio, quae partes fuerint, nos fugiat. Namque quae scriptura sacra de eo commemorat, ad morum integritatem pari-

39쪽

puri . tatemque pertinent, qua praecipua utique sapi entiae pars abssiluitur. g. V.

Iacobas Abrahami ex Israco nepos naturalis scientiae reliquit monumentum: DG-phus huius filius, onirocritices ciuilisque prudentiae fuit peritissimus. Forte & rerum omnium, diuinarum humanarumque, id quod tamen liquido nobis non constat. Iobi autem. qui Eodem circiter tempore vixisse dicitur.

quae fuerit philosephia. ex libro eius nemini obse urum esse potest. f. VI. Cum in Aegyptiaca seruitute constitutus esset populus istaeliticus, sapientiae eum non prorsus deposuisse studia, facita crediderim. Saltem Mosen, cuius ope libertati tandem restitutus populus iste, philosophum suisse insignem, quo non temere sapientiorem ulla azias vidit,certum est. Hic naturalis cumprimis, moralis, ciuilisque doctrinae monumentum pulcherrimum in suis scriptis reliquit, ex quo de veterum sapientia iudicium ferri potest. An arcanioris autem istius doctrinae, quae Κabbatae nomine venit, auctor conditorque sit, non aeque exploratum est aut euictum.

f. VII.

40쪽

Ingenium excellens aenigmatum soluti one, prudentiam felici rei publicae administrat ione, doctrinam librorum plurimorum de reb his &naturalibus & moralibus compositione, d monstrauit. Haec certa sunt, cetera quae de eo produntur, aut falsa aut dubia.

f. VIII. Qui deinceps extiterunt in gentie Is

raelitica vates, sapientiae non fuerunt exspertes. Eminuit tamen inter omnes in ipsa captiuitate Daniel, in quo maxima erat peritia interpretandi somnia, summa prudQntia aulica & ciuilis, excellentissimaque re rum diuinarum cognitio. Hanc in Ezeι biele quoque omnes admirantur, quo non te mere penitius quis in diuina mysteria pencitra ,st censetur.

Post reditum ex Babylonica captiuim- te, Esdrau aliique sapientiae consecuti sunt laudem: sed hisce reipublicae Israeliticae instauratoribus vita iunctis, corrumpi mauime ac deprauari veritati, sapientiaeque studium coepto Multi namque Graecanicam Dhilosophiam sectati sunt, aut eam cum ma lorum suorum doctrina coniunxerunt. Phiso i tamen . senior, ne de aliis nunc dicam, veteris; philosophiae priaeclarissimum monumentu an in libro sapientiae statuit. b. X. Atque ortae etiam eo tempore sun t va-